Πόσο θράσος, όμως, απαιτείται να έχεις, για να εγκαλείς εκατομμύρια εργάτες σε όλο τον κόσμο, γιατί τόλμησαν να κάνουν την επανάστασή τους και, ακόμα καλύτερα, πάλεψαν να την κρατήσουν όρθια;

Πόσο θράσος απαιτείται να έχεις, για να αξιώνεις να δικαιωθούν εκ των υστέρων οι αντεπαναστάτες;

Πόσο θράσος χρειάζεται σ' έναν αστό - στη χώρα όπου στέκει όρθια ακόμα η Γιάρος και ανεξίτηλα τα σημάδια στο Μακρονήσι, στη χώρα στα νεκροταφεία της οποίας είναι θαμμένοι εκτελεσμένοι πολιτικοί κρατούμενοι και τα βουνά σπαρμένα από επαναστάτες που τόλμησαν να αμφισβητήσουν την αστική εξουσία - πόσο «από αλλού» πρέπει να 'ναι ένας αστός, για να τολμά να μιλά για «γκουλάγκ»; Μήπως του χρειάζεται αυτό το θράσος για να συγκαλύπτει ή και να υπερασπίζεται τα εγκλήματα του συστήματος που υπηρετεί, κατά των λαών, τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους, τις δολοφονίες αμάχων από τους ιμπεριαλιστές στη Γιουγκοσλαβία, στο Ιράκ και αλλού;

Ας μη συνεχίσουμε τις ερωτήσεις. Είναι εντελώς υποθετικές, όταν αφορούν τον Πρετεντέρη. Τις έχει απαντήσει ξανά και ξανά, υπηρετώντας με συνέπεια την αστική τάξη. Είναι καθημερινή η γαργάρα που κάνει για όσα δεινά τραβά σήμερα, κάθε μέρα, η εργατική τάξη αυτής της χώρας. Και ας του περισσεύει το μελάνι κάθε μέρα, στην αγωνία του να βρει επιχειρήματα που να πείθουν πως αξίζει να ζεις στην αστική δημοκρατία θαμμένος ζωντανός.