«Ο ΣΥΝ μπροστά στο Συνέδριο του». Ετσι τιτλοφορήθηκε το κείμενο θέσεων της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής, («Αυγή», 21/5/2000). Οι θέσεις αποτελούν το καταστάλαγμα των κατά καιρούς πολιτικών επεξεργασιών του ΣΥΝ, όπως προβλήθηκαν στη δράση του για τα μεγάλα κρίσιμα ζητήματα της ελληνικής και διεθνούς κοινωνικοπολιτικής πραγματικότητας.

Η κριτική στις θέσεις για το Συνέδριο γίνεται με γνώμονα την πολιτική στάση και τη δράση του, όπως απορρέουν και από το κείμενο, απέναντι στα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό.

Από τις θέσεις για το Συνέδριο, μπορεί κανείς εύκολα να διαπιστώσει ότι ο χαρακτήρας του και η πολιτική του γενικά παραμένουν αναλλοίωτα.

Επιμένει στον «ευρωενωσιακό» προσανατολισμό, ως απάντηση στην καπιταλιστική «παγκοσμιοποίηση», την οποία αποδέχεται ως υποχρεωτική, υποτάσσοντας την πολιτική και τη δράση του στη διαχείρισή της.

Στο κείμενο των θέσεων αναφέρεται: «Ο ΣΥΝ έχει πολιτικό χώρο να εκφράσει τη δημοκρατική Αριστερά... αλλά και πολιτικό ρόλο... γιατί στην πορεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης η σύγχρονη Ευρωπαϊκή Αριστερά... έχει πρωτοποριακό και αναντικατάστατο ρόλο να διαδραματίσει, γιατί το εύρος και οι συνέπειες των νέων συνθηκών στις διεθνείς σχέσεις στην παγκόσμια αγορά, στις οικονομικές και εμπορικές εξελίξεις στις χρηματαγορές, στις τραπεζικές και νομισματικές πολιτικές... παράγουν νέες αντιθέσεις, ανισότητες και αντιφάσεις, που καθιστούν αναγκαία τη δημιουργική παρέμβαση των δυνάμεων της σύγχρονης αριστεράς για την εναλλακτική στρατηγική ρύθμισης, ελέγχου και δημοκρατικής οργάνωσης των οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών και πολιτισμικών δεδομένων προς όφελος της ανθρωπότητας».

Εδώ φαίνεται καθαρά πώς η ηγεσία του ΣΥΝ αντιλαμβάνεται τις αρνητικές συνέπειες της πορείας της καπιταλιστικής οικονομίας για το λαό, αλλά δεν αντιτίθεται στον καπιταλισμό. Προβάλλει ως διέξοδο την εφαρμογή πολιτικής διαχείρισης αυτής της οικονομίας, έτσι ώστε να αμβλύνονται οι κοινωνικές ανισότητες και αντιθέσεις! Αυτή η αντίληψη είναι ουτοπική. Η οικονομία δεν είναι ουδέτερη, είναι ταξική. Αρα και η πολιτική είναι ταξική προς όφελος της χρηματιστικής ολιγαρχίας. Η κυριαρχία του χρηματιστικού κεφαλαίου απαιτεί πολιτική που να ανταποκρίνεται στη δράση του στις εκάστοτε συνθήκες. Στις σύγχρονες συνθήκες, με το δοσμένο αρνητικό διεθνή συσχετισμό, την ενεργητική συμμετοχή στα πλαίσια της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ενοποίησης, την όξυνση του ανταγωνισμού και την κρίση, απαιτεί και την εφαρμογή συγκεκριμένης πολιτικής, με την απαίτηση έντασης της εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων, προκειμένου να διατηρεί και να ενισχύει την κυριαρχία του. Μπροστά στο αντικειμενικό ενδεχόμενο απότομης όξυνσης των αντιθέσεων, στην οποία μπορεί και πρέπει να συμβάλλει και το εργατικό κίνημα, στην κατεύθυνση ανατροπής της κυριαρχίας των μονοπωλίων, προτείνει στρατηγική ελέγχου των αντιθέσεων, γεγονός που εμποδίζει το λαό να κατευθύνει την πάλη του σ' αυτήν την προοπτική και τον οδηγεί στην υποταγή του στη σημερινή τάξη πραγμάτων.

