Ο «Ριζοσπάστης» αναδημοσιεύει αποσπάσματα του άρθρου του Φάουστο Σορίν, Γραμματέα της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης, σχετικό με την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Αριστερού Κόμματος. Ολόκληρο το άρθρο δημοσιεύτηκε στο μηνιαίο περιοδικό «L' Ernesto», τεύχος Μάρτη του 2004.
Η αποτυχία της Συνόδου Κορυφής των Αθηνών (14 - 15 του περασμένου Φεβρουαρίου) που συγκλήθηκε από το Συνασπισμό τις παραμονές των βουλευτικών εκλογών στην Ελλάδα, με την ελπίδα (την ψευδαίσθηση) να κερδίσει από αυτήν πλεονέκτημα στον εκλογικό ανταγωνισμό με τους κομμουνιστές του ΚΚΕ, σηματοδοτεί μια βαθιά κρίση και τον εύθραυστο χαρακτήρα του σχεδίου που εκπονείται, πάνω στην οποία θα άξιζε να σκεφτούμε όλοι υπεύθυνα. Μια σύνοδος κορυφής που σημαδεύτηκε από την απουσία των μεγαλυτέρων ηγετών «ιδρυτών» του νέου «ευρωπαϊκού κόμματος»,... και είδε, με απόφαση της τελευταίας στιγμής, τη μη συμμετοχή του ίδιου του ηγέτη της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης και την παντελή απουσία οποιασδήποτε αντιπροσωπείας του ΚΚ Γαλλίας και της Ενωμένης Αριστεράς. Ελειπαν, επίσης, το Σλοβάκικο Κομμουνιστικό Κόμμα και το ΑΚΕΛ της Κύπρου, ενώ οι κομμουνιστές της Τσέχικης Δημοκρατίας (παρόντες με έναν παρατηρητή που δε συμμετέχει σε κανένα καθοδηγητικό όργανο και που είχε τη σαφή εντολή να μην υπογράψει κανένα ντοκουμέντο και να μη συμμετάσχει σε καμία δημόσια πρωτοβουλία, για να μην παρέμβει στην ελληνική προεκλογική καμπάνια) ανήγγειλαν επισήμως ότι το κόμμα τους δε θα συμμετάσχει σε κανένα ιδρυτικό συνέδριο πριν από τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ηταν, λοιπόν, παρόντες μόνο αντιπρόσωποι του Συνασπισμού, της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης, του Γερμανικού Pds, της Αριστεράς του Λουξεμβούργου, του Αυστριακού Κομμουνιστικού Κόμματος, του Τσέχικου Pds και του Κόμματος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Λετονίας.
...Παρά το γεγονός αυτό, εκδόθηκε ένα ανακοινωθέν (η αντιπροσωπευτικότητα του οποίου αμφισβητείται από μόνη της, καθώς έλειπαν οι μισοί από τους ίδιους τους εμπνευστές του), το οποίο, υπολογίζοντας, ωστόσο, ότι τα άρθρα του πολιτικού μανιφέστου και του καταστατικού, που εκπονήθηκαν από την «ομάδα πρωτοβουλίας» (τους εμπνευστές) πρέπει ακόμη να γίνουν αποδεκτά από το ίδιο (ξέρουμε, για παράδειγμα, ότι για το καταστατικό, υπάρχουν ακόμη θεμελιώδεις διαφωνίες), επίσημα αναγγέλλει ότι η Σύνοδος Κορυφής της Αθήνας αποφάσισε να συγκαλέσει το ιδρυτικό Συνέδριο του «Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς» στη Ρώμη, στις 8 και 9 Μαΐου. Και ζητά από κάθε ενδιαφερόμενο κόμμα να στείλει μια δωδεκαμελή αντιπροσωπεία, πάνω σε αναλογική βάση. Αυτό, χωρίς να έχει πάρει σχετική απόφαση κανένα καθοδηγητικό όργανο του Κόμματος (πράγματα του σουρεαλιστικού σοσιαλισμού!). Πώς θα τελειώσει το πράγμα, θα δούμε. Εμείς κάνουμε ένα βήμα πίσω, επιχειρώντας να ανασυνθέσουμε την υπόθεση από την αρχή.
