Μερικές σκέψεις με αφορμή την παράγραφο από το κείμενο των Θέσεων της ΚΕ, Θέση 97: «Η σοσιαλιστική εξουσία παραλαμβάνει από τον καπιταλισμό ως κληρονομιά μεγάλο αριθμό μισθωτών που προέρχονται από τις διοικητικές υπηρεσίες του καπιταλισμού (κρατικούς υπαλλήλους, από το διοικητικό μηχανισμό στις επιχειρήσεις). Η εργατική εξουσία επιδιώκει την πολιτική και πολιτιστική προσαρμογή και εργασιακή ένταξή τους στις σοσιαλιστικές παραγωγικές μονάδες και τις κοινωνικές υπηρεσίες».

Μια πρώτη παρατήρηση είναι πως ένας σημαντικός αριθμός μισθωτών του ιδιωτικού τομέα όπως είναι διαμορφωμένος σήμερα, θα χρειαστεί να μπει στη διαδικασία ένταξης σε παραγωγικές μονάδες και κοινωνικές υπηρεσίες της σοσιαλιστικής εξουσίας. Κοινώς ν' αλλάξει αντικείμενο εργασίας και όχι μόνο από το διοικητικό μηχανισμό των επιχειρήσεων, αλλά ευρύτερα. Και φυσικά να ακολουθήσει και η πολιτική - πολιτισμική προσαρμογή του. Αργά ή γρήγορα, όχι μόνο μεμονωμένες επιχειρήσεις θα χρειαστεί ν' αλλάξουν δραστικά χαρακτήρα και αντικείμενο ή να καταργηθούν εντελώς, αφού δεν θα επιτελούν κανένα λειτουργικό σκοπό, π.χ. Χρηματιστήριο Αθηνών, αλλά και ολόκληροι κλάδοι θα συρρικνωθούν δραματικά ή θα εξαφανιστούν. Βλέπε τράπεζες, χρηματιστηριακές, διαφημιστικές εταιρείες κλπ. Κοντά σ' αυτές κι ένα πλήθος φορέων, ινστιτούτων, επιμελητηρίων, κλπ που ασκούν ρόλο διοικητικής μέριμνας παράλληλα με το αστικό κράτος, θα χάσουν το λόγο ύπαρξής τους. Μαζί και οι υπάλληλοι αυτών, το αντικείμενο εργασίας τους και τον «κόσμο» γύρω τους.

Η δεύτερη παρατήρηση αφορά τις δομές του αστικού κράτους και τους όρους «διοικητικές υπηρεσίες» και «κρατικοί υπάλληλοι», οι οποίοι εμφανίζονται γενικά ασαφείς έτσι όπως παρατίθενται στο κείμενο. Εάν εξαιρέσουμε στρατό, σώματα ασφαλείας, εργαζομένους σε παρεχόμενες από το αστικό κράτος κοινωνικές υπηρεσίες εκπαίδευσης, υγείας κλπ, που έτσι κι αλλιώς εξετάζονται ξεχωριστά μέσα στις Θέσεις και ορθά, τότε απομένουν οι εργαζόμενοι σε υπουργεία, αποκεντρωμένες διοικήσεις, ΟΤΑ, ανεξάρτητες αρχές και όλους τους εποπτευόμενους φορείς τους. Μιλάμε δηλαδή για τουλάχιστον 200.000 υπαλλήλους κάθε βαθμίδας και ειδικότητας. Αν και βέβαια με τους ρυθμούς που έχουν σήμερα οι καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις στη μορφή και στη λειτουργία του αστικού κράτους, πολύ σύντομα οι συγκεκριμένοι εργαζόμενοι θα είναι λιγότεροι απ' ό,τι σήμερα. Ακόμα κι έτσι όμως ο συνολικός αριθμός και των δύο κατηγοριών εργαζομένων (δημόσιου και ιδιωτικού τομέα) είναι και θα παραμένει σχετικά διογκωμένος, προκειμένου να λειτουργεί εύρυθμα η καπιταλιστική μηχανή.

Μια διευκρίνιση που πρέπει να γίνει εδώ είναι πως ο συγκεκριμένος μεγάλος αριθμός μισθωτών δεν ασκεί ουσιαστική διοίκηση, δεν έχει επιτελικά καθήκοντα αλλά απλώς διεκπεραιωτικά - εκτελεστικά στους μηχανισμούς διοίκησης του αστικού κράτους και των επιχειρήσεων. Κατατάσσονται συνήθως στις χαμηλές βαθμίδες των μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων, κυρίως λόγω της θέσης τους στον καταμερισμό εργασίας και το κοινωνικό κύρος, και είναι σαφώς διαχωρισμένοι από τ' ανώτερα διευθυντικά στελέχη των μηχανισμών διοίκησης που βρίσκονται στα ανώτερα μεσαία στρώματα ή στα χαμηλά αστικά.

Ολες οι παραπάνω κατηγορίες μισθωτών εργαζομένων έχουν επιδείξει ιστορικά στον ελλαδικό χώρο έντονα αντιδραστικά χαρακτηριστικά μικροαστικού τρόπου σκέψης και συμπεριφοράς. Εχουν έντονη τάση στο αυθόρμητο, στις αυταπάτες, στις ψευδαισθήσεις και το ρεφορμισμό. Είναι δε τα πιο εξαγοράσιμα κι ενσωματώσιμα κοινωνικά στρώματα. Μαζί με τους εργαζόμενους στις πρώην ΔΕΚΟ είναι ο κύριος φορέας του φαινομένου της εργατικής αριστοκρατίας, ενώ ο ρόλος τους γενικά στο συνδικαλισμό είναι αρνητικός. Σε επαναστατικές συνθήκες, σαφώς και θα αποτελέσουν τις πιο αμφιταλαντευόμενες κοινωνικές ομάδες. Το προς τα πού όμως θα γείρει η πλάστιγγα τότε, θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό, πέραν των τότε διαμορφωμένων συνθηκών, και από την προηγούμενη προσέγγιση και δράση του ΚΚΕ στις τάξεις τους. Ο συνολικός τους αριθμός, συνυπολογίζοντας και τις επιρροές τους, παραμένει και σήμερα υπολογίσιμο μέγεθος στο πεδίο της ταξικής πάλης.

Επιπλέον σήμερα εμφανίζουν ένα ιδιαίτερο ποιοτικό χαρακτηριστικό: προλεταριοποιούνται με γοργούς ρυθμούς. Ειδικά τα χρόνια της καπιταλιστικής κρίσης αυτές οι κατηγορίες μισθωτών εργαζομένων, που συνήθως έχουν σα μόνη πηγή εισοδήματος το μισθό τους, τον είδαν να κατακρημνίζεται, τις φορολογικές επιβαρύνσεις να αυξάνουν αλματωδώς, τις δανειακές υποχρεώσεις να γίνονται θηλιά στο λαιμό, το βιοτικό τους επίπεδο να πέφτει ραγδαία. Εργατικά δικαιώματα και κατακτήσεις τους αφαιρούνται βίαια, η εντατικοποίηση της εργασίας αυξάνει και όπως αναφέρεται και στη Θέση 74: Η επιτάχυνση των αναδιαρθρώσεων συρρικνώνει το στρώμα της εργατικής αριστοκρατίας και της κρατικής υπαλληλίας και δυσχεραίνει την προσπάθεια της αστικής πολιτικής για χειραγώγηση του εργατικού κινήματος, για ενσωμάτωση μεγάλων τμημάτων της μισθωτής εργασίας. Σήμερα, για πρώτη φορά βρίσκονται πολλοί εξ αυτών αντιμέτωποι με την απειλή της ανεργίας, είτε μέσω του θεσμού της διαθεσιμότητας για τους κρατικούς υπαλλήλους, είτε μέσω αναδιαρθρώσεων και συγχωνεύσεων στο χώρο των τραπεζών. Μέχρι το 2016 δεκάδες χιλιάδες θα βρεθούν άνεργοι. Το σπάσιμο του κοινωνικού συμβολαίου, μονομερώς από την πλευρά της αστικής τάξης, είναι γεγονός.

Η μέχρι τώρα στάση και οι αντιδράσεις τους στις συνέπειες της κρίσης που βιώνουν μπορεί να χαρακτηριστεί ως η αναμενόμενη μικροαστική ανυπομονησία. Ομως από εδώ και πέρα κι όσο βαθαίνει η κρίση και οι στρατηγικές της αστικής τάξης γίνονται ξεκάθαρες για το ξεπέρασμά της, αντιλαμβάνονται σιγά σιγά πως το σύστημα που τους αγκάλιασε για δεκαετίες, τώρα τους αποβάλει. Χειρότερο δε, είναι η αρχή της συνειδητοποίησης πως το μέλλον που επιφυλάσσεται γι' αυτούς και τα παιδιά τους, είναι συνυφασμένο με αυτό εκείνης της τάξης που απεχθάνονται πιο πολύ, δηλαδή της εργατικής. Κι εδώ είναι το πρόβλημα. Οσο οι επιλογές σώνονται και οι επίδοξοι σωτήρες αποδεικνύονται ψευδοπροφήτες, ενώ παράλληλα οι ίδιοι είναι αρνητικοί ως προς την εργατική τάξη και το σοσιαλισμό, τόσο προβάλλει ξεκάθαρα η προοπτική του εκφασισμού. Αφού τα ψίχουλα της ενσωμάτωσης σώνονται, η επιλογή του φασισμού από τη σκοπιά της αστικής τάξης μοιάζει η μόνη λύση που μπορεί να τους προσφέρει. Κι εδώ είναι που το ΚΚΕ οφείλει να παρέμβει και με επεξεργασμένο σχέδιο να προσεγγίσει αυτά τα στρώματα και να καταστήσει σαφείς και ξεκάθαρες τις θέσεις του ως προς αυτά και σε όσα αφορούν αυτά τα κοινωνικά στρώματα. Χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει προγραμματικές εκπτώσεις και σύρσιμο πίσω από ένα χώρο που αποτελεί προνομιακό πεδίο δράσης του οπορτουνισμού, δεξιού κι αριστερού. Δύσκολη κατάσταση και με ελάχιστες δυνάμεις, οι οποίες ακριβώς γι' αυτό το λόγο χρειάζονται περισσότερη στήριξη και συγκεκριμένο - ευέλικτο πλάνο δράσης, αλλά επιβεβλημένη από τις περιστάσεις. Γιατί αν ο προσεταιρισμός τους στα πλαίσια της Λαϊκής Συμμαχίας μοιάζει με τις σημερινές συνθήκες απίθανος, εκτός μεμονωμένων περιπτώσεων ίσως, τουλάχιστον η ουδετεροποίησή τους σε μελλοντική φάση ανόδου της ταξικής πάλης αποτελεί σημαντική παρακαταθήκη «Για τους σεισμούς που μέλλονται να 'ρθούν».

Το 19ο Συνέδριο του ΚΚΕ γίνεται σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή και οι αποφάσεις του πιστεύω ότι απασχολούν και αφορούν το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού λαού άσχετα από τη σχέση τους με το Κόμμα. Κατά τη γνώμη μου οι αλλαγές που φέρνουν οι Θέσεις της ΚΕ σε σχέση με το υπάρχον πρόγραμμα είναι σημαντικές και χρήζουν ουσιαστικής μελέτης και συζήτησης.

Είναι πολύ σημαντικό που στο πρόγραμμα παρουσιάζεται με αναλυτικό τρόπο η επαναστατική κατάσταση και τα καθήκοντα του Κόμματος σε αυτή καθώς και πώς θα λειτουργεί ο Σοσιαλισμός και ο Κεντρικός Σχεδιασμός σε μια σειρά από τομείς ώστε να γίνει κατανοητός και χειροπιαστός. Η ανάλυση αυτή έλειπε από το υπάρχον πρόγραμμα και βοηθά πολύ κόσμο να ξεκαθαρίσει κάποια πρακτικά ζητήματα για το χτίσιμο της νέας κοινωνίας.

Για τη θέση της Ελλάδας στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, πολύ σωστά οι θέσεις ανιχνεύουν την εξασθένηση της ελληνικής αστικής τάξης σε αυτό καθώς και την άνοδο των επεκτατικών βλέψεων γειτονικών χωρών (Τουρκίας, Αλβανίας), μετά από μια περίοδο που είχε αναβαθμιστεί αισθητά με εξαγωγή κεφαλαίων, κυρίως στις γειτονικές χώρες και συμμετοχή σε ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις. Ωστόσο νομίζω ότι το σχήμα «ιμπεριαλισμός ίσον μονοπωλιακός καπιταλισμός» είναι υπεραπλουστευμένο γιατί αποκρύπτει τις τεράστιες διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στα ισχυρά κράτη - τοκογλύφους και στα κράτη - οφειλέτες που είναι δεμένα στο άρμα τους. Επίσης σε μια εποχή όπου η εμπλοκή του ξένου κεφαλαίου στη χώρα μας αυξάνει δραματικά, είτε με τις παρεμβάσεις της τρόικας σε πολιτικό επίπεδο είτε με την παρέλαση ξένων επενδυτών, από Ευρωπαίους και Αμερικάνους μέχρι Ρώσους και Κινέζους, μεγαλώνουν οι δυνατότητες του ΚΚ να συσπειρώσει σε αντιιμπεριαλιστικούς στόχους, όχι φυσικά στο όνομα της ανάπτυξης της ντόπιας αστικής τάξης, αλλά για να δείξει τις δυνατότητες ολόπλευρης αυτόνομης ανάπτυξης των δυνατοτήτων της χώρας μέσα από τη λαϊκή οικονομία και τον κεντρικό σχεδιασμό. Η θέση για τον πόλεμο πρέπει να διευκρινιστεί περισσότερο. Ενα τόσο κρίσιμο ζήτημα ίσως χρειάζεται μεγαλύτερη ανάλυση, οι θέσεις θα μπορούσαν να είναι πιο ακριβείς και επίσης στη διαχείρισή του είναι διαφορετικό μια συμμετοχή της Ελλάδας σε ιμπεριαλιστική επέμβαση ή μια πολεμική σύγκρουση για ένα μοίρασμα, π.χ., του Αιγαίου και άλλο μια επίθεση στην Ελλάδα από γειτονικές χώρες ή ακόμα περισσότερο μια επέμβαση τύπου Γιουγκοσλαβίας για διαμελισμό των εδαφών της και προσάρτησή τους σε χώρες που μπορούν να εξυπηρετήσουν καλύτερα τα συμφέροντα των μεγάλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.