Οι θέσεις αναφέρονται στην απόφαση του ιδρυτικού του συνεδρίου, επιβεβαιώνοντας τη διατήρηση της φυσιογνωμίας και του χαρακτήρα του ως κόμμα. «Συγκροτούμε τη νέα δημοκρατική ριζοσπαστική Αριστερά πέρα από την παραδοσιακή σοσιαλδημοκρατία και το γραφειοκρατικό ολοκληρωτικό "σοσιαλισμό"... Ξέρουμε ότι με την κατάρρευση των κοινωνιών του "υπαρκτού σοσιαλισμού" ο κύκλος του παραδοσιακού κομμουνιστικού κινήματος έκλεισε οριστικά. Και αυτό σημαίνει σαφή απόρριψη των χαρακτηριστικών του μονοκομματισμού, της κρατικής ιδεολογίας, του διπολισμού ως συστήματος ρύθμισης των διεθνών σχέσεων, του άτεγκτου κεντρικού σχεδιασμού, του μύθου της αντιπαράθεσης αντιπροσωπευτικής - άμεσης δημοκρατίας... Ξέρουμε όμως το ίδιο καλά ότι η παραδοσιακή σοσιαλδημοκρατία περνά και αυτή τη δική της κρίση... γνωρίζει τα δικά της όρια... εγκλωβίζεται όλο και περισσότερο στις λογικές της νεοφιλελεύθερης διαχείρισης, ενσωματώνεται στις κυρίαρχες εθνικές ηγεμονικές βλέψεις, αδυνατεί να χαράξει μια εναλλακτική πρόταση για την Ευρώπη... Συγκροτούμε λοιπόν το διακριτό ρεύμα της νέας δημοκρατικής - ριζοσπαστικής Αριστεράς... για να διαψεύσουμε σήμερα όσους βιάστηκαν να ταυτίσουν τα οράματα αυτά με τα γραφειοκρατικά καθεστώτα του λεγόμενου "υπαρκτού σοσιαλισμού" που κατέρρευσαν ή με την αποτυχία της σοσιαλδημοκρατίας».

Η ηγεσία του ΣΥΝ απορρίπτει ολοκληρωτικά το σοσιαλισμό, τις κατακτήσεις του για τους λαούς που τον οικοδομούσαν, αλλά και για τους λαούς του κόσμου. Δεν ασκεί απλά κριτική σε λάθη, παραλείψεις ή στρεβλώσεις. Αρνείται και απορρίπτει το σοσιαλισμό ως νομοτελειακή, ιστορική εξέλιξη της κοινωνίας. Η αρνητική του στάση απέναντι στο σοσιαλισμό είναι μια ουσιαστική συνιστώσα της στρατηγικής και της δράσης του, που αντικειμενικά τον κατατάσσει στις πολιτικές δυνάμεις που δεν αρνούνται τα όρια του καπιταλισμού. Ταυτόχρονα, η εκτίμησή του για «αποτυχία της σοσιαλδημοκρατίας», δείχνει ότι παίρνει υπόψη την αρνητική επίδραση της πολιτικής της στις λαϊκές μάζες και επιδιώκει να διαχωριστεί φραστικά απ' αυτήν, παρά το ότι στρατηγικά δεν έχει διαφορές. Είναι η κλασική περίπτωση πολιτικής δύναμης που θέλει να έχει κοινωνικές αναφορές στο λαό, έχοντας πολιτική διαχείρισης του συστήματος, δηλαδή όχι φιλολαϊκή. Και ταυτόχρονα συμβάλλει αντικειμενικά στην πολιτική ενδυνάμωση του αστικού πολιτικού συστήματος συνολικά. Αυτό αποδείχτηκε παραστατικά και στις δυο τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις (ευρωεκλογές και βουλευτικές εκλογές).

