Ιστορική αναδρομή στις ρίζες και την εξέλιξη του Παλαιστινιακού ζητήματος | ΘΕΜΑΤΑ & ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ

Ιστορική αναδρομή στις ρίζες και την εξέλιξη του Παλαιστινιακού ζητήματος

Τα όσα εξελίσσονται το τελευταίο διάστημα στη Μέση Ανατολή έφεραν το παλαιστινιακό ζήτημα στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης. Στο πλαίσιο της δικαιολόγησης των ενεργειών του κράτους του Ισραήλ και της συμμαχίας του ελληνικού καπιταλιστικού κράτους και ευρύτερα του ευρωΝΑΤΟικού μπλοκ μαζί του, πολλοί αστοί πολιτικοί, δημοσιολόγοι, διεθνολόγοι κ.λπ. επιχείρησαν να παρουσιάσουν τη σημερινή εξέλιξη στο παλαιστινιακό ζήτημα αποκομμένη από τις ιστορικές του ρίζες και συσκοτίζοντας τις πραγματικές αιτίες της. Τα άρθρα αυτά επιχειρούν να καταδείξουν την ουσία του Παλαιστινιακού, που ήταν και παραμένει αποτέλεσμα των ανταγωνισμών των αντίπαλων αστικών τάξεων και των διαρκών επεμβάσεων ισχυρών καπιταλιστικών κρατών στην κρίσιμη γεωπολιτικά και οικονομικά περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Ιστορική αναδρομή στις ρίζες και την εξέλιξη του παλαιστινιακού ζητήματος

Τα όσα εξελίσσονται το τελευταίο διάστημα στη Μέση Ανατολή έφεραν το παλαιστινιακό ζήτημα στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης. Ακολούθως, στο πλαίσιο της δικαιολόγησης των ενεργειών του κράτους του Ισραήλ και της συμμαχίας του ελληνικού καπιταλιστικού κράτους και ευρύτερα του ευρωΝΑΤΟικού μπλοκ μαζί του, πολλοί αστοί πολιτικοί, δημοσιολόγοι, διεθνολόγοι κ.λπ. επιχείρησαν να παρουσιάσουν τη σημερινή εξέλιξη στο παλαιστινιακό ζήτημα αποκομμένη από τις ιστορικές του ρίζες και συσκοτίζοντας τις πραγματικές αιτίες της. Το Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ εγκαινιάζει σήμερα μια σειρά άρθρων, που επιχειρούν να καταδείξουν την ουσία του Παλαιστινιακού, το οποίο ήταν και παραμένει το αποτέλεσμα των...

Ιστορική αναδρομή στις ρίζες και την εξέλιξη του Παλαιστινιακού ζητήματος

Στα χρόνια του Μεσοπολέμου, υπό την αιγίδα του βρετανικού ιμπεριαλισμού και με την αρωγή των Εβραίων κεφαλαιούχων, η διαδικασία του εβραϊκού εποικισμού της Παλαιστίνης προχώρησε με ραγδαίους ρυθμούς. Μέσα σε δύο δεκαετίες ο εβραϊκός πληθυσμός της περιοχής αυξήθηκε από 83.790 (12,9% του συνόλου) το 1922, σε 174.606 (18,1%) το 1931 και 474.102 (31,2%) το 19411. Αντίστοιχα, η γη υπό την ιδιοκτησία του Εβραϊκού Εθνικού Ταμείου (ΕΕΤ) εννιαπλασιάστηκε, καθιστώντας το ΕΕΤ «το μεγαλύτερο ιδιοκτήτη γης στην Παλαιστίνη»2. «Ο μαζικός εποικισμός και η αγορά γης» αποτελούσαν, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, τα δύο από τα τρία «βασικά μέσα» που επιστρατεύτηκαν από τον Σιωνιστικό Οργανισμό (ΣΟ) για την επίτευξη των...

