Οι δημότες καλούνται να βγάλουν τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση (ΝΑ) από το οικονομικό αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει αλλά και την κρίση... ταυτότητας που διανύει, αφού μετά από έξι χρόνια λειτουργίας της, ως αιρετός θεσμός, ψάχνει το ρόλο της. Χτες, πρώτη μέρα των εργασιών του ετήσιου τακτικού συνεδρίου της Ενωσης Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων Ελλάδας (ΕΝΑΕ), που πραγματοποιείται στην Ξάνθη, κυβέρνηση και νομάρχες συναίνεσαν στην επιβολή τοπικών φόρων ως τη διαδικασία εκείνη που θα αποφέρει έσοδα στο θεσμό. Και μπορεί η ηγεσία της ΕΝΑΕ να ισχυρίζεται ότι με τα επιπλέον αυτά χρήματα που θα εισπράττουν από τους δημότες θα μπορέσουν οι Νομαρχίες να αναλάβουν έναν ουσιαστικό αναπτυξιακό ρόλο, φαίνεται όμως πως αυτός περιορίζεται στην άσκηση κρατικών αρμοδιοτήτων και μόνο. Στη συμμετοχή τους δηλαδή στην υπάρχουσα αντιλαϊκή κυβερνητική πολιτική και με την επιβολή νέων χαρατσιών στους δημότες.

Τη συγκεκριμένη βούληση των Νομαρχών «αξιοποίησε» η υπουργός Εσωτερικών, Βάσω Παπανδρέου, η οποία, στην ομιλία της, ανακοίνωσε την επιστροφή στις Νομαρχίες αρμοδιοτήτων (κυρίως πολεοδομικού) που τους είχαν αφαιρεθεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Ταυτόχρονα, εξήγγειλε την εκχώρηση νέων αρμοδιοτήτων με την παράλληλη δυνατότητα των ΝΑ να επιβάλλουν νομαρχιακά ανταποδοτικά τέλη. Με την κυβερνητική αυτή πρόθεση φαίνεται να συμφωνεί απόλυτα η ΕΝΑΕ, καθώς όπως δήλωσε ο πρόεδρός της, Θ. Κατριβάνος, «υποχρέωση του κράτους είναι... η θεσμοθέτηση της δυνατότητας των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) να αντλούν πόρους στα πλαίσια του ενιαίου δημοσιονομικού συστήματος».

Η δυνατότητα θέσπισης τοπικών εσόδων προβλέπεται να περιληφθεί στη συνταγματική αναθεώρηση - σύμφωνα με τις δηλώσεις της Β. Παπανδρέου.

Στα πλαίσια βέβαια της συνταγματικής αναθεώρησης, κινείται και ένα άλλο ζήτημα που προβάλλεται, τουλάχιστον, ως φλέγον από τους νομάρχες, αυτό της συνταγματικής κατοχύρωσης του θεσμού. Ο Θ. Κατριβάνος ζήτησε, στη σχετική αναθεώρηση να κατοχυρωθεί ως δεύτερος βαθμός Αυτοδιοίκησης η ΝΑ και να ορίζεται με νόμο η Περιφερειακή Διοίκηση. Με τα μέχρι τώρα δεδομένα, αλλά και τις δηλώσεις της υπουργού, η κυβέρνηση δεν προτίθεται να προχωρήσει στην κατοχύρωση της ΝΑ, αλλά αντίθετα στην κατοχύρωση γενικά δύο βαθμών Αυτοδιοίκησης, όπου ως δεύτερο εννοεί τη διορισμένη περιφέρεια. Παράλληλα, πετά στο καλάθι των αχρήστων το αίτημα σημαντικής μερίδας των αιρετών να θεσμοθετηθεί η αιρετή Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση.

Αντίθετα, τη στήριξή του στο αίτημα των νομαρχών για συνταγματική κατοχύρωση της ΝΑ εξέφρασε ο πρόεδρος της ΝΔ, Κ. Καραμανλής, που χαιρέτισε στο συνέδριο. Ο ίδιος, «κουβαρντάς» στις υποσχέσεις, δήλωσε τη στήριξή του στα αιτήματα των νομαρχών για πόρους και αρμοδιότητες.

Στο ζήτημα πάντως της συνταγματικής θέσης της ΝΑ στάθηκε και ο Π. Κουκουλόπουλος, ο οποίος επανέλαβε πως «είναι πολυτέλεια οι τρεις βαθμοί Αυτοδιοίκησης». Ο ίδιος «συμμερίστηκε» την ανησυχία που είχαν εκφράσει οι νομάρχες για τον αποκλεισμό τους από τη διαχείριση του Γ' Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης, ωστόσο αμφότερες πλευρές προσπερνούν το ουσιαστικό - για τον αναπτυξιακό ρόλο που θέλουν να παίξει η Αυτοδιοίκηση - ζήτημα της επιλεξιμότητας, σύμφωνα με την οποία χρηματοδοτούνται μόνο εκείνα τα έργα που αποφέρουν κέρδος. Ο Σπ. Χαλβατζής, που χαιρέτισε εκ μέρους του ΚΚΕ το συνέδριο, το έθεσε εύγλωττα: «Η ΕΕ μας λέει πως δεν είναι επιλέξιμο ένα αθλητικό έργο σε μια λαϊκή συνοικία, αλλά είναι επιλέξιμο ένα γήπεδο γκολφ σε μια τουριστική περιοχή».

Κατά τα άλλα, η υπουργός ανακοίνωσε τη θέσπιση εσόδου των ΝΑ, ως ποσοστού από τα πρόστιμα που επιβάλλουν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί τους (αγορανομία, περιβάλλον). Το ποσοστό αυτό υπολογίζεται να φτάσει το 50%. Η πρόταση αυτή, παράλληλα με τη δυνατότητα θέσπισης τοπικών εσόδων, τη μεταφορά νέων αρμοδιοτήτων και τον εξορθολογισμό των προνοιακών επιδομάτων (αναθεώρηση του τρόπου καταβολής τους), με πιθανότητα να μην καταβάλλονται από τις Νομαρχίες, θα αποτελέσουν σύμφωνα με την υπουργό βάση διαλόγου στα πλαίσια μόνιμης διαρκούς επιτροπής, υπουργείου και ΕΝΑΕ. Παράλληλα προσπέρασε πως η κεντρική εξουσία έχει κλέψει ήδη 40 δισ. δραχμές από τους θεσμοθετημένους πόρους της.