«Μετά τη βροχή έρχεται η λιακάδα», λέει μια ολλανδική παροιμία. Για τη Θεσσαλία, ωστόσο, το απόφθεγμα μεταφράζεται «μετά την πλημμύρα έρχεται η ευκαιρία για επιχειρηματικά κέρδη!».

Γιατί είναι προφανές ότι με αυτό το κριτήριο συνέταξε το master plan για τη Θεσσαλία η ολλανδική πολυεθνική «HVA International», κατόπιν ανάθεσης από την κυβέρνηση, μετά την καταστροφική πλημμύρα του Σεπτέμβρη του 2023. Από την πρώτη έως την τελευταία σελίδα ξεπροβάλλει η εγκληματική πολιτική του κόστους - οφέλους που άφησε τον κάμπο στο έλεος των πλημμυρών. Ξεκάθαρα αντιμετωπίζει την καταστροφή ως επενδυτική ευκαιρία, το νερό ως εμπόρευμα και τον αγώνα επιβίωσης των αγροτών ως εμπόδιο που θα πρέπει να παραμεριστεί, με καρότο και μαστίγιο!

Πριν μπούμε στο ζουμί της μελέτης, ας ρίξουμε μια ματιά στο βαρύ «βιογραφικό» της «HVA», που ιδρύθηκε το 1879 και ο 21ος αιώνας την βρίσκει να «κατέχει, κατασκευάζει και διαχειρίζεται χιλιάδες έργα σε περισσότερες από 100 χώρες».

Οπως η ίδια η πολυεθνική ενημερώνει, επενδύει σε τομείς όπως «γεωργία, υδατοκαλλιέργεια, θαλάσσια καλλιέργεια, ανάπτυξη έργων μεγάλης κλίμακας από 10.000 εκτάρια γης και άνω, διαχείριση ιδιωτικών κεφαλαίων, περιουσιακών στοιχείων και αποκατάσταση μετά από καταστροφές».

Διαχειρίζεται τεράστια κεφάλαια με σκοπό το κέρδος των πολυεθνικών - πελατών της. Δεν κρύβει άλλωστε ότι στόχος της «είναι να εξασφαλίζουμε σταθερά μακροπρόθεσμα συμβόλαια με μεγάλους πολυεθνικούς αντισυμβαλλόμενους (σ.σ. off takers) για να εγγυηθούμε την αγορά προϊόντων από τα γεωργικά περιουσιακά στοιχεία που διαχειριζόμαστε ή από συνιδιοκτήτες».

Φυσικά δεν λείπουν και οι «πράσινες» μπίζνες από την «HVA», που θεωρεί ότι «η κλιματική αλλαγή είναι ένας αναδυόμενος τομέας κινδύνου και ευκαιριών...» και προωθεί «πράσινα» σχέδια και «βιώσιμες» καλλιέργειες.

Η «HVA» είναι ένας μεγάλος διαχειριστής κεφαλαίων και φροντίζει για τα κέρδη των μετόχων και των πελατών της. Καμαρώνει μάλιστα ότι «η φήμη μας προηγείται μεταξύ κυβερνητικών υπηρεσιών, πελατών και μετόχων». Και γι' αυτήν ακριβώς τη ...φήμη, επιλέχτηκε από την κυβέρνηση της ΝΔ.

Η «HVA» βλέπει «ευκαιρίες» στη Θεσσαλία από την «ανασυγκρότηση» της περιοχής, τόσο από τα έργα που προτείνει και τη διαχείριση του νερού, όσο και από τις γεωργικές εκτάσεις που σήμερα καλλιεργούνται στον κάμπο.

Προτείνει ταυτόχρονα την πριμοδότηση των επιχειρηματικών ομίλων που θα επενδύσουν σε διάφορα έργα, στη λογική της Σύμπραξης Δημόσιου - Ιδιωτικού Τομέα. Η μελέτη αναφέρει ότι «η ενότητα αναζήτησης χρηματοδότησης εξετάζει τους μηχανισμούς χρηματοδότησης των προτάσεων, λαμβάνοντας υπόψη τόσο ιδιωτικές όσο και δημόσιες πρωτοβουλίες. Εξετάζει επίσης στρατηγικές για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης πιθανών επενδυτών στην περιοχή, δημιουργώντας ένα ευνοϊκό περιβάλλον για οικονομική υποστήριξη από επενδύσεις σε αγρο-βιομηχανικά έργα».

Κίνητρα, λοιπόν, σε ομίλους για να επενδύσουν στη Θεσσαλία, με σκοπό φυσικά το κέρδος και όχι τις ανάγκες του λαού, που η πλημμύρα τις έχωσε πιο βαθιά στον βούρκο.

