Ο «Ριζοσπάστης» συζητά με τους εργαζόμενους του κλάδου και παρουσιάζει την πραγματικότητα της δουλειάς - σκλαβιά με την οποία έρχονται αντιμέτωποι, σε έναν χώρο δουλειάς χωρίς γεωγραφικό περιορισμό, σε διαρκή αναμέτρηση με «ατυχήματα» και με την εργοδοτική ασυδοσία που φοράει τον φερετζέ του «συνεργάτη».

Μιλήσαμε με τον Στέλιο, που είναι «freelancer», δηλαδή δεν θεωρείται μισθωτός, αλλά εργάζεται στη «Wolt» εδώ και 3,5 χρόνια. Εξηγώντας πώς λειτουργεί η εφαρμογή, μας λέει ότι την ανοίγει και πάει όπου έχει παραγγελία. «Εχει τύχει να ξεκινάω από Πειραιά και να πρέπει να πάω Αγία Παρασκευή. Η "Wolt" δεν έχει ζώνες, μπορεί να πάω οπουδήποτε στο λεκανοπέδιο».

Οι «ζώνες» είναι οι γεωγραφικές περιοχές (Βόρεια, Νότια, Κέντρο κ.ο.κ.), που όμως στη «Wolt» δεν είναι καθορισμένες. Ετσι, ένας εργαζόμενος μπορεί να ξεκινήσει από Αιγάλεω για να πάει Αμπελόκηπους και να βρεθεί εν τέλει στον Βύρωνα.

Ρωτάμε αν πληρώνονται με το «κομμάτι» και η απάντηση είναι θετική. Ομως μας εξηγεί ότι «δεν υπάρχει τιμοκατάλογος, μπορεί για την ίδια απόσταση να πάρω 2 ευρώ, μπορεί να πάρω και 5 ευρώ. Η εταιρεία καθορίζει το "κέρδος" μου, τι "ελεύθερος επαγγελματίας" είμαι; Καθαρά εξαρτημένη είναι η σχέση. Αυτοί περιμένουν να βρέξει, να έχει κακοκαιρία για να πετάξουν "τυράκι", το 70% επιπλέον, το έχουν κάνει και σε στάσεις εργασίας και σε απεργίες. Τις προάλλες με την κακοκαιρία πήγε έως και 70% επιπλέον η κάθε παραγγελία».

Οσο για το πόσες ώρες δουλεύουν ...δεν υπάρχει καθορισμένο ωράριο.

«Μένει τίποτα;», τον ρωτάμε. «Εγώ δουλεύω 6ωρο, αλλά υπάρχουν κι άλλοι που βαράνε 12ωρα. Μπορεί να ακούσεις για αμοιβές πάνω από 1.500 ευρώ, αλλά με το "τεκμαρτό" πάει περίπατο το εισόδημα». Κι αυτό γιατί οι εργαζόμενοι που θεωρούνται «επαγγελματίες» πέφτουν στην τσιμπίδα του νόμου για τη φορολόγηση των αυτοαπασχολούμενων, με το κράτος να ορίζει αυθαίρετα ένα ποσό ως «εισόδημα» και να το φορολογεί, ανεξάρτητα αν αυτό έχει περάσει από την τσέπη του φορολογούμενου!

Για να γίνει κατανοητό με ποιον τρόπο βγαίνει το πρόγραμμα, ο Γιώργος, εργαζόμενος χρόνια στην «e-food», ανοίγει την εφαρμογή μπροστά μας. «Για να μπορούμε να δουλέψουμε ανοίγουμε την εφαρμογή, αν δεν ανοίξουμε την εφαρμογή δεν μπορούμε να δουλέψουμε. Η εφαρμογή έχει μέσα τα διαθέσιμα sessions, δηλαδή τις διαθέσιμες παραγγελίες, πού βρίσκονται και πόσες ώρες θα δουλέψουμε. Μπορεί να φτάσουν έως τις 10 ώρες τη μέρα».

Οπως όλες οι εφαρμογές, έτσι και αυτές που χρησιμοποιούν οι πλατφόρμες διαχειρίζονται προσωπικά δεδομένα και απαιτούν άδειες με πολύ συγκεκριμένα στοιχεία για να λειτουργήσουν.

Ο Δημήτρης, στην «e-food», το επιβεβαιώνει. «Ναι, εκχωρείς δικαιώματα και μια χαρά πλουτίζουν οι κατασκευαστές των εφαρμογών». Συνεχίζοντας επισημαίνει ότι «υπάρχει η δυνατότητα να μπεις στην εφαρμογή όχι μόνο με τους κωδικούς, αλλά και βγάζοντας φωτογραφία τον εαυτό σου. Αρα όχι μόνο τσεκάρουν πού είμαι, που μια φορά παλιά έτυχε να με πάρουν τηλέφωνο γιατί έβλεπαν στο "στίγμα" μου, αλλά έχουν πρόσβαση και σε άλλα δεδομένα».

