Ενα είναι ξεκάθαρο ευθύς εξ αρχής, το ότι δηλαδή η ιστορική «εκσυγχρονιστική» πολιτική κατεύθυνση του ΣΥΝ, σε όλη τη διάρκεια της μέχρι σήμερα πορείας του (από τις αρχές της δεκαετίας του 1990), δεν υπήρξε άλλη από την πολιτική του συμπαράταξη με το ΠΑΣΟΚ, στα πλαίσια της στρατηγικής για τον «προοδευτικό εκσυγχρονισμό» μέσα από μια αντίστοιχη κυβερνητική συμμαχία. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι επίλεκτα πολιτικά στελέχη που βγήκαν από τα «σπλάχνα» του, με νευραλγικό ρόλο στην ιστορική πορεία της «ανανεωτικής» Αριστεράς, είτε «διακοσμούν» τα σημερινά ψηφοδέλτια του ΠΑΣΟΚ είτε έχουν σε κάθε περίπτωση ενταχθεί στη σφαίρα των πολιτικών του πρωτοβουλιών.

Η ιστορική έτσι στρατηγική του «προοδευτικού εκσυγχρονισμού» (κυβερνητική συμπαράταξη με το ΠΑΣΟΚ ή διαφορετικά «κεντροαριστερά») του ΣΥΝ αναδεικνύεται ανέφικτη και ανεπίκαιρη στην τρέχουσα συγκυρία για δύο θεμελιακούς λόγους:

• Αφ' ενός, γιατί η νεοφιλελεύθερη κυβερνητική πολιτική του σημερινού ΠΑΣΟΚ, υπό την κυριαρχία του Κ. Σημίτη, έχει «παραχώσει» την κυβερνητική παράταξη στο δρόμο του νεοφιλελευθερισμού, παίρνοντας «αμετάκλητο διαζύγιο» με οποιοδήποτε στοιχείο της ιστορικής σοσιαλδημοκρατίας. Ετσι ένα σημερινό ΠΑΣΟΚ της έσχατης νεοφιλελεύθερης μετάλλαξης κάθε άλλο παρά προσφέρεται ως «σύμμαχος» του ΣΥΝ στην κεντροαριστερή του στρατηγική.
• Αφ' ετέρου, γιατί σήμερα γίνεται ολοένα και πιο δυνατή η κυβερνητική εναλλαγή και η άνοδος της ΝΔ στην πολιτική διακυβέρνηση, πράγμα που εξ αντικειμένου καθιστά αδύνατη την οποιαδήποτε περίπτωση κεντροαριστερής κυβερνητικής συμμαχίας ΠΑΣΟΚ και ΣΥΝ. Μια τέτοια συμμαχία κεντροαριστερού χαρακτήρα δεν έχει νόημα για τον ΣΥΝ παρά στο πεδίο της συμμετοχής του στην πολιτική διαχείριση, εξαιτίας του εγγενούς του κυβερνητισμού.

Αιτία, κατά συνέπεια, της σύγχρονης «αριστερόστροφης» πορείας του ΣΥΝ δεν είναι άλλη από την αντικειμενική αδυναμία πραγματοποίησης των στρατηγικών του σχεδίων για τον «προοδευτικό εκσυγχρονισμό» (κεντροαριστερή κυβερνητική διαχείριση). Αλλωστε για να καταστήσει εφικτή μια τέτοια προοπτική στο μετεκλογικό τοπίο χρειάζεται να εμπλουτίσει τα πολιτικά του «προικιά», δηλαδή να επιβιώσει εκλογικά μέσα στις σύγχρονες μυλόπετρες του ασφυκτικού αστικού νεοφιλελεύθερου δικομματισμού. Ωστόσο, για να το επιτύχει αυτό, δεν μπορεί παρά να αναζητήσει συμμαχίες στα «αριστερά» του, προκειμένου να μπορεί να πολιτευτεί προεκλογικά κατά έναν τρόπο «αντιπολιτευτικό» και έτσι να διευρύνει την εκλογική του εμβέλεια σ' ένα ορισμένο ακροατήριο που έχει κινηθεί στα πλαίσια του κινήματος ενάντια στη φιλελεύθερη «παγκοσμιοποίηση».