Λαϊκή Συμμαχία

Η Λαϊκή Συμμαχία που έρχεται να αντικαταστήσει το ΑΑΔΜ χαρακτηρίζεται από τη συμφωνία των δυνάμεων που θα την αποτελούν στο στρατηγικό στόχο του κόμματος. Ουσιαστικά μπαίνει σαν προαπαιτούμενο η συμφωνία με την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, τον εργατικό έλεγχο στην παραγωγή και τον κεντρικό σχεδιασμό. Οποιος όμως πιστεύει σε αυτούς τους στόχους είναι, ή τον χωρίζει μικρή απόσταση από το να είναι, κομμουνιστής. Το ζήτημα για το μέτωπο είναι να συσπειρώνει δυνάμεις που αν και το είναι τους είναι επαναστατικό (εργατική τάξη) ή τείνει προς τα εκεί (φτωχή αγροτιά, μέρος των αυτοαπασχολούμενων που προλεταριοποιούνται βίαια) ωστόσο η συνείδησή τους είναι ακόμα πολύ πίσω. Η Λαϊκή Συμμαχία βάζει επιμέρους στόχους πάλης στο σήμερα, αλλά νομίζω ότι όπως διατυπώνεται, αυτούς τους στόχους πάλης θα τους παλεύουν οι πεισμένοι για τη συμμαχία, δηλαδή σε τελική ανάλυση οι πεισμένοι για τον σοσιαλισμό. Επίσης, αν και γίνεται εκτενής αναφορά στις Θέσεις για τη Λαϊκή Συμμαχία νομίζω ότι είναι εμφανής η απουσία της από το σχέδιο προγράμματος. Στο Πρόγραμμα πρέπει να υπάρχουν και αναφορές στα μέτωπα και στις κινήσεις που κάνει το ΚΚ στο σήμερα και όχι μόνο να αναλύονται τα καθήκοντα στην επανάσταση και ο στρατηγικός στόχος του κόμματος.

Εκλογές

Οσον αφορά τις εκλογές, στις Θέσεις δεν παρουσιάζεται κάποια περαιτέρω ανάλυση, αλλά παραμένει η ουσία της αποτίμησης του καλοκαιριού. Ομως κατά τη γνώμη μου απουσιάζει ένας προβληματισμός για την πτώση των ποσοστών και των ψήφων του Κόμματος σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη (το Μάη) καθώς και για την αδυναμία του Κόμματος να προσλάβει ένα μέρος από τα λαϊκά στρώματα που εγκατέλειψαν μαζικά ΠΑΣΟΚ και ΝΔ. Η εκτίμηση ότι έμπαινε το δίλημμα ανάμεσα σε κυβέρνηση ΝΔ - ΠΑΣΟΚ και «κυβέρνηση της αριστεράς», είναι σωστή για τη δεύτερη εκλογική αναμέτρηση αλλά όχι για την πρώτη, όπου το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ ήταν απροσδόκητο και δεν νομίζω ότι οφειλόταν σε αυτό το ρεύμα. Το λάθος που εντοπίζεται στην εκλογική τακτική, ότι δηλαδή δεν περιόρισε το ρεύμα υπέρ κυβέρνησης διαχείρισης της κρίσης, είναι ένας αμυντικός στόχος, απλά περιορισμού των απωλειών. Δεν απαντά όμως στο ερώτημα γιατί σε μια περίοδο που οι θέσεις του Κόμματος έχουν επιβεβαιωθεί πανηγυρικά, το ρεύμα αμφισβήτησης της ΕΕ (από διάφορες θέσεις είναι αλήθεια) μεγάλωνε, το Κόμμα είχε τη μόνη ουσιαστική και αυτοσυνεπή πρόταση διεξόδου και επίσης διέθετε περισσότερες δυνάμεις και σίγουρα καλύτερα οργανωμένες από τον ΣΥΡΙΖΑ, δεν κατάφερε να πείσει για την πρότασή του.

Εργατικό κίνημα

Για την τακτική στο εργατικό κίνημα, τα τελευταία χρόνια θεωρώ ότι έγιναν λάθη που αφορούσαν τον τρόπο παρέμβασής μας στα σωματεία. Καταρχάς πρέπει να ξεκαθαριστεί ο χαρακτήρας του ΠΑΜΕ ως μετώπου, γιατί πολλές φορές λειτουργεί σαν παράταξη. Αυτό γίνεται και με την ουσιαστική κάθοδο στις εκλογές των σωματείων σαν ΠΑΜΕ αλλά και με την καθημερινή μας παρέμβαση, η οποία από την εμπειρία μου δεν γίνεται σαν ΕΣΑΚ αλλά ως ΠΑΜΕ. Επίσης, κάποιες φορές υποτιμάται η παρέμβασή μας και η δράση μας για τα σωματεία και μέσα από αυτά, δρώντας μόνο ως ΠΑΜΕ ή προσπαθώντας να συσπειρώσουμε κόσμο κυρίως ή αποκλειστικά σε αυτό. Πολύ σωστά οι Θέσεις βάζουν ως στόχο την ανάπτυξη του Κόμματος με βάση τον τόπο δουλειάς και τους κλάδους, η δουλειά που γίνεται στην εργατική τάξη μέσα από τα σωματεία έχει ιδιαίτερη σημασία και γι' αυτό θα πρέπει να ανιχνευτούν τυχόν αδυναμίες ή ελλείψεις σε συζήτηση και με κόσμο που είναι στο ΠΑΜΕ ή στις παρυφές του.

Κλείνοντας να τονίσω την ιδιαίτερη σημασία που έχει το γεγονός πως το ΚΚΕ όπως πάντα, δίνει λόγο και δυνατότητα παρέμβασης και προτάσεων σε όλους τους εργαζόμενους σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα όπως είναι το συνέδριο του κόμματος και να ευχηθώ κάθε επιτυχία στις διαδικασίες του 19ου Συνεδρίου.

Στα πλαίσια του δημόσιου διαλόγου για το 19ο Συνέδριο του ΚΚΕ ασκείται κριτική από φίλους και «φίλους» του Κόμματος, ότι εγκαταλείφθηκε η απόφαση του 15ου Συνεδρίου για το Αντιιμπεριαλιστικό Αντιμονοπωλιακό Δημοκρατικό Μέτωπο (ΑΑΔΜ). Μάλιστα αναφέρουν ότι λυπούνται για τη στροφή αυτή που πήρε το Κόμμα...

Ας προσπαθήσουμε να αναλύσουμε μία προς μία τις τρεις πρώτες λέξεις που ορίζουν το ΑΑΔΜ, προσπαθώντας να δούμε πώς διαμορφώθηκαν σήμερα και ας τις αντιπαραβάλουμε με τον όρο Λαϊκή Συμμαχία (ΛΣ) που υιοθετείται πλέον για να δούμε αν ο ισχυρισμός τους έχει βάση.

Αντιιμπεριαλιστικό: Πριν από 10 χρόνια η λέξη καπιταλισμός ήταν απαγορευμένη. Κανείς δεν τολμούσε να την αναφέρει, κανείς δεν την έγραφε στα κείμενά του παρά μόνο το ΚΚΕ. Τότε, πολλοί έλεγαν ότι αυτή είναι ξύλινη γλώσσα από ένα κόμμα προσκολλημένο σε παλιές εποχές. Οι εξελίξεις δικαίωσαν τους «προσκολλημένους» και τώρα η λέξη έχει γίνει... «μόδα», όλοι την αναφέρουν, οι περισσότεροι ξέρουν ότι σημαίνει πως αν έχεις τη δύναμη (βλ. μέσα παραγωγής) τότε εκμεταλλεύεσαι «νόμιμα» την εργασία, πως σκοπός είναι το κέρδος και η ολοένα και μεγαλύτερη άναρχη παραγωγή προϊόντων χωρίς να ενδιαφέρει αν καλύπτονται κοινωνικές ανάγκες. Ξέρουν ή υποψιάζονται ότι τα σκάνδαλα και τα λαδώματα είναι έμφυτα στον καπιταλισμό και οι περισπούδαστοι οικονομολόγοι τους γνωρίζουν, αν και επιμελώς το κρύβουν, πως οι οικονομικές κρίσεις στο καπιταλιστικό σύστημα είναι αναπόφευκτες.

Το ΚΚΕ αναφέρει ότι ο καπιταλισμός σήμερα έχει φτάσει στο ανώτατο ιμπεριαλιστικό στάδιο και ότι «η Ελλάδα παραμένει σε ενδιάμεση θέση στη διεθνή ιμπεριαλιστική πυραμίδα, με εξαρτήσεις απ' τις ΗΠΑ και την ΕΕ». Ο καπιταλισμός πλέον δεν έχει να δώσει στο λαό κάτι παραπάνω αλλά αντίθετα παίρνει πίσω ό,τι είχε δώσει όλα αυτά τα χρόνια, πολλές φορές και εξαιτίας της ύπαρξης της «κακιάς» ΕΣΣΔ ¹. Ομως, υπάρχουν δυνάμεις που επιθυμούν φτιασίδωμα του καπιταλισμού και θέλουν να του «δώσουν ένα ανθρώπινο πρόσωπο».

Αυτοί, λοιπόν, που κρίνουν ότι το κόμμα άλλαξε προσανατολισμό, προτείνουν ότι πρέπει να συμμαχήσει με όσους θέλουν ένα καλύτερο αύριο εντός υπάρχοντος συστήματος, άρα πρέπει το ΚΚΕ ουσιαστικά να απεμπολήσει κάθε σκέψη και προσπάθεια για ανατροπή του καπιταλισμού. Πρέπει, λοιπόν, να γίνει και αυτό συστημικό κόμμα.

Αντιμονοπωλιακό: Στην Ελλάδα υπάρχουν μεγάλες επιχειρήσεις ², «μικρομεσαίες» όμως για τα παγκόσμια οικονομικά δεδομένα, οι μέτοχοι των οποίων δεν βλέπουν με καθόλου καλό μάτι την είσοδο των ξένων πολυεθνικών - μονοπωλιακών ομίλων, αφού ολοένα και χάνουν μερίδια αγοράς, δεν είναι εφικτό να τις ανταγωνιστούν και έτσι οδηγούνται βαθμιαία σε κλείσιμο ή εναλλακτικά στην εξαγορά τους από τις πολυεθνικές. Αυτές οι επιχειρήσεις είναι πιθανό να επιθυμούν ένα «κίνημα», που έστω θα περιορίσει το ρυθμό εισόδου των μονοπωλιακών ομίλων και στην καλύτερη περίπτωση θα τις διώξει όχι όμως προκειμένου να ωφεληθεί ο λαός αλλά αυτοί οι ίδιοι. Θέλουν, δηλαδή, να αποκτήσουν και πάλι τη δύναμη, την ευελιξία και τα κέρδη που είχαν στη δεκαετία του '70 και στις αρχές '80. Τηρουμένων των αναλογιών, είναι σαν τους φεουδάρχες που έχασαν τα κεκτημένα τους από τους αστούς. Ομως, όπως οι φεουδάρχες δεν κατάφεραν να γυρίσουν πίσω την Ιστορία στα ωραία για αυτούς χρόνια, έτσι και για τους τωρινούς «νοσταλγούς» δεν υπάρχει επιστροφή.

Με ποιο τρόπο, λοιπόν, θα συμμαχήσει η εργατική τάξη, οι αυτοαπασχολούμενοι και οι μικροί αγρότες, με αυτούς που απλώς θα τους χρησιμοποιήσουν, προκειμένου να επανέλθουν στο προσκήνιο; Δε θα αποτελεί βαριά προδοσία για ένα Κομμουνιστικό Κόμμα, που οι αναλύσεις του συνεχώς επιβεβαιώνονται, να οδηγήσει αυτόν τον κόσμο σε αυτό το αδιέξοδο;

Γι' αυτό λοιπόν και τονίζεται στη θέση 61: «Η Λαϊκή Συμμαχία εκφράζει τα συμφέροντα της εργατικής τάξης, των μισοπρολετάριων, των φτωχών αυτοαπασχολούμενων και αγροτών στον αγώνα κατά των μονοπωλίων και της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, κατά της ενσωμάτωσης της χώρας στις ιμπεριαλιστικές ενώσεις».

Και κάτι ακόμα: Από τα σημερινά κόμματα, εκτός από το ΚΚΕ «αντιμονοπωλιακοί» δηλώνουν και οι εξής: ΣΥΡΙΖΑ, ΔΗΜΑΡ, Οικολόγοι Πράσινοι, Ανεξάρτητοι Ελληνες, μέρος του ΠΑΣΟΚ, η μεγάλη πλειοψηφία των εξωκοινοβουλευτικών κομμάτων και φυσικά η Χρυσή (για το σύστημα) Αυγή. Με όλους αυτούς θα έρθει η ανατροπή;

Δημοκρατικό: Η έννοια δημοκρατία στις μέρες μας έχει καταντήσει ίσως και πιο ελαστική από την έννοια «αριστερός». Δημοκράτης είναι και ο υπουργός της ΝΔ που διατάσσει την επιστράτευση των απεργών, δημοκράτης είναι και αυτός που λέει διαφωνώ με τα μέτρα αλλά για χάρη της πολιτικής σταθερότητας στηρίζω την κυβέρνηση που παίρνει αυτά τα μέτρα. Δημοκράτης δηλώνει και αυτός που διαδίδει τη θεωρία «των δύο άκρων». Με δημοκρατικές αρχές έχει μεγαλώσει και εκείνος που λέει ότι είναι δικαίωμά σου να απεργείς αλλά... στην άκρη του δρόμου για να μην ενοχλείς τους υπόλοιπους που «θέλουν» να δουλέψουν, άσχετα αν ο αριθμός των ανέργων τείνει να πλησιάσει αυτόν των εργαζομένων.

Σύμφωνα με την αστική δημοκρατία τους, πρέπει να υπακούς στους νόμους που ορίζουν ότι ο μισθός σου καλώς μειώθηκε, ότι βεβαίως και έπρεπε να μειωθεί και η σύνταξή σου, ότι πρέπει να πληρώσεις τα χαράτσια τα οποία είναι συνταγματικά, ότι δεν πρέπει να δημιουργείς άσχημες εικόνες με απεργίες και διαμαρτυρίες στους δανειστές της χώρας γιατί έτσι χειροτερεύεις την κατάσταση.

Βέβαια, για ένα μεγάλο κομμάτι του λαού δημοκρατία, εκτός των άλλων, είναι να έχει ίσα δικαιώματα, πρόσβαση σε κοινωνικές υπηρεσίες όπως της Υγείας, της Παιδείας, της Κοινωνικής Ασφάλισης. Δημοκρατία είναι να έχει ο καθένας δουλειά, ασφάλιση, σύνταξη, ελεύθερο χρόνο.

Αυτή τη δημοκρατία από τη «δημοκρατία» τους (την αστική) επιχειρεί να διαχωρίσει, για αυτή τη δημοκρατία καλεί το ΚΚΕ να συμμετέχει ο λαός μέσα από το πλαίσιο της Λαϊκής Συμμαχίας.

Πάντα Αντιιμπεριαλιστικά, Αντιμονοπωλιακά και Δημοκρατικά με την διαφορά ότι τώρα θα είναι αποκρυσταλλωμένο τι αφορούν αυτές οι τρεις λέξεις.

Παραπομπές:

1. Ενδεικτικά και μόνο αναφέρουμε ότι η ΕΣΣΔ ήταν πρώτη χώρα στον κόσμο που εισήγαγε καθολικά το 8ωρο, σύνταξη στα 60 για τους άντρες και στα 55 για τις γυναίκες, το δικαίωμα των διακοπών. Τις αλλαγές αυτές «ασπάστηκαν» με μεγάλη χρονική διαφορά οι καπιταλιστικές χώρες, προκειμένου να καθησυχάσουν τους λαούς που έστρεφαν το βλέμμα τους προς την ΕΣΣΔ.