Το θέμα του «ευρωπαϊκού κόμματος», αναδύεται, σε τεχνικό - θεσμικό επίπεδο, με την αποδοχή από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Φεβρουάριο του 2003 μιας ρύθμισης πάνω στο «καταστατικό για τη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων», στη διαδικασία του εκσυγχρονισμού ορισμένων άρθρων των Συνθηκών του Μάαστριχτ και της Νίκαιας, σχετικών με το ρόλο των πολιτικών κομμάτων στην ΕΕ. Για να επωφεληθούν από τις χρηματοδοτήσεις, χωρίς να δημιουργήσουν πολιτικές περιπλοκές στα κόμματα της Gue - NGL (Ενωμένη ευρωπαϊκή αριστερά - πράσινη σκανδιναβική αριστερά: η ομάδα του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου που περιλαμβάνει τους βουλευτές των κομμουνιστικών κομμάτων και της εναλλακτικής αριστεράς της ΕΕ) θα αρκούσε, όπως είχε αρχικά προβλεφτεί και όλοι το συμμερίστηκαν, να επιδιωχτεί μια τεχνική λύση που θα συνίστατο στην εκπόνηση του καταστατικού ενός «εικονικού» κόμματος, για να μπορεί να δέχεται την προβλεπόμενη χρηματοδότηση (εκατομμύρια ευρώ). Αφήνουμε στην άκρη το γεγονός ότι η γνήσια και πραγματική λειτουργία ενός νέου ευρωπαϊκού πολιτικού υποκειμένου θα προέκυπτε από ένα δομικό και διαρκή συντονισμό όλων των ενδιαφερομένων κομμάτων, σε ηπειρωτική κλίμακα, ανεξάρτητα από τις ρυθμίσεις της ΕΕ και από το αν οι χώρες των κομμάτων ανήκουν ή όχι στην ΕΕ. Εξ άλλου, έτσι συνέβαινε για χρόνια με τα κόμματα της GUE - NGL και τους συνεργαζόμενους (συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που δεν είχαν ευρωβουλευτές, αλλά ήταν συγγενή πολιτικά, και όχι απαραιτήτως μέλη της ΕΕ, όπως ήταν για χρόνια η περίπτωση του ΑΚΕΛ της Κύπρου, ή του Κόμματος της Σοσιαλιστικής Αριστεράς της Νορβηγίας). Πέρα από αυτό, εκτιμάται ότι η ρύθμιση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δεν επιβάλλει στα «ευρωπαϊκά κόμματα» να καταχωρηθούν με το όνομα του «κόμματος», πράγμα που θα καθιστούσε επαρκές να εγγραφούμε ως «Ενωμένη Ευρωπαϊκή Αριστερά» (το ίδιο το όνομα της GUE), αποφεύγοντας τυπικές και ουσιαστικές αντιθέσεις, που μοιραία και αναπόφευκτα θα αναδυθούν από τον ίδιο τον καθορισμό του ονόματος «ευρωπαϊκό κόμμα».
Τέτοια «ευρωπαϊκά κόμματα», αντίθετα από το ρόλο που προβλέπεται για τα πολιτικά κόμματα, στους εθνικούς καταστατικούς χάρτες (όπου αποτελούν ελεύθερη έκφραση της ντόπιας κοινωνίας και όχι παρακλάδια του κράτους), είναι ενσωματωμένα στους θεσμούς της ΕΕ. Εξαιτίας αυτού, είναι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που εγκρίνει την ύπαρξή τους, που κρίνει αν το καταστατικό τους είναι συμβατό ή όχι με τις αρχές της «φιλελεύθερης δημοκρατίας», πάνω στην οποία είναι θεμελιωμένη η ΕΕ και που έχει ως εκ τούτου την οριακή δυνατότητα να αποφασίσει την κατάργησή τους, στο βαθμό που αυτά δε «σέβονται τις βασικές αρχές της Ενωσης, που αφορούν την ελευθερία, τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις θεμελιακές ελευθερίες και νομοθετικές ρυθμίσεις... σε συμφωνία με τη Συνθήκη και το Χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων της ΕΕ». Σημειώνω ότι - οριακά - πολιτικές αλληλεγγύης με την Κούβα ή με χώρες όπου ισχύουν κριτήρια «δημοκρατίας» διαφορετικά από εκείνα που ισχύουν στην ΕΕ, θα μπορούσαν να αποτελέσουν αιτία για την κατάργηση της νομιμότητας του «ευρωπαϊκού κόμματος» που θα όφειλε να τις ασκήσει. Το ίδιο ισχύει για μια γραμμή αλληλεγγύης με την ιρακινή αντίσταση, ή με το κολομβιανό ΦΑΡΚ, που η ΕΕ ορίζει ως «τρομοκρατικές οργανώσεις». `Η για ένα καταστατικό ευρωπαϊκού κόμματος που, για παράδειγμα, θα επικαλούνταν το λενινισμό, δηλαδή αρχές που θεωρούνται ασύμβατες με τη «φιλελεύθερη δημοκρατία».
