«Παρεκκλίσεις» από το 8ωρο - 5ήμερο και δουλειά για 6 και 7 μέρες τη βδομάδα προβλέπουν (με άλλοθι την εποχικότητα και με ξεδιάντροπο πρόσχημα την ανάγκη ενίσχυσης του εισοδήματος των εργαζομένων) μια σειρά Συλλογικές Συμβάσεις που έχουν υπογραφεί μέσα στο 2025 στον κλάδο του Τουρισμού.

Δίπλα στο 13ωρο που ετοιμάζεται να επεκτείνει η κυβέρνηση με επικείμενο νομοσχέδιο, μια ματιά στις Συλλογικές Συμβάσεις που βρίσκονται σε ισχύ σε ορισμένες από τις πιο τουριστικές περιοχές της χώρας, όπως η Ρόδος και η Κρήτη, αποκαλύπτει το «πεδίον δόξης λαμπρόν» που ανοίγεται για την εργοδοσία να ξεχειλώσει μέχρι εκεί που δεν παίρνει τον εργάσιμο χρόνο, ανάλογα με τις απαιτήσεις της κερδοφορίας της.

Πρόκειται για Συμβάσεις οι οποίες έχουν την υπογραφή των συνδικαλιστών που πλειοψηφούν στη διοίκηση της Ομοσπονδίας του κλάδου (ΠΟΕΕΤ), δηλαδή των δυνάμεων της ΠΑΣΚΕ, που συνεργάζονται στενά με αυτές της ΔΑΚΕ με στόχο να μετατρέπονται οι εργοδοτικές αξιώσεις σε άρθρα των Συλλογικών Συμβάσεων.

Την ώρα που οι δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας ξιφουλκούν κατά της κυβέρνησης και καλούν τους εργαζόμενους να στρατευτούν στον στόχο της κυβερνητικής εναλλαγής, οι συνδικαλιστές τους συνεχίζουν το διαχρονικό τους έργο: Μεταφέρουν αντεργατικές νομοθετικές διατάξεις στις Συλλογικές Συμβάσεις, τις εμπλουτίζουν με ρυθμίσεις που υπαγορεύει η εργοδοσία και τις πλαισιώνουν με προκλητικές γελοιότητες, σύμφωνα με τις οποίες τα δικαιώματα ισοπεδώνονται ...για το καλό των εργαζομένων.

«Κατά παρέκκλιση από τις κείμενες διατάξεις»: Η φράση αυτή επαναλαμβάνεται στην πανελλαδική και στις τοπικές Συμβάσεις, για ρυθμίσεις που ενταφιάζουν τον σταθερό ημερήσιο και εβδομαδιαίο χρόνο εργασίας, το δικαίωμα στην ανάπαυση ανάμεσα στις διαδοχικές βάρδιες, τα δύο ρεπό την εβδομάδα. Παρέκκλιση στην ...παρέκκλιση χτίζεται η αντεργατική «κανονικότητα» που ονειρεύονται εργοδότες, κυβερνήσεις και ΕΕ, και μέσα στην οποία ο εργαζόμενος που τελειώνει τη βάρδια του στις 8 ώρες, που δεν δουλεύει «κόντρα» βάρδιες, που έχει στη διάθεσή του δύο μέρες ανάπαυσης την εβδομάδα, γίνεται είδος υπό εξαφάνιση.

Η κατάπτυστη και επικίνδυνη Ευρωπαϊκή Οδηγία για την οργάνωση του εργάσιμου χρόνου (88/2003) αποτελεί «πυξίδα» όχι μόνο για τις κυβερνήσεις και τους αντεργατικούς τους νόμους, αλλά και για τις διαβουλεύσεις των «κοινωνικών εταίρων».

Ετσι, η ενσωμάτωση των προβλέψεών της σχετικά με τις «παρεκκλίσεις» από την 11ωρη ανάπαυση ανάμεσα σε δύο διαδοχικές βάρδιες εργασίας είναι το τελευταίο «επίτευγμα» του «διαλόγου» και της «συνεννόησης» μεταξύ των εργοδοτικών ενώσεων και των πλειοψηφιών στα συγκεκριμένα σωματεία.

Ανάμεσα στις τοπικές Συλλογικές Συμβάσεις Ξενοδοχοϋπαλλήλων που υπογράφηκαν τους τελευταίους μήνες περιλαμβάνονται δύο οι οποίες ενσωματώνουν στα άρθρα τους το πνεύμα και το γράμμα της συγκεκριμένης Οδηγίας. Πρόκειται για τις τοπικές Συλλογικές Συμβάσεις που έχουν υπογραφεί για τους εργαζόμενους στα ξενοδοχεία της Ρόδου και του Λασιθίου.

