Στον πρόσφατο νόμο για το "Εθνικό Κτηματολόγιο", γίνεται μια ριζική ανατροπή ακόμα και αυτής της ελάχιστης προστασίας, που παρεχόταν με την ισχύουσα νομοθεσία στη δημόσια περιουσία. Πρόκειται για επέκταση του οργίου καταπάτησής της και των πελατειακών διαδικασιών γύρω από αυτήν.

Με τις αναφορές για την "καλοπιστία" του πρωτοδηλώσαντα, το αμάχητο τεκμήριο ιδιοκτησίας της πρώτης εγγραφής που δεν προσβλήθηκε, αλλά και το τεκμήριο των άλλων εγγραφών, κατοχυρώνεται ουσιαστικά σαν τίτλος κυριότητας η (τουλάχιστον) επιπόλαιη αρχική κτηματογράφηση του νόμου 2308/95.

Σύμφωνα με τις αποφάσεις του ΟΚΧΕ και της "Κτηματολόγιο ΑΕ", για τις δηλώσεις και τα δικαιολογητικά των "ιδιοκτητών", αλλά και την πρακτική που ακολουθούν στις πρώτες κτηματογραφήσεις, γίνονται ήδη πολλές εγγραφές με προσύμφωνα, ή και χωρίς καν δήλωση ιδιοκτησίας! Ετσι, στις αναρίθμητες περιπτώσεις καταγραφής ιδιοκτησίας ενάντια στα συμφέροντα του δημοσίου, αυτό δε θα μπορεί, αλλά και δε θα θέλει να επέμβει, αφού σε τοπικό επίπεδο ήταν το ίδιο που μοίραζε τη δημόσια περιουσία, συνιστώντας σ' ένα ιδιωτικό μελετητικό - τοπογραφικό γραφείο να καταγράφει ιδιοκτησίες με ιδιοκτήτες, μέχρι και χωρίς να έχουν χαρτιά, χωρίς ούτε καν δήλωσή τους!

Στις χιλιάδες, λοιπόν, ανέξοδες καταγραφές που θα υπάρξουν και στα ενδεχόμενα εκατομμύρια που θα γίνουν όταν μάθουν όλοι αυτή τη δυνατότητα, χωρίς να κάνει κανείς τίποτα άλλο, φτιάχνεται σε 5 - 7 χρόνια τίτλος αμάχητος!

Ακόμα κι αν δεν το έχουν σκεφτεί κάποιοι να φάνε και τις κορφές του Ολύμπου, θα τους το πει ο μηχανικός που δουλεύει, ο υπάλληλος του Υποθηκοφυλακείου, το μέλος της επιτροπής ενστάσεων. Δε θα μείνει κομμάτι της ελληνικής γης που να μην καταπατηθεί επίσημα. Πρόκειται για το αισχρότερο πελατειακό μοίρασμα γης σ' αυτούς που θα 'χουν τα μέσα, για την αισχρότερη απεμπόληση δικαιωμάτων του δημοσίου, που κτίζεται άλλωστε εδώ και καιρό, με την κατάργηση του τεκμηρίου του δημοσίου κλπ.

Και βέβαια, αυτά σήμερα ενδεχόμενα να λειτουργήσουν και... "σε όφελος των λαϊκών στρωμάτων", που με τη δικαίωση της ιδιότυπης κλεπταποδοχής (αγορά οικοπέδου σε δάσος ή σε περιοχές μεγαλοκαταπατητών), θα βρουν ή θα κατοχυρώσουν το φτηνό οικόπεδο (και δεν πρέπει να αγνοείται το τεράστιο αρνητικό συνειδησιακό και πολιτικό βάρος αυτής της πελατειακής και σε συνθήκες ομηρίας διαδικασίας). Αλλά, κυρίως αυτά θα λειτουργήσουν σε όφελος της διαδικασίας καταπάτησης της δημόσιας περιουσίας από τους μεγαλοεπενδυτές, ντόπιους ή της ΕΕ, σε παραθεριστικές, νησιώτικες, ορεινές και λοιπού φυσικού κάλλους περιοχές.