Η ηγεσία του ΣΥΝ δίνει επίσης απάντηση, στο ζήτημα συνεργασίας με το ΚΚΕ, λέγοντας κατηγορηματικά ότι την αρνείται. Αρα απαντά και στις όποιες απόψεις εκφράζονται περί της συνεργασίας των λεγόμενων «αριστερών κομμάτων» για τη δημιουργία του λεγόμενου «πόλου της Αριστεράς». Απορρίπτει επίσης «κάθε λογική συμπληρωματικότητας απέναντι στο ΚΚΕ, που οδηγούν σε απόψεις περί στρατηγικής συνάντησης με το ΚΚΕ και δημιουργίας ενός "ενιαίου πόλου της Αριστεράς"... Το ίδιο αντίθετοι όμως είμαστε και σε κάθε νοσταλγία για τα καταρρεύσαντα πρότυπα κοινωνιών του τέως υπαρκτού σοσιαλισμού». Ετσι δεν μπορεί πλέον να «ψαρεύει στα θολά νερά» στα περί συνεργασιών και συμμαχιών, πολύ περισσότερο που αυτή η τοποθέτησή του είναι μια ακόμη απόδειξη ότι όχι μόνο αρνείται το σοσιαλισμό, τις κατακτήσεις του και την προοπτική του, αλλά και αυτή την αντιιμπεριαλιστική, αντιμονοπωλιακή πάλη.

Γενικά δεν πρέπει να υπάρχουν αυταπάτες για δυνατότητα, προοπτική, συνεργασίας, συμμαχίας ΚΚΕ και ΣΥΝ. Η πολιτική και η δράση του ΣΥΝ δεν έχουν κατεύθυνση ενάντια στα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό, άρα κανένα κοινό σημείο συμμαχίας με το ΚΚΕ.

Στο κείμενο γίνεται προσπάθεια να προβληθεί συμπυκνωμένα η η εναλλακτική του διέξοδος ως εξής: «...αναζητούμε τα στοιχεία της νέας κοινωνικής δυναμικής, της ανανέωσης της πολιτικής σε επίπεδο θέσεων και δράσης, της εναλλακτικής πορείας για το νέο κοινωνικό κράτος, για τις πολυπολιτισμικές κοινωνίες της αλληλεγγύης, την ισόρροπη και αξιοβίωτη ανάπτυξη, τη διευρυμένη δημοκρατία της συμμετοχής και των ελέγχων». Οι αναφορές του στο «κοινωνικό κράτος», τις «κοινωνίες της αλληλεγγύης», κλπ, φανερώνουν ότι κατανοούν τα όρια του καπιταλισμού από την άποψη της ανυπαρξίας περιθωρίων για μια κεϋνσιανικού τύπου άσκηση πολιτικής,σαν αυτή που άσκησε η μεταπολεμική σοσιαλδημοκρατία. Γι' αυτό και «αναζητούν τα στοιχεία» της «ανανέωσης της πολιτικής». Ουσιαστικά προβάλλουν πολιτική διαχείρισης της ακραίας φτώχειας και της εξαθλίωσης.

Οι θέσεις τοποθετούνται θετικά στη λεγόμενη παγκοσμιοποίηση, θεωρώντας τη δεδομένη όπως εξελίσσεται, υιοθετώντας αυτήν την καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση ως νομοτέλεια και αποδέχονται το πλαίσιό της ως αντικειμενική πραγματικότητα μέσα στην οποία ο ΣΥΝ διαμορφώνει την πολιτική του. «Στις αρχές του 21ου αιώνα, το πλαίσιο μέσα στο οποίο καλείται να δράσει η Αριστερά και να διατυπώσει τις στρατηγικές της προτάσεις, είναι το πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης. Και μέσα σ' αυτό το πλαίσιο, τίθενται με νέους όρους όλα τα μεγάλα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα. Απορρίπτουμε την άποψη ότι η παγκοσμιοποίηση ταυτίζεται νομοτελειακά με το νεοφιλελευθερισμό. Η ταύτιση αυτή είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων κοινωνικών και πολιτικών επιλογών... Η κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού... και η ανάδειξη των ΗΠΑ ως της μόνης σήμερα υπερδύναμης, διαμόρφωσαν τους όρους, ώστε οι διαδικασίες της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας να αξιοποιηθούν για την προώθηση σε πλανητική κλίμακα των νεοφιλελευθέρων επιλογών... Ο αγώνας κατά του νεοφιλελευθερισμού στις σημερινές συνθήκες παγκοσμιοποίησης απαιτεί μια Αριστερά που να διαθέτει όραμα για τον τρόπο οργάνωσης και διεύθυνσης του σύγχρονου κόσμου, για τη διαμόρφωση ενός δημοκρατικού πολυπολικού κόσμου, με αμυντικά περιφερειακά συστήματα και αξιόπιστους διεθνείς οργανισμούς. Η νέα παγκόσμια ρύθμιση και η πολιτική διακυβέρνηση της παγκοσμιοποίησης, σε αντίθεση με τη σημερινή κυριαρχία των δυνάμεων της αγοράς είναι οι μεγάλοι στόχοι που από την πλευρά της Αριστεράς πρέπει να τεθούν στην ημερήσια διάταξη των πολιτικών, κοινωνικών και θεωρητικών προταγμάτων».

