Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι από την πρώτη στιγμή της ψήφισης του νόμου 2525 οι γραμμές που αναμετρήθηκαν μέσα στις τάξεις του ίδιου του κινήματος ήταν από τη μια της διεκδίκησης επιμέρους βελτιωτικών αιτημάτων (αντανάκλαση και επίδραση της αστικής και μικροαστικής ιδεολογίας και των μηχανισμών τους) και από την άλλη της συνολικής αναμέτρησης με την αντιεκπαιδευτική και αντεργατική πολιτική (αποτέλεσμα της επιρροής της εργατικής ιδεολογίας και του φορέα της). Ολη η προηγούμενη χρονιά, με αποκορύφωμα τις μεγαλειώδεις εκπαιδευτικές κινητοποιήσεις, με το δικό της τρόπο, λειτούργησε με τη μορφή της ακτινογραφίας και της αξιολόγησης όλων των αντιλήψεων και πρακτικών, που έδρασαν και δοκιμάστηκαν στο καμίνι του αγώνα.

Θα προσπαθήσουμε να εστιάσουμε την προσοχή μας στην παρουσίαση των διαφορετικών αντιλήψεων, όπως αποτυπώθηκαν στο κίνημα των αδιόριστων εκπαιδευτικών.

Βασική επιδίωξη στο κίνημα της παιδείας από τη μεριά της άρχουσας τάξης ήταν να μεταφέρει το επίκεντρο της συζήτησης και δράσης από τις στρατηγικές επιλογές της στο ανώδυνο πεδίο των διαφόρων επιμέρους πλευρών της πολιτικής της στόχευσης. Να καλλιεργήσει έτσι ως κυρίαρχη την αντίληψη των βελτιωτικών προτάσεων και ρυθμίσεων πάνω στο νόμο ή να διαμορφώσει επιμέρους μέτωπα ευκολότερα αντιμετωπίσιμα και αφομοιώσιμα. Ολα τα κόμματα της αντιπολίτευσης (εκτός του ΚΚΕ) μαζί και οι υποταγμένες πλειοψηφίες της ΟΛΜΕ και της ΔΟΕ έπαιξαν άψογα το ρόλο που τους έχουν αναθέσει τα αφεντικά τους, υπηρετώντας με συνέπεια την παραπάνω επιδίωξη. Την ίδια ευνοϊκή για το σύστημα αντίληψη εξέφρασαν και οι κινήσεις των "αναπληρωτών", που ουσιαστικά πάλευαν για την υλοποίηση του αντιεκπαιδευτικού νόμου με καλύτερους γι' αυτούς όρους!

Αρωγούς όμως ενίσχυσης της παραπάνω γραμμής αποτέλεσαν και οι συνδικαλιστικές δυνάμεις μικροομάδων του αριστερίστικου χώρου (ΝΑΡ, ΜΛ - ΚΚΕ κτλ.), όπου βέβαια δρουν και υπάρχουν. Με την όλη τους δράση και παρά τις υπερεπαναστατικές κορόνες αναδείχτηκαν πρωταθλητές στον τυχοδιωκτισμό, υποστηρικτές της συντεχνιακής λογικής και εκφραστές της τακτικής περιορισμού των στόχων, του αδιεξόδου και της ηττοπάθειας του κινήματος. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά:

1. Η πλειοψηφούσα αριστερίστικη ομάδα στο ΔΣ της Πανελλήνιας Ενωσης Αδιορίστων Εκπαιδευτικών (ΠΕΑΕ) το Σεπτέμβρη του '97 υιοθέτησε το αίτημα να μονιμοποιηθούν οι αναπληρωτές. Το αίτημα αυτό σήμαινε την κατάργηση της επετηρίδας και αποτέλεσε τη σημαία του συντεχνιασμού, όπως αυτός εκφράστηκε κυρίως μέσα από τους συλλόγους των αναπληρωτών.

2. Η ΠΕΑΕ με ευθύνη της ίδιας ομάδας έπαιξε και με τις αυταπάτες του δικαστικού αγώνα. Αντί να αποκαλύψει τον αποπροσανατολιστικό και αποδυναμωτικό για το κίνημα ρόλο των δικαστηρίων η αυτοαποκαλούμενη πρωτοπορία υποτάχθηκε στις λογικές εκείνων που, αντί να ψάχνουν το δρόμο του αγώνα, αναζητούσαν... δικηγόρους!

