Χρεωμένοι μέχρι τον λαιμό από τα πρώτα βήματα της ενήλικης ζωής τους είναι εκατομμύρια φοιτητές στην Ολλανδία, όπου όλα τα πανεπιστήμια - κρατικά και «μη κρατικά» - έχουν επιβάλει δίδακτρα, χωρίς να λογαριάζεται το κόστος για τα πανάκριβα ενοίκια ή ένα δωμάτιο σε φοιτητική εστία. Εκεί, λοιπόν, που τα «μη κρατικά» πανεπιστήμια είναι πραγματικότητα εδώ και πολλά χρόνια, οι φοιτητές είναι τελικά πελάτες και στα «δημόσια», οι ταξικοί φραγμοί είναι ανυπέρβλητοι και ούτε λόγος για ένα παιδί από φτωχή, εργατική οικογένεια ή με μεταναστευτικό υπόβαθρο, να καταφέρει να σπουδάσει. Οσοι μάλιστα το επιχειρούν καταλήγουν χρεωμένοι πριν ακόμη βγουν στην παραγωγή, ενώ το φοιτητικό χρέος επηρεάζει στη συνέχεια και το στεγαστικό τους δάνειο. Τα στοιχεία της εθνικής στατιστικής υπηρεσίας (CBS) είναι ενδεικτικά: 1,6 εκατ. απόφοιτοι πανεπιστημίου στην Ολλανδία χρωστούσαν πάνω από 28 δισ. ευρώ στις αρχές του 2023, ποσό αυξημένο κατά 1,7 δισ. ευρώ από το 2022. Το φοιτητικό χρέος έχει διπλασιαστεί μετά την κατάργηση των υποτροφιών το 2015 (φέτος επανήλθαν, αλλά μειωμένες). 330.000 φοιτητές χρωστούν πάνω από 30.000 ευρώ (215.000 πριν από την κατάργηση των υποτροφιών). Από αυτούς, οι 120.000 χρωστούν πάνω από 50.000 ευρώ. Κατά μέσο όρο, οι απόφοιτοι ηλικίας 25 - 29 ετών χρωστούν 22.900 ευρώ. Τα δε επιτόκια των φοιτητικών δανείων αυξήθηκαν στο 2,56% για όσους αποφοίτησαν πριν από 5 χρόνια. Αντίστοιχη είναι η κατάσταση και στη Βρετανία, όπου η θηλιά του φοιτητικού χρέους σφίγγει στον λαιμό εκατομμυρίων λαϊκών οικογενειών, προσφέροντας «εικόνες από το μέλλον» των αντιδραστικών μεταρρυθμίσεων που γίνονται και στη χώρα μας, με αποκορύφωμα τον νόμο για την ιδιωτικοποίηση των ΑΕΙ.