Πώς εκφράζονται όλα αυτά στο επίπεδο της πολιτικής, των πρακτικών, των προσανατολισμών του ενοποιημένου, προεκλογικά τουλάχιστον, «Χώρου Διαλόγου και Κοινής Δράσης της Αριστεράς» (Πρωτοβουλίας για τη Συσπείρωση της Αριστεράς); Ουσιαστικά πρόκειται για ένα σύνολο «μυθολογιών» που τον χαρακτηρίζουν, οι σημαντικότερες των οποίων είναι:

Η Πρωτοβουλία αυτή της «ανανεωτικής» Αριστεράς προβάλλει κεντρικά την «αντιπαλότητά» της προς το σύγχρονο νεοφιλελευθερισμό. Το ουσιαστικό απ' αυτή την άποψη δεν είναι η πολιτική αντιπαράθεση που αναπτύχθηκε το τελευταίο διάστημα για το αν η αντι-νεοφιλελεύθερη πολιτική στάση έχει ευθέως αντικαπιταλιστικά χαρακτηριστικά ή αν οδηγεί σε μια εναλλακτική προοπτική σοσιαλδημοκρατικής τελικά απάντησης. Το σημαντικό είναι ότι ούτε και αυτό το τελευταίο συμβαίνει μ' αυτήν την πολιτική Πρωτοβουλία, γιατί ακριβώς επικαλείται την αντίθεση στο νεοφιλελευθερισμό κατά έναν τρόπο εντελώς «βερμπαλιστικό», τον αντιλαμβάνεται ως μια «άυλη» υπόσταση, ως ένα «νεφέλωμα» που υπερίπταται πάνω από τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, χωρίς σάρκα και οστά, χωρίς πολιτικούς φορείς και ταξικές δυνάμεις που εφαρμόζουν και προωθούν τη νεοφιλελεύθερη διαχείριση, δίχως οποιαδήποτε αναφορά στις γενεσιουργούς του αιτίες.

Υπ' αυτή την έννοια, ενώ η σύγχρονη νεοφιλελεύθερη διαχείριση προέρχεται από τις ανάγκες αναπαραγωγής της καπιταλιστικής εργοδοσίας, εφαρμόζεται με ένα σύνολο συγκεκριμένων μέτρων της κυβερνητικής πολιτικής του ΠΑΣΟΚ, συντονίζεται και ολοκληρώνεται με τις ρυθμίσεις που επιβάλλουν τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, εντούτοις το Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ θέτει ολοσχερώς στο απυρόβλητο και τα τρία αυτά υποκείμενα υλικής άσκησης της νεοφιλελεύθερης πολιτικής, δεν ασκεί κανενός είδους κριτική απέναντί τους, δεν αναπτύσσει καμία έμπρακτη αντιπαλότητα στα συγκεκριμένα μέτρα που εφαρμόζουν. Αυτοί οι κύριοι υποκινητές και διαχειριστές του νεοφιλελευθερισμού τίθενται στο απυρόβλητο με μια ιδεολογική ταχυδακτυλουργία: Για όλα φταίει η «καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση», που είναι η «βασική αιτία της γέννησης των σύγχρονων προβλημάτων».

Ολόκληρη η πολιτική φιλολογία της Πρωτοβουλίας και του Φόρουμ περιστρέφεται σχεδόν αποκλειστικά στα «κινήματα», στα «νέα κινήματα» και σε τελική ανάλυση στο κίνημα κατά της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης. Ωστόσο, το διεθνές κίνημα απέναντι στη νεοφιλελεύθερη διεθνοποίηση δεν αντιπροσωπεύει κανενός είδους «νέο κίνημα» (Γένοβα, Βαρκελώνη, Φλωρεντία, Θεσσαλονίκη), αλλά απεναντίας είναι η οριζόντια διεθνιστική συνάρθρωση των υπαρκτών απέναντι στις ρυθμίσεις των διεθνών καπιταλιστικών οργανισμών (ΔΤ, ΔΝΤ, ΠΟΕ) και αντίστοιχων περιφερειακών ολοκληρώσεων (ΕΕ, NAFTA κλπ.).