Οι φετινοί εμπρησμοί στα δάση δεν είναι άσχετοι και από την προοπτική που έδινε το σχέδιο νόμου που κυκλοφορούσε, μαζί με αυτό του Τζουμάκα για τον αποχαρακτηρισμό και την εξαγορά των δασών ή αυτό για τα έσοδα... (άρθρο 40 του "νομοσχεδίου - σκούπα" του υπουργείου Οικονομικών, σύμφωνα με τον Τύπο στις 18.9.98), που με ελάχιστο σχετικά τίμημα θα δικαιωθεί όλη η προπολεμική και μεταπολεμική καταπάτηση!

Η άλλη σημαντική πλευρά είναι η ενίσχυση των πελατειακών δυνατοτήτων για μια επιλεκτική διανομή της δημόσιας περιουσίας. Αλλού θα καταγραφούν ιδιοκτησίες όχι μόνο χωρίς ένα τυπικό τίτλο, αλλά και χωρίς καν δήλωση, και αλλού θα εφαρμόζουν την "αρχή ελέγχου νομιμότητας των τίτλων" ή την τάδε παράγραφο της τάδε εγκυκλίου, για να εξεταστούν οι τίτλοι ως το 1885!

Σε μικροτοπικό επίπεδο, σε πολλές λαϊκές γειτονιές, ο υποθηκοφύλακας αποκτά τεράστια εξουσία διακριτικών ερμηνειών. Μπορεί να αρνείται εγγραφή τίτλων για ουσιαστικούς λόγους με χρήση της αόριστα αναφερόμενης παραπάνω "αρχής", της ασάφειας για την προτεραιότητα της "πρώτης εγγραφής", όταν αυτή υποτίθεται πως γίνεται διά μιας με την αρχική κτηματογράφηση, ή σημείων εγκυκλίων που αναφέρουν ότι χρησικτησία για το δημόσιο δεν ισχύει και οι τίτλοι πρέπει να ανάγονται στο 1885 (!). Μπορεί, όμως, να δεχτεί την πρώτη εγγραφή κάποιου σαν ιδιοκτήτη, ακόμα και χωρίς δήλωσή του!!!

Για παράδειγμα: θα έχει γίνει με την κτηματογράφηση η πρώτη εγγραφή, με ένα προσύμφωνο, για ένα "αγροτεμάχιο" - οικόπεδο, σε γη του δημοσίου, που την πούλησε τεμαχίζοντάς την ο μεγαλοκαταπατητής, σαν οικόπεδο "τρία λεπτά από την Ομόνοια", το 1960. Θα κάνει γονική παροχή, η γριά μητέρα στο γιο να κτίσει (π.χ. περιοχή αυθαιρέτων "Μπέρτου" στη Νεάπολη Νίκαιας). Και θα έχει το δικαίωμα ο κτηματοφύλακας, σύμφωνα με το άρθρο 16, παρ. 1γ να ελέγξει, διαβάζοντας τη γονική αυτή παροχή, "αν συντρέχουν όλες οι απαιτούμενες από τον νόμο προϋποθέσεις για την επέλευση των έννομων αποτελεσμάτων της". Δηλαδή και της... κυριότητας! Εδώ πρόκειται για τεράστιες δυνατότητες πελατειακών ερμηνειών, διακρίσεων, εκβιασμών κλπ. Οι σεβαστές μητέρες στο χώρο του Μπέρτου ή γράφονται στην κλαδική του ΚΑΠΗ, ή δεν κτίζει το παιδί τους.