2. Χαρακτηριστικά είναι και τα δημοσιεύματα του αστικού Τύπου όπως στο «Βήμα» στις 18/11/2012: «Οι πολυεθνικοί όμιλοι αγοράζουν θέσεις. Επενδύουν στην ελληνική αγορά για να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που αναπόφευκτα γεννά η κρίση». (http://www.tovima.gr/finance/article/?aid=484392)

Από τα 3 ερωτήματα του τίτλου, στο μεσαίο συμφωνούμε όλα τα μέλη του Κόμματος, καθώς και πολλά ακόμα άτομα εκτός Κόμματος, ίσως μέλη άλλων κομμάτων, και, εν δυνάμει, η πλειοψηφία του λαού μας. Δηλαδή στο σοσιαλισμό - κομμουνισμό. Αυτό ήταν πάντα καθαρό στο Κόμμα μας, και οι Θέσεις της ΚΕ για το 19ο Συνέδριο του ΚΚΕ το κάνουν ξεκάθαρο.

Στα άλλα 2 ερωτήματα υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις.

Η Θέση 33 υποδηλώνει ότι η σύνθεση της κοινωνικής κατάστασης των μελών μας (υποθέτω ότι όλοι ανήκουμε στην ευρύτερη (;) εργατική τάξη) είναι ελλιποβαρής ως προς το ποσοστό της κλασικής εργατικής τάξης (βιομηχανικό προλεταριάτο). Μάλιστα σε πολλές άλλες Θέσεις αναφέρεται ως στόχος η ενίσχυση του Κόμματος με εργάτες, φτωχούς αγρότες, φτωχούς αυτοαπασχολούμενους, νέους, γυναίκες (με κύριο τους βιομηχανικούς εργάτες και τις επιχειρήσεις στρατηγικής σημασίας). Καλό θα ήταν να γνωρίζαμε καλύτερα την κοινωνική μας σύνθεση και να τη συσχετίσουμε με αυτήν της ελληνικής κοινωνίας, όπως μας την παραθέτουν οι Θέσεις 13-14. Είναι πραγματικά αυτά τα νούμερα/στοιχεία; Τα έχουμε ελέγξει; Γιατί και πώς διαφέρουν/μοιάζουν ο εργάτης της χαλυβουργίας και ο (η) υπάλληλος σούπερ μάρκετ, ο οικοδόμος και ο (η) προγραμματιστής λογισμικού, ο εναερίτης της ΔΕΗ και η (ο) κομμώτρια κλπ.

Η συνεχώς μεταλλασσόμενη κοινωνική-οικονομική σύνθεση, λόγω της ταχύτατης προσαρμογής των κοινωνιών, σε παγκόσμια κλίμακα, σε νέα παραγωγικά - καταναλωτικά μοντέλα, μας υποχρεώνει να παρακολουθούμε/αναλύουμε και κατάλληλα να προσαρμόζουμε την τακτική μας. Η ενσωμάτωση των τεχνολογικών επιτευγμάτων στην παραγωγική διαδικασία έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση εργατικής δύναμης για τον ίδιο όγκο παραγωγής με συνέπεια, ΣΤΟΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ, τη συνεχώς αυξανόμενη ΑΝΕΡΓΙΑ. Εδώ οι Θέσεις δεν παίρνουν με σαφήνεια «θέση», με την εύνοια ότι δε δίνουν στοιχεία για την προβλεπόμενη οικονομική διάρθρωση της ελληνικής κοινωνίας σε βάθος χρόνου. Και εικάζω ότι δεν το κάνουν, όχι επίτηδες, αλλά επειδή δεν φαίνεται να έχει μελετηθεί με σύγχρονη μεθοδολογία αυτή η εξέλιξη. Αυτή είναι μια επισήμανση που οφείλει να την πάρει σοβαρά το Κόμμα μας, ώστε να ελαττώσει τον πρακτικισμό και μονόπλευρο εμπειρισμό, και να υπάρξει πιο αξιόπιστη μεθόδευση της τακτικής του.

Το πιο ουσιαστικό ζήτημα, βέβαια, είναι αυτό της τακτικής μας, πώς δηλαδή θα κατακτηθεί η εξουσία από την εργατική τάξη, πώς θα στεριώσει, και πώς θα μπορέσει να προσφέρει στο λαό όλα όσα υπόσχεται. Και στην Ελλάδα, και παγκόσμια.

Εδώ αρχίζουν τα δύσκολα!

Μια πρώτη ανάγνωση και των 3 μερών των «Θέσεων», ως σύνολο, δημιουργεί την εντύπωση μιας προσπάθειας πιο σφιχτής συσπείρωσης των μελών (άρα αναγνώρισης ότι υπάρχει μια κάποια χαλάρωση), και μιας πρότασης ότι με στοχευμένη δουλειά και αυτοθυσία όλων μας, κυρίως στους χώρους δουλειάς, θα δημιουργήσουμε τις επαναστατικές συνθήκες για το πέρασμα στο σοσιαλισμό (καλό είναι να υπάρχει στο Πρόγραμμα και η πρότασή μας για το πώς εννοούμε τη σοσιαλιστική διακυβέρνηση, αλλά δεν εξυπηρετούν λεπτομέρειες του τύπου: κατάργηση του χρήματος). Ειδικά στις Θέσεις 61-67 αναβαπτίζεται - μετασχηματίζεται το ΑΑΔΜ σε Λαϊκή Συμμαχία χωρίς μια στοιχειώδη ανάλυση.

Επόμενο (επιδιωκόμενο;) είναι/ήταν να υπάρχει αρκετή συζήτηση στο «Διάλογο» για το θέμα αυτό.

Αναρωτιέμαι λοιπόν, αν οι Θέσεις της ΚΕ είναι αποτέλεσμα μιας βαθιάς και ουσιαστικής ανάλυσης της πραγματικότητας ή έχουν, τουλάχιστον, και στοιχεία βολονταρισμού.

Θα σταθώ στην πρώτη πρόταση της Θέσης 75 (Πρόγραμμα) που αφορά στην προετοιμασία του υποκειμενικού παράγοντα.

Για μένα είναι το «κλειδί» της αναγκαίας και ικανής συνθήκης για τη σωστή τακτική μας.

Βασική σημασία λοιπόν έχει το να κατανοήσουμε την πορεία των ατόμων (και επιτέλους, ας μιλάμε για άτομα, λαό, όχι όμως μάζα, ανώριμες μάζες κλπ, έννοιες που είναι αρνητικά φορτισμένες, προσβάλουν και άρα γίνεται δύσκολη η επικοινωνία μαζί τους) μέσα στην υπαρκτή πραγματικότητα.

Για να παρέμβουμε ιδεολογικά, προπαγανδιστικά, να πείσουμε, να ελκύσουμε, να ενθουσιάσουμε τα υποκείμενα της πορείας για την επαναστατική εξουσία, να κερδίσουμε στην αντιπαράθεση με τον πάνοπλο και πανίσχυρο σε μέσα αντίπαλο, χρειάζονται και συνδικαλιστικοί αγώνες, και παιδεία-εκπαίδευση με «σωστό» περιεχόμενο. Και τι είναι «σωστό» στη σημερινή σύνθετη πραγματικότητα χρειάζεται να το δούμε ολοκληρωμένα.

Δεν είναι δυνατόν να έχει καταργηθεί εδώ και χρόνια το Κέντρο Μαρξιστικών Ερευνών (με όλα τα προβλήματα που κουβαλούσε), να μην υπάρχει σύγχρονη επιστημονική ενασχόληση με το αντικείμενο του υποκειμένου μας, σε όλες του τις εκφάνσεις και όχι μόνο στις οικονομικές, και να πιστεύουμε ότι έτσι θα ετοιμαστεί ο υποκειμενικός παράγοντας.

Εκτός και αν φοβόμαστε τα πιθανά αποτελέσματα μιας τέτοιας ενασχόλησης. Αυτό θα ήταν καταστροφικό. Εχουμε με το μέρος μας την πρότασή μας για ό,τι καλύτερο έχει προταθεί στην ανθρωπότητα μέχρι σήμερα. Ας ασχοληθούμε σοβαρά λοιπόν με την προετοιμασία του υποκειμενικού παράγοντα, συμπεριλαμβανομένου, πρωτ' απ' όλα του εαυτού μας.

Ενα παράδειγμα: όταν ο ταξικός αντίπαλος δαπανά τεράστιους πόρους (οικονομικούς, πολιτισμικούς, εκπαιδευτικούς κλπ) για να προπαγανδίσει, επηρεάσει, κατευθύνει, αδρανοποιήσει κλπ τη μεγάλη πλειοψηφία των κοινωνικών ομάδων σε όλον τον πλανήτη, όταν γι' αυτό αναρωτιόταν και ο σ. Τσερνιένκο στη βραχύβια θητεία του στο ανώτερο αξίωμα του ΚΚΣΕ και πρότεινε σοβαρή ενασχόληση με το θέμα αυτό, εμείς βασιζόμαστε μόνο (η κυρίως) στο θυμικό, στο συναίσθημα, στην πίστη για το δίκιο μας, στην ταξική αντικειμενικά θέση του υποκειμένου κλπ. κλπ.

Αντί επιλόγου, λοιπόν, ναι, με όλες μας τις δυνάμεις για την επαναστατική αλλαγή της κοινωνίας, χωρίς όμως φοβικά σύνδρομα και κάθετες/δογματικές προαποφάσεις για το πώς θα διαμορφώνονται οι απαραίτητες κοινωνικές/λαϊκές συμμαχίες. Με βασανιστικά κατακτώμενη ιδεολογική προετοιμασία. Με ολοκληρωμένη γνώση και παιδεία. Αν μείνει η πρόταση της λαϊκής οικονομίας και εξουσίας μονάχη της και δεν μπολιαστεί με το πώς τα άτομα αντιμετωπίζουν το εποικοδόμημα, κυρίως στη διαλεκτική διαμόρφωσή του στη διάρκεια της ταξικής πάλης, φοβούμαι ότι τα θεμέλια της προτεινόμενης κοινωνίας θα είναι σαθρά.

Αισθάνομαι τη ανάγκη να συγχαρώ την ηγεσία του Κόμματος για τις Θέσεις που παρουσιάζει ενόψει του 19 Συνεδρίου του ΚΚΕ και για όλη τη στάση που κρατήσαμε στις δυο εκλογικές αναμετρήσεις απέναντι στην οπορτουνιστική πίεση που ασκήθηκε. Παρακολουθώντας το διάλογο νιώθω την ανάγκη να απαντήσω στην κριτική που ασκούν ορισμένοι παίρνοντας σαν μοναδικό κριτήριο τα αποτελέσματα αστικών εκλογικών αναμετρήσεων. Αναφέρουν ότι η ηγεσία παραβίασε το Πρόγραμμα του 15ου Συνεδρίου, δεν διεκδίκησε συμμετοχή σε «αριστερή κυβέρνηση» και ότι σήμερα έρχεται να ανατρέψει τελείως το Πρόγραμμα σε άλλη βάση και μάλιστα αντικαταστατικά.

Θα πρέπει όλοι αυτοί οι «φίλοι» να ξαναδιαβάσουν προσεκτικά το Πρόγραμμα για να δουν πώς τοποθετείται το θέμα και να αποφασίσουν για την περαιτέρω πορεία τους. Οσο για τις αντικαταστατικές ενέργειες, καλό θα είναι να μην μιλάνε για σκοινί στο σπίτι του κρεμασμένου. Επίσης προχωρώντας πιο πέρα επικαλούνται τον Λένιν, τους Μποσλεβίκους και θέσεις της 3ης Διεθνούς για να επιβεβαιώσουν τις απόψεις τους για τα στάδια.

Ο Λένιν πράγματι από το 1905 μέχρι τον Απρίλη του 1917 είχε πρόγραμμα με μεταβατικά στάδια, αλλά με μια διαφορά που την ξεχνούν σκόπιμα. Οτι είχανε φεουδαρχία στη Ρωσία τότε, οπότε με την επανάσταση το Φλεβάρη του 1917 οι μπολσεβίκοι άλλαξαν θέση Απρίλη 1917 που καταργήθηκαν τα στάδια. Στην κυβέρνηση Κερένσκι δεν συμμετείχαν και τον Ιούλη του 1917 αποχώρισαν από τα Σοβιέτ που είχανε κυριαρχήσει εσέροι και μενσεβίκοι. Μετά έχουμε το 4ο Συνέδριο της 3ης Διεθνούς του 1922 που επικαλούνται ότι την εισήγηση Ζινόβιεφ την ενέκρινε και ο Λένιν. Να τους θυμίσω ότι το 1922-1923 ο σύντροφος ΛΕΝΙΝ ήταν παράλυτος από απανωτά εγκεφαλικά και υπήρχε απαγόρευση από τους γιατρούς για οποιαδήποτε ασχολία. Αλλοι αναρωτιούνται αν τις δεκαετίες 1970-1980 είχαμε οπορτουνιστικές θέσεις, θα τους απαντήσω ευθέως:

Από τη δεκαετία του 1960 γλιστράγαμε σε οπορτουνιστικές θέσεις γιατί η ΕΔΑ κατέληξε να λειτουργεί ως κόμμα; Γιατί στις εκλογές του 1964 απέσυρε τους συνδυασμούς από 24 περιφέρειες ένα μήνα πριν; Γιατί η «Αυγή» στο φύλλο της 21 Απρίλη 1967 εξηγούσε για ποιους λόγους δε θα γίνει δικτατορία; Γιατί στις εκλογές του 1974 κατεβήκαμε σαν συμμαχία; Γιατί το 81 θέταμε στόχο 17% δεύτερη κατανομή για πραγματική Αλλαγή; Γιατί υποστηρίζαμε με πάθος την περεστρόικα και την ΓΚΛΑΣΝΟΣΤ; Η δημιουργία του Συνασπισμού το 1989 και η συμμετοχή σε δυο αστικές κυβερνήσεις σε τι εξυπηρετούσε;

Η πείρα του Κόμματός μας αλλά και του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος είναι πολύ μεγάλη. Είχε καταστροφικά αποτελέσματα η τακτική των σταδίων δεν υπάρχει ούτε ένα παράδειγμα που να δικαιώθηκε αυτή η τακτική, στο μόνο που βοήθησε παντού είναι να επανακάμψει ο καπιταλισμός.

Κλείνοντας θέλω και πάλι να συγχαρώ την ηγεσία για τη στάση αρχών που κράτησε και να πω στους «φίλους» όσοι έχουν κάνει το λάθος από άγνοια να το ξανασκεφτούν, για τους υπόλοιπους καλή τύχη στη διαχείριση του καπιταλισμού με αριστερό προσωπείο.

«Σε κάθε βήμα, πρόσεχε,

κάτου απ' το χώμα ζούνε οι νεκροί μας,

ζούνε οι σκοτωμένοι μας,

μην τους χτυπήσεις την καρδιά με το βήμα σου, πρόσεχε,

γιατί αγρυπνάνε πάντα οι σκοτωμένοι,

γιατί ακούνε οι σκοτωμένοι,

οι σκοτωμένοι βλέπουν και κρίνουν.»

