Μελετώντας τις Θέσεις της ΚΕ θα ήταν, ίσως, περιττό να πω ότι ανταποκρίνονται κι έρχονται ως λογική συνέχεια του 20ού Συνεδρίου ακριβώς γιατί είναι διαμορφωμένες με διαλεκτική - υλιστική αντίληψη απέναντι στην αντικειμενική πραγματικότητα. Από τη σκοπιά αυτή, δεν θα μπορούσα παρά να συμφωνήσω με το σύνολο των Θέσεων.

Δράττομαι της ευκαιρίας να τοποθετηθώ στον προσυνεδριακό διάλογο από τη φράση της θέσης 46 του πρώτου κειμένου: «Θεμελιακός παράγοντας για να εδραιωθεί και να ενισχυθεί η παρέμβαση του Κόμματος στον Πολιτισμό είναι η ανάπτυξη μιας νέας γενιάς καλλιτεχνών - δημιουργών και επιστημόνων στο χώρο της Τέχνης, που μαζί με το ταλέντο και τη γνώση των εργαλείων της Τέχνης τους θα διαθέτουν μαρξιστική κατάρτιση, ως καθοριστική προϋπόθεση για τη δημιουργία πρωτοπόρου καλλιτεχνικού έργου με υψηλή αισθητική αξία».

Είναι αντικειμενικά γνωστό πως η Τέχνη απευθύνεται συγχρόνως σε τρεις πλευρές του ανθρώπινου ψυχισμού. Βούληση, συναίσθημα, νόηση. Μας κάνει να αντιληφθούμε με παραστατικό τρόπο την κίνηση και την πορεία της ζωής, οξύνει την κρίση μας, τη διάθεσή μας καθώς και το αίσθημα του αγώνα για να αλλάξουμε τον κόσμο. Με αυτό το σκεπτικό η πρωτοπόρα Τέχνη οφείλει να είναι αναπόσπαστο εφόδιο για τον κάθε κομμουνιστή. Το εφόδιο που προσφέρει η Τέχνη είναι η σύλληψη και η κατανόηση της ολόπλευρης κοινωνικής κατάστασης. Αυτό συμβαίνει διότι επιδρά και παρεμβαίνει αποτελεσματικότερα στην κοινωνική πραγματικότητα. Με άλλα λόγια, είναι ένα όπλο στη φαρέτρα μας που πάει χέρι χέρι με τη θεωρητική μας δουλειά.

Τι συμβαίνει όμως όταν η Καλλιτεχνική Εκπαίδευση συγκροτείται πάνω στις βασικές λειτουργίες του καπιταλισμού; Πώς πραγματώνεται η επιβολή της κυρίαρχης αστικής ιδεολογίας; Εφαρμόζονται παιδαγωγικές μέθοδοι στην Καλλιτεχνική Εκπαίδευση; Κι αν ναι ποιες;

Οπως αναφέρει και η σ. Ελένη Μηλιαρονικολάκη στο σχετικό άρθρο του «Ριζοσπάστη» (6 - 7/02/2021 - αριθ. φύλλου: 13686) «Ποιος είναι ο βούρκος; Σχετικά με τις καταγγελίες στο χώρο του θεάτρου», «...οι παιδαγωγικές μέθοδοι που εφαρμόστηκαν στις προηγούμενες γενιές είναι καταδικαστέες. Και είναι γεγονός ότι τα όρια στην έννοια της κακοποίησης μεταβάλλονται στο χρόνο, ακολουθώντας την ανάπτυξη της καπιταλιστικής κοινωνίας (...) Οπως η παλιά παιδαγωγική της βέργας στο σχολείο δικαιολογημένα θεωρείται στις μέρες μας αποτροπιαστική, κάτι παρόμοιο ισχύει και για την τραχιά παιδαγωγική του θεάτρου. Αλλωστε, η νέα γενιά των ηθοποιών, διαθέτοντας ένα καλύτερο μορφωτικό επίπεδο και την αυτοπεποίθηση που του αναλογεί, δύσκολα μπορεί να ανεχτεί αυταρχικές, εξουσιαστικές συμπεριφορές».

Η παραδοχή αυτού του γεγονότος καθιστά αναγκαία τη συζήτηση για ένα αναλυτικό πρόγραμμα, τόσο στις Δραματικές Σχολές, όσο και στα Τμήματα Θεατρικών Σπουδών, που θα είναι κοινό και που θα μπορεί να ανταποκρίνεται στην εκπαίδευση όλων των ανθρώπων σε φυσιολογικά πλαίσια ενσωματώνοντας πραγματικά πρωτοπόρες παιδαγωγικές μεθόδους.

Χρειάζεται να ασχοληθούμε πιο επισταμένα με το τι σημαίνει «επιστήμονας καλλιτέχνης - παιδαγωγός». Ο ρόλος του επιστήμονα καλλιτέχνη - παιδαγωγού δεν θα πρέπει να περιορίζεται στην απλή μετάδοση πληροφοριών και γνώσεων, αλλά να επικεντρώνεται στη διαπαιδαγώγηση των νέων καλλιτεχνών και στη διαμόρφωση ολοκληρωμένων καλλιτεχνικών προσωπικοτήτων.