Απ' όλα τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι οι θέσεις του ΣΥΝ κινούνται σε κατεύθυνση παρέμβασης στις εξελίξεις του καπιταλισμού, όπως διαμορφώνονται κάτω από την ηγεμονία του χρηματιστικού κεφαλαίου και των πολυεθνικών, και όχι σε αντίθεση μ' αυτές. Αποδίδουν στην «πολιτική» γενικά την αιτία των οικονομικών εξελίξεων σε βάρος των λαών, ενώ αυτές είναι αντικειμενικές. Αποσπούν την πολιτική από την οικονομία. Θεωρούν ότι η κυριαρχία των νόμων της αγοράς οφείλεται στη νεοφιλελεύθερη πολιτική, ενώ με άλλη πολιτική μπορεί να τιθασευτούν και να ωφεληθεί ο λαός... Αλλά αυτοί είναι αντικειμενικοί νόμοι της καπιταλιστικής οικονομίας, υπάρχουν και δρουν πέρα και πάνω από τη θέληση των ανθρώπων, και βάση τους είναι οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής και απαιτούν ανάλογη πολιτική. Επίσης προβάλλουν την αναγκαιότητα αλλαγής της μορφής άσκησης της εξουσίας και όχι της ίδιας της ταξικής υπέρ των μονοπωλίων εξουσίας. Προσεγγίζουν αυτό το ζήτημα αταξικά, προβάλλοντας ότι μέσω των ελέγχων και της ρύθμισης θα αντιμετωπιστούν τα προβλήματα των κοινωνικών ανισοτήτων και η νεοφιλελεύθερη διαχείριση. «Η νέα Ευρωπαϊκή Αριστερά οφείλει να βρεθεί στην πρωτοπορία του αγώνα κατά της ταύτισης της παγκοσμιοποίησης με το νεοφιλελευθερισμό». Είναι επικίνδυνη για τα λαϊκά συμφέροντα αντίληψη, πρώτ' απ' όλα γιατί εμποδίζει τη συνειδητοποίηση των αιτιών των προβλημάτων, της ταξικής ουσίας της εφαρμοζόμενης πολιτικής και της εξουσίας που την ασκεί και δεύτερο γιατί υψώνει ανάχωμα στην ανάπτυξη της ενωμένης λαϊκής κοινωνικοπολιτικής πάλης σε αντιμονοπωλιακή - αντιιμπεριαλιστική κατεύθυνση.

Το κείμενο των θέσεων σχετικά με την ευρωπαϊκή ενοποίηση αναφέρει: «Η ευρωπαϊκή ενοποίηση με δημοκρατικούς, κοινωνικούς και οικολογικούς όρους μπορεί να είναι η απάντηση των λαών της Ευρώπης στις μεγάλες προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης. Και αυτή η προοπτική πρέπει να αποτελέσει τη σημαία της Ευρωπαϊκής Αριστεράς. Αυτό σημαίνει ότι θα ενισχυθούν οι διαδικασίες πολιτικής ενοποίησης, ότι θα προωθηθεί ένα ευρωπαϊκό Σύνταγμα, ότι θα υπάρξουν δημοκρατικά νομιμοποιημένα ευρωπαϊκά πολιτικά όργανα, ότι θα ενισχυθεί ουσιαστικά ο κοινοτικός προϋπολογισμός, ότι θα προωθηθεί η αμυντική ολοκλήρωση και θα υπάρξει χειραφέτηση από τη στρατιωτική και αμυντική κηδεμονία των ΗΠΑ, ότι θα διαμορφωθεί αυτόνομη κοινή εξωτερική πολιτική, ότι θα υπάρξουν θεσμοί και ρυθμίσεις στη λειτουργία και τον ανταγωνισμό της αγοράς, ότι θα αποτελεί βασικό στόχο το κοινωνικό κράτος και η καταπολέμηση της ανεργίας, ότι θα προωθηθεί η ουσιαστική φορολογική μεταρρύθμιση και εναρμόνιση, ότι η οικολογική πολιτική θα είναι όρος της ισόρροπης ανάπτυξης, ότι θα υπάρξει διαρκής προστασία και έλεγχος της δημόσιας υγείας και διατροφής».