Τέτοια «δικαιώματα παρέμβασης» δεν απασχολούν τα κόμματα εξουσίας, που βρίσκονται μέσα στις συμβατικότητες του συστήματος της ΕΕ ούτε εκείνα τα κόμματα της «εναλλακτικής αριστεράς», τα οποία, παρ' όλο που κριτικάρουν τις σημερινές πολιτικές της ΕΕ δε θέτουν σε συζήτηση τις προϋποθέσεις και δεν ξεπερνούν τέτοιες «συμβατικότητες». Ενώ υπάρχουν κομμουνιστικά, επαναστατικά, αντιιμπεριαλιστικά κόμματα με ένα συγκεκριμένο προφίλ ταυτότητας και μια διεθνή τοποθέτηση «ελάχιστα συμβατή», που έχουν περισσότερους από ένα λόγο για να μην περιμένουν καμία «ευνοϊκή ανοχή» από την πλευρά των ηγετικών ομάδων αυτής της ΕΕ και των «δικομματικών» μηχανισμών που, πάνω στα θεμελιακά ζητήματα που αφορούν το σύστημα κυριαρχούν με ευρύτατη πλειοψηφία στο σημερινό Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπως είδαμε στο παράδειγμα της υπόθεσης της Κούβας. Εξ άλλου, αναφέρεται ακόμα στη ρύθμιση της ΕΕ «εάν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κρίνει, κατά πλειοψηφία, ότι οι όροι πλέον δεν πληρούνται, το καταστατικό τού υπό συζήτηση πολιτικού κόμματος θα σβήνεται από το αρχείο... και θα σταματά οποιαδήποτε χρηματοδότηση».
Μας αντιπαραθέτουν ότι το σχήμα του «συντονισμού» ανάμεσα στα κόμματα έχει αποδειχτεί, σύμφωνα με τη δεκάχρονη εμπειρία της GUE, ένα σχήμα αναποτελεσματικό, ανίκανο να παράγει αληθινές και γνήσιες μαζικές καμπάνιες, συντονισμένες σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Και δε θέλουν να καταλάβουν ότι η αιτία αυτής της αναποτελεσματικότητας, που είναι πραγματική, δε γεννιέται από τα οργανωτικά σχήματα, αλλά από τις θεμελιακές πολιτικές διαφορές, που σε πολλές περιπτώσεις έχουν διαιρέσει τα κόμματα της GUE. Και παραθέτω μόνο το παράδειγμα του πολέμου ενάντια στη Γιουγκοσλαβία, όπου, μερικά κόμματα, παρ' όλο που ασκούσαν κριτική στη στρατιωτική επέμβαση, αποτελούσαν τμήμα των κυβερνήσεων που διεξήγαγαν τον πόλεμο (Γαλλία, Ιταλία), άλλα βρίσκονταν στην αντιπολίτευση και αντιτίθεντο μετωπικά στον πόλεμο, άλλα ακόμα (σκέφτομαι ορισμένα σκανδιναβικά μορφώματα, τα οποία δεν παραθέτω από ντροπή...) πίστευαν ότι μπορούσαν να επωφεληθούν από την «ανθρωπιστική» παρέμβαση του NATO, «ενάντια στο καθεστώς Μιλόσεβιτς».