Ειδικά για το νερό, που η διαχείρισή του μετατρέπεται σε εργαλείο για συνολικότερες αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις στην περιοχή, η μελέτη προτείνει τη δημιουργία «ενός ανεξάρτητου Οργανισμού Διαχείρισης Υδάτων» και συνιστά την «ίδρυση του Οργανισμού Διαχείρισης Υδάτων ως νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου (ΝΠΙΔ)», με πεδίο αρμοδιότητας «ολόκληρο το υδατικό διαμέρισμα της Θεσσαλίας».

Οι «Ολλανδοί» «ξεπλένουν» τη σημερινή κυβέρνηση, το αστικό κράτος και φυσικά όλες τις προηγούμενες κυβερνήσεις, για την ανυπαρξία των απαιτούμενων έργων προστασίας της Θεσσαλίας. Αντίστροφα, στοχοποιούν τους αγρότες και ζητούν μέτρα για να «αποτραπεί η μετατροπή των διαμαρτυριών τους σε εξέγερση», καθώς, με βάση τη μελέτη, θα πρέπει γεωργικές εκτάσεις να μετατραπούν σε περιοχές ελεγχόμενης πλημμύρας και εντός 6 χρόνων να αλλάξουν καλλιέργειες και να μειωθούν οι εκτάσεις που καλλιεργούνται. Οσοι αγρότες δεν συμμορφωθούν, θα τους επιβάλλονται πρόστιμα και θα διασύρονται ως «μαύρα πρόβατα» για τον κίνδυνο της ερημοποίησης της Θεσσαλίας, καλλιεργώντας τον «κοινωνικό αυτοματισμό».

Η «HVA» στη μελέτη της επικαλείται μέχρι και την Μάργκαρετ Θάτσερ για να υποστηρίξει ότι οι προτάσεις της είναι πικρές αλλά είναι αναγκαίες. Αναφέρεται συγκεκριμένα ότι οι κάτοικοι της Θεσσαλίας πρέπει να εμπεδώσουν πως «οι αναγκαίες θυσίες για μια τέτοια προσπάθεια αποδίδονται πολύ καλά και με συμπυκνωμένο τρόπο μέσα από την ιστορική ρήση της Μάργκαρετ Θάτσερ όταν εφήρμοσε μέτρα λιτότητας για να σώσει τη βρετανική οικονομία: "Ναι, το φάρμακο είναι πικρό και βαρύ, αλλά ο ασθενής το χρειάζεται για να ζήσει"».

Η ...πίκρα σχετίζεται με τις προτάσεις που προβλέπουν ότι «κάποιες περιοχές θα πρέπει να παραχωρηθούν προκειμένου να δοθεί χώρος στα ποτάμια», «καλλιεργούμενες περιοχές που θα πρέπει να ορισθούν ως ζώνες ελεγχόμενης πλημμύρας», «περιορισμός της χρήσης νερού», με άμεση εγκατάλειψη της καλλιέργειας βαμβακιού και καλαμποκιού!

Η μελέτη αναφέρει ότι «οι υπάρχουσες υποδομές θεωρούνται στην πλειοψηφία τους οικονομικά σωστές, καθώς το κόστος κατασκευής τους υπολογίζεται να είναι σχεδόν πάντα μικρότερο από το κόστος επισκευής των ζημιών». Προσθέτει ότι «το παρόν master plan έχει αναπτύξει μια στρατηγική που μπορεί να εφαρμοστεί στο συντομότερο δυνατό χρονικό πλαίσιο χωρίς να διακυβεύεται η επιστημονική συνάφεια και χωρίς να γίνονται υπερβολές στο κόστος κατασκευής».

Το τι είναι «υπερβολή» φυσικά, κρίνεται με βάση τα δημοσιονομικά περιθώρια και γι' αυτό η «HVA» ξεκαθαρίζει πως «ο πραγματικός προϋπολογισμός υπολογίζεται με βάση τις επιλογές που θα γίνουν από τους υπουργούς των σχετικών υπουργείων».

Συγκεκριμένα, τα αντιπλημμυρικά έργα που προτείνονται είναι στα ορεινά η «κατασκευή περίπου 100 - 250 φραγμάτων ανάσχεσης» για να μειωθεί η ροή των υδάτων προς τον κάμπο. Τέτοιου είδους μικρά φράγματα έχουν προταθεί τα τελευταία 60 χρόνια, ενώ όσο τα δασαρχεία είχαν δασεργάτες, γίνονταν κορμοφράγματα που περιόριζαν τη ροή του νερού.

