Η 28η Οκτώβρη 1940, η είσοδος της Ελλάδας στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, σήμανε ουσιαστικά την έναρξη μιας ολόκληρης περιόδου, που τελείωσε με την ηρωική πάλη του ΔΣΕ και την ήττα του το 1949. Τα διδάγματα όλης αυτής της ιστορικής δεκαετίας, που σωστά έχει χαρακτηριστεί ως δεκαετία όξυνσης της ταξικής πάλης στη χώρα μας, είναι πολύτιμα για το σήμερα και το αύριο της πάλης του ΚΚΕ. Γι' αυτό άλλωστε η μελέτη και η εξαγωγή συμπερασμάτων από αυτήν την περίοδο έχουν απασχολήσει συλλογικά Σώματα και επεξεργασίες του Κόμματος εδώ και πολλά χρόνια. Ενα βασικό δίδαγμα της περιόδου, που έχει ιδιαίτερη σημασία στη σημερινή πολιτική και κοινωνική συγκυρία, είναι ότι η αστική τάξη και η μεγάλη λαϊκή...

Το Γραφείο Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση για τα 80 χρόνια από την 28η Οκτώβρη 1940: « Ογδόντα χρόνια μετά την 28η Οκτώβρη του 1940 και την κατοπινή πάλη του ελληνικού λαού μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, τα συμπεράσματα αυτής της ηρωικής περιόδου μπορούν να εμπνεύσουν τους σημερινούς αγώνες, να φωτίσουν την αναγκαία λαϊκή ενότητα, απέναντι στην ψευδεπίγραφη "εθνική ομοψυχία" που επικαλούνται οι εκμεταλλευτές του λαού. Η Ιστορία διδάσκει ότι και το 1940 και τα μετέπειτα χρόνια από τη μια μεριά υπήρχε η πλειοψηφία του λαού, που αγωνίστηκε μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, υπήρχε το ΚΚΕ, που ήταν ο βασικός εμπνευστής, καθοδηγητής και αιμοδότης της ΕΑΜικής...

Το κείμενο είναι βασισμένο στην έκδοση του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ «Το ΚΚΕ στον ιταλοελληνικό πόλεμο 1940 - 1941» (σελ. 45 - 54), καθώς και στο Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, τόμος Α2, 1918 - 1939 (σελ. 507 - 547), και τόμος Β1, 1939 - 1949 (σελ. 54 - 69). Το βράδυ της 4ης Αυγούστου 1936 δημοσιεύτηκε σε έκτακτο φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως διάγγελμα του Ιωάννη Μεταξά, που τοιχοκολλήθηκε και σε κεντρικά σημεία της Αθήνας και του Πειραιά. Το διάγγελμα ανέφερε: «Η Κυβέρνησις (...) προέβη, τη εγκρίσει της Αυτού Μεγαλειότητος του Βασιλέως, εις την κήρυξιν του Στρατιωτικού Νόμου καθ' άπασαν την χώραν, και την διάλυσιν της Βουλής». Παράλληλα δημοσιεύτηκαν τα πρώτα διατάγματα της...

Ο ιταλοελληνικός πόλεμος δεν αιφνιδίασε κανέναν. Η επικείμενη έναρξή του έγινε βεβαιότητα όταν, στις 15 Αυγούστου 1940, ιταλικό υποβρύχιο βύθισε στο λιμάνι της Τήνου το πολεμικό πλοίο «Ελλη», ενώ πραγματοποιούνταν και άλλες προκλήσεις από την πλευρά της ιταλικής κυβέρνησης. Εκείνο το διάστημα τέθηκε σε εφαρμογή περιορισμένη επιστράτευση1, ενώ στις 23 Αυγούστου 1940 επιστρατεύτηκαν οι έφεδροι της 8ης και 9ης Μεραρχίας2. Τη βεβαιότητα για τον επερχόμενο πόλεμο ανάμεσα στο ιταλικό και το ελληνικό κράτος είχαν εκφράσει με σειρά τοποθετήσεών τους τόσο η Κομμουνιστική Διεθνής όσο και το ΚΚΕ. Ο ιταλοελληνικός πόλεμος αποτέλεσε συστατικό μέρος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Σε αυτόν τον πόλεμο, πέρα...

Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος ξέσπασε 21 χρόνια μετά από τη λήξη του Α' Παγκοσμίου ιμπεριαλιστικού Πολέμου. Ο Α' Παγκόσμιος ιμπεριαλιστικός Πόλεμος (1914 - 1918) «έγινε για να ξαναμοιραστεί όλος ο κόσμος (...) για να κριθεί ποια από τις μηδαμινές σε αριθμό ομάδες των μεγάλων κρατών - η αγγλική ή η γερμανική - θα αποκτήσει τη δυνατότητα και το δικαίωμα της καταλήστευσης, της καταδυνάστευσης και της εκμετάλλευσης όλης της Γης»1. Απότοκη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου ήταν η Συνθήκη των Βερσαλλιών (28 Ιούνη 1919), που είχε ως αποτέλεσμα «ασύγκριτα μεγαλύτερη όξυνση όλων των καπιταλιστικών αντιθέσεων (...) Η Συνθήκη των Βερσαλλιών έφερε και τη Γερμανία και μια ολόκληρη σειρά από ηττημένα κράτη σε...

1. Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν ιμπεριαλιστικός και αυτό αφορά όλα τα καπιταλιστικά κράτη που ενεπλάκησαν σε αυτόν, ανεξάρτητα αν κάποια βαρύνονται για την έναρξή του, όπως η Γερμανία, η Ιταλία, η Βουλγαρία, και κάποια άλλα για τη διαμόρφωση των συνθηκών που τον επέβαλαν, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, οι ΗΠΑ, για τη μη αντίδραση στις πολεμικές επιθέσεις των πρώτων. Ο ιμπεριαλιστικός χαρακτήρας του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, δηλαδή ο πόλεμος μεταξύ των ιμπεριαλιστικών κρατών για το μοίρασμα των αγορών, δεν αναιρείται από το γεγονός ότι η φασιστική συμμαχία, ο Αξονας, επιτέθηκε και ενάντια στη Σοβιετική Ενωση, το πρώτο και μόνο τότε εργατικό κράτος. Και γι' αυτήν την εξέλιξη ευθύνονται και...

Τρεις μέρες μετά την ιταλική επίθεση ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ απηύθυνε ανοιχτή επιστολή προς τον ελληνικό λαό που δημοσιεύτηκε στον Τύπο στις 2 Νοέμβρη: «Προς το λαό της Ελλάδας Ο φασισμός του Μουσσολίνι χτύπησε την Ελλάδα πισώπλατα, δολοφονικά και ξετσίπωτα με σκοπό να την υποδουλώσει και εξανδραποδίσει. Σήμερα όλοι οι έλληνες παλαίβουμε για τη λευτεριά, την τιμή, την εθνική μας ανεξαρτησία. Η πάλη θα είναι πολύ δύσκολη και πολύ σκληρή. Μα ένα έθνος που θέλει να ζήσει πρέπει να παλεύει, αψηφώντας τους κινδύνους και τις θυσίες. Ο λαός της Ελλάδας διεξάγει σήμερα έναν πόλεμο εθνικοαπελευθερωτικό, ενάντια στο φασισμό του Μουσσολίνι. Δίπλα στο κύριο μέτωπο και Ο ΚΑΘΕ ΒΡΑΧΟΣ, Η ΚΑΘΕ ΡΕΜΑΤΙΑ, ΤΟ ΚΑΘΕ...

