«...Ενα φιλμ είναι κάτι άλλο, είναι μια ειδική μορφή ζωής, που υπάρχει κάπου μεταξύ Θεού και ανθρώπων».

Κάπως έτσι βλέπει τον κινηματογράφο ο Ρώσος, γεννημένος το 1951 σε ένα χωριό κοντά στο Ιρκούτσκ, της Σιβηρίας, σκηνοθέτης. Και θέλοντας να αποδείξει τη φιλοσοφία του, καταφεύγει στον άκρατο φορμαλισμό. Οπου προσπαθεί εναγωνίως να «ταξινομήσει το πραγματικό, μέσα σε προκαθορισμένα, όμως, σχήματα». Στα οποία προκαθορισμένα σχήματα αποδίδει, μάλιστα, και «ιδιαίτερη αξία»! Τόση αξία, που, με αλαζονικό τρόπο, αρνείται κάθε τι που σχετίζεται με την αλληλοεπίδραση, με τους φυσικούς και κοινωνικούς νόμους, και με την παράδοση. Και αυτή η άρνηση παίρνει σβάρνα τον Τολστόι, τον Ντοστογιέφσκι, τον Μαρξ και πάμε παρακάτω! Και βέβαια, βρίσκεται μακριά από το ρεαλισμό και την αλήθεια...

Ο Αλεξάντερ Σοκούροφ είναι παιδί της δεξιάς «κλίσης» της Σοβιετικής Ενωσης. Το 1980, που τέλειωσε την κρατική σχολή κινηματογράφου (VGIK), η περεστρόικα και η ιδεολογική σύγχυση είχαν ήδη πιάσει ρίζες! Από αυτές τις ρίζες βγήκε και ο Σοκούροφ. Γύρισε την πλάτη στο σοβιετικό λαό και τα προβλήματά του και έκανε ταινίες, που οι εικόνες τους δεν ήταν «κατανοητές από τον άνθρωπο». Ενώ τα πόδια του σοβιετικού κράτους, ο σοσιαλισμός, δηλαδή, το μέλλον της ανθρωπότητας με άλλα λόγια, έτριζαν, εκείνος «περί άλλα τύρβαζε». `Η βοηθούσε και αυτός, με τον τρόπο του, στην καταστροφή;

«Ο Ηλιος» είναι μια τέτοια ταινία. Ενώ αναφέρεται σε ένα πραγματικό (αληθινό) ιστορικό γεγονός, τη, θεωρητικά, άνευ όρων παράδοση της Ιαπωνίας στους Αμερικάνους, ο Σοκούροφ, αντί να ανοίξει το ζήτημα και να αποκαλυφθούν όλες οι παράμετροι της αλήθειας, προσπαθεί να εντάξει αυτήν την παράδοση στο προκαθορισμένο σχήμα, του ελέω θεού αυτοκράτορα, και της ειδικής (σχηματοποιημένης) συμπεριφοράς του Χιροχίτο! Και σπαταλάει δυο ώρες ταινίας για το προσωπικό, ενώ το γενικό μένει αναπάντητο! Λες και η ψυχολογία ή ψυχοσύνθεση του αυτοκράτορα και η συμπεριφορά του δημιουργείται (ή χαρίζεται;) από το φεγγάρι και όχι από την ίδια τη ζωή.

Η ταινία εξαντλείται σε «τυπικές λεπτομέρειες» και δίπλα της, στο μεταξύ, φεύγει η «πεζή» πραγματικότητα. Φεύγει η ίδια η ζωή! Φεύγουν οι οικονομικοί και οι πολιτικοί λόγοι που επέβαλαν το «συμβιβασμό» στον Ιάπωνα αυτοκράτορα και την παράδοση της χώρας του στους Αμερικάνους. Ενας συμβιβασμός, που, για όσους θέλουν να γνωρίζουν, δεν είναι άσχετος με το σημερινό «θαύμα» της ιαπωνικής οικονομίας.

Παρ' όλα αυτά, «συστήνω» την ταινία! Γιατί διαθέτει μεγάλη εικαστική δύναμη. Αποτέλεσμα της εξαιρετικής σοβιετικής κινηματογραφικής παράδοσης, που ο σκηνοθέτης αρνείται! Αλλά και γιατί βοηθάει τον «πονηρεμένο» θεατή να κατανοήσει ακόμα καλύτερα πως οι «φόρμες» στην τέχνη (και όχι μόνο) δεν είναι ποτέ αθώα σχήματα. Είναι, μπορεί να γίνουν, εργαλεία ιδεολογικής σύγχυσης. Παίζουν: Ισέι Ογκάτα, Ρόμπερτ Ντόσον, Καόρι Μόρι, Σιμέι Ταούχι.