Στην περίπτωση της Ρόδου η Σύμβαση μειώνει τις προβλεπόμενες ώρες ανάπαυσης μεταξύ των βαρδιών από 11 σε 8. Προβλέπει τη δυνατότητα, σε περίπτωση «έκτακτων συνθηκών» ή και λόγω «λειτουργικών αναγκών», το διάστημα ανάπαυσης μεταξύ δύο διαδοχικών βαρδιών «να είναι μικρότερο από έντεκα (11) ώρες, αλλά σε καμία περίπτωση μικρότερο από οκτώ (8) ώρες» (άρθρο 3.9). Με αυτόν τον τρόπο, μέσα στο ίδιο 24ωρο μπορούν να χωρέσουν δύο 8ωρες βάρδιες με ένα εμβόλιμο 8ωρο ανάπαυσης, δηλαδή δουλειά 16 ωρών!

Η προϋπόθεση που τίθεται, κατ' εφαρμογή της Οδηγίας, είναι να χορηγούνται στο προσωπικό μετά τη δεύτερη βάρδια «ισοδύναμες περίοδοι αντισταθμιστικής ανάπαυσης» (το άθροισμα του 11ωρου συν τις ώρες ανάπαυσης που στερήθηκαν).

Πέρα από τη σωματική και ψυχική καταπόνηση που συσσωρεύεται σε τέτοιες εξαντλητικές συνθήκες δουλειάς και δεν μπορεί να αναπληρώσει κανένα ρεπό, ακόμα και η προβλεπόμενη ανάπαυση αναιρείται με το ίδιο άρθρο της Σύμβασης, αξιοποιώντας και πάλι τις προβλέψεις της Οδηγίας για τις «εξαιρετικές περιπτώσεις», στις οποίες η χορήγηση «αντισταθμιστικής ανάπαυσης» είναι «αντικειμενικώς αδύνατη».

Αναφέρεται μάλιστα ρητά ότι η «αντισταθμιστική ανάπαυση» δεν είναι δυνατή «όταν η πληρότητα του ξενοδοχείου υπερβαίνει το 70%», δηλαδή για όσο διάστημα διαρκεί η τουριστική σεζόν. Με άλλα λόγια, καθημερινά 16ωρα μέχρι τελικής πτώσης για τους εργαζόμενους στη «βαριά βιομηχανία» του Τουρισμού, την οποία όλες οι κυβερνήσεις προστατεύουν με τους νόμους τους.

Ανάλογη αναφορά στη δυνατότητα μείωσης της περιόδου ανάπαυσης από 11 σε 8 ώρες περιλαμβάνει η Σύμβαση για τους εργαζόμενους στα ξενοδοχεία του Λασιθίου. Η μείωση επιτρέπεται εδώ «σε περίπτωση αιφνίδιας ασθένειας εργαζόμενου ή απουσίας του λόγω ανωτέρας βίας», προκειμένου να αναπληρωθεί, καθώς και για την αντιμετώπιση «απρόβλεπτων και σοβαρών βλαβών στις εγκαταστάσεις του ξενοδοχείου» (άρθρο 3.2).

Πιο «γενναιόδωρη», η Σύμβαση στο Λασίθι προβλέπει αντισταθμιστική ανάπαυση ίση «με την 11ωρη ανάπαυση προσαυξημένη με τις ώρες ανάπαυσης που απώλεσαν προσαυξημένες κατά 100%», ενώ ορίζει ότι η μειωμένη ημερήσια ανάπαυση «δεν θα υπερβαίνει ανά εργαζόμενο τη μία φορά τον μήνα». Δηλαδή «να σε κάψω Γιάννη, να σ' αλείψω μέλι»...

Μπορεί η «παρέκκλιση» από την 11ωρη ανάπαυση να είναι το καινούργιο «φρούτο» στις Συμβάσεις τις οποίες υπογράφουν εργοδότες και εργοδοτικοί συνδικαλιστές, ωστόσο η επίθεση στο ωράριο έχει ξεκινήσει εδώ και χρόνια μέσα από την κλαδική Σύμβαση των ξενοδοχοϋπαλλήλων, που έχει τη σφραγίδα της πλειοψηφίας της Ομοσπονδίας (ΠΟΕΕΤ). Με άρθρα που επαναλαμβάνονται σε κάθε νέα Σύμβαση, το 8ωρο γίνεται 9ωρο και τα ρεπό μετατρέπονται σε μέρες δουλειάς.