Η πελατειακή πλευρά δεν μπορούσε να ξεχάσει και τους... διορισμούς. Στο άρθρο 23, παρ. 4 δίνεται η δυνατότητα τεράστιας έκτασης πελατειακών προσλήψεων, ουσιαστικά του συνόλου του επιπλέον αναγκαίου προσωπικού για τη λειτουργία του Κτηματολογίου, από την "Κτηματολόγιο ΑΕ", η οποία "διαθέτει" προσωπικό, ενώ η κοινή Υπουργική Απόφαση για την πρόσληψη προσωπικού που αναφέρεται πριν (στην ίδια παράγραφο), παρείχε κάθε δυνατότητα και όλο τον απαραίτητο χρόνο να βγει και να εφαρμοστεί πριν αρχίσει να λειτουργεί το Κτηματολόγιο σε κάθε περιοχή.

Εμείς σε κάθε κατάσταση ξέρουμε να παλεύουμε. Και η υπεράσπιση της Δημόσιας Περιουσίας είναι δική μας υπόθεση, όχι αυτών που την τραγανίζουν. Σήμερα, αλλά και αύριο, όσος χρόνος και να περάσει,δε θα πρέπει να δεχτούμε να καταγραφεί κανένα τεκμήριο κυριότητας, πρώτα πρώτα στις δηλώσεις που δε συνοδεύονται από συμβολαιογραφικούς τίτλους, ή άλλες ισότιμες διοικητικές πράξεις. Ούτε και στις πρωτοεισαγόμενες γονικές παροχές ή τις δικαστικές αποφάσεις για τη νομή ή κατοχή (από τις κλασικές περιπτώσεις καταπάτησης του δημοσίου). Θα δεχτούμε (αν και θέλει σκέψη, γιατί για τους φτωχούς θα έπρεπε να παλέψουμε άλλες λύσεις από τη δικαίωση της κλεπταποδοχής), να υπάρχει διαφορετική μεταχείριση για τη μικρή και μεγάλη περιουσία, έτσι που κλιμακούμενα, να φτάνουμε στην περίπτωση, καμία μεγάλη ιδιοκτησία, π. χ. εκτιμώμενης αξίας 50 εκατομμυρίων και πάνω, να μην αποφεύγει, πριν κατοχυρωθεί στην πενταετία - επταετία, το πιστοποιητικό του Δημοσίου ότι δε διεκδικεί δικαιώματα, και το συνηθισμένο έλεγχο τίτλων που απαιτεί π. χ. η τράπεζα για να δώσει δάνειο και που ανάγεται ως το 1885!

Σε κάθε περίπτωση πρέπει να θεωρηθεί απαράδεκτη από σήμερα οποιαδήποτε εγγραφή δε συνοδεύεται από συμβολαιογραφικό έγγραφο ή δικαστική απόφαση χρησικτησίας. Ας γραφόταν "φερόμενος ιδιοκτήτης" με βάση τη δήλωση (όχι βέβαια να γράφονται ιδιοκτήτες και χωρίς δήλωση, όπως συνιστά η Κτηματολόγιο ΑΕ), αλλά στην πενταετία - επταετία, αν δεν προσκομιζόταν τέτοιο έγγραφο, να γραφόταν αυτόματα το ακίνητο στο Δημόσιο, με πολύ αυστηρές πλέον προδιαγραφές ανατροπής της εγγραφής αυτής. Ας σημειωθεί ότι η μη εφαρμογή αυτής της πρότασης αντίκειται και στην παραπάνω νομοθετημένη "αρχή", "του ελέγχου της νομιμότητας των τίτλων... ".

Ολοι ανέφεραν στα πλεονεκτήματα του Κτηματολογίου την καταγραφή και υπεράσπιση της Δημόσιας Περιουσίας.

Αυτό, όμως, που γίνεται σήμερα είναι μια τεράστια σπατάλη, στην κατεύθυνση μάλιστα ριζικής απεμπόλησης των δικαιωμάτων του Δημοσίου, δικαίωσης όλων των προηγούμενων καταπατητών και δημιουργίας νέων καταπατήσεων τρομακτικής έκτασης, που δε θα αφήσουν άθικτο ούτε ένα κομμάτι της ελληνικής γης.