Ιστορική αναδρομή στις ρίζες και την εξέλιξη του Παλαιστινιακού ζητήματος

Την άνοιξη του 1939, η βρετανική κυβέρνηση, ζυγίζοντας τη γεωστρατηγική σημασία της ευρύτερης περιοχής της Μέσης Ανατολής στην αυγή της νέας γενικευμένης ιμπεριαλιστικής πολεμικής σύγκρουσης (Β' Παγκόσμιος Πόλεμος), επιδίωξε πολιτική κατευνασμού των αραβικών πληθυσμών. Ακολούθως, με την έκδοση σχετικής Λευκής Βίβλου τον Μάη, ήρε τις προηγούμενες δεσμεύσεις της για τη δημιουργία εβραϊκού κράτους και επέβαλε περιορισμούς στις μελλοντικές μεταναστευτικές ροές Εβραίων στην Παλαιστίνη καθώς και στην περαιτέρω αγορά γης από τους εποίκους. Επιπλέον ανακοινώθηκε πως, έπειτα από μια δεκαετή «μεταβατική περίοδο» (κατά την οποία η Βρετανία «θα διατηρούσε τη διακυβέρνηση της χώρας») η Παλαιστίνη θα...

Ιστορική αναδρομή στις ρίζες και την εξέλιξη του παλαιστινιακού ζητήματος

Οι Εβραίοι της Παλαιστίνης υποδέχτηκαν την απόφαση του ΟΗΕ για τη δημιουργία δύο κρατών με πανηγυρισμούς.1 Ωστόσο, όπως παρατήρησε ένας Βρετανός αξιωματούχος, η αποδοχή αυτή ήταν διφορούμενη: «Οι Σιωνιστές πανηγυρίζουν για τη διεθνή αναγνώριση του εβραϊκού κράτους, ταυτόχρονα όμως ισχυρίζονται πως ο ΟΗΕ προέβλεψε μη-σιωνιστικά μέσα για τη διατήρησή του», κάτι που κατά τους ίδιους δεν ήταν εφικτό. «Στα εδάφη που εκχωρήθηκαν στο εβραϊκό κράτος», υπογράμμιζε σχετικά ο Ντ. Μπεν Γκουριόν, «το 40% είναι μη-Εβραίοι. (...) Η σύνθεση αυτή δεν αποτελεί μια στέρεα βάση για ένα Εβραϊκό κράτος. (...) Μόνο ένα κράτος με τουλάχιστον 80% Εβραίους μπορεί να αποτελέσει ένα βιώσιμο και σταθερό κράτος». Οι...

Ιστορική αναδρομή στις ρίζες και την εξέλιξη του Παλαιστινιακού ζητήματος

Ο βίαιος ξεριζωμός των Αράβων της Παλαιστίνης από τις εστίες τους το 1948 -1949 (γεγονός που καταγράφηκε με τον όρο «Νάκμπα», δηλαδή «Καταστροφή», στη συλλογική μνήμη των Παλαιστινίων) είχε ως αποτέλεσμα τον διασκορπισμό της μεγάλης πλειοψηφίας τού μέχρι πρότινος γηγενούς πληθυσμού των εδαφών που συγκρότησαν το νεοσύστατο κράτος του Ισραήλ σε στρατόπεδα προσφύγων εκτός των συνόρων του. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ η κατανομή των καταγεγραμμένων προσφύγων (όχι το σύνολο, καθώς πολλοί δεν είχαν καταγραφεί) το 1950 είχε ως εξής: Στον Λίβανο 127.600, στη Συρία 82.194, στην Ιορδανία (συμπεριλαμβανομένης της Δυτικής Οχθης) 506.200, στην Γάζα 198.227. Υπήρχαν επίσης 45.800 πρόσφυγες σε στρατόπεδα εντός...