Αυτές οι θέσεις και τυπικά και ουσιαστικά δε διαφέρουν από τις θέσεις και των αστικών κομμάτων, σχετικά με την ενσωμάτωση της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Ισα - Ισα, την προωθούν ακόμη πιο αποφασιστικά και απαιτούν να γίνει με γοργούς ρυθμούς η «πολιτική ενοποίηση». Εδώ πραγματικά οι θέσεις του ΣΥΝ έχουν προχωρήσει πολύ περισσότερο και απ' αυτές των αστικών κομμάτων, που παρακολουθούν πιο «προσεκτικά» ακόμη και τις διαδικασίες διερεύνησης των δυνατοτήτων «ομοσπονδιοποίησης» ή τη δημιουργία του ηγετικού πυρήνα για την ευελιξία στη λειτουργία και δράση της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Βεβαίως, για όλα τα παραπάνω ζητήματα, υπάρχουν κατευθύνσεις και αποφάσεις ιδιαίτερα από τις τελευταίες Συνόδους Κορυφής, που αποκαλύπτουν και την ενίσχυση της αντιδραστικοποίησης της Ευρωπαϊκής Ενωσης και των κρατών - μελών της. Αντικειμενικά ο ΣΥΝ στηρίζει αυτήν την προοπτική.

Συνδέουν επίσης την «πολιτική ενοποίηση» της Ευρωπαϊκής Ενωσης με το ΝΑΤΟ, που χαρακτηρίζεται υποχείριο των ΗΠΑ, γεγονός που κάνει αναγκαία την κοινή εξωτερική και αμυντική πολιτική της με όλους τους αναγκαίους θεσμούς, με δικό της στρατό, ώστε να ανακοπεί όχι η επιθετική του δράση, αλλά η επιθετική δράση των ΗΠΑ.

Σχετικά με τη θέση της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ δε διατυπώνει καμιά πρόταση, ούτε στόχους πάλης (πχ βάσεις, πυρηνικά, κυριαρχικά δικαιώματα, νέα δομή κλπ), πέρα από την εκτίμηση ότι «ο νέος ρόλος του ΝΑΤΟ εξυπηρετεί τα συμφέροντα των ΗΠΑ». Σαν να μη συμμετέχουν τα κράτη - μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης στο ΝΑΤΟ, σαν να μη βομβάρδιζαν από κοινού τη Γιουγκοσλαβία, σαν να μη συναποφασίζουν τη δράση για την υποταγή λαών και κρατών που αντιτίθενται στην «παγκοσμιοποίησή» τους, στην ιμπεριαλιστική τάξη πραγμάτων.