Η μελέτη αποφεύγει να αναφερθεί σε συγκεκριμένα μεγάλα φράγματα και το μόνο που προτείνει είναι ότι «η λειτουργία των υφισταμένων και μελλοντικών μεγάλων φραγμάτων θα πρέπει να προσαρμοστεί και να ρυθμιστεί με ακρίβεια στις απαιτήσεις διαχείρισης των πλημμυρών». Τον Νοέμβρη η «HVA» χαρακτήριζε πανάκριβα τα μεγάλα φράγματα.

Για τις πεδινές περιοχές αναφέρει ότι «οι υποδομές θα αποτελούνται κυρίως από αναχώματα ποταμών, καθώς και από δευτερεύοντα εσωτερικά αναχώματα που θα λειτουργούν ως αντίσταση σε περίπτωση ρήξης των αναχωμάτων των ποταμών ή πολύ έντονης χερσαίας πλημμύρας».

Για την ώρα, πάντως, δεν υπάρχουν καν αναχώματα αφού παραμένουν κατεστραμμένα από τον «Daniel» και ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας, Δ. Κουρέτας, παραδέχθηκε ότι δεν θα είναι έτοιμα έως τον Σεπτέμβρη και τις φθινοπωρινές βροχές!

Η «HVA» θεωρεί δεδομένο ότι δεν θα προστατεύεται όλη η Θεσσαλία από πλημμύρα και προτείνει «ζώνες πλημμύρας» σε Τρίκαλα και Λάρισα.

Η μελέτη αναφέρει συγκεκριμένα: «Για την πόλη των Τρικάλων προτείνεται ένα παρακαμπτήριο κανάλι. Δεδομένου ότι δεν είναι δυνατό να προστατευτούν πλήρως όλες οι περιοχές, όπως περιοχές με λίγους κατοίκους ή περιοχές με μεμονωμένες εγκαταστάσεις, αυτές έχουν προοριστεί για ζώνες ελεγχόμενης πλημμύρας σε περίπτωση ακραίων φαινομένων».

Η πρόταση αυτή εναρμονίζεται με την Οδηγία της ΕΕ του 2007 για τις πλημμύρες, όπου αναφέρεται ρητά και ως κατεύθυνση για αντιπλημμυρικές παρεμβάσεις, ότι οι αραιοκατοικημένες περιοχές δεν έχουν την ίδια σημασία με τις πυκνοκατοικημένες και τις οικονομικά σημαντικότερες.

Για τη Λάρισα αναφέρει: «Η πόλη της Λάρισας και οι γύρω περιοχές της απαιτούν ειδική προσοχή. Η απόρριψη των πλημμυρικών υδάτων προς τη λεκάνη της λίμνης Κάρλας πρέπει να αποτραπεί με την ενίσχυση των αναχωμάτων και την κατασκευή ενός υπερχειλιστή στο φράγμα της Γυρτώνης, σε συνδυασμό με τη δημιουργία χωρητικότητας συγκράτησης κατάντη του ποταμού».

Προσθέτει για την Κάρλα ότι «είτε πρέπει να επεκταθεί η λίμνη, είτε να δημιουργηθεί ικανότητα συγκράτησης υδάτων σε υφιστάμενες εκτάσεις στην κοιλάδα. Αύξηση της ικανότητας εκροής της σήραγγας δεν συνιστάται, τουλάχιστον όχι ως μεμονωμένο μέτρο». Επίσης, προτείνει τη δημιουργία «ενός Συστήματος Προειδοποίησης που να λειτουργεί σε 24ωρη καθημερινή βάση», στη λογική της ατομικής ευθύνης, κατά τη συνήθη πρακτική του κράτους να περιορίζει την όποια «πρόληψη» στο ...«τρεχάτε ποδαράκια μου»!

Η διαχείριση του υδροφόρου ορίζοντα είναι ο δεύτερος άξονας των προτάσεων της ολλανδικής εταιρείας, που εκτιμά ότι η Θεσσαλία είναι αντιμέτωπη «με έναν άμεσο και πολύ σοβαρό κίνδυνο: Αυτόν της έλλειψης νερού και κατά συνέπεια της ερημοποίησης της περιοχής».

Αναφέρει ότι «ο κίνδυνος αυτός προκλήθηκε από την άντληση - για δεκαετίες - μεγάλων ποσοτήτων νερού μέσω γεωτρήσεων, οι οποίες υπερέβαιναν τις ποσότητες αναπλήρωσης του υδροφόρου ορίζοντα». Πάλι στοχοποιούνται οι αγρότες και όχι οι κυβερνήσεις που δεν έκαναν τίποτα για την κάλυψη του υδατικού ελλείμματος!