Ολη αυτή η τεράστια προσπάθεια, επιστημονικό δυναμικό και κονδύλια,στο πλαίσιο δημιουργίας του Κτηματολογίου, θα έπρεπε να διοχετευτούν κατά προτεραιότητα στην καταγραφή και κατοχύρωση της Δημόσιας Περιουσίας. Για το μικρότερο μέρος της υπόθεσης, το πιο απτό, την καταγεγραμμένη σε κάποιο τίτλο δημόσια περιουσία, θα έφτανε μια εγκύκλιος σε όλο τον ευρύτερο Δημόσιο Τομέα: "Εντέλλεσθε να στείλετε κατάσταση των ακίνητων περιουσιακών σας στοιχείων". Και στη συνέχεια να γίνει ανάθεση στην πληθώρα των τοπογράφων σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, μελετών και πράξεων υλοποίησης στο έδαφος, παροχής στοιχείων για υπεράσπιση του δημόσιου χαρακτήρα κλπ.

Για το σπουδαιότερο, όμως, μέρος, τη μη καταγεγραμμένη δημόσια περιουσία, τα βουνά, τις ακτές κλπ., θα έπρεπε κάποιοι να βρουν στους στρατιωτικούς ή άλλους λεπτομερείς χάρτες και όλες τις διαθέσιμες αεροφωτογραφίες, όλα τα βουνά, τα δάση, τους αιγιαλούς, ποταμούς και λίμνες και να οριοθετήσουν με κόκκινη γραμμή πάνω στο χάρτη: "αυτά μάλλον είναι δημόσια". Και να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή και απαιτήσεις στοιχείων απόδειξης κυριότητας η καταγραφή στη συνέχεια των ιδιοκτησιών των ιδιωτών, καθώς και κάθε συναλλαγή ιδιώτη εκεί. Και να συνεργαστούν εκεί οι τοπογράφοι με τους δικηγόρους, να ελέγχουν και να υπερασπίζονται το Δημόσιο. Και με κλήρο να εξετάζουν άλλοι τοπογράφοι δειγματοληπτικά τις εκθέσεις και ενέργειες των πρώτων.

Και βέβαια αυτά να συνοδεύονται με ενίσχυση (αντί να το καταργήσουν... )του τεκμηρίου κυριότητας του Δημοσίου. Δηλαδή, με ενίσχυση της ανάγκης απόδειξης από τον ιδιώτη ότι έχει έγκυρους τίτλους, που στη διαδικασία του Κτηματολογίου, στη φάση της καταγραφής της ιδιωτικής περιουσίας, θα μπορούσε να γίνει ομαλά και με άνεση χρόνου, με διαδικασίες του τύπου που προαναφέρθηκαν.

Η θεώρηση αυτή παραμένει επίκαιρη, γιατί καθόλου δεν είναι σίγουρο ότι οι σημερινές διαδικασίες θα προχωρήσουν και θα δημιουργηθεί κτηματολόγιο. Περιέχουν από μόνες τους τη θρυαλλίδα τινάγματος στον αέρα και της σημερινής προσπάθειας δημιουργίας κτηματολογίου, αφού δίνουν τέτοιες τεράστιες δυνατότητες στη διά μιας καταπάτηση σε ό,τι δεν έχει καταπατηθεί ακόμα, που αυτό θα εξάρει τους ανταγωνισμούς στο ποιος θα πρωτοφάει, σε συνδυασμό με την ανικανότητα του κράτους, τις διαμάχες των φραξιών κλπ. Ενδείξεις που ήδη άρχισαν... Ισως πρόκειται για τα ίδια εμπόδια που σταμάτησαν και στο παρελθόν τις πολυάριθμες άλλωστε απόπειρες δημιουργίας κτηματολογίου.

Κώστας ΤΖΑΤΖΑΝΗΣ

Πολεοδόμος