Γ. Ρίτσος

Υπήρχε ανάγκη προσαρμογής του Προγράμματος του Κόμματος, στις συνθήκες μιας μακροχρόνιας καπιταλιστικής κρίσης και σε ποια κατεύθυνση; Υπήρχε ανάγκη εμβάθυνσης και παραπέρα επεξεργασίας σημείων του Προγράμματος; Αναντίρρητα υπήρχε, πρώτα και κύρια στην τακτική και την πολιτική συμμαχιών.

Από θέση αρχής, τακτικά δεν απευθύνεσαι στις ίδιες δυνάμεις, στις οποίες απευθύνεσαι για το στρατηγικό σου στόχο, γιατί πολύ απλά, στενεύεις το εύρος εκείνων που έχουν συμφέρον να παλέψουν σήμερα μαζί σου. Αυτό δεν αναιρείται από το γεγονός ότι η επικείμενη επανάσταση θα είναι σοσιαλιστική, ίσα ίσα που επιβεβαιώνεται. Η επιβεβαιωμένη από την πράξη, θέση του Λένιν για την ανάγκη της σύνδεσης ακόμα και συγχώνευσης με την πιο πλατιά μάζα των εργαζομένων, πρώτα πρώτα με την προλεταριακή, μα ακόμη και με τη μη προλεταριακή ισχύει και σήμερα. Τότε επιβεβαιώνεται η «ορθότητα της πολιτικής καθοδήγησης, που την πραγματοποιεί αυτή η πρωτοπορία, με την ορθότητα της πολιτικής στρατηγικής και τακτικής της, με τον όρο ότι οι πλατιές μάζες θα πείθονται από τη ίδια τους την πείρα γι' αυτή την ορθότητα». Αυτή η πείρα θα πραγματώνεται μέσα από τη δράση, όχι γύρω από ένα πλαίσιο δράσης που ταυτίζεται με το σοσιαλισμό, αλλά από ένα α/α πλαίσιο δράσης όπου μπορούν να ενταχθούν και να δράσουν. Αν δεν μάθουν στην ταξική πάλη, ότι είναι ικανές να πάνε και παραπέρα, δεν θα το μάθουν από πουθενά. Ο ίδιος ο Λένιν έλεγε, «το προλεταριάτο όμως, που δεν διαπαιδαγωγείται στην πάλη για τη δημοκρατία, δεν είναι ικανό να πραγματοποιήσει την οικονομική ανατροπή».

Σήμερα μάλιστα που είναι προφανές ότι δεν είναι έτοιμες να παλέψουν όχι για το σοσιαλισμό, αλλά ούτε και για την επιβίωσή τους την ίδια. Το πρωτεύον λοιπόν, είναι αυτές να μπουν στην ταξική πάλη, όπου εκεί οι κομμουνιστές με την πρωτοπόρα δράση τους θα μπορέσουν να τις καθοδηγήσουν. Εχουν την ικανότητα, την οργάνωση και την εμπειρία γι' αυτό.

Αλλωστε όπως εκτιμούν και οι ίδιες οι Θέσεις (Θ.49) «Δεν έχει κατακτηθεί, και είναι πρόβλημα καθοδήγησης, η δυνατότητα να δρα το Κόμμα μέσα σε συνθήκες όπου και αυθόρμητα μπαίνουν λαϊκές μάζες και ο αντίπαλος έχει τη δυνατότητα να τις ενσωματώνει με τα τεράστια μέσα που διαθέτει. Δεν έχει κατακτηθεί σε ικανοποιητικό βαθμό η ικανότητα να παρεμβαίνει μαχητικά και πειστικά και εκεί που αναπτύσσονται δραστηριότητες δυνάμεων που επιδιώκουν τον αποπροσανατολισμό του κινήματος, την απομόνωση του ΚΚΕ».

Σήμερα που στο έδαφος της κρίσης χτυπιούνται και οι παραδοσιακές συμμαχίες της αστικής τάξης, τα μεσαία στρώματα κλπ, οφείλεις ν' απλώνεις τα δίκτυα σου, με α/α αιτήματα και στόχους, να προσελκύεις κι άλλες λαϊκές δυνάμεις, κι όχι να τις αφήνεις έρμαια στο ΣΥΡΙΖΑ κλπ. Διαμορφώνοντας νέες συσπειρώσεις στο κίνημα, δυναμώνοντας μεγάλα μέτωπα όπως την πάλη για την ειρήνη ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, την υπεράσπιση των δημοκρατικών ελευθεριών.

Αντ' αυτού, τι είχαμε τα προηγούμενα χρόνια; Δράση μόνο με «αυτούς που θέλουν να σηκωθούν», απελπιστικό στένεμα στον κόσμο που απευθυνόμαστε, κύρια με ευθύνη της καθοδήγησης. Αυτό δε δημιουργεί ρεύμα λαϊκής συσπείρωσης και οργάνωσης. Επιβεβαιώνεται και στους χώρους δουλειάς, από το γεγονός ότι οι μεγάλες μάζες των εργαζομένων εξακολουθούν να είναι ανοργάνωτες. Η επί μακρόν πρακτική να δουλεύουμε μόνο στα ταξικά σωματεία οδήγησε, ανάμεσα σε άλλα, στο παραπάνω αποτέλεσμα.

Το στένεμα αυτό, έχει σαν αποτέλεσμα τη μεταφορά, συνήθως, εμπειρίας στο Κόμμα, που καμία σχέση με την πραγματικότητα δεν έχει. Αλήθεια ο σύντροφος που μιλάει με τους ίδιους πέντε εργαζόμενους για χρόνια, τι πλούτο μεταφέρει στο Κόμμα;

Επιμένοντας λοιπόν στη συσπείρωση γύρω από το στρατηγικό μας στόχο, δεν τον φέρνουμε πιο κοντά, αλλά μάλλον τον απομακρύνουμε.

Αυτές οι εκτιμήσεις γίνονταν και παλιότερα. Σημαντική εδώ, ήταν πάλι η ευθύνη της καθοδήγησης, η οποία «δημιουργικά» προσαρμόζοντας το Πρόγραμμα στένευε στη δράση το πλαίσιο που καλούσαμε σε συσπείρωση και τις δυνάμεις που απευθυνόμασταν.

Αυτή η πρακτική καλλιέργησε το έδαφος για να πατήσει σήμερα το ότι το ΑΑΔΜ δεν περπάτησε και πρέπει να αλλάξει. Από εκεί προέρχονται και οι «αναζητήσεις» του τύπου «και με ποια υπαρκτή πολιτική δύναμη θα πάμε μαζί;», που δείχνει ότι αυτοί που τις εκφράζουν σήμερα, πάνω κάτω οι ίδιοι που διαφωνούσαν στο 15ο Συνέδριο, πως ό,τι δεν μπόρεσαν να λύσουν σε εκείνο το Συνέδριο, έρχονται να το λύσουν σήμερα. Ηταν γνωστό ότι το Πρόγραμμα μίλαγε για δυνάμεις που θα δημιουργούνταν στην πορεία, και δεν αναφερόταν στις υπαρκτές. Ετσι φαίνεται ότι η δουλειά μας δεν ήταν προσανατολισμένη στην κατεύθυνση υλοποίησης του μετώπου, αλλά ότι γινόταν μια «δημιουργική» προσαρμογή στο Πρόγραμμα, μέσα από την πρακτική δράση όλου του Κόμματος.

Οσο για το ζήτημα της εκ των προτέρων άρνησης συνεργασίας με δυνάμεις «κομμουνιστικής αναφοράς» και της εκ των προτέρων άρνησης συμμετοχής σε οποιαδήποτε κυβέρνηση αναντίρρητα συνιστά σοβαρότατο ιδεολογικό ατόπημα. Δεν χρειάζεται κανείς να ψάξει πολύ. Οποιο κείμενο και να διαλέξει από τους τόμους των κλασικών, δε θα διαβάσει θέση όπως αυτή (Θ.67) «Το ΚΚΕ δεν μπορεί να κάνει καμία πολιτική συνεργασία με αυτές τις πολιτικές δυνάμεις ούτε σε περίοδο συγκέντρωσης δυνάμεων ούτε σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης».

Ευτυχώς σύντροφοι που η επαναστατική διαδικασία και η διαλεκτική έχουν την τεράστια δυνατότητα να ανατρέπουν στην πράξη προκατασκευασμένα δόγματα, όπως αποδείχτηκε στην πορεία προς την Οκτωβριανή Επανάσταση από το κόμμα των μπολσεβίκων, και από το Κόμμα μας στην κατοχή και τον εμφύλιο.

Πάντα υπάρχουν δυνάμεις που «ταλαντεύονται ανάμεσα στην αστική τάξη και το προλεταριάτο, ανάμεσα στην αστική δημοκρατία και το σοβιετικό καθεστώς, ανάμεσα στο ρεφορμισμό και την επαναστατικότητα... Η σωστή τακτική των κομμουνιστών πρέπει να συνίσταται στο να εκμεταλλεύονται αυτές τις ταλαντεύσεις και όχι να τις αγνοούν».

Κοντολογίς, και εμπλουτισμός του Προγράμματος χρειαζόταν, και προσαρμογή του στις νέες συνθήκες. Ομως τι είδους εμπλουτισμός και προσαρμογή μπορεί να είναι η γραμμή συσπείρωσης γύρω από το στρατηγικό μας στόχο; Και πώς μετά εκτιμάμε ότι η εργατική τάξη δεν ήταν προετοιμασμένη για να αντεπιτεθεί; Από μόνη της θα εξοπλιζόταν ιδεολογικά;

Τέλος, επειδή θεωρώ ότι ακόμα και σήμερα μπορούμε να κάνουμε την απαραίτητη στροφή, πραγματικά προσδοκώ «στους σεισμούς που μέλλονται για να 'ρθουν».

Σύντροφοι και συντρόφισσες

Θα πρέπει να πω πως η οπτική γωνία που μου φαίνεται καταλληλότερη για να έχω άποψη σχετικά με τις Θέσεις του συνεδρίου είναι η ταξική (όσο αυτό μου το επιτρέπει η θέση μου στη παραγωγή σε συνδυασμό με την ιδεολογική μου κατάρτιση όποια και αν είναι αυτή) και μάλιστα ενός απ' τους ανθρώπους που την επομένη του συνεδρίου θα κληθεί να προσφέρει τις σωματικές, ψυχικές και πνευματικές του δυνάμεις στο μέτρο του δυνατού με σκοπό να βάλει ένα λιθαράκι στην κατεύθυνση της υλοποίησης των καθηκόντων του κόμματος έως το 20ό Συνέδριο. Δηλαδή τη θέση του μέλους του Κόμματος.

Θεωρώ απόλυτα σωστή τη θέση ότι η εποχή μας είναι εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό (αρκεί να μη γίνονται συγχύσεις για τη διάρκεια αυτής της εποχής).

Θεωρώ επίσης απόλυτα σωστή τη θέση ότι η υλική βάση της κοινωνίας είναι ώριμη γι' αυτό το πέρασμα.

Αρα το πρώτο που πρέπει να κρίνω είναι αν τα καθήκοντα που μπαίνουν είναι προς την κατεύθυνση της ωρίμανσης του υποκειμενικού παράγοντα προς τη σοσιαλιστική επανάσταση.

Γιατί αυτός είναι και πρέπει να είναι με αταλάντευτο τρόπο ο στρατηγικός στόχος του Κόμματός μας.

Και τι άλλο θα μπορούσε να είναι η οικοδόμηση της Λαϊκής Συμμαχίας αν δεν είναι προσπάθεια προς την κατεύθυνση της ωρίμανσης του υποκειμενικού παράγοντα; `Η για να το πούμε με άλλα λόγια τι άλλο θα μπορούσε να προτείνει ένα Κομουνιστικό Κόμμα, που είναι πιστό στη μαρξιστική - λενινιστική θεωρία, στα λαϊκά στρώματα, σε μια εποχή έντασης των ιμπεριαλιστικών αντιθέσεων αλλά και βαθιάς καπιταλιστικής κρίσης σαν αυτή που διανύουμε;

Μόνο που για να επιτευχθεί δε χρειάζεται μόνο να μείνει στα χαρτιά ως καθήκον. Πρέπει το κάθε μέλος του Κόμματος να το κάνει συνείδηση. Πρέπει ολόκληρος ο κομματικός μηχανισμός να το παλέψει με ομοψυχία (κάτι που θεωρώ πως λείπει από τον τρόπο δράσης μας). Δεν πρέπει η ΚΟΒ να είναι μόνο ένα όργανο που συνεδριάζει με μόνο σκοπό να κάνει κριτική στις εκάστοτε εισηγήσεις και να χρησιμοποιεί κάθε δημιουργική φαντασία με σκοπό να εντοπίζει ιδεολογικά λάθη ή λάθη τακτικής, χωρίς αυτό να σημαίνει πως εκεί που υπάρχουν πραγματικά δε θα εντοπίζονται.

Πρέπει, επίσης, να ξεπεραστούν φοβίες και αγκυλώσεις που τυχόν υπάρχουν και που μπορεί να βάζουν φρένο στη δράση οικοδόμησης της Λαϊκής Συμμαχίας, όπως για παράδειγμα στη δράση των Λαϊκών Επιτροπών, που έχει πλήρως ανασταλεί χωρίς πραγματικά να εντοπίζω το λόγο.

Βέβαια η χρονική στιγμή της υποχώρησης από το σημαντικότατο αυτό μέτωπο που είχαμε ανοίξει (αμέσως μετά δηλαδή από την εκλογική μας ήττα) μπορεί να μας δώσει απάντηση για το λόγο της ασυγχώρητης αδράνειάς μας σ' αυτό το μέτωπο. Αλλά και άλλοι λόγοι, όπως για παράδειγμα, ο δισταγμός μας να οργανώσουμε άμεσους και χειροπιαστούς τρόπους προσωρινής έστω ανακούφισης μερίδας συμπολιτών μας, η οποία δε γνωρίζουμε πόση είναι, με συλλογή τροφίμων ειδών ρουχισμού κ.λπ. Ακούστηκαν απόψεις πως αυτοί είναι τρόποι που χρησιμοποιεί, η εκκλησία ή η ΧΑ. Μα είναι λογικό, σύντροφοι, πως όπου δεν πάμε εμείς θα πάει κάποιος άλλος. Και δεν είναι σε μένα κατανοητός ο λόγος που μπορεί να είναι εκτός κομμουνιστικής πρακτικής η ανακούφιση των άμεσων προβλημάτων των λαϊκών οικογενειών.

Τα όπλα που θα χρησιμοποιήσουμε στην οικοδόμηση της Λαϊκής Συμμαχίας εντοπίζονται κατά τη γνώμη μου πολύ σωστά. Πρώτα και κύρια η αντικαπιταλιστική αντιμονοπωλιακή δράση μας (που είναι κατά τη γνώμη μου και δημοκρατική και αντιιμπεριαλιστική ταυτόχρονα, ή τουλάχιστον μπορεί να γίνει), το ιδεολογικό μας οπλοστάσιο, η αποχτημένη πείρα από την πολυμέτωπη δράση του Κόμματος αλλά και η σκληρή αντιλαϊκή επίθεση σε κάθε πτυχή της ζωής των λαϊκών στρωμάτων που γεννά η βαθύτατη αυτή καπιταλιστική κρίση που βιώνουμε.

