«Το Παρίσι των εργατών με την Κομμούνα του θα γιορτάζεται πάντα σαν δοξασμένος προάγγελος μιας νέας κοινωνίας. Τους μάρτυρές της τους έχει κλείσει μέσα στη μεγάλη της καρδιά η εργατική τάξη. Τους εξολοθρευτές της τους κάρφωσε κιόλας η ιστορία στον πάσσαλο της ατίμωσης απ' όπου δεν μπορούν να τους λυτρώσουν μήτε όλες οι προσευχές των παπάδων τους». (Καρλ Μαρξ, «Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία»).

Ετσι τέλειωσε το περίφημο έργο του ο Μαρξ, το οποίο αποτελείται από τις δύο διακηρύξεις για τον Γαλλοπρωσικό Πόλεμο του 1870 και τη διακήρυξη για τον εμφύλιο πόλεμο στη Γαλλία το 1871 του γενικού συμβουλίου της Διεθνούς Ενωσης Εργατών, (Α' Διεθνής), της οποίας ιδρυτές ήταν οι Μαρξ - Ενγκελς. Σήμερα 130 χρόνια μετά την πρώτη στον κόσμο απόπειρα της εργατικής τάξης να ανοίξει το δρόμο προς τον Κομμουνισμό, τούτα τα λόγια του Μαρξ, επίκαιρα ως προς την ιστορία, επιβεβαιώνονται, αφού πράγματι ο καπιταλισμός έχει ιστορικά ξεπεραστεί. Βεβαίως, το έργο του Μαρξ «Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία», αποτελεί έναν ακόμη θεμελιώδη κρίκο στη θεωρία για την επανάσταση. Αποδεικνύει με σαφήνεια και επιστημονική τεκμηρίωση όχι μόνο το αντικειμενικά αναπόφευκτο της Κομμούνας στην εποχή της, αλλά και το γιατί και πώς η εργατική τάξη βρέθηκε στο προσκήνιο του κοινωνικοπολιτικού αγώνα ως «τάξη για τον εαυτό της», για τα δικά της γενικά συμφέροντα, αλλά και για το σύνολο των λαϊκών συμφερόντων ενάντια στην αστική τάξη. Ο Μαρξ, μαζί με την ανάλυση των ιστορικοπολιτικών στοιχείων της εποχής που συνέβαλαν στο ξέσπασμα της πρώτης προλεταριακής επανάστασης, κάνει ανάλυση των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών της εποχής, μελετώντας και αποδεικνύοντας τη συνύπαρξη των υλικών και αντικειμενικών προϋποθέσεων με τον υποκειμενικό παράγοντα στην επανάσταση. Αναφέρει τις ώριμες υλικές προϋποθέσεις για τη συγκεκριμένη εξέλιξη, αλλά και για τις ταξικές σχέσεις, το ρόλο των τάξεων, το περιεχόμενο των αντιθέσεων και την έκφρασή τους στη συγκεκριμένη ιστορική στιγμή, την αφορμή, για να πάρουν οι προλετάριοι την κατάσταση στα χέρια τους, αλλά και το κοινωνικοοικονομικό περιεχόμενο της πρώτης προλεταριακής επανάστασης και την εμφάνιση της πρώτης μορφής δικτατορίας του προλεταριάτου, ως εξουσίας για την πραγματοποίησή της. Αναδεικνύει επίσης την προσπάθεια της εργατικής τάξης να τραβήξει τα μικροαστικά στρώματα σε συμμαχία ενάντια στην αστική τάξη, προκειμένου να απελευθερωθεί συνολικά η κοινωνία από την εκμετάλλευση.

Ο πρόλογος, επίσης, του Ενγκελς συμπληρώνει το συγκεκριμένο έργο έτσι που ιστορικά, αλλά και από την άποψη των συμπερασμάτων και διδαγμάτων της Κομμούνας, να κατανοείται πλήρως για τη σημερινή πραγματικότητα το αντικειμενικά αναπόφευκτο του περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό. Ως φόρο τιμής στη μνήμη στην Κομμούνα, ας ξαναμελετήσουμε τον «Εμφύλιο πόλεμο στη Γαλλία». Είναι ωφέλιμο στην επαναστατική δράση στις σύγχρονες συνθήκες και τα καθήκοντα της ταξικής πάλης.

«Τα ξημερώματα της 18 του Μάρτη 1871, το Παρίσι ξύπνησε με τη βροντερή ιαχή:"Ζήτω η Κομμούνα!" Τι είναι η Κομμούνα, αυτή η σφίγγα που υποβάλλει σε τόσο σκληρή δοκιμασία το αστικό μυαλό;

"Οι προλετάριοι του Παρισιού, έλεγε η κεντρική επιτροπή στη διακήρυξή της της 18 του Μάρτη, μέσα από τις αποτυχίες και τις προδοσίες των κυρίαρχων τάξεων κατάλαβαν ότι έφτασε η ώρα να σώσουν την κατάσταση, παίρνοντας στα χέρια τους τη διεύθυνση των δημοσίων υποθέσεων... Κατάλαβαν ότι είναι επιτακτικό τους καθήκον και απόλυτο δικαίωμά τους να γίνουν κύριοι της τύχης τους και να πάρουν στα χέρια τους την κυβερνητική εξουσία". Μα η εργατική τάξη δεν μπορεί απλώς να πάρει στα χέρια της την έτοιμη κρατική μηχανή και να τη βάλει σε κίνηση για τους δικούς της σκοπούς... Η Κομμούνα έδωσε στη δημοκρατία τη βάση πραγματικά δημοκρατικών θεσμών. Ομως ο τελικός της σκοπός δεν ήταν ούτε "ούτε η φτηνή κυβέρνηση", ούτε η "αληθινή δημοκρατία". Και τα δυο υπήρξαν συνακόλουθά της... Το πραγματικό της μυστικό ήταν ότι ήταν ουσιαστικά μια κυβέρνηση της εργατικής τάξης, το αποτέλεσμα της πάλης της παραγωγικής τάξης ενάντια στην τάξη των σφετεριστών, η ανοιχτή τελικά πολιτική μορφή με την οποία μπορούσε να συντελεστεί η οικονομική απελευθέρωση της εργασίας». (Καρλ Μαρξ, «Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία».

«Κοιτάχτε την Παρισινή Κομμούνα. Αυτή ήταν η δικτατορία του προλεταριάτου». (Ενγκελς, από την εισαγωγή του στον Εμφύλιο πόλεμο στη Γαλλία).

Ο «Ριζοσπάστης», σήμερα με τη συμπλήρωση ακριβώς των 130 χρόνων από την εγκαθίδρυση της Κομμούνας, παρουσιάζει ένα μικρό αφιέρωμα που αποτελείται από μικρό ιστορικό για την Κομμούνα, καθώς και το ρεπορτάζ του Μαξ Βιγιώμ τη μέρα της επίσημης ανακήρυξης της Κομμούνας, αναδημοσίευση από το περιοδικό «Νέοι Πρωτοπόροι», τεύχος 3-4 του 1933.