3. Η παράταξή τους (ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ) στο ΔΣ της ΟΛΜΕ κατά τη διάρκεια της χρονιάς τα έκανε όλα. Ψήφισε εισηγήσεις μαζί με τη ΝΔ και το ΣΥΝ, που στρέφονταν ενάντια στην επετηρίδα, υιοθετώντας το αίτημα για μονιμοποίηση των αναπληρωτών, ενίσχυσαν έτσι τις διασπαστικές τάσεις μέσα στον κλάδο, ψήφισαν εισήγηση για απεργία στο διαγωνισμό του ΑΣΕΠ, χωρίς αυτή να έχει αίτημα την κατάργηση του νόμου και την επαναφορά της επετηρίδας και κυρίως δεν εισηγήθηκαν αγώνα πριν από το διαγωνισμό. Ο κύριος στόχος που πρόβαλλαν οι δυνάμεις τους ήταν όχι η κατάργηση του νόμου, αλλά το να μη γίνουν οι εξετάσεις του ΑΣΕΠ, χωρίς να συνοδεύεται απαραίτητα από το στόχο της διατήρησης της επετηρίδας. Οι ανεπίτρεπτες εκπτώσεις και υποχωρήσεις στους στόχους γίνονταν στη λογική της άθροισης δυνάμεων.

4. Τέλος οι παραπάνω μικροομάδες δημιούργησαν την ψυχολογία ότι η αντιπαράθεση στο διαγωνισμό του ΑΣΕΠ αποτελεί την κορυφαία μάχη του κινήματος, που αν χαθεί χάνονται όλα, στρώνοντας έτσι το έδαφος για την ηττοπάθεια.

Η παραπάνω τυχοδιωκτική και καιροσκοπική τακτική είναι συνέπεια της αποθέωσης του αυθόρμητου, της έλλειψης πολιτικής διεξόδου και της μικροαστικής ανυπομονησίας αυτών των ομάδων. Αναμφίβολα, αντικειμενικά και ανεξάρτητα από τις καλές προθέσεις ενός κόσμου που παρασύρθηκε από την τακτική τους, το περιεχόμενο της γραμμής δράσης αυτών των ομάδων ενίσχυε την αντίληψη της άρχουσας τάξης.

Απέναντι σε αυτή την πολυδύναμη, πλουραλιστικά εκπροσωπούμενη και "επαναστατικά" καλυπτόμενη γραμμή πλεύσης του κινήματος, που κινούνταν σύμφωνα με την πυξίδα της άρχουσας τάξης, αντιπαρατάχθηκε η γραμμή που αποκάλυπτε την ουσία του συνόλου της αντιεκπαιδευτικής πολιτικής, συγκρουόταν από τη σκοπιά των σύγχρονων μορφωτικών και εργασιακών αναγκών της εργατικής τάξης και του λαού. Κεντρικός και αδιαπραγμάτευτος στόχος αυτής της γραμμής ήταν (και είναι) η κατάργηση του νόμου 2525 στο σύνολό του. Αυτή ήταν η γραμμή της ΔΕΕ.

Ενα ακόμα ζήτημα που αξίζει ιδιαίτερης προσοχής και ανάλυσης σε σχέση με τη δράση του εκπαιδευτικού κινήματος όλο το προηγούμενο διάστημα είναι οι μορφές οργάνωσής του. Είναι προφανής και αυτονόητη η διαλεκτική σχέση που έχει το ζήτημα αυτό με το περιεχόμενο της γραμμής δράσης του κινήματος που εξετάσαμε.

Ετσι, οι δύο γραμμές που αναμετρήθηκαν και σε αυτό το ζήτημα ήταν από τη μια μεριά της διάσπασης τόσο των ίδιων των εκπαιδευτικών όσο και με το εργατικό - λαϊκό κίνημα (αποτέλεσμα της επίδρασης της αστικής και μικροαστικής ιδεολογίας και των μηχανισμών της) και από την άλλη της γνήσιας λαϊκής συσπείρωσης και ενότητας στη βάση της συνολικής ανατροπής της αντιεκπαιδευτικής - αντεργατικής πολιτικής (αποτέλεσμα της επιρροής της εργατικής ιδεολογίας και του φορέα της).