Θα πρέπει να εμπνέει και να αποτελεί φάρο με τη στάση ζωής του. Να καλλιεργεί στους νέους καλλιτέχνες ιδανικά, όπως είναι η πάλη για τα δικαιώματα, και η συλλογικότητα. Να αρνείται συνειδητά οποιαδήποτε υποκατάστατα και ενδιάμεσες λύσεις. Να μη λειτουργεί μέσα στις Δραματικές Σχολές και στα Πανεπιστήμια σαν δεσμοφύλακας και στυγνός επαγγελματίας, να θεωρείται αλλά και να είναι όπως και στην Εκπαίδευση, παιδαγωγός.

Η παιδαγωγική επιστήμη, λοιπόν, ακριβώς επειδή ο σκοπός της είναι να μας μάθει πώς να διαπαιδαγωγούμε τον άνθρωπο, είναι αναπόσπαστο κομμάτι των σπουδών ενός ανθρώπου που θα κληθεί αύριο να διδάξει σε μια σχολική ή πανεπιστημιακή αίθουσα, να σκηνοθετήσει ή να παίξει σε μία παράσταση. Είναι αναγκαία, ακόμα, γιατί κάθε νέος άνθρωπος μπορεί και πρέπει να διαπαιδαγωγηθεί, να διαμορφώσει την προσωπικότητά του και γιατί κάποιος πρέπει να επιτελέσει αυτό το έργο. Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι στην αρχαία Ελλάδα έδιναν ιδιαίτερη σημασία στο θέατρο και ήταν βασικό στοιχείο παιδείας για όλους τους πολίτες, χρησιμοποιώντας μάλιστα τον όρο «διδασκαλία» για τις παραστάσεις της αρχαίας τραγωδίας. Θα ήταν παράλειψη, αν σε αυτό το σημείο δεν αναφερόταν πως η διάσταση του Piaget με τον Vygotsky στη σύγχρονη παιδαγωγική είναι αντίστοιχη με αυτή του Stanislavski με τον Brecht.

Παράλληλα, όμως, ας μην ξεχνάμε πως στο παιδαγωγικό έργο δεν είναι απλά και μόνο η μέθοδος του παιδαγωγού, μα η οργάνωση της παιδαγωγικής δραστηριότητας, της ίδιας της Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης. Βέβαια, οι αξίες που κάθε φορά κυριαρχούν σε Υγεία, Τέχνες, Παιδεία ενός λαού, άρα και στη διαπαιδαγώγησή του, είναι οι αξίες της τάξης που έχει την εξουσία και επιδιώκει όλες οι κοινωνικές λειτουργίες να προσαρμόζονται στα συμφέροντά της. Ετσι και στην ελληνική κοινωνία, δεν θα μπορούσε παρά να ισχύει κάτι ανάλογο.

Βασικό συστατικό της αστικής πολιτικής είναι πως πάντα θα προσπαθεί να φέρει στα μέτρα της την Καλλιτεχνική Εκπαίδευση και κατ' επέκταση τον καλλιτέχνη. Αρα είναι αστική υποκρισία ότι η Καλλιτεχνική Εκπαίδευση και κατ' επέκταση ο καλλιτέχνης μπορεί να μείνει έξω από την πολιτική και ως μέλη του Κόμματος είναι κάτι που πρέπει να το πολεμάμε.

Ο επιστήμονας καλλιτέχνης - παιδαγωγός χρειάζεται να συμβάλλει στη διαμόρφωση ταξικών συνειδήσεων. Ειδικότερα για τους κομμουνιστές παιδαγωγούς υπάρχει μια πλούσια συλλογική εμπειρία στο Κόμμα που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί, η οποία διαμορφώθηκε σε προηγούμενες ιστορικές περιόδους. Σήμερα είναι πιο επίκαιρο από ποτέ με όσα συμβαίνουν στον κλάδο να προβληθεί ακόμα πιο επιτακτικά η ανάγκη διαμόρφωσης μιας πρωτοπορίας επιστημόνων καλλιτεχνών παιδαγωγών, ικανής να συμβάλει στη σύγκρουση στη μορφή και στο περιεχόμενο διδασκαλίας στις Δραματικές Σχολές και στα Τμήματα Θεατρικών Σπουδών. Με σκοπό να μη μένουμε παρατηρητές σε φαινόμενα αυταρχικών και εξουσιαστικών συμπεριφορών, αλλά να παρεμβαίνουμε σχεδιασμένα στη συνείδηση που προσπαθεί να καλλιεργήσει το αστικό κράτος για το τι είναι ο καλλιτέχνης και ποιος ο ρόλος του στην κοινωνία μέσω του μηχανισμού εκπαίδευσής του.

Είναι χρέος μας να ομορφύνουμε τον κόσμο και να σταματήσουμε ως καλλιτέχνες να ταυτιζόμαστε με τους παρακάτω στίχους!

Μίλησε, κλαις;

Οχι δε λες.

Μήπως πεινάς;

Και τι να φας!

(«Ο ηθοποιός», Μάνος Χατζιδάκις)