1. Στη Θέση 13 γίνεται η εκτίμηση σχετικά με τις αντιδραστικές εξελίξεις στο ελληνικό νομικοπολιτικό εποικοδόμημα. Τα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά αφορούν τόσο στην εσωτερική ενίσχυση των μηχανισμών καταστολής όσο και στην παραπέρα ενίσχυση του αυταρχικού κι αντιδημοκρατικού χαρακτήρα της ποινικής πολιτικής του αστικού κράτους με την ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο υπερεθνικών συμφωνιών, που ανατρέπουν τα δοσμένα σε ό,τι αφορά τα λαϊκά δικαιώματα (π.χ. η υιοθέτηση της «διακριτικής παρακολούθησης» καταργεί βάναυσα το τεκμήριο της αθωότητας, «νομιμοποιώντας» την κρατική εξουσία να στρέφει τους μηχανισμούς της εναντίον οποιουδήποτε, με αφορμή το φρόνημά του ). Παραπέρα, ενισχύεται η ιδεολογική πίεση στους εργαζόμενους να συμβιβαστούν με τη συγκεκριμένη αστική νομιμότητα ως τη «δίκαιη» μορφή κοινωνικής οργάνωσης, σε μια προσπάθεια να ταυτίσουν στη συνείδηση των εργαζόμενων την έννοια δημοκρατία με τους Θεσμούς της δικτατορίας της α.τ. (κοινοβούλιο, οι εκλογές, και εσχάτως προέκυψαν και τα ΜΜΕ ως «θεσμοί»). Η αποκάλυψη του ταξικού χαρακτήρα αυτής της πολιτικής, η οργάνωση και κλιμάκωση της πάλης για την ανατροπή της στην προσπάθεια για συγκρότηση του Α.Α.Δ.Μ. πρόκειται να γίνει σ' ένα «Θεσμικό έδαφος» σαφέστατα πιο αρνητικό σε σχέση με παλιότερες περιόδους. Χρειάζεται επόμενα να μπει καλύτερα στο σχεδιασμό και τη δράση των κομματικών οργάνων η διαπαιδαγώγηση των λαϊκών μαζών και της νεολαίας ενάντια στην αστική νομιμότητα και τους Θεσμούς της. Και μάλιστα όχι από θέση, αδιέξοδης, υπεράσπισης της πρότερης κατάστασης, αλλά επιθετικά, με τη γενίκευση του εργατικού / κοινωνικού ελέγχου συνολικά και τον προσανατολισμό για δημιουργία νέων θεσμών λαϊκής δράσης κι οργάνωσης της κοινωνικής ζωής. Θεσμοί που θα διαλύουν την αυταπάτη περί «μοναδικότητας» του υπάρχοντος συστήματος και παράλληλα θα λειτουργούν ως όργανα του λαϊκού αγώνα και, σε μια πορεία, της λαϊκής εξουσίας.

2. Ξεκινώντας από την καθημερινότητα, τη συγκεκριμένη εφαρμογή στη ζωή της αντιλαϊκής πολιτικής, απαιτείται μεγάλη ικανότητα, ώστε να μπορεί να καταδείχνεται η σύνδεση της τελευταίας, με τους όρους που τη διαμορφώνουν (τις νομικές ρυθμίσεις δηλαδή). Τα αιτήματα για κατάργηση των αντιδραστικών νόμων μολονότι σωστά μπαίνουν, δε λύνουν από μόνα τους το πρόβλημα -της κατανόησης του συγκεκριμένου ταξικού χαρακτήρα των νόμων - στο βαθμό που δεν αναπτύσσεται παράλληλα μια δουλιά για τα αίτια αυτής της πολιτικής, ποιον εξυπηρετεί. Η «νομιμότητα» του 2525 π.χ. έγκειται στην ικανοποίηση των συμφερόντων της α.τ. για μαζική παραγωγή αμόρφωτων / καταρτισμένων εργαζομένων, ικανών να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις ενός ευέλικτου εργασιακού περιβάλλοντος, και τελικά για ενίσχυση της κερδοφορίας της. Στο βαθμό που η δουλιά γίνεται ολοκληρωμένα, φτάνει στην καρδιά της πολιτικής αντιπαράθεσης μετράμε και συγκεκριμένες θετικές διεργασίες στις συνειδήσεις.