Και ενώ λοιπόν όλα τα σφυριά και οι μηχανισμοί της εξουσίας χτυπούσαν προς τη διασπαστική κατεύθυνση ή αλλιώς των συντεχνιακών συσπειρώσεων όπως ήταν οι ξεχωριστοί σύλλογοι αναπληρωτών, στην προσπάθειά τους βρήκαν βοηθούς (και σε αυτό το ζήτημα) τις δυνάμεις του αριστερίστικου χώρου με... "επαναστατική" όμως τεκμηρίωση! Μια μικρή καταγραφή των έργων και των ημερών τους είναι αποκαλυπτική:

1. Ολόκληρη τη χρονιά και παρά την εκρηκτική ανάγκη για συντονισμό η αριστερίστικη πλειοψηφία της Πανελλήνιας Ενωσης Αδιόριστων Εκπαιδευτικών (ΠΕΑΕ) δεν μπόρεσε να κάνει ούτε μια πραγματική πανελλαδική συνάντηση των συλλόγων αδιορίστων. Οποιες συναντήσεις έγιναν στην ουσία ήταν συναθροίσεις ομοϊδεατών τους φοιτητών, μαθητών, καθηγητών και κάποιων... αδιορίστων. Σε καμιά περίπτωση πάντως συλλόγων αδιορίστων, που εκπροσωπούνταν μετά από δημοκρατικές συλλογικές διαδικασίες. Τον ίδιο χαρακτήρα πήρε και η συνέλευση της ΠΕΑΕ, αλλά και άλλων συλλόγων αδιορίστων όπου κυριαρχούσε αυτή η λογική.

2. Οι αριστερίστικες δυνάμεις από την ΠΕΑΕ μέχρι την ΟΛΜΕ και τους φοιτητικούς συλλόγους όχι μόνο δε συνέβαλαν για να υπάρξει ένας ουσιαστικός συντονισμός με φορείς και σωματεία εργαζομένων, αλλά όπου προωθούνταν τέτοιες δραστηριότητες (π. χ. Κέρκυρα) προσπαθούσαν ή να τις υπονομεύσουν ή να τις διαλύσουν ή να τις εμποδίσουν. Η αμετροέπεια και η διαλυτική τους συμπεριφορά στην Κέρκυρα έφτασε στα έσχατα όρια, όταν ανέκριναν (!) εκπροσώπους σωματείων για το πώς πήραν αποφάσεις συμμετοχής στο συντονιστικό φορέων, όταν κατηγορούσαν την ΕΛΜΕ για ηττοπάθεια και συμβιβασμό, την ώρα που αυτή αποφάσιζε και οργάνωναν απεργίες ή όταν προσπάθησαν να διαλύσουν δύο συσκέψεις σωματείων.

3. Ο "συντονισμός" και η "ενότητα" που προώθησε η αριστερίστικη ομάδα της ΠΕΑΕ, οι Παρεμβάσεις και τα ΕΑΑΚ ήταν των ομοϊδεατών τους με τους... εαυτούς τους! Ας μας πουν τι παραπάνω εξέφραζαν οι διάφορες πρωτοβουλίες (π. χ. μαθητών - φοιτητών) ή η λεγόμενη Συντονιστική Επιτροπή Αγώνα κατά του διαγωνισμού. Ας μας πουν σε ποιες γενικές συνελεύσεις και από ποια σωματεία αποφασίστηκαν αυτά.

4. Πέρα από το σεχταριστικό τους χαρακτήρα, τα συντονιστικά αυτά ήταν φτιαγμένα πάνω σε αποσπασματικούς επιμέρους στόχους (π. χ. Συντονιστικό κατά του διαγωνισμού, Συντονιστικό καταλήψεων κτλ.), χωρίς πολιτικό πλαίσιο και στόχους και υποτάσσονταν αντικειμενικά στον αγώνα για "βελτιωτικές" ρυθμίσεις.