Μία από τις ενδιαφέρουσες πλευρές είναι και αυτή των απολαβών σε ...πλειστηριασμό. Αυτό μας μεταφέρει ο Νίκος, εργαζόμενος ως διανομέας πολλά χρόνια, που σήμερα δουλεύει στη «Wolt» ως «συνεργάτης », δηλαδή με «μπλοκάκι».

«Η τιμή της κάθε παραγγελίας (σ.σ. η απολαβή του εργαζόμενου) καθορίζεται από αλγόριθμο, έτσι όπως η εταιρία τον έχει διαμορφώσει με τις παραμέτρους που έχει εισάγει, και εξαρτάται από το πόσες παραγγελίες υπάρχουν στα καταστήματα και πόσοι διανομείς είναι διαθέσιμοι. Αν είναι λίγοι οι οδηγοί και οι παραγγελίες πολλές, η τιμή ανεβαίνει. Επίσης εξαρτάται από τις καιρικές συνθήκες - με κακοκαιρία ανεβαίνει πολύ - και βέβαια από την απόσταση του καταστήματος από τον πελάτη, ανεξάρτητα από το πού μπορεί να είμαι εγώ. Από εκεί και πέρα, μόλις ανοίξεις την εφαρμογή, όποιος προλάβει την παίρνει, γι' αυτό λέμε "πλειστηριασμό". Φυσικά, τις ώρες αιχμής είναι πολύ πάνω. Με δυο λόγια, για να βγάλει κάποιος χρήματα θα αναγκαστεί να δουλέψει χαράματα που πάνε οι καφέδες, μεσημέρι και βράδια, γιατί τότε είναι οι ώρες αιχμής».

Του ζητήσαμε να μας εξηγήσει ποια είναι η σχέση που υπάρχει με τον ΟΠΑΠ και πώς σχετίζεται αυτό με τις αμοιβές. «Αυτό αφορά τις παραγγελίες με μετρητά. Οταν εγώ τα πάρω, πρέπει να πάω σε ένα προπατζίδικο να τα καταθέσω, αλλά αν δεν μας αφήνουν έχουμε θέμα, ανάλογα και τι συμφωνίες έχουν γίνει με τη "Wolt" και τα ΠΡΟΠΟ. Εχουμε ένα ημερήσιο όριο μετρητών που μπορεί να μην κατατεθούν αλλά αν το υπερβούμε, η εφαρμογή "κλειδώνει" και δεν μπορούμε να δουλέψουμε».

Τα παραπάνω μας επιβεβαιώνει και ο Κώστας, σχεδόν 2 χρόνια τώρα εργαζόμενος στην «e-food». «Ο τρόπος πληρωμής μας είναι ίδιος και στις δύο πλατφόρμες, με την τιμή να ανεβαίνει τα Σαββατοκύριακα ή όταν ο καιρός χαλάει. Μου έχει κάνει εντύπωση πως όταν μαζεύει σύννεφα, ξαφνικά έρχεται ειδοποίηση για προσαύξηση στην πληρωμή μας σε κάθε παραγγελία, και μετά από δύο ώρες αρχίζει να βρέχει». Ο αλγόριθμος εκεί μπορεί να πάει μέχρι και 80%.

«Και ακριβώς επειδή δεν είναι τίποτα σταθερό, μπορώ να σας πω ότι έχω φάει μείωση 40% σε σχέση με πέρυσι. Μπορεί να πάω 3 χιλιόμετρα και να μου δώσει 3 ευρώ, και για την ίδια απόσταση να μου δώσει άλλη στιγμή 2 ευρώ. Για να μην πούμε για τα φιλοδωρήματα, που μας τα τρώνε. Αν κάποιος παραγγείλει 4 ευρώ και έχει βάλει σε αυτό 1 ευρώ φιλοδώρημα, εγώ δεν θα πάρω 4 ευρώ, 3 θα πάρω».