Επίσης οι θέσεις της ΚΠΕ διατυπώνουν την άποψη ότι η δημιουργία του λεγόμενου πολυπολικού κόσμου πρέπει να ξεκινήσει από την Ευρωπαϊκή Ενωση. «Η Ευρώπη μέσα από την οικονομική και πολιτική ενοποίηση μπορεί να συμβάλλει στη δημιουργία ενός πολυπολικού κόσμου και στην υπέρβαση του σημερινού statous της μιας και μόνης υπερδύναμης». Εδώ προβάλλεται η προοπτική της ενίσχυσης και του άλλου ιμπεριαλιστικού κέντρου, ως το υποτιθέμενο αντίπαλο δέος και όχι η αποδυνάμωσή του, που πρέπει να αποτελεί στρατηγικό στόχο του εργατικού κινήματος, της πάλης του σε κάθε κράτος - μέλος και της κοινής πάλης των λαών της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ενισχύουν δε αυτή την αντίληψη και με τη θέση υποταγής του εθνικού κράτους στην τάση της καπιταλιστικής ενοποίησης, αποδυναμώνοντας ακόμη πιο πολύ τη λαϊκή αντιιμπεριαλιστική πάλη. «Η Ευρωπαϊκή Αριστερά, οφείλει να συγκρουστεί με τάσεις αναδίπλωσης στα όρια του εθνικού κράτους από όπου και αν προέρχονται». Βεβαίως, όσο προωθούνται οι διαδικασίες ενοποίησης τόσο η παρέμβαση του ευρωενωσιακού διακρατικού κέντρου ενισχύεται. Ταυτόχρονα όμως ενισχύεται και το έθνος - κράτος, τόσο στην ιδεολογική του δράση για την υποταγή του λαού, όσο και στην κατασταλτική (ενδυνάμωση αστυνομοκρατίας, Σέγκεν, αντιτρομοκρατικοί νόμοι κλπ). Η ενίσχυση του εξωτερικού παράγοντα στη σχέση εθνικού - διεθνικού, δεν αναιρεί στα εθνικά όρια, την αντίθεση μονοπωλίων - λαού, την ενισχύει. Επομένως η πάλη της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων κατευθύνεται στην πάλη ενάντια στην πολιτική που εφαρμόζεται στη χώρα και την εξουσία που την ασκεί. Αυτό βεβαίως δεν αναιρεί την κοινή πάλη των λαών, αλλά η ανατροπή της κυριαρχίας των μονοπωλίων σε κάθε χώρα είναι που αδυνατίζει την ιμπεριαλιστική δράση της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Το κείμενο των θέσεων είναι αρκετά σαφές, ως προς την υπεράσπιση της πορείας και της ενσωμάτωσης της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. «Για τον ΣΥΝ το μέλλον της ελληνικής κοινωνίας είναι συνυφασμένο με το μέλλον της Ευρώπης, το χαρακτήρα, το εύρος και την κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης. Επομένως, το κεντρικό ζήτημα της περιόδου που διανύουμε είναι η διαμόρφωση μιας συνολικής στρατηγικής για τη συμμετοχή και τη συμβολή της Ελλάδας στις ευρωπαϊκές διαδικασίες, για την αλλαγή τους. Για την Ελλάδα, η Ευρώπη είναι ο χώρος μέσα από τον οποίο μπορούν να υπάρξουν απαντήσεις για τη συνειδητή παρέμβαση της κοινωνίας, την αναβάθμιση της πολιτικής και μια νέα συγκρότηση του εθνικού κράτους... Η συμμετοχή της Ελλάδας στην ΟΝΕ αποτελεί θετική εξέλιξη. Η οικονομική και νομισματική ένωση αποτελεί ένα πλαίσιο το οποίο παρέχει τη δυνατότητα προσέγγισης από μια καλύτερη αφετηρία των προβλημάτων της χώρας». Ουσιαστικά εδώ προβάλλει τη δυνατότητα αλλαγής της πορείας της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ενοποίησης, χωρίς πάλη, χωρίς συγκρούσεις με τα μονοπώλια που ηγούνται αυτής της διαδικασίας, στην Ενωση και σε κάθε κράτος - μέλος της, την ίδια στιγμή που η επίθεση ενάντια στους λαούς από το κεφάλαιο είναι καθολική. Αυτή είναι επίσης επικίνδυνη αντίληψη που οδηγεί στην υποταγή των λαών στην κυριαρχία της χρηματιστικής ολιγαρχίας, αφού με μια υποτιθέμενη σχετική «ηρεμία», μπορούν να «αντιμετωπιστούν τα λαϊκά προβλήματα». Προβάλλει τη δυνατότητα της «εύκολης» διεξόδου, καλλιεργώντας αυταπάτες ότι χωρίς λαϊκή κοινωνικοπολιτική πάλη, αλλά απλά με διαχειριστική από τα πάνω πολιτική, μπορεί να χαλιναγωγηθεί η επιθετική φύση του χρηματιστικού κεφαλαίου και του ιμπεριαλισμού. Γι' αυτό κρίνει «θετική εξέλιξη» τη συμμετοχή στην ΟΝΕ. Αλλά το ταξικό περιεχόμενο των διαβόητων αναδιαρθρώσεων (ιδιωτικοποιήσεις, εργασιακές σχέσεις, κοινωνική ασφάλιση κλπ), δεν απασχολεί την ηγεσία του ΣΥΝ, γι' αυτό και δε γίνεται καμιά αναφορά σ' αυτές. Και βεβαίως, δε γίνεται θετική αναφορά γιατί κατανοούν ότι είναι αρνητικές οι συνέπειες για τους λαούς και τον ελληνικό, αλλά δε γίνεται και καμιά ουσιαστική αναφορά αντίθεσης σ' αυτές. Η αντιμετώπισή τους όμως, απαιτεί αντίσταση, αντεπίθεση συνολικά στην εφαρμοζόμενη πολιτική, στην κατεύθυνση ανατροπής της και όχι ουτοπίες για συμμετοχή στις διαδικασίες και αλλαγή τους μέσω αυτής της συμμετοχής.