Η «HVA» καταθέτει προτάσεις που γνωρίζει ότι στρέφονται κατά των αγροτών, αφού ζητάει αλλαγή καλλιεργειών. Προτείνει να υλοποιηθεί «μια σταδιακή, πολυετής και συντονισμένη μετάβαση στις καλλιέργειες, από χαμηλής αξίας και υψηλών απαιτήσεων σε νερό (π.χ. βαμβάκι και καλαμπόκι) σε καλλιέργειες κηπευτικών και φρούτων που απαιτούν (τις περισσότερες φορές) λιγότερο νερό και χώρο».

Δηλαδή, οι αγρότες θα πρέπει να αλλάξουν γεωργικό εξοπλισμό, που σημαίνει κόστος, και να μειώσουν τα στρέμματα που σήμερα καλλιεργούν.

Ζητάει ακόμα να μην καλλιεργούνται φυτά ζωοτροφών στη Θεσσαλία όπως π.χ. το τριφύλλι. Αναφέρει η μελέτη: «Προτείνεται ακόμα η παρούσα παραγωγή ζωοτροφών να αναδιαμορφωθεί είτε στρέφοντας την παραγωγή σε καλλιέργειες που απαιτούν λιγότερο νερό, είτε αγοράζοντας ζωοτροφές που παράγονται σε άλλα μέρη της Ελλάδας».

Η πρόταση αυτή θα αυξήσει το κόστος των ζωοτροφών και λόγω μεταφοράς. Σύμφωνα με την «HVA», «η μετάβαση αυτή προτείνεται να πραγματοποιηθεί σε ένα χρονικό διάστημα όχι περισσότερο από έξι (6) χρόνια».

Η αναδιάρθρωση των καλλιεργειών πρέπει να γίνει - θεωρεί η ολλανδική εταιρεία - ακόμα και αν «κατασκευαστούν επιπλέον μικροί ταμιευτήρες νερού στις ορεινές περιοχές ως μέρος της διαχείρισης πλημμυρών» και γίνει «η μεταφορά υδάτων από τον άνω ρου του ποταμού Αχελώου».

Η «HVA» φτάνει στο σημείο να προτείνει μέχρι και κατασταλτικά μέτρα σε βάρος των αγροτών για να συμμορφωθούν με τους νέους κανόνες στο είδος των καλλιεργειών και στο πότισμα των χωραφιών.

«Η συμμόρφωση με τους νόμους και τους κανόνες είναι επίσης κρίσιμη μεταξύ των εμπλεκομένων μερών και των κυβερνητικών αρχών, προκειμένου να επιτευχθεί αποτελεσματική διακυβέρνηση και εφαρμογή πολιτικής», γράφει και γι' αυτό προτείνει «εντατικότερους ελέγχους ως προς την τήρηση των κανόνων και των νόμων καθώς και τη θέσπιση προστίμων σε περίπτωση μη τήρησης αυτών».

Ακόμα, με έμμεσο τρόπο συστήνει την αύξηση της τιμής της κιλοβατώρας για τους αγρότες που ποτίζουν με γεώτρηση (πομόνα). Αναφέρει πως «η ομάδα της HVA επεσήμανε επίσης ότι η τιμολογιακή πολιτική του ρεύματος για τους αγρότες στη Θεσσαλία, τους προτρέπει να συνεχίσουν να εξαντλούν τα υπόγεια ύδατα της περιοχής».

Επιτίθεται ευθέως στους αγρότες αναφέροντας ότι «σήμερα, η μη συμμόρφωση με κανόνες είναι για πολλούς αγρότες κοινωνικά αποδεκτή ή γίνεται ανεκτή, όμως θα πρέπει να τεθεί τέλος σε αυτήν την ατομικιστική νοοτροπία των λίγων που ζημιώνουν τους πολλούς». Η επίκληση του «κοινωνικού αυτοματισμού» είναι κι εδώ εμφανής.