5. Η "Ενωτική" προοπτική αυτών των ομάδων ήταν καιροσκοπική και χωρίς αρχές τροφοδότησε, ενίσχυσε και νομιμοποίησε τον καθαρότερο εκφραστή της διάσπασης του εκπαιδευτικού κινήματος, τους "συλλόγους" των αναπληρωτών. Είναι εκπληκτικό πώς από την καταγγελία έφτασαν στην υπόγεια αρχικά και στην ανοιχτή στη συνέχεια συνεργασία με αυτούς τους "συλλόγους".

6. Αρνήθηκαν επίμονα τη στοιχειώδη οργάνωση του αγώνα γύρω από τα εξεταστικά κέντρα, υποστηρίζοντας την αυθόρμητη λειτουργία του κινήματος και μέσω αυτού το καπέλωμά του. Η εμπειρία μας από το εξεταστικό κέντρο Ιωαννίνων είναι εκπληκτική. Εμπόδισαν με κάθε τρόπο τους συλλόγους που διοργάνωσαν την κινητοποίηση να κάνουν σύσκεψη και να προσπαθήσουν να οργανώσουν τον αγώνα, κάνοντας έτσι και το έργο του κατασταλτικού μηχανισμού αρκετά ευκολότερο.

7. Η παρουσία τέλος αυτών των ομάδων με τα κομματικά πανό των περιθωριακών οργανώσεών τους ή η προβολή των δικών τους συνθημάτων που τα παρουσίαζαν σαν αιτήματα του κινήματος, έδιναν την εντύπωση ενός γραφικού φαινομένου που λειτουργούσε μάλιστα απωθητικά για την κοινωνία.

Η παραπάνω τυχοδιωκτική και καιροσκοπική τακτική δεν ήταν αποτέλεσμα άστοχων επιλογών ή οργανωτικών αδυναμιών, αλλά αποτέλεσαν συνειδητή επιλογή αυτών των ομάδων που υπαγορεύονταν από τις γενικότερες ιδεολογικές αντιλήψεις τους για το χαρακτήρα και τις μορφές οργάνωσης του κινήματος. Η αντίληψή τους, που ενισχύεται και από την παντελή έλλειψη δεσμών με το εργατικό κίνημα, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια το κίνημα στο πρωτόγονο στάδιό του, των αρχών του 19ου αιώνα και ασφαλώς εξυπηρετεί απόλυτα την άρχουσα τάξη.

Στον αντίποδα όλων όσοι υπονόμευσαν την ενότητα του εκπαιδευτικού κινήματος και τη συνάντησή του με το ευρύτερο λαϊκό κίνημα έστω και από διαφορετικές αφετηρίες, κινήθηκαν οι δυνάμεις που προσπάθησαν μέσα από τα πρωτοβάθμια σωματεία των εκπαιδευτικών και των εργαζόμενων, με μαζικές και δημοκρατικές διαδικασίες, να χτίσουν μια πραγματική, λαϊκή, αγωνιστική ενότητα, αντίστασης και ανατροπής. Οι χιλιάδες εκπαιδευτικοί, μόνιμοι και αδιόριστοι, οι εργαζόμενοι, οι φοιτητές, οι γονείς και οι μαθητές με το μαχητικό τους "παρών" στις περσινές κινητοποιήσεις δώσανε νέα πνοή στα οράματα και τις αξίες της συλλογικής δράσης, της αλληλεγγύης και της συμπαράστασης.

Τα βήματα προόδου που έγιναν πρέπει να μας γεμίζουν με αισιοδοξία χωρίς να μας κάνουν να αεροβατούμε. Σήμερα κατανοούμε καλύτερα ότι χωρίς αναστολές, κάθε στιγμή, οφείλουμε να πολεμάμε τις αντιλήψεις και τις πρακτικές που οδηγούν στο αδιέξοδο, την ηττοπάθεια και το συμβιβασμό και όλο και περισσότεροι μέσα στο κίνημα των εκπαιδευτικών αντιλαμβάνονται ότι η ενίσχυση της ΔΕΕ είναι όρος για να δράσουμε και να προετοιμαστούμε για τις μάχες που έρχονται. Τα αποτελέσματα των εκλογών της ΠΕΑΕ είναι γι' αυτό ενδεικτικά για όσους θέλουν να βγάλουν αντικειμενικά συμπεράσματα.

Κώστας ΡΟΥΣΣΙΝΟΣ

Πρόεδρος του Συλλόγου Αδιορίστων Εκπαιδευτικών Κέρκυρας