Ιστορική αναδρομή στις ρίζες και την εξέλιξη του Παλαιστινιακού ζητήματος

Associated Press

Στο μέρος αυτό του αφιερώματός μας θα καταπιαστούμε με ορισμένους βασικούς παράγοντες που επέδρασαν στην πορεία διαμόρφωσης, τον τρόπο οργάνωσης και το ιδεολογικοπολιτικό περιεχόμενο - προσανατολισμό των πρώτων εκδηλώσεων αντίστασης και αγώνα στις γραμμές των Παλαιστινίων Αράβων. Πρόκειται για μια φάση στην ανάπτυξη της εθνικοαπελευθερωτικής πάλης του Παλαιστινιακού λαού που οριοθετείται χρονικά από τον ξεριζωμό τους το 1949 έως και τον Πόλεμο των Εξι Ημερών το 1967. Κατά την περίοδο αυτή, κεντρικό όσο και καθοριστικό ρόλο ως προς τα παραπάνω είχαν τα ρεύματα του «παναραβισμού» και του «αραβικού σοσιαλισμού». «Παναραβισμός» Ο παναραβισμός, δηλαδή η γενική «ιδέα πως οι Αραβες συνδέονταν...

Ιστορική αναδρομή στις ρίζες και την εξέλιξη του Παλαιστινιακού ζητήματος

Στις 25.5.1950 τα τρία καπιταλιστικά κράτη με τα ισχυρότερα γεωστρατηγικά και οικονομικά συμφέροντα στη Μέση Ανατολή - ΗΠΑ, Βρετανία και Γαλλία - εξέδωσαν κοινή Διακήρυξη με την οποία αυτο-ορίζονταν τοποτηρητές του status quo στην περιοχή, ξεκαθαρίζοντας προς πάσα κατεύθυνση πως «κάθε απόπειρα παραβίασης των συνόρων ή των γραμμών ανακωχής» θα είχε ως αποτέλεσμα «την άμεση ανάληψη δράσης» εκ των τριών δυνάμεων, «είτε εντός είτε εκτός [πλαισίου του] ΟΗΕ».1 Η ηχηρή αυτή προσπάθεια σταθεροποίησης του status quo στην περιοχή την επαύριο του Α' αραβοϊσραηλινού πολέμου είχε βεβαίως μια πολύ συγκεκριμένη «παράπλευρη απώλεια»: Την προοπτική συγκρότησης Παλαιστινιακού Αραβικού κράτους, που...

Ιστορική αναδρομή στις ρίζες και την εξέλιξη του Παλαιστινιακού ζητήματος

Στις 5.6.1967 το Ισραήλ εξαπέλυσε αιφνιδιαστική επίθεση κατά της Αιγύπτου, πυροδοτώντας τον 3ο αραβοϊσραηλινό πόλεμο (γνωστό και ως «Πόλεμο των 6 Ημερών»). Η αστική τάξη του Ισραήλ ισχυρίστηκε πως επρόκειτο για έναν «προληπτικό» - «αμυντικό» πόλεμο από τη μεριά της, στον οποίο δήθεν «εξωθήθηκε» από τις «επιθετικές κινήσεις» των αντιπάλων της, μην αφήνοντάς της «άλλη επιλογή». Αυτήν την εκδοχή υιοθέτησε σε έναν βαθμό και ένα μεγάλο τμήμα της διεθνούς αστικής ιστοριογραφίας. Ενα άλλο ακολούθησε μια πιο «ισορροπημένη» - αλλά εξίσου στρεβλή - προσέγγιση του Πολέμου των 6 Ημερών, παρουσιάζοντάς τον ως έναν πόλεμο «που κανείς δεν ήθελε», αλλά επήλθε έτσι κι αλλιώς ως το προϊόν μιας σειράς...

Ιστορική αναδρομή στις ρίζες και την εξέλιξη του Παλαιστινιακού ζητήματος

Τέσσερις μέρες μετά τη λήξη του Πολέμου των 6 Ημερών, στις 14.6.1967, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ υιοθέτησε την Απόφαση 237, με την οποία καλούσε την ισραηλινή κυβέρνηση «να διασφαλίσει την ασφάλεια και την πρόνοια των ανθρώπων στις περιοχές όπου είχαν λάβει χώρα οι στρατιωτικές επιχειρήσεις και να διευκολύνει την επιστροφή όσων τις είχαν εγκαταλείψει από την έναρξη των εχθροπραξιών»1. Μέχρι τότε δεν είχε υπάρξει ούτε καταδίκη της ισραηλινής επίθεσης ούτε κάποια εντολή εκκένωσης των εδαφών που είχε καταλάβει. Γενικότερα, με εξαίρεση τη Σοβιετική Ενωση και τις χώρες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, που διαμαρτυρήθηκαν έντονα για τις επιθετικές ενέργειες του Ισραήλ (διακόπτοντας μεταξύ άλλων...

