Eurokinissi

Γιατί επιδιώκουν να αιφνιδιάσουν το λαό και τη νεολαία; Γιατί προσπαθούν να αποφύγουν τη συζήτηση του άρθρου σε περίοδο κινητοποιήσεων, αφού... είναι τόσο σίγουροι ότι έχουν δίκιο και ότι έχουν την κοινή γνώμη με το μέρος τους; Τι και γιατί φοβούνται;

Φοβούνται τις μαζικές λαϊκές αντιδράσεις. Φοβούνται ότι η αναθεώρηση του άρθρου 16 μπορεί να ξεσηκώσει ακόμα πιο δυναμικές κινητοποιήσεις από αυτές που είδαμε μέχρι σήμερα στους χώρους της εκπαίδευσης, ενώ μπορεί να κινητοποιήσει και ευρύτερες μάζες εργαζομένων. Γιατί μπορεί πιο εύκολα να γίνει κατανοητό ότι: Η αναθεώρηση του άρθρου θα σημάνει την απαρχή μιας χιονοστιβάδας ιδιωτικοποιήσεων σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Δηλαδή, η δημόσια εκπαίδευση θα αλωθεί από τις επιχειρήσεις και κάθε εκπαιδευτικό ίδρυμα θα σπρώχνεται να λειτουργεί και το ίδιο ως επιχείρηση, με αγοραίους στόχους και αξίες... Αυτό θα είναι το αποτέλεσμα του «ανταγωνισμού» που υποτίθεται ότι θα φέρουν τα «μη κρατικά» ιδρύματα: Θα δημιουργήσουν μια ενιαία αγορά για δημόσια και ιδιωτικά ιδρύματα που θα λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο και το μόνο που θα αλλάζει θα είναι το όνομα του ιδιοκτήτη.

Αυτού του τύπου οι εγγυήσεις αποθαρρύνουν τις επιχειρήσεις από το να «επενδύσουν» στην εκπαίδευση προκειμένου να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους. Γιατί, πολύ απλά, όταν το κράτος εξασφαλίζει για όλους δωρεάν Παιδεία, όταν εξασφαλίζει τις απαραίτητες προϋποθέσεις στο παιδί του εργάτη να μορφώνεται και σπουδάζει όπως και το παιδί του αστού, τότε η «επένδυση» της οποιασδήποτε επιχείρησης στην Παιδεία καθίσταται... μη αποδοτική.

Βέβαια, πραγματικά δωρεάν Παιδεία (παρά τη συνταγματική διάταξη) δεν υπήρξε πραγματικά. Ομως με την κατάργηση ακόμα και αυτών των εγγυήσεων του άρθρου 16, το κόστος της Παιδείας θα το πληρώνει ο λαός διπλά και τρίδιπλα σε σχέση με σήμερα, ενώ, ταυτόχρονα, η επιστήμη και συνολικότερα η εκπαίδευση θα χάσει παντελώς τον κοινωνικό της χαρακτήρα.

Οι άμεσες συνέπειες για την ανώτατη εκπαίδευση από την αναθεώρηση του άρθρου 16 θα είναι η μείωση της ήδη πενιχρής χρηματοδότησης προς τα δημόσια ιδρύματα και η αντίστοιχη αύξηση του κόστους σπουδών για τους φοιτητές και τις οικογένειές τους. Αυτό θα συμβεί γιατί τα δημόσια και τα όποια ιδιωτικά ιδρύματα ιδρυθούν ή αναγνωριστούν (π.χ. από τα υπάρχοντα Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών) θα λειτουργούν σε «ενιαία αγορά», οπότε θα δικαιούνται εξίσου κρατική χρηματοδότηση στο όνομα του υγιούς ανταγωνισμού. Επίσης, θα έχουν εξίσου το δικαίωμα να επιβάλουν δίδακτρα στους φοιτητές τους κ.ο.κ.

Αντίστοιχα από τις συνθήκες ενιαίας αγοράς (κι όχι από την κοινωνική ή την επιστημονική τους αναγκαιότητα) θα διαμορφώνονται και οι ειδικότητες που θα προσφέρουν τα ιδρύματα, γεγονός που από μόνο του θα σημάνει υποβάθμιση των σπουδών σε επίπεδα κατάρτισης. Από αυτές τις ειδικότητες, τόσο των δημόσιων όσο και των ιδιωτικών ιδρυμάτων, θα ξεπηδά πληθώρα αποφοίτων και θα σπρώχνονται συνεχώς προς τα κάτω τα επαγγελματικά δικαιώματα όλων των πτυχιούχων.