Σύμφωνα και με την κλαδική ΣΣΕ των ξενοδοχοϋπαλλήλων που υπεγράφη φέτος, οι επιχειρήσεις «επιτρέπεται να απασχολήσουν τους εργαζόμενους πέραν του ανωτάτου ορίου της ημερήσιας και εβδομαδιαίας εργασίας και μέχρι μία ώρα ημερησίως, χωρίς να υποχρεούνται να καταβάλλουν πρόσθετη αμοιβή» (άρθρο 5.3).

Η μόνη προϋπόθεση που τίθεται είναι ο μέσος όρος των ωρών εβδομαδιαίας εργασίας να μην υπερβαίνει τις 40 ώρες σε μια περίοδο 8 εβδομάδων. Ετσι η εργοδοσία μπορεί να «τεντώνει» το ωράριο για μέρες ή και βδομάδες, χωρίς αυτό να της κοστίζει τίποτα. Την πρόβλεψη αυτή επαναλαμβάνουν αυτούσια και τοπικές Συμβάσεις, όπως για παράδειγμα η Σύμβαση για τους ξενοδοχοϋπαλλήλους στο Λασίθι.

Οσον αφορά το πενθήμερο, η κλαδική Σύμβαση περιλαμβάνει άρθρα που το ενταφιάζουν, στο όνομα της «εποχικότητας» και του «αυξημένου φόρτου εργασίας». Συγκεκριμένα, όταν η πληρότητα των ξενοδοχείων ξεπερνά το 70% προβλέπεται «κατά παρέκκλιση από τις κείμενες διατάξεις» η απασχόληση των ξενοδοχοϋπαλλήλων τις μέρες που θα έπρεπε να έχουν ρεπό, με «αποζημίωση ίση με ένα ημερομίσθιο» για κάθε μέρα ανάπαυσης που εργάστηκαν, δηλαδή με το συνηθισμένο τους μεροκάματο.

Μάλιστα, η Σύμβαση αναφέρει προκλητικά ότι η απασχόληση σε μέρες ανάπαυσης «αυξάνει τις μηνιαίες αποδοχές» και «λειτουργεί υπέρ» των εργαζομένων, ενώ ...διαβεβαιώνει πως το σύστημα πενθήμερης εργασίας «εξακολουθεί να ισχύει», προφανώς σε κάποιο ...παράλληλο σύμπαν, επειδή η δουλειά τις μέρες των ρεπό «γίνεται λόγω εποχικότητας και αυξημένου φόρτου εργασίας του ξενοδοχείου και όχι από πρόθεση, επιθυμία ή συμφωνία των μερών επί της μη τήρησης του συμπεφωνημένου πενθήμερου» (άρθρο 5.4.2)!

Η πρόβλεψη για απασχόληση κατά την έκτη μέρα της εβδομάδας επαναλαμβάνεται στις τοπικές Συμβάσεις, οι οποίες μάλιστα «χαμηλώνουν» κι άλλο την προϋπόθεση της πληρότητας, σε ποσοστά μικρότερα από το 70%: Στα Χανιά και στο Ηράκλειο ο πήχης της πληρότητας περιορίζεται στο 60%, ενώ στο Λασίθι πέφτει στο 50%. Εκτός από το Ηράκλειο, όπου η δουλειά την έκτη μέρα συνοδεύεται από το «τυράκι» μιας προσαύξησης της τάξης του 20%, σε όλες τις άλλες περιπτώσεις οι ξενοδοχοϋπάλληλοι δουλεύουν για το συνηθισμένο τους μεροκάματο.

Στη Ρόδο, εργοδοσία και εργοδοτικοί συνδικαλιστές το πηγαίνουν ένα βήμα παραπέρα, προβλέποντας για τους ξενοδοχοϋπαλλήλους «κατά παρέκκλιση» δουλειά όχι μόνο την έκτη αλλά και την έβδομη μέρα της εβδομάδας, και μάλιστα με την επιλογή των εργαζομένων που θα απασχοληθούν να «ανήκει στο διευθυντικό δικαίωμα».

Και εδώ επαναλαμβάνονται - και ηχούν ακόμα πιο προκλητικές - οι διαβεβαιώσεις ότι «σε καμία περίπτωση η τυχόν εργασία τους κατά τις ημέρες αυτές δεν δύναται να θεωρηθεί απλή (μεμονωμένη) ή κατά σύστημα παράβαση του συστήματος της πενθήμερης εργασίας». Μόνο που με όρους όπως οι παραπάνω, «παρέκκλιση» καταλήγει να αποτελεί το πενθήμερο.