Πολύ συχνά ξεχνάμε ότι η ΕΕ δεν είναι όλη η Ευρώπη. Αλλά ενώ τα συντηρητικά, σοσιαλδημοκρατικά και πράσινα ευρωπαϊκά κόμματα δουλεύουν στο σύνολο της ηπείρου (7), συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, (ο Γκορμπατσώφ έχει άμεση επαφή με τη σοσιαλιστική διεθνή) και το ίδιο κάνουν οι πιο ισχυρές αστικές τάξεις (ας σκεφτούμε το γαλλογερμανικό άξονα και την προσπάθεια συναλλαγών με τη Ρωσία), τα κομμουνιστικά κόμματα και τα κόμματα της εναλλακτικής αριστεράς (μερικά από αυτά) ενεργούν σαν να υπήρχε ακόμη το τείχος του Βερολίνου και αγνοούν την άλλη πλευρά της Ευρώπης. Και όμως, τα μεγαλύτερα κομμουνιστικά κόμματα και κόμματα της αντικαπιταλιστικής αριστεράς βρίσκονται στην Ανατολή, στην Τσέχικη Δημοκρατία και στις ευρωπαϊκές Δημοκρατίες της πρώην Σοβιετικής Ενωσης, αλλά αποκλείονται συστηματικά από τις διαδικασίες ενοποίησης της ευρωπαϊκής αριστεράς, στη βάση ιδεολογικών στοιχείων αντικομμουνιστικής αντίληψης. Στοιχείων που προέρχονται κυρίως (αλλά όχι μόνο) από τα κόμματα της Πράσινης Σκανδιναβικής Αριστεράς, αλλά και από άλλα κόμματα της GUE, με μόνη την εξαίρεση των Ελλήνων κομμουνιστών (ΚΚΕ) και των Πορτογάλων (ΚΚ Πορτογαλίας), τα οποία έχουν κάνει το σφάλμα να τα δεχτούν παθητικά για πάνω από δέκα χρόνια, ή να τα δεχτούν σιωπηρά, χωρίς πολλές αναταράξεις...
Πέρα από αυτό, ας σκεφτούμε ότι στο Συμβούλιο της Ευρώπης (οργανισμός στον οποίο συμμετέχουν αντιπροσωπείες των εθνικών κοινοβουλίων όλων των ευρωπαϊκών χωρών, όχι μόνο της ΕΕ), υπάρχει μια κοινοβουλευτική ομάδα που ονομάζεται επίσης GUE, που περιλαμβάνει όχι μόνο τα κόμματα της GUE του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αλλά επίσης κομμουνιστές και αριστερούς αντιπροσώπους από τη Ρωσία, την Ουκρανία, τη Λευκορωσία, τη Μολδαβία... Θα αρκούσε να τεθεί σε λειτουργία αυτή η δεύτερη GUE και να που ήδη θα υπήρχε πανέτοιμη μια πολιτική και θεσμική έδρα στην οποία θα συντονίζονταν όλες οι δυνάμεις σε επίπεδο ηπείρου, χωρίς εκ των προτέρων αποκλεισμούς απέναντι στον οιονδήποτε. Μόνο που έχει λείψει και λείπει η πολιτική βούληση από την πλευρά ορισμένων αριστερών δυνάμεων της Δυτικής Ευρώπης, να δράσουν σε αυτή την κατεύθυνση. Ενώ θέλουν να προχωρήσουν βεβιασμένα στην ίδρυση και στη δόμηση ενός τύπου «ευρωπαϊκού κόμματος», που όχι μόνο αφήνει απ' έξω την πλειοψηφία των κομμουνιστικών κομμάτων Ανατολής και Δύσης, αλλά δημιουργεί βαθιές ρήξεις ανάμεσα στα ίδια τα κόμματα της GUE - NGL (που έχει χωριστεί τουλάχιστον σε τέσσερα κομμάτια) και στο εσωτερικό ορισμένων από αυτά....
Το λιγότερο που θα μπορούσε να γίνει σ' αυτό το σημείο, για να μην αποκρυσταλλωθούν αθεράπευτες διασπάσεις και να κρατηθεί ανοιχτή μια ενωτική διαδικασία, είναι να αναβληθεί οποιαδήποτε ιδρυτική πρωτοβουλία για το «ευρωπαϊκό κόμμα» για μετά τις εκλογές. Για να ξαναπιάσουμε μετά το νήμα της συζήτησης πάνω σε βάσεις επιτέλους ενωτικές και ίσων ευκαιριών, βάζοντας στην άκρη «βέτο», προκαταλήψεις, αποκλεισμούς κάθε είδους. Ανοίγοντας την πόρτα σε όλες τις κομμουνιστικές δυνάμεις και τις δυνάμεις της εναλλακτικής αριστεράς της ηπείρου, ώστε να φτάσουμε μαζί, χωρίς βιασύνες και οργανωτικές πιέσεις, σε λύσεις που θα τις συμμερίζεται ένας σχηματισμός πολύ ευρύτερος από τον οπωσδήποτε μειοψηφικό που έχει δημιουργηθεί μέχρι τώρα.
Του
Φάουστο ΣΟΡΙΝ
Feeds
«Ευρωπαϊκά κόμματα»...
