Το ΠΑΣΟΚ, όπως σε προηγούμενη φάση και η ΝΔ, επενδύει στη λήθη και οικοδομεί στη διαστρέβλωση των πραγματικών γεγονότων, μιλώντας θριαμβευτικά για το Ελσίνκι, δηλαδή τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ενωσης, στις 10-11 Δεκέμβρη 1999. Αξίζει να υπενθυμίσουμε σε ποια κείμενα και ποιες αποφάσεις έβαλαν τότε την υπογραφή τους ο πρωθυπουργός Κ. Σημίτης και ο υπουργός Εξωτερικών και σημερινός πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Γ. Παπανδρέου.

Με «αντάλλαγμα» μια σειρά ευχών για την εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, στο Ελσίνκι η Ελλάδα ήρε τις αντιρρήσεις της για την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Ταυτόχρονα, η ελληνική πλευρά, αναγνώρισε για πρώτη φορά «συνοριακές διαφορές» με την Τουρκία. Επίσης, το Ελσίνκι συνδέθηκε άμεσα με το μύθο περί επίλυσης του Κυπριακού μέσω της ένταξης της Κύπρου στην ΕΕ, αφού συμφωνήθηκε η αποσύνδεση της ένταξης από την επίλυση του πολιτικού προβλήματος.

Στα συμπεράσματα της Συνόδου που συνυπογράφει η ελληνική κυβέρνηση, στο κεφάλαιο Προετοιμασία για τη διεύρυνση και ειδικότερα στις παραγράφους που αφορούν τη Διαδικασία διεύρυνσης, περιλαμβάνονται και οι επίμαχες αναφορές σχετικά με την επίλυση των ελληνοτουρκικών «συνοριακών διαφορών». Στην παράγραφο 4 σημειώνεται:

«Εν προκειμένω, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τονίζει την αρχή της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών σύμφωνα με το Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και παροτρύνει τα υποψήφια κράτη να καταβάλουν κάθε προσπάθεια για την επίλυση κάθε εκκρεμούς συνοριακής διαφοράς και άλλων συναφών θεμάτων. Αλλως, θα πρέπει να φέρουν τη διαφορά ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου εντός εύλογου χρονικού διαστήματος. Το αργότερο στα τέλη του 2004, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα επανεξετάσει την κατάσταση ως προς κάθε εκκρεμή διαφορά, ιδίως όσον αφορά τις επιπτώσεις στην ενταξιακή διαδικασία, προκειμένου να προαγάγει την επίλυσή τους μέσω του Διεθνούς Δικαστηρίου».

Με άλλα λόγια, η Ελλάδα συμφώνησε με ένα κείμενο το οποίο χωρίς περιστροφές αναγνώριζε «συνοριακές διαφορές» με την Τουρκία, πέραν του προβλήματος της υφαλοκρηπίδας που υπήρχε έως τότε.

Αμεση ήταν η τοποθέτηση του ΚΚΕ, σχετικά με τις εξελίξεις στο Ελσίνκι. Με ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου της ΚΕ, που δημοσιεύθηκε στο «Ρ» την Κυριακή 12 Δεκέμβρη 1999, το Κόμμα καλούσε σε «Λαϊκή ετοιμότητα και δράση κατά της "νέας τάξης"» και τόνιζε: «Οι κυβερνητικές θριαμβολογίες αποτελούν προσπάθεια να σηκωθεί ένα σύννεφο καπνού που να κρύβει ότι στο Ελσίνκι υπογράφτηκε μια συμφωνία σε βάρος και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας και του Κυπριακού. Στο Ελσίνκι η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ αποδέχτηκε ουσιαστικά την έναρξη μιας διαδικασίας που ανοίγει δρόμο για προβλήματα διαρκείας στο Αιγαίο και τελικά παραπέμπει στο δικαστήριο της Χάγης τις όποιες διεκδικήσεις της Τουρκίας, για παράδειγμα στον εναέριο χώρο, στις λεγόμενες "γκρίζες ζώνες" κ.ά.

Η δήλωση του Κ. Σημίτη, ότι η Ελλάδα αναγνωρίζει την ύπαρξη μόνο της υφαλοκρηπίδας ως θέματος υπαρκτού, δεν μπορεί να κρύψει το πρόβλημα. Γιατί η Ελλάδα θα εγκαλείται από την ίδια την Ευρωπαϊκή Ενωση, μέχρι το 2004, αν στο διάλογο ανάμεσα στις δύο χώρες δε συζητά και για τα θέματα που θα θέτει η τουρκική πλευρά. Οσον αφορά το Κυπριακό, είναι φανερό ότι είναι ο μεγάλος ηττημένος. Με ή χωρίς την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση, προωθείται έτσι ή αλλιώς η διχοτόμηση. Οσοι ισχυρίζονται, όπως η κυβέρνηση, ότι η ενταξιακή διαδικασία αποτελεί εγγύηση για δίκαιη επίλυση του Κυπριακού, "ξεχνούν" ότι η διαδικασία ένταξης της Κύπρου χρησιμοποιείται ως μοχλός για την οριστική διχοτόμησή της».

Να σημειωθεί ότι είχε προηγηθεί του Ελσίνκι η Συμφωνία της Μαδρίτης, τον Ιούλη του 1997 - 18 μήνες μετά την κρίση των Ιμίων - στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, όπου οι πρωθυπουργοί Ελλάδας και Τουρκίας, Κ. Σημίτης και Σ. Ντεμιρέλ, υπέγραψαν ένα κοινό ανακοινωθέν για τις διμερείς σχέσεις. Σύμφωνα με αυτό, αναγνωρίζονται ο «σεβασμός στα νόμιμα, ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα της κάθε χώρας στο Αιγαίο» και αναλαμβάνεται δέσμευση «αποφυγής μονομερών ενεργειών».

Ετσι, η Ελλάδα αναγνωρίζει «ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα» της Τουρκίας στο Αιγαίο, πέραν των νομίμων, ενώ με τη δέσμευση για «αποφυγή μονομερών ενεργειών» παραιτείται από κυριαρχικά δικαιώματα, όπως η επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια, η εκμετάλλευση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο κλπ., δικαιωμάτων που η άσκησή τους εκ μέρους της Ελλάδας, θεωρείται από την Τουρκία «μονομερής ενέργεια» και μάλιστα «αιτία πολέμου» (casus beli).