Ειδικά μετά τις μεγάλες κινητοποιήσεις σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και στην Ελλάδα, η ολλανδική εταιρεία διαβλέπει τον κίνδυνο για πιο δυναμικές αντιδράσεις των αγροτών και αναφέρει χαρακτηριστικά: «Ο κίνδυνος για λαϊκές εξεγέρσεις είναι ευρέως διαδεδομένος μεταξύ των αγροτών σε όλη την Ευρώπη. Στη Θεσσαλία ως τώρα τα πράγματα είναι σχετικά ομαλά και η ατμόσφαιρα μέχρι σήμερα ήταν συγκρατημένη λόγω της καταστροφής που έχει συντελεστεί και που έχει αγγίξει πάρα πολλούς αγρότες, όμως αυτή η κατάσταση ενδέχεται να αλλάξει στο εγγύς μέλλον.

Για να αποτραπεί η μετατροπή των διαμαρτυριών των αγροτών σε εξέγερση, είναι συνετό να υιοθετηθεί προληπτική προσέγγιση και να διεξάγεται συνεχής εποικοδομητικός διάλογος που να οδηγεί σε παραγωγικές αποφάσεις». Δηλαδή, μαστίγιο και καρότο για τους αγρότες.

Το ολλανδικό master plan εναρμονίζεται και με την Κοινή Αγροτική Πολιτική της ΕΕ, που με την αποκαλούμενη «πράσινη» και «ευφυή» γεωργία επιταχύνει το ξεκλήρισμα των βιοπαλαιστών αγροτών, τη συγκέντρωση γης και παραγωγής, την ένταση της εμπορευματοποίησης των υδάτων και την αύξηση του κόστους άρδευσης και ύδρευσης.

Τέλος, όταν η μελέτη της «HVA» προτείνει τη μείωση των καλλιεργήσιμων εκτάσεων, είτε λόγω ζώνης ελεγχόμενης πλημμύρας, είτε αλλαγής καλλιέργειας που απαιτεί μικρότερη έκταση, αυτόματα προκύπτει ζήτημα αλλαγών στη χρήση γης, σε διασύνδεση με επενδυτικούς σχεδιασμούς στη Θεσσαλία.

Της ίδιας λογικής με το master plan της «HVA» είναι και το σχέδιο του περιφερειάρχη Θεσσαλίας, Δημήτρη Κουρέτα, εκλεγμένου με τη στήριξη του ΣΥΡΙΖΑ και του ΠΑΣΟΚ.

Αλλωστε, κατά την παρουσίασή του ανέφερε ότι το σχέδιο της Περιφέρειας είναι κατά 90% σύμφωνο με αυτό της ολλανδικής εταιρείας, με μόνη διαφοροποίηση την κατασκευή σήραγγας στη λίμνη Κάρλα που η Περιφέρεια την προκρίνει, σε αντίθεση με την ολλανδική εταιρεία.

Προτείνει ακόμα τα φράγματα σε Μουζάκι και Πύλη που η ολοκλήρωσή τους εκκρεμεί επί χρόνια και το φράγμα της Σκοπιάς. Ο περιφερειάρχης εμφανίστηκε για μια ακόμα φορά συναινετικός προς την κυβέρνηση, δηλώνοντας ότι «δεν είμαστε αντίπαλοι, είμαστε συνεργοί».

Και ενώ κυβέρνηση και Περιφέρεια έκαναν τις παρουσιάσεις των σχεδίων περί θωράκισης και «ανασυγκρότησης» της Θεσσαλίας, αποκαλύφθηκε ότι ολόκληρη η περιοχή του κάμπου είναι εκτεθειμένη στον κίνδυνο νέας πλημμύρας από μια απλή βροχή, αφού 7 μήνες μετά το καταστροφικό χτύπημα του «Daniel», ακόμα εκκρεμούν να συμφωνηθούν μεταξύ κυβέρνησης και Περιφέρειας η προτεραιοποίηση και η έγκριση των κονδυλίων για τα άμεσα έργα της αποκατάστασης των αναχωμάτων των ποταμών και της διευθέτησης των ρεμάτων.

Σύμφωνα με την Περιφέρεια, το κόστος φτάνει τα 535 εκατ. ευρώ. «Τα έχουμε ζητήσει και περιμένουμε να συμφωνήσουμε με την κυβέρνηση την προτεραιοποίησή τους από τις επόμενες μέρες», είχε δηλώσει στις 12 Μάρτη ο Δ. Κουρέτας και στο ερώτημα του «Ριζοσπάστη» αν μέχρι τον Σεπτέμβρη θα είναι έτοιμα τα αναχώματα και τα ρέματα, απάντησε «όχι, δεν θα είναι».

Συνολικά, η Περιφέρεια καλλιεργεί κλίμα ευρύτερης συναίνεσης στην επικίνδυνη για τον λαό στρατηγική που διαπνέει την πολιτική της κυβέρνησης και τη μελέτη των «Ολλανδών».