Τόσο η Πρωτοβουλία όσο και το Φόρουμ επικαλούνται έτσι αυτό το διεθνικό κίνημα (που εδράζεται στα εθνικά ταξικά κινήματα) και προσπαθούν συστηματικά να παρεισφρέουν σ' αυτό, προκειμένου να επιτύχουν την «αγωνιστική τους νομιμοποίηση» στο εσωτερικό του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού, χωρίς ωστόσο να αντιπροσωπεύουν ουδέ κατ' ελάχιστο κανένα αντίστοιχο εθνικό ταξικό λαϊκό κίνημα στα πλαίσια αυτού του διεθνούς κινήματος απέναντι στη νεοφιλελεύθερη καπιταλιστική διεθνοποίηση. Η επίκληση έτσι από τον Χώρο, την Πρωτοβουλία και το Φόρουμ αυτού του διεθνούς «αντιπαγκοσμιοποιητικού» κινήματος (που συναρθρώνει διεθνικά υπαρκτά εθνικά ταξικά κινήματα) γίνεται κατά έναν τρόπο απατηλό και ανυπόστατο, προκειμένου να αντλήσουν πολιτική υπόσταση και νομιμοποίηση στο εσωτερικό της ελληνικής κοινωνίας, στα πλαίσια της οποίας δεν αντιπροσωπεύουν κανενός είδους υπαρκτό ελληνικό ταξικό κοινωνικό κίνημα.

Και ενώ η αναφορά στα νέα (διεθνή) κινήματα έχει χαρακτηριστικά φαντασιακά και απατηλά, η υπαρκτή στάση των δυνάμεων της Πρωτοβουλίας απέναντι στα πραγματικά κινήματα της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας κάθε άλλο παρά αναδίδει έστω και ένα απαλό «άρωμα αριστεροφροσύνης» και το μόνο που έχει να επιδείξει είναι η άνευ όρων υπαγωγή στα κελεύσματα του εγχώριου εργοδοτικού συνδικαλισμού. Και επειδή ουσιαστικά οι σύμμαχες του ΣΥΝ πολιτικές «δορυφορικές» δυνάμεις δεν έχουν ανιχνεύσιμη παρουσία στο ελληνικό εργατικό, αγροτικό κλπ. κινήματα, το μόνο που απομένει να διερευνήσει κανείς κριτικά είναι η στάση του ΣΥΝ, στις όποιες περιπτώσεις εμφανίζει μια ορισμένη (περιθωριακή) παρουσία σ' αυτά. Εκεί η στάση αυτών των «κοινωνικών» δυνάμεων της σημερινής «ανανεωτικής» Αριστεράς, εφόσον δεν έχει μετατοπιστεί ευθέως στη σφαίρα άμεσης επιρροής του ΠΑΣΟΚ, έχει μετατραπεί με απειροελάχιστες εξαιρέσεις (λ.χ. στους καθηγητές μέσης εκπαίδευσης) σε θεραπαινίδα της πολιτικής του ανοιχτού θεσμικού εργοδοτικού συνδικαλισμού.

Στην τελευταία απεργιακή κινητοποίηση των ΟΤΑ οι δημοτικοί άρχοντες, που κατόρθωσε να εκλέξει ο Χώρος αυτός (σε αγαστή συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ), πρωτοστάτησαν μαζί με τις εργοδοτικές δημοτικές αρχές της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ για το σταμάτημα των απεργιών των εργαζομένων. Στην ΠΟΕΔΗΝ, μετά τις απεργιακές κινητοποιήσεις των εργαζομένων νοσηλευτικών - υγειονομικών στα δημόσια νοσοκομεία της χώρας, δεν ήταν παρά η συνδικαλιστική παράταξη του ΣΥΝ που πρότεινε τη λήξη των αγωνιστικών κινητοποιήσεων και που με τη συμφωνία των παρατάξεων του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ έδωσαν τέλος σ' ένα απεργιακό κίνημα, χωρίς να έχει επιτύχει κανένα αποτέλεσμα.