Σχετικά με την ανάπτυξη οι θέσεις του ΣΥΝ αναφέρουν τα εξής: «Στην Ελλάδα σήμερα πρέπει να μπουν οι βάσεις για μια ανάπτυξη που δε θα στηρίζεται στην απορύθμιση της αγοράς εργασίας, που δε θα στηρίζεται στη φτηνή εργασία, που δε θα στηρίζεται στην κατασπατάληση των φυσικών πόρων, που δε θα αναζητά την ανταγωνιστικότητα αποκλειστικά στο χαμηλό κόστος, που δε θα στηρίζεται στη συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους και στην άδικη φορολογία, που δε θα είναι συμφιλιωμένη με υψηλά ποσοστά ανεργίας... Σε κάθε περίπτωση σήμερα, η συμμετοχή στην ΟΝΕ, πρέπει να αξιοποιηθεί για να προωθηθεί μια τέτοιου είδους συνολική πολιτική για την ανάπτυξη της χώρας. Κατ' αυτόν τον τρόπο η Ελλάδα θα σταθεροποιήσει τη θέση της στο ανταγωνιστικό περιβάλλον της ΟΝΕ και θα έχει μια δημιουργική συμβολή στη συνολική πορεία της ενοποίησης...».

Πώς μπορεί να γίνει αυτό κατά τον ΣΥΝ; «Απαιτείται ένα ευρύτατο μεταρρυθμιστικό σχέδιο, που θα ανατρέπει δομές, θα αναδιανέμει τον πλούτο και θα κατανέμει τα βάρη και τα ωφελήματα δίκαια, θα αναδιατάσσει εξουσίες, θα αλλάζει τον τρόπο λήψης των αποφάσεων και τα κριτήρια των επιλογών, θα εξασφαλίζει ορθολογική αξιοποίηση των πόρων και των θυσιών».

Εδώ ο ΣΥΝ, αποδεχόμενος τα πλαίσια του καπιταλισμού και της καπιταλιστικής ενοποίησης, αποδέχεται και τον καπιταλιστικό ανταγωνισμό. Ο ανταγωνισμός στην αγορά καθορίζεται από το μέγεθος του κεφαλαίου κάθε μονοπωλιακής επιχείρησης, η οποία για να ανταποκριθεί επιδιώκει να μεγαλώνει ολοένα περισσότερο και ταχύτερα το κεφάλαιό της, πράγμα που σημαίνει ένταση της εκμετάλλευσης. Προβάλλει δε τη δυνατότητα αντιμετώπισης προβλημάτων, όπως της ανεργίας που είναι σύμφυτη με τον καπιταλισμό, στα πλαίσια της δίκαιης φορολογίας, της δίκαιης κατανομής βαρών κλπ. Για τον ΣΥΝ αρκεί μια άλλη μορφή άσκησης της εξουσίας, για να παραιτηθεί το κεφάλαιο από την άκρατη ένταση της εκμετάλλευσης. Αυτή η αντίληψη είναι επίσης επικίνδυνη, γιατί η εκμεταλλευτική φύση του κεφαλαίου δεν αλλάζει. Απαιτείται ανατροπή της εξουσίας του. Αλλά ακόμη και στην υποτιθέμενη περίπτωση που κάτω από ορισμένες συνθήκες έλυνε μερικά προβλήματα, η κατεύθυνση της ταξικής πάλης της εργατικής τάξης και των συμμάχων της πρέπει να 'ναι προσανατολισμένη όχι στη μερική βελτίωση της θέσης τους στον καπιταλισμό, αλλά στη σύνδεση αυτής της πάλης με την ανατροπή της πολιτικής και της εξουσίας των μονοπωλίων. Και σ' αυτή την προοπτική, φράζει το δρόμο η πολιτική του ΣΥΝ, όπως τη γνωρίσαμε μέχρι τώρα και όπως παρουσιάζεται με τις θέσεις για το συνέδριό του.