Αλλά και άλλα όπλα, ας τα πούμε εναλλακτικά, όπως για παράδειγμα ο πολιτισμός. Αυτό το τελευταίο το θεωρώ πολύ σοβαρό και αποδέχομαι με μεγάλη χαρά τη διαπίστωση πως έχουν πολλά να γίνουν ακόμα, καθώς και κάθε προσπάθεια προς αυτήν την κατεύθυνση, γιατί θεωρώ το πολιτισμό και τον αθλητισμό ένα μεγάλο όπλο στην προσπάθεια προσέγγισης ιδιαίτερα της νεολαίας.

Βέβαια, θα ήθελα να πω σ' αυτό το σημείο πως δε θα πρέπει να μείνουμε μόνο στην αναπαραγωγή των πολύ σπουδαίων έργων των δημιουργών που έχουν εκφράσει τις ανθρώπινες ανάγκες μέσα από το πρίσμα του μαρξισμού - λενινισμού, αλλά να γίνουν προσπάθειες, ώστε να έρθει στην επιφάνεια κάθε αξιοσημείωτη και σοβαρή δημιουργία νέων ανθρώπων μελών της ΚΝΕ και του ΚΚΕ καθώς και φίλων του Κόμματος. Να δοθεί βήμα δηλαδή σε όποιον έχει κάτι να εκφράσει. Και να μην ξεχνάμε πως εργατικές ανάγκες δεν είναι μόνο η απεργία, ο αγώνας και ο σοσιαλισμός αλλά και η αρμονία, ο έρωτας και το ωραίο γενικά φιλτραρισμένα βέβαια πάντα μέσα από το ταξικό μας πρίσμα.

Αυτό προϋποθέτει βέβαια και το άνοιγμα των πολιτιστικών οριζόντων κάθε μέλους ή στελέχους του Κόμματος ξεχωριστά. Ιδεολογικό ατσάλωμα και πολιτιστική καλλιέργεια πάνε χέρι - χέρι.

Στο θέμα της πολιτικής συνεργασίας του ΚΚΕ με άλλα κόμματα θεωρώ πως σωστά αντιμετωπίζεται και πρέπει να είναι ξεκάθαρο σε κάθε φάση της δράσης μας πως δε συνεργαζόμαστε με άλλα κόμματα. Η πείρα του ΚΚΕ είναι μεγάλη και τραυματική σ' αυτόν τον τομέα και δεν υπάρχει κανένα περιθώριο λάθους στη φάση που βρίσκεται σήμερα το κόμμα με σκοπό ένα πρόσκαιρο εκλογικό ποσοστό χωρίς αντίκρισμα στο κίνημα. Οι κοινοβουλευτικές αυταπάτες είναι ένα τεράστιο θέμα που πραγματικά υποβόσκει σε αρκετό κομμάτι του κομματικού μηχανισμού και πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα.

Σε μια εποχή βαθιάς υποχώρησης του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος και ανελέητου αντικομουνισμού, σε μια εποχή που η ιδέα του σοσιαλισμού έχει παραχαραχθεί και δυσφημιστεί όσο ποτέ, είναι κατά τη γνώμη μου απαραίτητη η προβολή της σοσιαλιστικής προοπτικής, όπως και γίνεται στο σχέδιο του Προγράμματος, με το πιο ξεκάθαρο τρόπο ως τη μόνη προοπτική που μπορεί να βγάλει τα λαϊκά στρώματα από τα αδιέξοδα, πάντα βέβαια αναλύοντας και εκλαϊκεύοντας το σοσιαλιστικό τρόπο παραγωγής και οργάνωσης της κοινωνίας με κάθε τρόπο. Είναι ο μόνος τρόπος αποκατάστασης, στο μέτρο του δυνατού, της ιδέας του σοσιαλισμού.

Σπουδαίας σημασίας επίσης θεωρώ και τις πρωτοβουλίες του Κόμματος για την ανασυγκρότηση του ΔΚΚ. Εχω όμως την αίσθηση ότι η συζήτηση και η ενημέρωση στις ΚΟΒ για τα ανάλογα θέματα είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Η Διεθνής Κομουνιστική Επιθεώρηση, για παράδειγμα, δεν προωθείται με τον ίδιο ζήλο που προωθείται η ΚΟΜΕΠ. Θεωρώ όμως την επαφή καθενός μας με τις εξελίξεις στο ΔΚΚ σπουδαίας σημασίας για την καλύτερη κατανόηση των εξελίξεων και των θέσεων του Κόμματος στη χώρα μας.

Με μεγάλη χαρά αποδέχομαι επίσης την αλλαγή για την πλήρη κοινωνικοποίηση του χώρου του χονδρικού και λιανικού εμπορίου στο σοσιαλισμό. Είναι στην κατεύθυνση της ρήξης με την ιδέα της ατομικής ιδιοκτησίας που είναι και η βασική τροχοπέδη στην ανάπτυξη ταξικής συνείδησης στο χώρο των ΕΒΕ.

Η Λαϊκή Συμμαχία αποτελεί, σύμφωνα με τις Θέσεις, τη συμμαχία της εργατικής τάξης με τη φτωχή αγροτιά και τους αυτοαπασχολούμενους της πόλης. Επιδιώκουμε δηλαδή τη συγκρότηση Μετώπου των κοινωνικών δυνάμεων που αντικειμενικά έχουν αντίπαλο τα μονοπώλια, τον καπιταλισμό. Η πάλη τους πρέπει να ωριμάζει την αναγκαιότητα της Λαϊκής Εξουσίας, ενώ ταυτόχρονα θα διεκδικεί τα δημοκρατικά δικαιώματα και τις ελευθερίες που έχει ανάγκη το λαϊκό κίνημα, στο έδαφος του καπιταλισμού, προκειμένου να βελτιώσει τη θέση του, να υπερασπιστεί τις ανάγκες του. Με την παρέμβαση του Κόμματος, μέσα από αυτή την πάλη, να αναδεικνύεται η αναγκαιότητα της επαναστατικής ανατροπής και του σοσιαλισμού.

Ο όρος Λαϊκή Συμμαχία είναι αντίστοιχος με τα χαρακτηριστικά ενός λαϊκού κινήματος υπό την ιδεολογική και πολιτική ηγεμονία της εργατικής τάξης που έτσι κι αλλιώς αποτελεί τη μόνη κοινωνική δύναμη στον καπιταλισμό που αντικειμενικά, από τη θέση της στην υλική παραγωγή και τα συμφέροντα που απορρέουν από αυτή, βρίσκεται πιο κοντά στην αντιιμπεριαλιστική, αντιμονοπωλιακή, δηλαδή αντικαπιταλιστική πάλη, αγώνα για τις ελευθερίες και τα δικαιώματά της μέσα στο σύστημα της δικτατορίας των μονοπωλίων.

Τα κοινωνικά στρώματα της πόλης και της υπαίθρου που δεν αποτελούν δορυφόρους των μονοπωλίων, που δεν κατέχουν μεγάλης έκτασης και απόδοσης γη, διαρκώς και ραγδαία επιδεινώνεται η θέση τους όσο βαθαίνει η κρίση. Η κρίση επιτάχυνε τις διαδικασίες που οι καπιταλιστές είχαν δρομολογήσει από καιρό για τη συρρίκνωσή τους. Σήμερα έχουν μπροστά τους δύο πιθανότητες: ή θα προλεταριοποιηθούν βίαια ή θα κρατήσουν τη θέση τους στην καπιταλιστική οικονομία τελικά, χωρίς να επανέλθουν ποτέ στην προηγούμενη κατάστασή τους. Το τελευταίο δεν θα το επιτρέψει το επίπεδο ωρίμανσης του ελληνικού καπιταλισμού, δηλαδή η πρωτοφανής συσσώρευση κεφαλαίων και η διάχυση της δράσης των μονοπωλίων σε όλους τους κλάδους της οικονομίας, ακόμα και εκεί που παραδοσιακά διατηρούσαν κάποιου είδους «προνόμια» τέτοια στρώματα.

Ποιος είναι ο ρόλος των αυτοαπασχολούμενων και μικρών ΕΒΕ σε αυτή τη συμμαχία; Ποια τμήματα αυτού του στρώματος έχουν συμφέρον να συμπαραταχθούν με την εργατική τάξη ενάντια στα μονοπώλια; Με ποιους όρους και προϋποθέσεις αυτά τα τμήματα του λαού, παρά τις ταλαντεύσεις και τις αναστολές, θα τραβήξουν το δρόμο της σύγκρουσης με τα μονοπώλια ως την κατάργησή τους. Πώς θα ξεπεράσουν συγχύσεις και αυταπάτες που δημιουργεί η θέση τους στη παραγωγή αλλά και η πάντα καλά σχεδιασμένη, εδώ και δεκαετίες, παρέμβαση της αστικής τάξης;

Ο ρόλος των μικρών ΕΒΕ είναι ρόλος συμμάχου με ιδιαίτερα προβλήματα και εγγενείς αδυναμίες, αλλά απαραίτητου για την ταξική πάλη και τη θετική εξέλιξη της επαναστατικής ανατροπής. Είναι φανερό, από τη σκοπιά της πολιτικής οικονομίας ότι έχει αντικειμενικά συμφέρον να συμπαραταχθεί το τμήμα εκείνο που δεν μπορεί να πραγματοποιήσει διευρυμένη αναπαραγωγή των όποιων κεφαλαίων του. Είναι το τμήμα εκείνο που συμπιέζεται και αφανίζεται από το μονοπωλιακό ανταγωνισμό. Στο σημείο αυτό θεωρώ ότι είναι σωστό να επισημάνω, ότι δεν αποτελεί στοιχείο προσδιορισμού ο αριθμός των εργαζόμενων που απασχολεί (2 ή 3 ή 5 κλπ) ένας μικρός επαγγελματίας. Μια σειρά άλλα στοιχεία προσδιορίζουν τη δυνατότητά του να διευρύνει τις διαστάσεις της αναπαραγωγής των διαθέσιμων κεφαλαίων του και θα χρειαζόταν ιδιαίτερος χώρος και περισσότερος χρόνος για μια πρόχειρη έστω προσέγγιση. Εδώ υπάρχει μια σχετική καθυστέρηση στην περαιτέρω μελέτη του Κόμματος για τη διάρθρωση, το κίνημα και τις σχέσεις του κοινωνικού στρώματος των ΕΒΕ με την εργατική τάξη, το κίνημά της, την επαναστατική θεωρία και πράξη. Είναι θετικό ότι υπάρχει στις Θέσεις ανάλογη δέσμευση για τη νέα ΚΕ.

Το τμήματα των μικρών και αυτοαπασχολούμενων της πόλης που έχουν την ευκαιρία να βρεθούν σε κοινή δράση με τους εργαζόμενους, το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα των εργατών, το ΠΑΜΕ, έχουν τη δυνατότητα να βαθύνουν τα πολιτικά χαρακτηριστικά και της δικιάς τους πάλης, να τη συνδέσουν με το ζήτημα της εξουσίας, το ρόλο και το χαρακτήρα της Λαϊκής Συμμαχίας. Μόνο με ανάπτυξη της παρέμβασης του ταξικού εργατικού κινήματος διαλύονται αυταπάτες, ξεκαθαρίζονται συγχύσεις, περιορίζονται ταλαντεύσεις για τη γραμμή πάλης και το στρατηγικό στόχο. Αποτελεί κυρίαρχη προϋπόθεση για τη χειραφέτηση τέτοιων μαζών, από την επιρροή της αστικής ιδεολογίας και την απαλλαγή τους από δεσμεύσεις και εξαρτήσεις των πολυποίκιλων καπιταλιστικών μηχανισμών, η ενίσχυση της παρέμβασης του ταξικού εργατικού κινήματος. Κρίνεται τελικά ο βαθμός εξέλιξης της ικανότητας της εργατικής τάξης να κερδίζει ιδεολογικά και πολιτικά κοινωνικούς συμμάχους, αποσπώντας τους ταυτόχρονα από το στρατόπεδο του αντιπάλου. Στον ηγετικό, επί της ουσίας, ρόλο της εργατικής τάξης εξασφαλίζεται σε μεγάλο βαθμό η αντιμετώπιση της «φυσικής» αστάθειας τέτοιων στρωμάτων.

Οι Θέσεις εύστοχα αναφέρουν (σελ. 44): «Η δύναμη της Λαϊκής Συμμαχίας βρίσκεται στον ηγετικό ρόλο της εργατικής τάξης, (...) τη συνειδητή προσπάθεια του εργατικού κινήματος να διαμορφώνει, μαζί με τους συμμάχους του, κοινό πλαίσιο και κατεύθυνση δράσης».

Πώς όμως κατοχυρώνεται ο ηγετικός ρόλος της εργατικής τάξης μέσα στη Λαϊκή Συμμαχία; Στη σελίδα 48 των Θέσεων δίνεται η απάντηση. Θα κατακτιέται και θα αναγνωρίζεται στην πράξη. Δεν επιβάλλεται ούτε προσυμφωνείται. Κυρίως δεν κατοχυρώνεται με τη διαρκή προφορική επανάληψη.

Δεν είναι λοιπόν ευθύνη μόνο των κομματικών δυνάμεων που προέρχονται από τα αντίστοιχα κοινωνικά στρώματα το ζήτημα της κοινωνικής συμμαχίας, αλλά κυρίως ταξική ανάγκη και επομένως στοιχείο ωρίμανσης για τις εργατικές δυνάμεις του Κόμματος και το εργατικό κίνημα που καθοδηγούν. Στοιχείο ωριμότητας της συνειδητής, οργανωμένης, πολιτικής πρωτοπορίας της εργατικής τάξης είναι η δυνατότητα να σχεδιάζει, να οργανώνει και να υλοποιεί τη διείσδυση της επαναστατικής θεωρίας στα στρώματα που χρειάζεται να τραβήξει μαζί της η εργατική τάξη μέχρι το στρατηγικό στόχο και μετά από αυτόν.

Το ΠΑΜΕ πήρε, με την καθοδήγηση του Κόμματος, κάποιες πρωτοβουλίες που αποτελούν παρακαταθήκη στο συντονισμό της πάλης και μια καλή αρχή στην οικοδόμηση της Λαϊκής Συμμαχίας. Οι Συσπειρώσεις κάνανε μερικά αξιόλογα βήματα, με την παρέμβαση των κομμουνιστών, στη συγκέντρωση δυνάμεων και την πολιτικοποίηση του αγώνα, την ενίσχυση της αντιμονοπωλιακής πάλης. Εχουμε δρόμο αρκετό όμως για να αναπτυχθεί η κοινωνική συμμαχία σε επίπεδο κλάδων και γειτονιάς, να δυναμώσει η κοινή δράση. Δε μένει παρά να βάλουμε επαναστατικό πείσμα ώστε το εργατικό κίνημα να βρεθεί έτοιμο και σε θετικές και σε αρνητικές εξελίξεις με σημαντικές κοινωνικές συμμαχίες, με σωστό προσανατολισμό και αντίστοιχη οργάνωση. Οι θέσεις του Συνεδρίου δίνουν την κατεύθυνση πιο ξεκάθαρα από ποτέ και δημιουργούν τις προϋποθέσεις, μέσα από τις συλλογικές διαδικασίες, για καλύτερη μελέτη, εξειδίκευση και εκλαΐκευση της πολιτικής μας πρότασης, της επαναστατικής στρατηγικής.