Γίνεται έτσι φανερό ότι όσο θα εξομοιώνεται η λειτουργία ιδιωτικών και δημόσιων πανεπιστημίων, τόσο τα τελευταία θα χάνουν τον κοινωνικό τους ρόλο, θα υποτάσσουν την παραγωγή τους (έρευνα, διδασκαλία, αποφοίτους) στις ορέξεις των επιχειρήσεων με τις οποίες θα συνδέονται επιχειρηματικά όλο και πιο στενά.

Η πλειοψηφία του κόσμου ακόμα κι αν δε διαβλέπει αυτές τις συνέπειες, νιώθει ότι η αναθεώρηση του άρθρου 16 δεν είναι προς το συμφέρον του λαού. Παρ' όλα αυτά, υπάρχουν δυνάμεις μέσα στα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ που υπερασπίζονται την αναθεώρηση είτε αποκρύπτουν τις συνέπειές της. Η ΔΑΠ, για παράδειγμα, δηλώνει υπέρ της αναθεώρησης, προσπαθώντας να «καθησυχάσει» τους φοιτητές ότι θα τους αφήσουν ανέγγιχτους οι αναδιαρθρώσεις. Η ΠΑΣΠ λέει όχι στα ιδιωτικά πανεπιστήμια και μόνο σ' αυτά, όταν παράλληλα έχει στηρίξει και συνεχίζει να στηρίζει όλες τις μορφές ιδιωτικοποίησης που προχωρούν μέσα στα ιδρύματα και πουθενά δεν προβάλλει την ανάγκη να καταργηθεί η επιχειρηματική δραστηριότητα μέσα στα ιδρύματα. Τέτοια κάλπικη είναι και η δήθεν αντιπαράθεση στο ΠΑΣΟΚ σχετικά με το άρθρο 16: Ολοι συμφωνούν με τις αναδιαρθρώσεις που φέρνουν επιχειρηματική λειτουργία μέσα στη δημόσια εκπαίδευση, αλλά οι μισοί λένε πως αυτό μπορεί να γίνει χωρίς να αναθεωρηθεί το άρθρο 16 (βλ. Ε. Βενιζέλος) και οι υπόλοιποι λένε ότι πρέπει να αναθεωρηθεί για να προχωρήσουν οι αναδιαρθρώσεις (βλ. Παπανδρέου).

Επόμενο είναι, παράλληλα με την άλωση της ανώτατης εκπαίδευσης, να προχωρούν οι αντίστοιχες αντιδραστικές αλλαγές και στα δημόσια σχολεία, αφού το Σύνταγμα θα έχει αναθεωρηθεί σύμφωνα με τις ανάγκες του κεφαλαίου. Εξάλλου, υπάρχουν ήδη σχετικές οδηγίες για αναδιαρθρώσεις στη βασική εκπαίδευση από την ΕΕ και τον ΟΟΣΑ, υπογεγραμμένες από την κυβέρνηση της ΝΔ και παλιότερα από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ.

Οι εύηχες λέξεις «αποκέντρωση» και «αυτονομία» της σχολικής μονάδας, που κατά κόρον χρησιμοποιούν το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ για να περιγράψουν τις «απαιτούμενες» αλλαγές, σημαίνουν την αποδέσμευση του κράτους από την ευθύνη του να χρηματοδοτεί και να έχει την ευθύνη της διαμόρφωσης του σχολικού προγράμματος, ενιαία, για όλα τα σχολεία και για όλα τα παιδιά. Σταδιακά, αυτή την ευθύνη, που την αφήνει το κράτος, την αναλαμβάνουν οι γονείς (στο σκέλος της χρηματοδότησης), οι «χορηγοί» και οι «μη κυβερνητικές οργανώσεις» (στο σκέλος του προγράμματος) κ.ο.κ. Ετσι, το σχολείο θα περικυκλώνεται από τις επιχειρήσεις και το επίπεδό του θα εξαρτάται από την προσήλωση όλων των φορέων του να προσελκύουν χρηματοδότες.

Για άλλη μια φορά, όμως, αναδεικνύεται μέσα από αυτά ότι δεν αρκεί να λέει κανείς απλά «όχι» στην αναθεώρηση του άρθρου 16 (ή ακόμα χειρότερα να λέει απλώς «όχι» στα ιδιωτικά πανεπιστήμια), αν δεν παλεύει παράλληλα ενάντια σε όλες τις νομοθετικές ρυθμίσεις και τα μέτρα που διαφοροποιούν το περιεχόμενο του σχολείου και εισάγουν τους χορηγούς μέσα σ' αυτό. Τέτοια στάση κρατούν τόσο οι δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ όσο και του ΣΥΝ στους εκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.