Ιστορική αναδρομή στις ρίζες και την εξέλιξη του Παλαιστινιακού ζητήματος

Μετά τον πόλεμο των Εξι Ημερών (Ιούνης 1967) τα κατεκτημένα παλαιστινιακά εδάφη (η Δυτική Οχθη και η Λωρίδα της Γάζας) περιήλθαν υπό καθεστώς στρατιωτικής διοίκησης, της οποίας την ανώτατη ευθύνη είχε ο εκάστοτε αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων. Αυτό, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, δημιούργησε «μια νέα κατηγορία πολιτών», η οποία έγινε αποδέκτης όλων «των επιπτώσεων και συνεπειών στην περιστολή των ελευθεριών και δικαιωμάτων» που ενείχε η υπαγωγή σε ένα τέτοιο καθεστώς.1 Ενα ιδιαίτερο ζήτημα, βεβαίως, αποτελούσε η τύχη των προσφύγων που είχαν καταφύγει στη Λωρίδα της Γάζας και τη Δυτική Οχθη από τον Α' αραβοϊσραηλινό πόλεμο (1948-1949). Οι πρόσφυγες αυτοί και οι απόγονοί...

Ιστορική αναδρομή στις ρίζες και την εξέλιξη του Παλαιστινιακού ζητήματος

Η ήττα των αραβικών κρατών κατά τον Πόλεμο των 6 Ημερών είχε καταλυτικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη του απελευθερωτικού κινήματος του Παλαιστινιακού λαού, καθώς συνέτριψε τις επί χρόνια καλλιεργούμενες προσδοκίες περί «έξωθεν σωτηρίας» και έστρεψε το κέντρο βάρους της πάλης (και της ελπίδας για απελευθέρωση) στις δυνάμεις των ίδιων των Παλαιστινίων. «Η συντριπτική ήττα του Ιούνη του 1967», ανέφερε σχετικά έκδοση της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης - PLO - το 1969, «απέδειξε πως η εναπόθεση (της υπόθεσης) της απελευθέρωσης της Παλαιστίνης στις αραβικές κυβερνήσεις και τους στρατούς τους δεν οδηγούσε πουθενά. Απέδειξε πως η ιδέα της αραβικής ενότητας, που θεωρούνταν ως ο δρόμος για...

Ιστορική αναδρομή στις ρίζες και την εξέλιξη του Παλαιστινιακού ζητήματος

Τη δεκαετία του 1980 η επιθετική πολιτική του διεθνούς καπιταλιστικού συστήματος (προεξαρχουσών των ΗΠΑ) έναντι της ΕΣΣΔ και των άλλων κρατών της σοσιαλιστικής οικοδόμησης πέρασε σε νέα φάση όξυνσης. Ενα από τα βασικά πεδία αυτής της όξυνσης υπήρξε βεβαίως η ευρύτερη Μέση Ανατολή, η οποία, όπως τόνισε ο Αμερικανός Πρόεδρος Ρ. Ρίγκαν το 1983, παρέμενε «το κλειδί της οικονομικής και πολιτικής ζωής της (καπιταλιστικής) Δύσης. Αν αυτό το κλειδί έπεφτε ποτέ στα χέρια μιας δύναμης ή δυνάμεων εχθρικών προς τον ελεύθερο (βλ. καπιταλιστικό) κόσμο, θα αποτελούσε άμεση απειλή για τις ΗΠΑ και τους συμμάχους μας»1. Η εξέγερση στο Αφγανιστάν το 1978 (που είχε ως αποτέλεσμα τη συγκρότηση της Λαϊκής...