Η λογική του «συνεργάτη» έχει άλλη μια πολύτιμη πλευρά για την εργοδοσία: Την απαλλάσσει από τα περιττά «κόστη», όπως οι μισθοί, η ασφάλιση, η εργοδοτική ευθύνη απέναντι στα εργατικά «ατυχήματα», που είναι πολύ συχνά. «Την ουρά της απέξω βγάζει η εταιρεία», τονίζει ο Κώστας, που είναι με «μπλοκάκι» στη «Wolt» τα τελευταία δύο χρόνια. Και προσθέτει ότι τις δύο φορές που ο ίδιος έπεσε και χτύπησε ήταν στο τέλος της βάρδιας, εκεί που βγαίνει όλη η εξάντληση. «Ούτε ευθύνη φέρει η εταιρεία, ούτε πληρώνει κάτι. Αν θες κάνεις εσύ ιδιωτική ασφάλιση με συνεργαζόμενη εταιρεία. Οι περισσότεροι συνάδελφοι λένε "μην έρθει η κακιά η ώρα", αλλά όταν μπαίνεις στη διαδικασία να κυνηγάς τα λεφτά, γιατί δεν βγαίνει αλλιώς, δεν θα έρθουν και τα εργατικά "ατυχήματα";».

Οι πλατφόρμες αξιοποιούν στο έπακρο την αβάντα που τους δίνουν οι κυβερνήσεις, καθώς μέχρι τώρα δεν υπάρχει νομοθετική ρύθμιση που να απαγορεύει τις διανομές χωρίς να χάνεται το μεροκάματο όταν οι καιρικές συνθήκες δεν το επιτρέπουν. Το υπουργείο Εργασίας αρκείται σε οδηγίες -συστάσεις, που γίνονται τελευταία στιγμή και κάτω από την πίεση των συνδικάτων.

Να σημειωθεί ότι ο νόμος Χατζηδάκη, με τα 4 «τεκμήρια» (βλ. δίπλα), έδωσε τη δυνατότητα στην πλατφόρμα να συνάπτει συμβάσεις με εταιρείες ή φυσικά πρόσωπα, αλλά και με τους εργαζόμενους, που μπορούν να γίνουν οι ίδιοι εργολάβοι και να ονομάζονται «διαχειριστές του στόλου».

Είναι οι ίδιες οι πλατφόρμες που έφτιαξαν τους εργολάβους και τους βάφτισαν «εργοδότες», με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να προσλαμβάνονται με τους χειρότερους δυνατούς όρους. Ετσι, η «Wolt» και η «e-food» απαλλάσσονται από τα κόστη και οι μισθοί συμπιέζονται προς τα κάτω, ενώ σύμφωνα με τις μαρτυρίες των εργαζομένων η μαύρη εργασία καλά κρατεί.

Σε μεγάλο βαθμό οι εργαζόμενοι στους εργολάβους είναι μετανάστες, με εξαρτημένη σχέση εργασίας, επειδή δεν μπορούν να ανοίξουν «μπλοκάκι», και είναι οι πιο σκληρά εκμεταλλευόμενοι. «Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που τους βάζουν 2-3 ένσημα τη βδομάδα αλλά βαράνε 12ωρα και 13ωρα», αναφέρει σχετικά με αυτό ο Γιώργος από «e-food».

Ο Στάθης έχει εργαστεί και στις δύο πλατφόρμες, «e-food» και «Wolt». Είναι με «μπλοκάκι», αλλά μας εξηγεί πολύ αναλυτικά πώς λειτουργεί το καθεστώς των εργολάβων: «Ο οποιοσδήποτε μπορεί να γίνει, νοικιάζεις ή αγοράζεις εφαρμογές από την πλατφόρμα και μετά παίρνεις κόσμο. Ο εργολάβος ζητάει 20% προμήθεια, παλιά ήμουν σε εργολάβο και μου είχε πει ότι πρέπει να βγάζω το λιγότερο 1.500 ευρώ για να μπορώ να του δίνω το 20%. Είναι και πολλοί που προσλαμβάνουν και ούτε χαρτιά δίνουν, ούτε συμβάσεις, ούτε τίποτα». Βέβαια, για να βγάλεις 1.500 ευρώ πρέπει όλη μέρα να είσαι στο μηχανάκι.

Ο Κώστας είναι διανομέας στη «Wolt» και πατέρας ενός μικρού παιδιού. «Αν δείτε τη διαφήμιση, αυτοί λένε "δούλεψε όσο θες και όποτε θες", αρκετοί το κάνουν και σαν δεύτερη δουλειά και στην αρχή νομίζουν ότι θα είναι για 2-3 ώρες. Στην πράξη βέβαια δουλεύεις 10ωρο, γιατί κυνηγάς τις τιμές. Αρα, αν εγώ πω ότι θέλω από αυτό να βγάλω 1.000 ευρώ π.χ., σημαίνει ότι δεν θα βλέπω το παιδί μου, την οικογένειά μου, ούτε θα έχω χρόνο να κάνω κάτι άλλο».