Τα βουρκωμένα μάτια του Λιονέλ Ζοσπέν, το πρωί της Πέμπτης 7 Δεκέμβρη, την ώρα που υποδεχόταν τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης στο συνεδριακό κέντρο «Ακρόπολις» στη Νίκαια, δεν ήταν αποτέλεσμα κάποιας συγκίνησης, ήταν το αποτέλεσμα του νέφους από τα δακρυγόνα της αστυνομίας κατά των διαδηλωτών. Στον ίδιο λόγο οφειλόταν και ο επίμονος βήχας του Προέδρου της Γαλλίας Ζακ Σιράκ, όταν μίλησε στην τελετή έναρξης της Συνόδου Κορυφής. Και τα δυο περιστατικά υπογραμμίστηκαν από τα γαλλικά μέσα ενημέρωσης, που έτσι θέλησαν να δείξουν ότι τα όσα έγιναν στους δρόμους της Νίκαιας την Τετάρτη και την Πέμπτη, 7 και 8 Δεκέμβρη, έγιναν «αισθητά» από τους «δεκαπέντε» και ιδιαίτερα από τους Γάλλους οικοδεσπότες της Συνόδου.

Αν το παζάρι για το μοίρασμα των ψήφων και των μεριδίων επιρροής ήταν το χαρακτηριστικό των εργασιών της Συνόδου, οι μεγάλες και μαχητικές διαδηλώσεις «έκλεψαν την παράσταση». Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι οι διαδηλώσεις που συνοδεύουν πλέον τις Συνόδους Κορυφής της ΕΕ άρχισαν το 1994 στο Λουξεμβούργο και έκτοτε συνεχίζονται κανονικά. Η συμμετοχή σ' αυτές και η μαχητικότητά τους ακολουθούν γεωμετρική πρόοδο, γεγονός που αντανακλά αφ' ενός τη συνεχώς αυξανόμενη οξύτητα των λαϊκών προβλημάτων και αφ' ετέρου ότι μεγάλα τμήματα των πληθυσμών της ΕΕ αναγνωρίζουν ως κυρίως υπεύθυνη την «Ευρωπαϊκή Ενωση του κεφαλαίου», όπως χαρακτηριστικά έγραφε ένα από τα πανό των διαδηλωτών στη Νίκαια.

Οι διαδηλώσεις της Νίκαιας κατά γενική ομολογία ήταν οι μεγαλύτερες και πιο μαχητικές. Πήραν μέρος σ' αυτές πάνω από 100.000 άτομα από τη Γαλλία και τις άλλες χώρες- μέλη της ΕΕ. Τις δυο πρώτες μέρες της Συνόδου συνέρεαν συνεχώς διαδηλωτές που έφθαναν στην πόλη με κάθε μέσο. Και να σκεφθεί κανείς ότι ένας πολύ μεγάλος αριθμός έμειναν στα γαλλο-ιταλικά σύνορα αφού η αστυνομία απαγόρευσε την είσοδό τους.

Το απόγευμα της Τετάρτης, η διαδήλωση οργανώθηκε από τη Συνομοσπονδία Ευρωπαϊκών Συνδικάτων (ΣΕΣ) και πήραν μέρος σ' αυτήν συνδικάτα από όλες τις χώρες της ΕΕ. Πολύ γρήγορα οι διαδηλωτές ξεπέρασαν το ιδιαίτερα ανεπαρκές πλαίσιο των διοργανωτών (η ΣΕΣ ζητούσε από τους «δεκαπέντε» μια βελτιωμένη Χάρτα Κοινωνικών Δικαιωμάτων). Τα συνθήματα που κυριάρχησαν στην πορεία, η οποία πραγματοποιήθηκε υπό συνεχή βροχή και στην οποία πήραν μέρος πάνω από 60.000 άτομα, κατήγγειλαν την ΕΕ για την ανεργία, τη λιτότητα, την επίθεση κατά των εργασιακών δικαιωμάτων και της κοινωνικής ασφάλισης. Ιδιαίτερη συμβολή στη διαμόρφωση του αγωνιστικού χαρακτήρα της διαδήλωσης είχε το μπλοκ του Πανεργατικού Αγωνιστικού Μετώπου, που έγινε δεκτό από τους άλλους διαδηλωτές με ιδιαίτερη θερμότητα. «Αυτή η Ενωση η Ευρωπαϊκή, των μονοπωλίων είναι εντολή», «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ πολέμου συνδικάτο» ήταν τα συνθήματα του ΠΑΜΕ, ενώ ανάρπαστη έγινε από τους διαδηλωτές η ανακοίνωση που κυκλοφόρησε στα αγγλικά και γαλλικά το ΠΑΜΕ, στην οποία μεταξύ άλλων υπογράμμιζε ότι «οι εργαζόμενοι της Ευρώπης, μπροστά στον εμπαιγμό και την υποκρισία της ΕΕ για τη δήθεν Χάρτα των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, θα πρέπει ν' αντιπαραθέσουν τη δική τους διεθνιστική ταξική "Χάρτα" των ταξικά προσανατολισμένων αγώνων, για πραγματικά σύγχρονα δικαιώματα, αντίστοιχα με τις νέες αυξημένες ανάγκες των εργαζομένων».