Αρχικά θα ήθελα να εκφράσω τη συμφωνία με τις Θέσεις της ΚΕ και να δηλώσω πως θα ασχοληθώ με κάποια μόνο ζητήματα.

Πρώτον, είναι αναμφισβήτητο καθήκον μας, να μελετήσουμε τις αιτίες της κρίσης, να τις κατανοήσουμε και να τις προβάλλουμε δυναμικά στον κόσμο, από κοινού με τις Θέσεις του Κόμματος. Θετική συνέπεια αυτής της προσπάθειας θα είναι η αύξηση και βελτίωση της κομματικής και ΚΝίτικης οικοδόμησης.

Δεύτερον, αναφορικά με τα καθήκοντα των μαθητών -και όχι μόνο- θα πρέπει να παρεμβαίνουμε στην τάξη και να αναδεικνύουμε ιστορικά γεγονότα από ταξική σκοπιά. Αυτό μπορεί να προκαλέσει αντιδράσεις στην τάξη, αλλά σίγουρα θα φέρει και αναγνώριση προς το πρόσωπο του κομμουνιστή, τόσο από μαθητές όσο και από καθηγητές. Επίσης είναι μείζονος σημασίας η παρέμβαση των Κνιτών σε αντισοβιετική ή αντί-ΚΚΕ προπαγάνδα, όπως και σε προσπάθειες προώθησης αστικών - οπορτουνιστικών ιδεολογιών από καθηγητές και μαθητές.

Ενα επιπλέον καθήκον μας είναι να ερχόμαστε σε επαφή με τον κόσμο, τόσο για να κουβεντιάζουμε τις ανησυχίες του, όσο και για να προβάλλουμε ταυτόχρονα, στοχευμένα και εξειδικευμένα την πολιτική πρόταση διεξόδου του Κόμματος πάνω σε αυτά τα προβλήματα. Εν συνεχεία θα πρέπει να δίνουμε εικόνα στην Οργάνωση και να συζητάμε με τους Συντρόφους τα διάφορα θέματα. Η συστηματική δουλειά με τον κόσμο, πιστεύω πως θα φέρει και τα επιθυμητά αποτελέσματα, της δημιουργίας κύκλου υποστήριξης και της ένταξης στις γραμμές της ΚΝΕ.

Σχετικά με την επαναστατική κατάσταση: Επειδή είναι πολύ πιθανό να βρεθούμε σύντομα μπροστά σε επαναστατικό αναβρασμό, παρά τις προσπάθειες των αστών να το αποτρέψουν με φιλανθρωπία και ελαφρυντικά μέτρα για τους εξαθλιωμένους, εμείς οι κομμουνιστές οφείλουμε να προετοιμαζόμαστε γι' αυτή τη στιγμή και την ανάπτυξη πολιτικής δράσης κάτω από αυτές τις συνθήκες. Για να είμαστε ικανοί όμως τότε, πρέπει από σήμερα -ίσως κι από χτες- να προετοιμάζουμε τον κόσμο και το έδαφος της μελλοντικής δράσης μας, για να επιτύχουμε και το βαθύτερο στόχο μας, το Σοσιαλισμό - Κομμουνισμό.

Τέλος, είναι γνωστό και αναμφισβήτητο το γεγονός, ότι οι αντικειμενικές και υλικές συνθήκες είναι ώριμες για το πέρασμα στο Σοσιαλισμό. Καθήκον κάθε κομμουνιστή λοιπόν, είναι να παλέψει ώστε να ωριμάσουν και οι υποκειμενικές συνθήκες ( λαός). Μόνο έτσι θα μπορέσει να πραγματοποιηθεί η επανάσταση. Επομένως, είναι σημαντικό, εμείς να μπούμε μπροστά με σκοπό να αναπτυχθεί η πολιτική και συνδικαλιστική δράση της τάξης μας και ο εργαζόμενος λαός να καταλάβει την αναγκαιότητα του αγώνα και της επανάστασης.

Τώρα στην περίοδο της καπιταλιστικής κρίσης μεγάλο μέρος των μικροαστών αισθάνονται να καταστρέφονται οικονομικά και κοινωνικά, ενώ στην ουσία προλεταριοποιούνται. Είναι στρώματα, όμως, τα οποία το προηγούμενο διάστημα (περίοδο καπιταλιστικής ανάπτυξης) ευνοήθηκαν, με αποτέλεσμα να ενισχύονται οι ήδη υπάρχουσες αυταπάτες που είχαν για ανέλιξή τους και τώρα που προλεταριοποιούνται φέρουν αυτές τις ιδέες μέσα στην εργατική τάξη, με αποτέλεσμα να είναι φορείς οπορτουνιστικών ιδεών, θέλοντας και μη. Στρώματα επηρεασμένα από τις σχέσεις τους με τα κόμματα της αστικής τάξης σε σχέση με το ΚΚΕ και το ρόλο του. Για το λόγο αυτό φαίνεται οι φορείς του οπορτουνισμού να έχουν άνοδο στα φτωχά λαϊκά στρώματα. Οπως, αντίστοιχα, η καταστροφή αυτή οδηγεί τμήματα των μικρομεσαίων στρωμάτων στην αντιδραστικοποίηση με άνοδο της εθνικοσοσιαλδημοκρατίας με τη μορφή της Χρυσής Αυγής. Για το λόγο αυτό, η εργατική τάξη πρέπει να ενσωματώσει στις γραμμές της αυτά τα άτομα, με τις αρχές που έχουν οι εργάτες, τον ταξικό προσανατολισμό της πάλης τους, την ταξική αλληλεγγύη, την οργανωτικότητα και τη συνέπεια που μαθαίνουν οι εργάτες μέσα από τη δουλειά τους. Σε αυτό συμβάλλει η δράση του ΚΚΕ που πολιτικοποιεί την πάλη των εργατών. Ασκούν πίεση στο Κόμμα με απόψεις του τύπου γιατί δεν κάνει τίποτα το ΚΚΕ τώρα που θα μπορούσε να βγει κερδισμένο και άλλα τέτοια.

Το ΚΚΕ όμως έχει γνώση συνολικά της εξέλιξης της κοινωνίας και με βάση την κοσμοθεωρία του, η οποία στηρίζεται στο διαλεκτικό υλισμό γνωρίζει πολύ καλά ότι για την ανατροπή του καπιταλισμού χρειάζεται:

• Να ωριμάσουν οι υλικές προϋποθέσεις,
• Να ωριμάσει ο υποκειμενικός παράγοντας, και
• Να υπάρξει επαναστατική κατάσταση.

Οι υλικές προϋποθέσεις υπάρχουν εδώ και πολύ καιρό, γίνεται πιο φανερό σε περίοδο καπιταλιστικής κρίσης, όπου προϊόντα μένουν αναξιοποίητα, επειδή αποτελούν ιδιοκτησία μιας χούφτας καπιταλιστών αν και παράγονται από το σύνολο των εργαζομένων.

Για τα άλλα δύο, το ΚΚΕ προσπαθεί καθημερινά, δηλαδή να γίνει κτήμα των εργαζομένων πως χωρίς αυτούς δεν υπάρχει παραγωγή και ότι μπορούν με την επαναστατική κατάκτηση της εξουσίας να ζήσουν χωρίς αφεντικά, δίχως δηλαδή αυτούς που βάζουν φρένο στην παραγωγή και εμποδίζουν την κάλυψη των αναγκών του λαού.

Αυτά όμως δεν εξαρτώνται μόνο από το ΚΚΕ, ούτε είναι δυνατό σε συνθήκες μη επαναστατικής κατάστασης να υπάρξει απότομη αλλαγή των συσχετισμών προς όφελος του ΚΚΕ. Μόνο κατά τη διάρκεια της επαναστατικής κατάστασης μπορεί ένα ΚΚ να έχει την πλειοψηφία με το μέρος του, σαν αποτέλεσμα της εμπιστοσύνης που θα δείξει ο επαναστατημένος λαός στο ΚΚ, και ως αναγνώριση του κύρους στην προεπαναστατική περίοδο.

Το προηγούμενο διάστημα αναδείχθηκαν πολύ έντονες κοινοβουλευτικές αυταπάτες από φίλους και οπαδούς του Κόμματος. Αυτό φαίνεται και από το πόσο λαμβάνουν υπ' όψη το εκλογικό αποτέλεσμα, για να κρίνουν την ορθότητα της πολιτικής του Κόμματός μας.

Γίνεται όμως ένα ΚΚ, πιστό στις αρχές του μαρξισμού - λενινισμού, που παλεύει για την ανατροπή του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και την εγκαθίδρυση της σοσιαλιστικής κοινωνίας, να πάρει ένα ποσοστό τέτοιο που να του επιτρέπει να οδηγήσει το λαό στην επανάσταση, σε μη επαναστατική περίοδο;

Προφανώς και όχι, διότι ή:

• Θα είχε ένα μεγάλο ποσοστό με κόσμο που θα συμφωνούσε με την πολιτική του Κόμματος, δηλαδή την επαναστατική κατάληψη της εξουσίας από την εργατική τάξη και τα σύμμαχα λαϊκά στρώματα, αλλά το Κόμμα δε θα ανταποκρινόταν σε αυτό το καθήκον του, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να θεωρηθεί ούτε πρωτοπορία της εργατικής τάξης. Αυτό σήμερα στην Ελλάδα δεν υπάρχει, δηλαδή το κίνημα να είναι μπροστά απ' το ΚΚΕ. Ενα μόνο παράδειγμα σε αυτό είναι οι απεργίες, τις μέρες δηλαδή που αναμετράται η εργατική τάξη με την αστική, και πώς τις αντιμετωπίζουν τα μέλη του Κόμματος (η πρωτοπορία δηλαδή της εργατικής τάξης) και πώς η υπόλοιπη εργατική τάξη.
• Θα είχε μεταλλαχθεί σε ένα κόμμα διαχείρισης της αστικής εξουσίας, σαν τα πολλά ανά το κόσμο, που θα αναζητούσε μόνο ένα καλό εκλογικό αποτέλεσμα.

Και στις δύο περιπτώσεις αν ίσχυε κάτι τέτοιο τότε το ΚΚΕ θα ήταν μόνο κατ' όνομα Κομμουνιστικό, και οι εργαζόμενοι με τα φτωχά λαϊκά στρώματα δε θα είχαν τίποτα να περιμένουν από αυτό.

Είναι θετικό ότι πολλά από τα συμπεράσματα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης ενσωματώνονται στις Θέσεις. Δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι ο Λένιν και το κόμμα των μπολσεβίκων βρίσκονταν μπροστά σε πρωτόγνωρες καταστάσεις για το εργατικό κίνημα με αποτέλεσμα να χρειάζεται να γίνουν διάφοροι ελιγμοί. Το Κόμμα μας μελετά και βγάζει συμπεράσματα από αυτούς και αποτυπώνονται και μέσα από τις Θέσεις για τη Λαϊκή Συμμαχία.

Οσο για εκείνους που μιλούν:

• Για αλλαγή τακτικής που αποθαρρύνει το λαό, επειδή δε βάζει άμεσους στόχους, ή στένεμα της γραμμής, και καλά, να κάτσουν να σκεφτούν αν γίνεται σήμερα να έχει κατακτήσεις ο λαός αν δεν ανατρέψει τον καπιταλισμό, ή ακόμα πόσο γρήγορα πάρθηκαν πίσω αυτές οι κατακτήσεις - παραχωρήσεις, τώρα που με την κρίση του καπιταλιστικού συστήματος χρειάζονται νέα κέρδη οι κεφαλαιοκράτες. Τι θέλουν, δηλαδή; Το ΚΚΕ να θρέφει στο λαό φρούδες ελπίδες και να τον στρέφει στην αγκαλιά του οπορτουνισμού; Οι κατακτήσεις αυτές είναι προσωρινές στο έδαφος του καπιταλισμού, αργά ή γρήγορα η φτώχεια και η εξαθλίωση θα χτυπήσουν την πόρτα όλων των λαϊκών στρωμάτων. Αυτό δεν πρέπει να το αποκρύπτουμε, αλλά να οργανώνουμε για την ανατροπή της κατάστασης αυτής, που δε γίνεται στα πλαίσια του καπιταλισμού, και
• για εγκατάλειψη του Προγράμματος, παίρνουν απάντηση από τα βήματα που έχουν γίνει, από 15ο Συνέδριο ως σήμερα με τον εμπλουτισμό του Προγράμματος, στη συσπείρωση δυνάμεων στο ΠΑΜΕ, την ΠΑΣΥ, το ΜΑΣ, την ΟΓΕ και τις Λαϊκές Επιτροπές.
• ότι ο κόσμος κοιμάται και πρέπει να τον αφυπνίσουμε να γνωρίζουν πως αγώνες η εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα θα κάνουν και δε χρειάζεται το ΚΚΕ γι' αυτό. Το ΚΚΕ χρειάζεται για την πολιτικοποίηση των αγώνων αυτών, για τη σωστή στόχευση της γροθιάς που θα σπάσει τα δεσμά της εργατικής τάξης.

Τέτοιος είναι και ο εμπλουτισμός που γίνεται με τις Θέσεις για το 19ο Συνέδριο του Κόμματός μας, με τη Λαϊκή Συμμαχία και το σχέδιο Προγράμματος και Καταστατικού του Κόμματός μας. Συμβάλλουν στην ωρίμανση του υποκειμενικού παράγοντα και διαμορφώνουν τα φύτρα της νέας εξουσίας με τη δομή που θα πρέπει να έχει.

Από της εκλογές της 6ης του Μάη 2012 μέχρι εκείνες της 17ης του Ιούνη, σε περίπου ενάμιση μήνα, δηλαδή, τι άλλαξε στην πολιτική κατάσταση της Ελλάδας, αλλά και στις πολιτικές θέσεις των κομμάτων όλων απέναντι στα προβλήματα που ταλανίζουν τη χώρα μας; Τίποτα! Γιατί τότε το κόμμα μας έχασε το 4% της εκλογικής του δύναμης; Η απάντηση δεν είναι απλή και μονοσήμαντη.

Ο οπορτουνισμός σαν έννοια (καιροσκοπισμός) ενυπάρχει, θα έλεγα, στο DNA του ανθρώπου. Πόσες και πόσες φορές δεν εκδηλώνεται στη ζωή μας. Τόσοι και τόσοι σύντροφοι που κατά καιρούς (1968, 1991) εγκαταλείπουν το Κόμμα - κουβαλάνε όμως το χαρακτηρισμό του αριστερού - και βολεύονται εδώ και κει με παχυλούς μισθούς και περίοπτες θέσεις, ποιο είναι το κίνητρό τους;

Ο οπορτουνισμός - σαν πολιτικός όρος - πριν από μερικές δεκαετίες στη δυτική Ευρώπη, (κυρίως στην Ιταλία) με την προβιά του ευρωκομμουνισμού, είχε γοητεύσει πολύν κόσμο, μέχρι που ξεσκεπάστηκε, όταν το 1999 μαζί με τους Αμερικάνους βομβάρδιζαν το Βελιγράδι.