Είναι επίσης χαρακτηριστική η τοποθέτησή του στη σχέση ιδιωτικού - δημόσιου τομέα. «Ο ΣΥΝ είναι ξένος προς τις αντιλήψεις του κρατισμού... Ταυτόχρονα όμως ο ΣΥΝ είναι αντίθετος προς τις νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις πλήρους ιδιωτικοποίησης...». Πατά δηλαδή σε δυο βάρκες. Αλλά προβάλλοντας την άποψη για μη πλήρη ιδιωτικοποίηση, σε συνδυασμό με την αντίθεση στον «κρατισμό», ακυρώνει την όποια θέση έχει για δημόσιο τομέα ικανό να ασκεί κοινωνική πολιτική, ενώ ουσιαστικά η συγκεκριμένη θέση υποσκάπτει τα θεμέλια της πάλης ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις. Η πάλη, βεβαίως, ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις δε σημαίνει αποδοχή και στήριξη του σημερινού δημόσιου τομέα. Διευκολύνει όμως η ύπαρξή του μελλοντικά τη λαϊκή εξουσία, αφού θα έχει ένα βασικό μοχλό άσκησης φιλολαϊκής οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, κόντρα στο κεφάλαιο.

Εδώ οι θέσεις του ΣΥΝ ταυτίζονται με τις κυβερνητικές. «Ο ΣΥΝ θεωρεί ότι η Ελλάδα ως χώρα - μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης με την αμεσότερη επαφή και σχέση με τα Βαλκάνια, τη ΝΑ Ευρώπη και την περιοχή της Μ. Θάλασσας μπορεί και πρέπει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις αυτής της κρίσιμης περιοχής. Αξιοποιώντας αυτή τη δυνατότητα μπορεί και πρέπει να αυξήσει κατακόρυφα το ειδικό βάρος στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ενωσης και να ενισχύσει τη θέση της, από κάθε άποψη». Μήπως η άρχουσα τάξη και η κυβέρνηση επιδιώκουν τίποτε το διαφορετικό;

Το άλλο επίσης μεγάλο θέμα εξωτερικής πολιτικής που συμφωνεί με την κυβέρνηση είναι η αποφάσεις του Ελσίνκι. «Ο ΣΥΝ έχει αναγνωρίσει ορισμένα θετικά βήματα στην εξωτερική πολιτική της τελευταίας περιόδου... Για παράδειγμα, εκτιμήσαμε θετικά την απόφαση του Ελσίνκι για τα Ελληνοτουρκικά, το Κυπριακό και τα Ευρωτουρκικά». Βεβαίως, οι αποφάσεις του Ελσίνκι, συμβάλλουν στην προοπτική της διχοτόμησης της Κύπρου, της ΝΑΤΟποίησης του Αιγαίου, της εκχώρησης κυριαρχικών δικαιωμάτων του λαού στους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς και ενώσεις. Αλλά φαίνεται ότι η ηγεσία του ΣΥΝ δε διαφοροποιείται απ' αυτή την προοπτική. Ισα - ίσα που στα πλαίσια αναθεώρησης του Συντάγματος προτείνει την «εναρμόνιση και τον καθορισμό των σχέσεων μεταξύ υπερεθνικών και εθνικών οργάνων», δηλαδή την προσαρμογή στην Ευρωπαϊκή Ενωση με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εργατική τάξη και τ' άλλα λαϊκά στρώματα.