Το πρωί της Πέμπτης έγινε η δεύτερη διαδήλωση, στην οποία πήραν μέρος πάνω από 40.000 άτομα και την οποία διοργάνωσαν επιτροπές και οργανώσεις κατά της «παγκοσμιοποίησης», ακτιβιστές οικολόγοι, ειρηνιστικές κινήσεις, κοινωνικές οργανώσεις κ.ά. Κατά τη διάρκεια της πορείας, η αστυνομία επιτέθηκε με ιδιαίτερη αγριότητα, όταν οι διαδηλωτές επιχείρησαν να πλησιάσουν το κτίριο όπου γινόταν η Σύνοδος Κορυφής. Περισσότεροι από 80 τραυματίες, δεκάδες συλλήψεις και ένα νέφος δακρυγόνων πάνω από τη Νίκαια ήταν ο απολογισμός της αστυνομικής επίθεσης. Θυμηδία προκάλεσε η δήλωση του Γάλλου Προέδρου Ζ. Σιράκ, ο οποίος απέδωσε τα επεισόδια σε Βάσκους και Κορσικανούς αυτονομιστές.

Ενα χαρακτηριστικό αυτών των διαδηλώσεων είναι η «πολυχρωμία» τους, δηλαδή οι διαφορετικές αφετηρίες από τις οποίες ξεκινούν οι συμμετέχοντες για να καταλήξουν στην κοινή πορεία. Αν κοιτάξει κανείς τις πολιτικές θέσεις των οργανώσεων που πήραν μέρος, θα διαπιστώσει ότι αυτές εκτείνονται σε ένα πολύ μεγάλο φάσμα. Στο φάσμα αυτό περιλαμβάνονται απόψεις που υποστηρίζουν την ολοκλήρωση της ΕΕ, ζητώντας μεγαλύτερη ευαισθησία για τους εργαζόμενους και τα ασθενέστερα λαϊκά στρώματα, άλλες που αντιμετωπίζουν επιμέρους πλευρές των συνεπειών από την πολιτική της ΕΕ όπως η ανεργία, η φτώχεια, η καταστροφή του περιβάλλοντος, ο «κοινωνικός αποκλεισμός», η εκμετάλλευση των χωρών του «τρίτου κόσμου» κ.λπ. Σε αρκετές περιπτώσεις διατυπώνονται απόψεις που θίγουν ορισμένα κρίσιμα ζητήματα, όπως τα χρέη των φτωχότερων χωρών, ο περιορισμός της ελευθερίας στην κίνηση των κεφαλαίων, η καταστροφή του παγκόσμιου κλίματος από την ασυδοσία των μεγάλων καπιταλιστικών χωρών κ.ά. Ολα αυτά όμως, μέσα σε ένα περιορισμένο πολιτικό πλαίσιο και με μια αποσπασματικότητα.

Αυτή η «πολυχρωμία» είναι από τη μια πλευρά πηγή συνεχούς ανανέωσης και πύκνωσης των γραμμών του κινήματος κατά των επιλογών της ΕΕ. Είναι όμως και στοιχείο αδυναμίας, αφού η κάθε συνιστώσα αυτού του κινήματος φαίνεται να στοχεύει σε διαφορετικό στόχο, ενώ συμβάλλει και στη διατήρηση αυταπατών και ψευδαισθήσεων σχετικά με τον πραγματικό χαρακτήρα της ΕΕ.

Η προοπτική ενός μονιμότερου και σταθερότερου συντονισμού μεταξύ των κινημάτων που αναγνωρίζουν στον καπιταλιστικό χαρακτήρα της ολοκλήρωσης της ΕΕ τη βασική αιτία της κατάστασης, είναι αυτή τη στιγμή μια προϋπόθεση ώστε αυτό το «πολύχρωμο» κίνημα να διατηρήσει τη ζωντάνια του και ταυτόχρονα να αποκτήσει πολιτική στόχευση και αποτελεσματικότητα.

Από τις εξελίξεις αυτές προβάλλει η ανάγκη συγκρότησης ενός ευρωπαϊκού αντιιμπεριαλιστικού αντιμονοπωλιακού κινήματος, στηριγμένου στα λαϊκά κινήματα σε εθνικό επίπεδο, εναντίον της καπιταλιστικής βαρβαρότητας και της στυγνής εκμετάλλευσης των εργαζομένων από τον ευρωπαϊκό ιμπεριαλισμό. Ενα κίνημα ικανό να αξιοποιεί τις αντιφάσεις και αντιθέσεις του ιμπεριαλισμού και που θα αναπτύσσει και θα συντονίζει γενικότερους αγώνες, ενώ με τη δράση του θα δίνει ελπίδα και φτερά σε λαούς και κινήματα που αφυπνίζονται.