Αν κάτι χαρακτήριζε καθοριστικά τη φυσιογνωμία του ιστορικού ευρωκομμουνιστικού κινήματος του δεύτερου μισού της δεκαετίας του 1970 αυτό ήταν ο καθορισμός των «εθνικών δρόμων» για το σοσιαλισμό. Μια αντίληψη η οποία (ανεξάρτητα από τις όποιες της μεταρρυθμιστικές και αστικές κοινοβουλευτικές επενδύσεις) ορθά αντιλαμβανόταν το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό (και πάλι ανεξάρτητα από τον όποιο καιροσκοπισμό των ιταλικού, ισπανικού και γαλλικού ΚΚ) ως διαδικασία που προκύπτει από την ενδογενή ταξική πάλη σε κάθε εθνικό κοινωνικό σχηματισμό και χρωματίζεται από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του.

Ωστόσο, τι συμβαίνει με τον σημερινό ΣΥΝ και τον περιβάλλοντα αυτόν «πολιτικό Χώρο» της Πρωτοβουλίας για τη Συσπείρωση της Αριστεράς; Είναι προφανώς αναγκασμένος να προσθέσει στη στρατηγική του «προοδευτικού εκσυγχρονισμού» την απόληξη της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, κάτω άλλωστε και από την πολιτική πίεση των αριστερών σχημάτων με τα οποία και συμμαχεί. Ωστόσο, ταυτόχρονα, επειδή η κοινωνική και πολιτική διαπάλη στο πεδίο της πάλης των τάξεων του ελληνικού καπιταλισμού, για την προώθηση αντικαπιταλιστικών τομών που να ανοίγουν το δρόμο για τη σοσιαλιστική αναδιοργάνωση της ελληνικής κοινωνίας, είναι κάτι το εντελώς «ξένο» στην ιστορική φυσιογνωμία του ΣΥΝ εδώ και μια 12ετία, η ηγεσία του, ευθύς ως είναι αναγκασμένη να μιλήσει για «σοσιαλισμό» στο συμμαχικό πεδίο της Πρωτοβουλίας, έρχεται αμέσως να τον «εξαφανίσει» μ' έναν ταχυδακτυλουργικό τρόπο. Ετσι ο Ν. Κωνσταντόπουλος σπεύδει να κηρύξει το τέλος του «εθνικού δρόμου» για το σοσιαλισμό, την αδυναμία προώθησής του στην ελληνική κοινωνία και τη μετατόπισή του στο «υπερπέραν» της προοπτικής της Ευρωπαϊκής Ενωσης (διεθνικής καπιταλιστικής ολοκλήρωσης), παραπέμποντας το σοσιαλισμό στις ελληνικές καλένδες.

O ΣΥΝ, ο σύμμαχός του Χώρος και το Φόρουμ εμφανίζουν αυτές τις οξύτατες αντιφάσεις: Κάνουν λόγο για αντινεοφιλελεύθερο προσανατολισμό, ενώ θέτουν στο απυρόβλητο τους φορείς άσκησης της νεοφιλελεύθερης πολιτικής (εργοδοσία, κυβερνητική εξουσία, ΕΕ). Αναφέρονται στον στρατηγικό στόχο του σοσιαλισμού και ταυτόχρονα τον ενταφιάζουν, τοποθετώντας τον ως μετεξέλιξη μιας ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ολοκλήρωσης.

Επικεντρώνονται στο διεθνές κίνημα απέναντι στη νεοφιλελεύθερη διεθνοποίηση και παράλληλα απέχουν από την εθνική ταξική λαϊκή βάση αυτού του διεθνικού κινήματος, που είναι η απαραίτητη κοινωνική προϋπόθεση για τη διεθνή του υπόσταση.

Και όπου παρεμβαίνουν στο ελληνικό κοινωνικό εργατικό κίνημα λειτουργούν ως θιασώτες και συμπλήρωμα του θεσμικού εργοδοτικού συνδικαλισμού.

Οι εκρηκτικές αυτές αντιφάσεις, στην πολιτική και κοινωνική τους έκφανση αντιπροσωπεύουν φαινόμενα πολιτικής ασυναρτησίας. Που σε τελική ανάλυση μετατρέπονται σε πολιτική απάτη των προσανατολισμών και πρακτικών της Πρωτοβουλίας για τη Συσπείρωση της Αριστεράς που συναρθρώνεται γύρω από τον ΣΥΝ...