Οι προκλήσεις των ιμπεριαλιστών (κύρια των ΗΠΑ) και ο πόλεμος σε όλα τα στάδια της κοινωνίας, αλλά, πρωτίστως ο εσωτερικός οπορτουνισμός στις σοσιαλιστικές εκείνες χώρες, συνέτειναν στην ανατροπή των κομμουνιστικών καθεστώτων. Η ανατροπή εκείνη έφερε μεγάλη απογοήτευση σ' όλον τον κόσμο. Κυκλοφόρησε και σαν κατάρρευση και έτσι εξακολουθεί να εκφράζεται, αβασάνιστα, στις συζητήσεις του κόσμου.

Εμείς - το ΚΚΕ - είμαστε, θα μπορούσε να πει κανείς, σε καλύτερη κατάσταση και σε εκλογικά ποσοστά, αλλά προπάντων, στην επίδραση που έχουμε στην κοινωνία. Την τόση και τέτοια ύπαρξή μας τη χρωστάμε, σε μεγάλο βαθμό, στην Ιστορία μας. Κοινωνικοί αγώνες, αντίσταση στην κατοχή (ΕΑΜ). Σε καμιά ευρωπαϊκή χώρα (με την ΕΣΣΔ, φυσικά, δε γίνεται σύγκριση) δεν αντιστάθηκε στον κατακτητή ο λαός όπως στην Ελλάδα.

Την ώρα της κατοχής, που άλλοι έπαιρναν τις βαλίτσες τους κι έφευγαν στο εξωτερικό, για να σώσουν το τομάρι τους κι άλλοι συνεργάζονταν με τον κατακτητή, οι κομμουνιστές δραπέτευαν από τις φυλακές του Μεταξά κι έδιναν τη ζωή τους για την ελευθερία της πατρίδας. Το κόμμα μας ήταν ο πρωτοστάτης και ο κύριος αιμοδότης της αντίστασης. Δεν εκμεταλλεύτηκε, όμως, την επαναστατική κατάσταση που δημιουργήθηκε, αντίθετα παρέδωσε την εξουσία στους ριψάσπηδες και άρχισαν οι διώξεις, οι εξορίες και οι εκτελέσεις των κομμουνιστών.

Πολιτικές δυνάμεις εκμεταλλεύτηκαν τα αντιδεξιά αισθήματα του λαού (ας φύγει η δεξιά κι ό,τι θες ας έρθει), για χρόνια ενσωμάτωσαν πολλούς στην πολιτική τους νοοτροπία και τους «αλλαξοπίστησαν». Και έτσι συναντάμε και σήμερα αυτόν που λέει: εγώ ΚΚΕ είμαι, αλλά θα ψηφίσω ΣΥΡΙΖΑ, για να μην έρθει η δεξιά, κι ο άλλος: ας βγει και μια φορά ο ΣΥΡΙΖΑ, να δούμε τι θα κάνει (κι αυτός «δικός μας»). Πόσοι τέτοιοι χωράνε μέσα στο 4% που χάσαμε;

Από κοντά είναι και η ολοένα και μεγαλύτερη και εντονότερη αμερικανοποίηση της χώρας μας - όπως και όλου του κόσμου - και δεν εννοώ μόνο τα ναρκωτικά και τις ληστείες, αλλά, κυρίως τη στάση ζωής, την πολιτική συνείδηση. Γιατί πώς να εξηγήσει κανείς την προθυμία των νέων, όταν παίρνουν το όπλο στα χέρια και πάνε για λίγους μήνες, για μερικά χιλιάρικα ευρώ να «υπηρετήσουν» σε ξένη χώρα, όπως μέχρι πρόσφατα στο Αφγανιστάν;

Αλλά και τον κάθε πολίτη, που ενώ πεινάει, αγαναχτεί, συνεχίζει να ψηφίζει αυτούς, που τον καθιστούν άνεργο, του αρπάζουν το μισθό και τη σύνταξη, του καθορίζουν τις εργασιακές σχέσεις, ξηλώνουν και ξεπουλάνε τις δημόσιες επιχειρήσεις;

Τα ΜΜΕ - κυρίως η τηλεόραση - επηρεάζουν και διαμορφώνουν συνειδήσεις, αλλά μέχρι πού; Γιατί όλοι αυτοί οι προφεσόροι και αναλυτάδες - που θα έλεγε και ο Σκαρίμπας - που κάθε μέρα στα τηλεοπτικά κανάλια με τις ώρες ξερνάνε τη «σοφία» τους, χωρίς να έχουν προσφέρει την παραμικρή λύση, μοιάζει η συμπεριφορά τους με εκείνην του σκύλου, που έξω από την εξώπορτα φέρνει δύο - τρεις στροφές γύρω από τον εαυτό του και τελικά κουλουριάζεται πάνω στο βρώμικο πατάκι, για να ζεσταθεί λιγάκι. Ο καπιταλισμός όσο πιο πολύ τον ανακατεύεις, τόσο πιο πολύ βρωμάει, κι ας μας λέει η άλλη: το σύστημά σας απέτυχε. Αυτοί, που εξαθλιώνουν τους λαούς - η μισή ανθρωπότητα ψωμολυσσάει - μιλάνε για την αποτυχία του κομμουνιστικού συστήματος, για να παραφράσω τον Μπρεχτ.

Μετά το 13ο Συνέδριο του Κόμματός μας το 1991, πέρα από τους συντρόφους που έφυγαν οριστικά από το Κόμμα, υπήρχαν και αρκετοί σύντροφοι, που «κουμπώθηκαν» απέναντι στο Κόμμα, επηρεασμένοι, κυρίως, από την ανατροπή των καθεστώτων στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες. Η συμμετοχή τους στις δραστηριότητες της οργάνωσης ήταν τυπική και πιο κάτω. Στις διάφορες εκδηλώσεις του Κόμματος η παρουσία τους ήταν σαν αυτή των οπαδών. Αυτό κράτησε 10-12 χρόνια. Αποτέλεσμα αυτού του γεγονότος ήταν να χάσουμε την επαφή με τον κόσμο μας από τη μία και από την άλλη οι σύντροφοι αυτοί να έχουν κενά στην πολιτική κατάρτισή τους. Ούτε «Ριζοσπάστη» διάβαζαν. Οταν αποφάσισαν να δραστηριοποιηθούν, χρειάστηκαν 3-4 χρόνια, για να «μπούνε» στον κλίμα της οργάνωσης.

Δεν έχουμε επαναστατική κατάσταση. Η ολιγαρχία τσαλαβουτάει στη δυστυχία τον κοσμάκη και με δεκανίκια «κυβερνάει». Η οικονομική κατάσταση βρίσκεται στον πάτο, που μπορούμε πιο εύκολα να πείσουμε τον κόσμο για τις θέσεις μας, για να γλιτώσει ο κόσμος οριστικά από την εκμετάλλευση. Οσο για τον τρίτο παράγοντα, το ΚΚ και το μαζικό κίνημα, θέλουμε πολλή δουλειά. Και σαν κόμμα και σαν μαζικό κίνημα, παίζει μεγάλο ρόλο η παγκόσμια ύφεσή τους, δεν είχαμε την ανάπτυξη, που θα μας βοηθούσε να μιλάμε από θέση ισχύος.

Βέβαια, και σαν άτομα έχουμε αδυναμίες να πείσουμε τον κόσμο, αλλά γενικά δεν τ' αφήνεις όλα σε μια συγκέντρωση - για κάποιο θέμα - στις αφίσες και τα μικρόφωνα. Η προσωπική κουβέντα και άλλες μορφές ενημέρωσης πάνω σε προβλήματα που καίνε τον καθένα, έχουν καλύτερα αποτελέσματα.

Συνήθως μιλάμε πολύ - στα λόγια είμαστε καλοί - για να καλύψουμε την ολιγωρία και την απραξία μας. Ξοδεύουμε πολλές θερμίδες στις αναλύσεις των πολιτικών θέσεών μας, αλλά ο κόσμος μένει μακριά μας. Δεν θα πέσει τίποτα σαν ώριμο φρούτο - όσο ώριμο κι αν είναι - χωρίς την παρέμβασή μας.

Στο ερώτημα του τίτλου αν και το έχει απαντήσει πριν από 110 χρόνια ο Λένιν, η ΚΕ του κόμματος το θέτει εκ νέου με το προτεινόμενο σχέδιο καταστατικού.

Στο ισχύον καταστατικό το άρθρο 1 γράφει: «Μέλος του ΚΚΕ μπορεί να γίνει κάθε άνδρας και γυναίκα, άνω των 18 χρονών, με τον όρο ότι αποδέχεται το πρόγραμμα και το καταστατικό του, ότι ανήκει και δουλεύει σε μια από τις οργανώσεις του και ότι πληρώνει κανονικά τη συνδρομή του». Και το άρθρο 2 συμπληρώνει: «Μέλη του ΚΚΕ γίνονται εργάτες, αγρότες, άλλοι εργαζόμενοι, διανοούμενοι και άλλα πρόσωπα πρωτοπόρα στους αγώνες του λαού».

Στο σχέδιο του νέου καταστατικού το άρθρο 5 αναφέρει: «Μέλος του ΚΚΕ είναι όποιος και όποια αποδέχεται την ιδεολογία, το Πρόγραμμα και το Καταστατικό του, είναι πάνω από 18 χρονών, ανήκει και δουλεύει σε μία από τις Οργανώσεις του και πληρώνει κανονικά τη συνδρομή του». Και το άρθρο 6 προσθέτει: «Μέλη του ΚΚΕ γίνονται κατά κύριο λόγο εργάτες και εργάτριες. Επίσης πρωτοπόροι εργαζόμενοι από τα λαϊκά στρώματα, καθώς και φοιτητές, σπουδαστές και νοικοκυρές, που συμμετέχουν ενεργά στην ταξική πάλη».

Οι διαφορές, όσο και αν φαίνονται γραμματικού - συντακτικού χαρακτήρα, είναι κατά πολύ σπουδαιότερες αν πάρουμε υπόψη το συνολικό πνεύμα και γράμμα του καταστατικού και των προσυνεδριακών ντοκουμέντων.

Μια σοβαρή διαφορά, μετά τον αποκλεισμό της διανόησης, είναι η περίπου αντικατάσταση ή για την ακρίβεια, συνύπαρξη της έννοιας του «πρωτοπόρου» με αυτού που «συμμετέχει ενεργά στην ταξική πάλη». Ενεργό συμμετοχή στην ταξική πάλη έχει κάθε απεργός. Μπορεί κάθε απεργός να γίνει μέλος του κόμματος; Επειτα, υπάρχουν εργαζόμενοι που δεν ανήκουν στα λαϊκά στρώματα; Προς τι όλες αυτές οι αμφιλεγόμενες διατυπώσεις;

Το 1903 το κίνημά μας έζησε τον ιστορικό διαχωρισμό σε μπολσεβίκους και μενσεβίκους με αφορμή τη διαμάχη Λένιν-Μάρτοφ για το άρθρο 1 του καταστατικού του ΣΔΕΚΡ και το ποιος πρέπει να θεωρείται μέλος του κόμματος. Η διαμάχη εκείνη εκφράστηκε στο αν πρέπει ή όχι να ανήκει σε μια απ' της οργανώσεις, το μέλος του κόμματος. Ο Λένιν υποστήριξε ότι «δεν επιτρέπεται να συγχέει κανείς το κόμμα σαν πρωτοπόρο τμήμα της εργατικής τάξης με όλη την τάξη».

Αν και σε σχέση με τότε, έχει επιτευχθεί και δεν αμφισβητείται το «ελάχιστο όριο οργάνωσης», παραμένει επίκαιρη η υπόμνησή του πως: αν για έναν κομμουνιστή «η έννοια πολιτική πάλη καλύπτεται από την έννοια οικονομική πάλη ενάντια στους εργοδότες και στην κυβέρνηση, είναι φυσικό να περιμένουμε πως γι' αυτόν και η έννοια οργάνωση επαναστατών θα καλύπτεται λίγο-πολύ από την έννοια: οργάνωση εργατών». Πρόσθετε ακόμη πως στην οργάνωση επαναστατών «πρέπει να σβήνει κυριολεκτικά κάθε διάκριση ανάμεσα σε εργάτες και διανοούμενους».

Η αποδοχή του Προγράμματος και του Καταστατικού για την ένταξη στο κόμμα διασφαλίζει εκείνο το «ελάχιστο όριο οργάνωσης» για τη «διεύθυνση της ταξικής πάλης του προλεταριάτου». Είναι, ταυτόχρονα, προϊόντα θεωρητικής αφαίρεσης και εφαρμοσμένου Μαρξισμού-Λενινισμού. Προς τι λοιπόν η προσθήκη της αποδοχής της ιδεολογίας ...του ΚΚΕ; Τι υπονοείται μ' αυτή την περιττή, πρωτοφανή και καινοφανή διατύπωση;

Στο ερώτημα του τίτλου, η απάντηση παραμένει: Το Κόμμα είναι «ο επιστημονικός σοσιαλισμός ΜΕΣΑ στο εργατικό κίνημα». Το νέο σχέδιο καταστατικού στρέφει σε λάθος κατεύθυνση την απάντηση.

Οι προτεινόμενες αλλαγές σχετίζονται με τις αλλαγές στο Πρόγραμμα και διαπνέονται από το πνεύμα και τη λογική στενέματος του μετώπου, δυστυχώς - αντιστοίχως και του Κόμματος. Το σχέδιο φαίνεται να παλαντζάρει - στο δίπτυχο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός - προς το συγκεντρωτισμό σε βάρος του δημοκρατικού και αδυνατίζει τον έλεγχο της βάσης προς τα παραπάνω όργανα, περιορίζοντας την έκφραση διαφορετικής άποψης. Ενδεικτικά, δεν προβλέπεται πλέον καμία ποινή, σε στελέχη που εμποδίζουν την κριτική.

Επίσης, ο πρόλογος του ισχύοντος Καταστατικού αναφέρεται: «στην επίμονη και δημιουργική τήρηση και εφαρμογή των αρχών που αποτελούν πρώτιστο καθήκον κάθε μέλους». Στο σχέδιο αντικαθίσταται με: «την αυστηρή τήρηση και εφαρμογή τους». Επειτα, η τελευταία παράγραφος του προλόγου που αναφέρεται στις αρετές, τις ικανότητες και τη δράση κάθε μέλους, αδικαιολόγητα παραλείπεται.

Η εισαγωγή του ισχύοντος, παρ. α' αναφέρεται στην ανάγκη που έχει η εργατική τάξη «από ένα μαζικό επαναστατικό κόμμα», στο σχέδιο, αντικαθίσταται: «από ένα επαναστατικό κόμμα». Παραλείπονται αδικαιολόγητα, αποσπάσματα από τις παρ. γ' έως ε' της εισαγωγής, αναφερόμενα στην υπεράσπιση της εθνικής ανεξαρτησίας, για την ειρήνη και την προστασία του περιβάλλοντος, για μια ισχυρή συμμαχία ενάντια στον ιμπεριαλισμό κλπ., στη συλλογικότητα, τον έλεγχο, την κριτική και αυτοκριτική. Ακόμα και η φράση: «Το ΚΚΕ συνδέει διαλεκτικά το διεθνισμό με τον πατριωτισμό».