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΙΣ ΡΙΖΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΙΑΚΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ

Οι συνθήκες κατοχής που οδήγησαν στην πρώτη «Ιντιφάντα»

Η πρώτη «Ιντιφάντα» («εξέγερση» στα Αραβικά) ξέσπασε στις 9 Δεκέμβρη 1987. Οι ρίζες της, ωστόσο, διέτρεχαν πολύ βαθύτερα στο παρελθόν, στις συνθήκες της 20χρονης πλέον ισραηλινής κατοχής της Γάζας και της Δυτικής Οχθης. Αλλεπάλληλες εκθέσεις του ΟΗΕ τη δεκαετία του 1980 σκιαγραφούσαν το ίδιο πράγμα: Τη διαρκή «επιδείνωση της κατάστασης αναφορικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα στις κατεχόμενες περιοχές», που μάλιστα, στα χρόνια που προηγήθηκαν της «Ιντιφάντα», «χειροτέρευσε σημαντικά». Οπως καταγγελλόταν, ξανά και ξανά, οι κατοχικές αρχές «καταπίεζαν τους Παλαιστινίους, παραβίαζαν τα θεμελιώδη δικαιώματά τους και τους στερούσαν τις βασικές τους ελευθερίες, αψηφώντας τη Συνθήκη της Γενεύης (...)....

Ιστορική αναδρομή στις ρίζες και την εξέλιξη του Παλαιστινιακού ζητήματος

Associated Press

Στις 20 Γενάρη 1993, οι διμερείς επαφές και διαπραγματεύσεις που είχαν εκκινήσει στη Μαδρίτη δύο χρόνια πριν μεταξύ της ισραηλινής κυβέρνησης και της PLO συνεχίστηκαν υπό άκρα μυστικότητα στο Οσλο της Νορβηγίας. Αποτέλεσμα αυτών υπήρξε η Διακήρυξη Αρχών για τις Προσωρινές Ρυθμίσεις Αυτοδιοίκησης (γνωστή και ως 1η Συμφωνία του Οσλο), η οποία υπογράφτηκε στην Ουάσιγκτον στις 13 Σεπτέμβρη 1993. Η Διακήρυξη προέβλεπε τη σύσταση μιας προσωρινής Παλαιστινιακής διοικητικής Αρχής επί των εδαφών της Δυτικής Οχθης και της Γάζας, ενώ έθετε ως χρονικό ορίζοντα για την τελική διαμόρφωση μιας μόνιμης λύσης, με βάση τις Αποφάσεις 242 (του 1967) και 338 (του 1973) του ΟΗΕ, τα 5 έτη (μάξιμουμ).1 Στις 14...

Ιστορική αναδρομή στις ρίζες και την εξέλιξη του Παλαιστινιακού ζητήματος

Associated Press

Η συσσωρευμένη οργή και αγανάκτηση των Παλαιστινίων έναντι των εγκλημάτων που συνέχιζαν να διαπράττονται σε βάρος τους από το κατοχικό κράτος του Ισραήλ, αλλά και έναντι των σαθρών αποτελεσμάτων της λεγόμενης ειρηνευτικής διαδικασίας (ιδιαίτερα μετά και το αδιέξοδο στο οποίο περιήλθε με την αποτυχία της Συνόδου του Καμπ Ντέιβιντ), οδήγησαν τον Σεπτέμβρη του 2000 σε έναν δεύτερο γενικευμένο ξεσηκωμό («Ιντιφάντα»). Αφορμή αποτέλεσε η προεκλογική επίσκεψη του τότε ηγέτη της ισραηλινής αντιπολίτευσης - και κατοπινού πρωθυπουργού - Α. Σαρόν στο «Ορος του Ναού» στην Ιερουσαλήμ (28 Σεπτέμβρη). Η επίσκεψη αυτή του Σαρόν, που πραγματοποιήθηκε συνοδεία ενόπλων φρουρών, σε έναν χώρο που αποτελεί ιερό...