Το επταήμερο στη Ρόδο δεν περιορίζεται στα ξενοδοχεία, αλλά αφορά και την Εστίαση. Η τοπική Σύμβαση για τους εργαζόμενους στις επισιτιστικές επιχειρήσεις εισάγει μία ακόμα «καινοτομία»: Η δουλειά επτά μέρες την εβδομάδα με την προσκόμιση «υπεύθυνης δήλωσης», μέσω gov ή ΚΕΠ, που θα αποδεικνύει τη ...σύμφωνη γνώμη των εργαζομένων (άρθρο 6).

Στην περίπτωση της συγκεκριμένης Σύμβασης, οι εργοδοτικοί συνδικαλιστές το τερματίζουν: Παρουσιάζουν το επταήμερο ως «προσωρινή και στοχευμένη λύση» στο πρόβλημα του μειωμένου χρόνου επιδότησης των εποχικών εργαζομένων την περίοδο της ανεργίας, η οποία «παύει αυτοδικαίως από τη στιγμή που αυξηθεί εκ νέου η διάρκεια της τακτικής επιδότησης ανεργίας».

Το αδιέξοδο χιλιάδων εποχικών, που καλούνται να επιβιώσουν ανάμεσα στις σεζόν λαμβάνοντας το επίδομα ανεργίας μόλις για τρεις μήνες, δεν είχε απασχολήσει τους εν λόγω συνδικαλιστές όλα τα προηγούμενα χρόνια. Ολως τυχαίως, κινητοποιήθηκαν για να καλύψουν το «εισοδηματικό κενό» των εργαζομένων με την επταήμερη δουλειά σε μια συγκυρία που οι εργοδότες δυσανασχετούν για ορισμένες «αγκυλώσεις» της ψηφιακής κάρτας εργασίας, που έχει ξεκινήσει να εφαρμόζεται στα ξενοδοχεία και στην Εστίαση από 1η Μάρτη 2025 και δεν μπορεί να «χτυπηθεί» από τον εργαζόμενο την έβδομη μέρα της βδομάδας. Οι εργοδότες ζητούν να διευθετηθούν οι σχετικοί «περιορισμοί» και μέχρι τότε βρίσκουν τρόπους να τους παρακάμπτουν μέσα από τις Συμβάσεις, όπως αυτή της Ρόδου.

Οι εργοδοτικοί φορείς δεν μασάνε τα λόγια τους. Ο ΣΕΤΕ με επιστολή του στο υπουργείο Εργασίας έχει θέσει από τον περασμένο Φλεβάρη τις αξιώσεις του: Πρώτον, έχει ζητήσει να επιτρέπεται η δήλωση της έβδομης μέρας απασχόλησης στο «Εργάνη», επικαλούμενος τις Συλλογικές Συμβάσεις που προβλέπουν «δυνατότητα απασχόλησης και στις δύο (2) ημέρες εβδομαδιαίας ανάπαυσης».

Δεύτερον, αξιώνει να αρθεί ως «αναχρονιστική» η απαγόρευση της εφαρμογής διακεκομμένου ωραρίου στο προσωπικό της κουζίνας, καθώς οι επιχειρήσεις θέλουν να απασχολούν τους εργαζόμενους με «σπαστό» ωράριο, όπως κάνουν ήδη σε άλλες ειδικότητες. Μάλιστα, την αξίωση αυτή επεδίωξαν να την κάνουν μέρος της κλαδικής Σύμβασης στον Επισιτισμό, η διαπραγμάτευση για την οποία έχει οδηγήσει στη διαδικασία της διαμεσολάβησης του ΟΜΕΔ.

Την όρεξη της εργοδοσίας και την προθυμία των εργοδοτικών συνδικαλιστών να της ...σερβίρουν στο πιάτο στοιχειώδη δικαιώματα μπορούν να κόψουν μόνοι οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, βάζοντας στην πρώτη γραμμή τις διεκδικήσεις τους για τον εργάσιμο χρόνο, το εισόδημα, τις συνθήκες εργασίας, τα μέτρα για την ασφάλεια και την υγεία.

Δυναμώνοντας σε κάθε περιοχή τον αγώνα για υπογραφή Συλλογικών Συμβάσεων με ουσιαστικές αυξήσεις μισθών, με κατοχύρωση του 5ήμερου - 8ωρου - 40ωρου, με πρόβλεψη για δύο συνεχόμενα ρεπό την εβδομάδα. Ενισχύοντας σε κάθε ξενοδοχείο και επιχείρηση Εστίασης την οργάνωσή τους, τα σωματεία τους, τη διεκδίκηση με βάση τις δικές τους ανάγκες.