Το άρθρο 3 στο ισχύον, αντίστοιχο 7 στο σχέδιο, είναι πολύ αλλαγμένο.

Παραλείφθηκαν επίσης, σημαντικές «πρόνοιες» και διατάξεις από το ισχύον Καταστατικό, όπως:

-- παρ. 2 και 9 του άρθρου 4.

-- από την παρ. 5 του άρθρου 5 η φράση: «όταν τις θεωρεί μη ικανοποιητικές... μπορεί να επανέρχεται».

-- στο άρθρο 6, στη δεύτερη παράγραφο, η πρώτη πρόταση: «Το μέλος του ΚΚΕ... στις σχέσεις του με τους συντρόφους του».

-- στο άρθρο 7, η πρώτη παράγραφος.

-- σημαντικές αλλαγές - παραλείψεις έχουμε στα άρθρα 9 έως 12 που αναφέρονται στην αρχή της συλλογικότητας, στη γενίκευση απόψεων και εμπειριών κομματικών μελών, εξωκομματικών και εργαζομένων, στο ότι στελέχη και μέλη που εμποδίζουν την κριτική φέρουν σοβαρή ευθύνη και αντιμετωπίζουν κυρώσεις μέχρι και διαγραφή από το Κόμμα. Στην οργανωτική δομή με νέα οργανωτική «ανα»συγκρότηση (δεύτερη μέσα σε 2-3 χρόνια);

-- άρθρο 39 παρ. β', γ' και αλλαγή στην παρ. η'.

Αδικαιολόγητη αλλαγή-αύξηση παρατηρείται στο χρόνο του δόκιμου μέλους, στον απαιτούμενο χρόνο κομματικής ηλικίας όποιου προτείνει κάποιον ως μέλος, στην κοπτάτσια του αρ. 28 (από 1/10, 2/10) και στον τρόπο (πλειοψηφία 4/5 και προέγκριση από το παραπάνω όργανο) «επανεγγραφής» διαγραμμένου μέλους ή μαζικών προσχωρήσεων.

Επίσης αλλαγή στο ποιοι μπορούν να γίνουν μέλη του Κόμματος (π.χ. εξαίρεση διανοουμένων).

Αξια απορίας η πρόνοια περί ανακαταγραφής των μελών μας (Φοβόμαστε κάτι; Ξανάγινε ποτέ και για ποιο λόγο; Τι το επιβάλλει πλέον;).

Επιπλέον, αλλάζει αρκετά η διατύπωση του άρθρου 43, αντίστοιχο αρ. 40 του σχεδίου για την ευθύνη διαμόρφωσης των ψηφοδελτίων.

Αδικαιολόγητη αλλαγή του άρθρου 44 του ισχύοντος που αφορά τη σχέση ΚΚΕ - ΚΝΕ (η οργανωτική αυτοτέλεια της ΚΝΕ απαλείφεται). Εδώ ξαναεντοπίζεται το θέμα της παράλειψης του επιθετικού προσδιορισμού μαζική, αφού από «μαζική πολιτική οργάνωση της ελληνικής νεολαίας» που καθοδηγείται... κλπ. γίνεται «επαναστατική οργάνωση νεολαίας» του ΚΚΕ.

Τέλος, στο άρθρο 49 του σχεδίου επιτρέπεται η διαγραφή μέλους από καθοδηγητικό όργανο και όχι από την ΚΟΒ του.

Αγαπητοί συναγωνιστές,

Τέσσερα χρόνια μετά γράφω πάλι για το συνέδριό μας, βρισκόμενος στη δύσκολη θέση να νιώθω «φίλος» ή «αριστερός» και κάποιοι να θέλουν να του δείξουν την πόρτα.

Φράσεις όπως «πάρ' το αλλιώς» ή «θα βγουν μαχαίρια» δεν τιμούν τους γράφοντες. Τέσσερα χρόνια μετά το 18ο Συνέδριο αυτοί που ετοιμάζουν σήμερα τα αμπέχονα δεν είχαν το αναμενόμενο αποτέλεσμα. Θεωρώ αναγκαία την ύπαρξη του ΑΑΔΜ ως συμμαχία όλου του λαού στη βάση, όπως εκφράστηκε στο 15ο Συνέδριο, γιατί δίνει τη δυνατότητα να απεγκλωβιστούν όσοι βρίσκονται αριστερά ή δεξιά από το ΚΚΕ και να λειτουργήσουν ως δεξαμενή για το μεγάλωμα του κόμματός μας, αντιστρέφοντας τον αρνητικό σήμερα υποκειμενικό παράγοντα. Γι' αυτό θεωρώ μέγιστο λάθος τακτικής ότι δωρίσαμε την Αριστερά στο ΣΥΡΙΖΑ, με αποτέλεσμα πολλοί οπαδοί με διαφορετικές απόψεις σε ζητήματα τακτικής, να λοιδορούνται και να απομονώνονται.

Κατά την άποψή μου, το Κόμμα δεν μπορεί να στηρίζεται μόνο σε επαγγελματικά στελέχη, σε τόσο μεγάλο βαθμό για τη χάραξη της πολιτικής του, αλλά θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη ουσιαστικά τη γνώμη των μελών και φίλων του.

Το παρόν συνέδριο δυστυχώς δεν απασχόλησε την ελληνική κοινωνία όσο θα έπρεπε. Μήπως η τακτική μας και ο τρόπος που αναπτύξαμε τις δυνάμεις και τις ιδέες μας συμβάλλανε σε αυτήν την κατεύθυνση; Μήπως θα έπρεπε να είμαστε εκεί όπου υπάρχουν άνθρωποι που δεν μας έχουν καταλάβει μέχρι σήμερα; Και γιατί θα έπρεπε να περιμένουμε μόνο την επαναστατική εξέλιξη; Μήπως ο φόβος της παρέκκλισης οδηγεί σε κλείσιμο και συρρίκνωση;

Κεντρικό θέμα του 19ου Συνεδρίου είναι αφενός ο απολογισμός του Κόμματος κατά τη διάρκεια της μεγαλύτερης τουλάχιστον μεταπολεμικά κρίσης του καπιταλιστικού συστήματος και αφετέρου οι ουσιαστικές αλλαγές που επέρχονται τόσο στο Πρόγραμμα του 15ου Συνεδρίου (που επιβεβαιώθηκε από την ίδια τη ζωή, όσο και από τις αποφάσεις των προηγούμενων συνεδρίων) όσο και στο Καταστατικό μας.

Η μέχρι τώρα δημόσια προσυνεδριακή συζήτηση δείχνει ότι δεν υπάρχει συμφωνία σε μια σειρά επιχειρούμενες αλλαγές. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ζητήματα της θέσης της χώρας μας στο σύγχρονο καπιταλιστικό κόσμο και η ουσιαστική εγκατάλειψη του ΑΑΔΜ. Και αυτό όχι τυχαία, μια και τα δύο αυτά ζητήματα καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την καθημερινή μας δράση, τα πολιτικά μας συνθήματα.

1. Η πολιτική συμμαχιών ενός ΚΚ είναι στρατηγικής σημασίας. Στην ηρωική πορεία του Κόμματος είχαμε στο ζήτημα αυτό τόσο δεξιού χαρακτήρα λάθη (π.χ. στην περίοδο του ΕΑΜ, κυβέρνηση Τζανετάκη κ.ά.), όσο και σεχταριστικά λάθη (ιδιαίτερα στα πρώτα χρόνια δημιουργίας του Κόμματος). Στο 15ο Συνέδριο πολλά ζητήματα ξεκαθαρίστηκαν, ενώ η κατοπινή πορεία μας για αρκετά χρόνια ήταν σταθερά ανοδική. Η επιλογή του ΑΑΔΜ δικαιώθηκε από τη ζωή. «Η αντιιμπεριαλιστική αντιμονοπωλιακή δημοκρατική γραμμής πάλης συμβάλλει στη συσπείρωση της μεγάλης πλειοψηφίας του λαού, στην αντίσταση και υπεράσπιση των συμφερόντων του από την επιθετικότητα του μεγάλου κεφαλαίου» (Από 15ο).

Η πολιτική πρόταση του Κόμματος για την οικοδόμηση του ΑΑΔΜ αποτελούσε και σωστά με συμπυκνωμένο τρόπο την απάντηση στο ερώτημα πώς θα γίνει ορατός ο δρόμος για το σοσιαλισμό, πώς θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις αυτός να ανοίξει. Σε διάλεξη της ΓΓ Αλ. Παπαρήγα σε στελέχη του κόμματος (ΚΟΜΕΠ 6/1998) τονιζόταν με σαφήνεια από τον τίτλο ακόμη: «Το ΑΑΔΜ πάλης βασική προϋπόθεση στον αγώνα για τον άλλο δρόμο εξέλιξης της ελληνικής κοινωνίας». Και συνεχίζοντας ξεκαθάριζε: «Το Μέτωπο και ο αγώνας για το σοσιαλισμό, για τη σοσιαλιστική επανάσταση συνδέονται αλλά δεν ταυτίζονται μεταξύ τους. Με άλλα λόγια, δηλαδή, η πάλη του Μετώπου και οι ρήξεις που θα προκαλεί αυτή στο καπιταλιστικό σύστημα δεν θα μας φέρουν νομοτελειακά στο σοσιαλισμό. Η δράση του Μετώπου δημιουργεί δυνατότητες, δεν οδηγεί όμως υποχρεωτικά και αναπόφευκτα στο σοσιαλισμό. Στο Πρόγραμμα του Κόμματός μας, που ψήφισε το 15ο Συνέδριο, αναφέρονται οι πιθανές εξελίξεις στην πορεία της δράσης του Μετώπου. Αν στο μυαλό μας ταυτισθεί η συγκρότηση του Μετώπου με τη σοσιαλιστική επανάσταση, τότε σημαίνει ότι θα πέσουμε αναπόφευκτα σε πολύ σοβαρά λάθη».

Και αντί να υπάρχει απολογισμός για τα διδάγματα από την προσπάθειά μας για τη δημιουργία των προϋποθέσεων (που ήταν ο άμεσος πολιτικός στόχος σε κάθε συνέδριο), ο στόχος αυτός εγκαταλείπεται αναπάντητα και μετατρέπεται σε «Λαϊκή Συμμαχία». Τι άλλαξε αλήθεια στη χώρα μας κοινωνικά - ταξικά, ώστε να εγκαταλείπεται το ΑΑΔΜ; Η πολιτική συμμαχιών στην πράξη «στενεύει». Αλήθεια, είχαν άδικο τα παλιότερα στελέχη μας που έκαναν κουβέντα για «συνεργασία και με το διάβολο ακόμη για το καλό του λαού»; Το να βαφτίζεις «Λαϊκή Συμμαχία» τα σχήματα που δημιούργησε το κόμμα (ΠΑΜΕ - ΠΑΣΕΒΕ - ΠΑΣΥ - ΜΑΣ) που στην πράξη συσπειρώνουν κομματικά μέλη και λίγους στενούς οπαδούς, προφανώς και κατασκευάζεις μια «καρικατούρα» Λαϊκής Συμμαχίας.

2. Σωστά το Πρόγραμμα του Κόμματος εκτιμούσε ότι η χώρα μας βρίσκεται σε ενδιάμεση και εξαρτημένη θέση στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα. Μάλιστα για το ζήτημα της πολύμορφης εξάρτησης, (που μεγάλωσε οφθαλμοφανώς κατά τη διάρκεια της κρίσης) η ΓΓ Α. Παπαρήγα σωστά τόνιζε στην παραπάνω διάλεξη (KOMEP6/1998): «Εμείς προβάλλουμε αντιμονοπωλιακά αντιιμπεριαλιστικά συνθήματα ως άξονες και στόχους πάλης, παράλληλα με τη συνεχή προπαγάνδα και διαφώτιση ότι και το ίδιο το πρόβλημα της εξάρτησης και των συνεπειών του δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί παρά μόνο από την εξουσία της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, δηλαδή από τη δικτατορία του προλεταριάτου. Ο αντιιμπεριαλιστικός αντιμονοπωλιακός αγώνας αποτελεί σήμερα τη ρεαλιστική γραμμή αντίστασης του λαού μας. Κάνοντας πίσω από μια τέτοια γραμμή δεν υπάρχει δυνατότητα κάποιων αποτελεσμάτων και κατακτήσεων. Στις γραμμές του αγώνα αυτού θα πείθεται η εργατική τάξη, οι σύμμαχοί της για την αναγκαιότητα να προχωρήσουν πιο μπροστά...».

Με βάση αυτές τις κατευθύνσεις μπήκαμε επικεφαλής για παράδειγμα στον αγώνα του ελληνικού λαού κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών στη Γιουγκοσλαβία. Τώρα η δικαιωμένη αυτή θέση μετατρέπεται σε «ανισόμετρη αλληλεξάρτηση» καθώς και σε «εξαρτήσεις απ' τις ΗΠΑ και την ΕΕ». Αλήθεια. το σύνθημα που φωνάζαμε «Κυβέρνηση Σημίτη, υπάλληλοι του ΝΑΤΟ η Ελλάδα δεν είναι προτεκτοράτο», ήταν «δεξιό οπορτουνιστικό»; Πού στηρίζονται θεωρητικά οι αλλαγές αυτές; Πώς είμαστε σίγουροι ότι δεν πέφτουμε σε λάθη, μια και κανείς δεν έχει το «αλάθητο του Πάπα».Τέτοιες «βεβαιότητες» τις έχουμε πληρώσει πολλές φορές!

3. Η σταδιακή τα τελευταία χρόνια ουσιαστικά εγκατάλειψη του Προγράμματός μας, είχε άσχημα αποτελέσματα σε όλους τους τομείς της δράσης μας. Τα «καμπανάκια» της απομόνωσής μας από τον κόσμο εμφανίστηκαν προ κρίσης, απλά κατά την περίοδο της κρίσης χτύπησαν πιο έντονα. Αντί με βάση τις θέσεις μας να είμαστε πόλος συσπείρωσης ευρύτερων λαϊκών μαζών, συνέβηκε το αντίθετο. Με τη στάση μας στείλαμε παραδοσιακούς ψηφοφόρους μας στην αγκαλιά του οπορτουνιστικού - σοσιαλδημοκρατικού ΣΥΡΙΖΑ (προφανώς και δεν υπάρχει περιθώριο συνεργασίας μαζί του σε κανένα επίπεδο!) ενώ εάν συνεχίσουμε θα έχει και συνέχεια... Δυστυχώς «διανύουμε τον Ρουβίκωνα». Ο «εχθρός είναι προ των πυλών» !

ΥΓ: Θα περίμενα στις Θέσεις να ξεκαθαρίζεται το ζήτημα των σχέσεων με Κόμματα όπως π.χ. το ΚΚ Κίνας (που οικοδομεί το σοσιαλισμό) και το ΑΚΕΛ (που στηρίζει ουσιαστικά μνημόνια). Θεωρούνται «αδελφά κόμματα»;