Η πρώτη γνωστή αναλυτική τοποθέτηση της «Παλιάς ΚΕ» για τον πόλεμο και τη θέση του ΚΚΕ απέναντί του διατυπώθηκε με το Μανιφέστο της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, στις 20 Απρίλη 1940. Το Μανιφέστο στηριζόταν στη θέση της ΚΔ στις 28 Σεπτέμβρη 1939, που χαρακτήριζε κίνδυνο «για τους βαλκανικούς λαούς να εμπλακούν στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο» και προσανατόλιζε τα βαλκανικά ΚΚ στο καθήκον πάλης «ενάντια στις κυβερνήσεις». Αλλάζοντας ουσιαστικά θέση σε σχέση με την Οδηγία της ΚΔ τον Ιούλη του 1939, που δεν εκτιμούσε τον πόλεμο ως ιμπεριαλιστικό, ενώ επί της ουσίας έθετε ζήτημα ανοχής της κυβέρνησης Μεταξά από το ΚΚΕ εφόσον αυτή αντισταθεί. Αναφερόμενο στην πολιτική της κυβέρνησης Μεταξά, το...

Ηταν πολύ σημαντικό ότι με το 1ο γράμμα καλούνταν ο στρατός και ο λαός να πολεμήσουν ενάντια στον εισβολέα. Αυτό το γεγονός έχει καταγραφεί ως στάση που δείχνει τον γνήσια πατριωτικό χαρακτήρα του ΚΚΕ. Ταυτόχρονα, στο 1ο γράμμα του Νίκου Ζαχαριάδη ο πόλεμος χαρακτηριζόταν εθνικοαπελευθερωτικός και όχι ιμπεριαλιστικός και από τις δύο πλευρές. Αποτελούσε αντίφαση ότι ο σωστός στόχος που ετίθετο στο γράμμα, για «μια καινούργια Ελλάδα της δουλειάς, της λευτεριάς, λυτρωμένη από κάθε ξενική ιμπεριαλιστική εξάρτηση και από κάθε εκμετάλλευση, μ' έναν πραγματικά παλλαϊκό πολιτισμό», συνυπήρχε με τη θέση «στον πόλεμο αυτό που διευθύνει η κυβέρνηση Μεταξά όλοι μας πρέπει να δώσουμε όλες μας τις...

Αν και η Κατοχή βρήκε το ΚΚΕ με ελάχιστες κομματικές δυνάμεις, αποδιοργανωμένο και βαριά χτυπημένο από τη μεταξική δικτατορία, το Κόμμα μπόρεσε μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα να πραγματοποιήσει έναν άθλο: Να ανασυγκροτηθεί και να δημιουργήσει νέες Κομματικές Οργανώσεις στην εργατική τάξη, στη φτωχή αγροτιά, στα λαϊκά στρώματα των αυτοαπασχολούμενων και στη σπουδάζουσα νεολαία, στηριγμένο σε έναν κρίσιμο κομμουνιστικό πυρήνα, που είχε σφυρηλατηθεί σε μια δεκαπενταετία σκληρών αγώνων και μέσα σε αντίξοες συνθήκες. Το Κόμμα πρωτοστάτησε και ηγήθηκε στον μαζικό πολιτικό και στον ένοπλο απελευθερωτικό αγώνα του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, της ΕΠΟΝ, της Εθνικής Αλληλεγγύης, της ΟΠΛΑ και των άλλων ΕΑΜικών...

Πολιτικές - ιστορικές εκδόσεις Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Τόμος Α2 και Β1 Η παρουσίαση της ηρωικής πάλης και πρωτοπόρας δράσης του ΚΚΕ στον Μεσοπόλεμο και την περίοδο 1939 - 1949 στοχεύουν τόσο στην υπεράσπιση της Ιστορίας του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος όσο και στην άντληση συμπερασμάτων χρήσιμων για τους σημερινούς πολιτικούς αγώνες. 1940 - 1949. Δεκαετία όξυνσης της ταξικής πάλης στην Ελλάδα Συγγραφέας: ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ Υλικά της ημερίδας της Κομματικής Οργάνωσης Αττικής του ΚΚΕ - 23 Νοέμβρη 2019. Η ημερίδα αποτελούσε μέρος των εκδηλώσεων και πρωτοβουλιών της ΚΟ Αττικής με αφορμή τα 75 χρόνια από την Απελευθέρωση της Αθήνας και από την ταξική σύγκρουση του Δεκέμβρη του 1944. Η έκδοση...