3. Χρειάζεται να γίνουν αποφασιστικά βήματα και στη διάλυση των αυταπατών που υπάρχουν στην πλειοψηφία των εργαζομένων και που έχουν να κάνουν τόσο με την ταύτιση της έννοιας δημοκρατία με τη δικτατορία της α.τ. όσο και με το περιεχόμενο της έννοιας νομιμότητας συνολικά. Αποτελεί τροχοπέδη στη δουλιά μας, καθώς σ' αυτές τις αυταπάτες οικοδομούνται μοιρολατρικές αντιλήψεις αλλά και φόβος που οδηγεί στην επιλογή «νόμιμων» -και συχνά ακίνδυνων για την α.τ.- μορφών δράσης αντί για τις «παράνομες». Να κατανοηθεί επόμενα σε βάθος ότι ούτε η συγκεκριμένη μορφή πολιτειακής οργάνωσης είναι τυχαία, ούτε επόμενα η νομιμότητα που αυτή καθορίζει αφορά το «σύνολο των πολιτών». Τα όρια της αστικής νομιμότητας, κύρια μέσα στη ζωή, μπορούν να περιοριστούν και περιορίζονται με τη δράση του μαζικού λαϊκού κινήματος. Ωστόσο, το ανώτερο ποιοτικά βήμα συνίσταται, κατά τη γνώμη μου, στο να καταδείξουμε καλύτερα στους εργαζόμενους ότι η πολιτικοποίηση των διεκδικήσεων της ε.τ. και κατά συνέπεια η ανώτερη ποιοτικά οργάνωσή της κι οι πιο προωθημένες μορφές πάλης που επιλέγει εκφράζουν τα αντικειμενικά της συμφέροντα, άρα δημιουργούν τη νομιμότητά της.

4. Χρειάζεται να διαπαιδαγωγηθεί η ε.τ., η νεολαία κι ο λαός ευρύτερα, στην αντίληψη ότι η οργάνωση της κοινωνικής ζωής κι επόμενα η θεσμική της αντανάκλαση αφορά αποκλειστικά τους ίδιους τους εργαζόμενους και η απομάκρυνσή τους από την εξουσία δε συνιστά μοιραία μόνιμη και «αντικειμενική» κατάσταση, πολλώ δε μάλλον, είναι εντελώς ανόητη η επίκληση της αστικής νομιμότητας για τα όρια της δράσης τους. Ενα εργοστάσιο που η παραγωγή συνεχίζεται ενώ βρίσκεται υπό κατάληψη π.χ. αποτελεί μια νόμιμη κατάσταση, επειδή ακριβώς εκφράζει τα αντικειμενικά κι ιστορικά συμφέροντα της ε.τ. για το συγκεκριμένο χώρο -και βέβαια ο αντίχτυπος μιας τέτοιας «άσκησης» εργατικής δημοκρατίας είναι πολύ ευρύτερος (υπάρχει η σχετική εμπειρία των «Σοβιέτ της Φίατ», στα πλαίσια του κινήματος καταλήψεων στον βιομηχανικό ιταλικό βορρά το 1920). Αντίστοιχα δεν είναι «νόμιμος» ο 2525/97, επειδή υπερψηφίστηκε με όλες τις προβλεπόμενες διαδικασίες από το Κοινοβούλιο. Είναι παράνομος, γιατί ψηφίστηκε με τις ψήφους των βουλευτών των αστικών κομμάτων που εκφράζουν ένα ελάχιστο ποσοστό των πολιτών που έχουν την ελληνική ιθαγένεια, τους πλουτοκράτες. Δεν ήταν νόμιμη η «σύμφωνη με τις ισχύουσες διατάξεις», πλεύση του «Σαμίνα». Ηταν παράνομη, γιατί είναι παράνομα, ενάντια στα συμφέροντα των εργαζόμενων, τα συμφέροντα των εφοπλιστών. Οσο καλύτερα αποκαλύπτεται το ταξικό περιεχόμενο, ο εργαλειακός χαρακτήρας των αστικών νόμων, τόσο θα ενισχύεται η ποιότητα της δράσης του ε.σ.κ. και του ευρύτερου λαϊκού κινήματος και θα οικοδομούνται γνήσιοι δημοκρατικοί θεσμοί, που θα εκφράζουν τα αντικειμενικά συμφέροντα των εργαζόμενων, θεσμοί που δε θα χωράν στην, εχθρική απέναντι στη δημοκρατία, δικτατορία των αστών.

5. Η προσπάθεια για διαμόρφωση θεσμών κοινωνικού / λαϊκού ελέγχου αποχτά κομβική σημασία. Σ' ένα εργοστάσιο όπου το συνδικάτο όχι μόνο θα καταγράφει ζητήματα υγιεινής στους χώρους δουλιάς, όχι μόνο θα επεξεργάζεται μελέτες για την παραγωγικότητα και τις δυνατότητές του, όχι μόνο θα μελετά και θα κριτικάρει τη διαχειριστική πολιτική της εργοδοσίας με αφετηρία τα δικά του ταξικά συμφέροντα, αλλά, παράλληλα, θα βάζει κεντρικό αντικείμενο της δράσης του το περπάτημα στη ζωή αυτών του των επεξεργασιών, οι εργαζόμενοι ήδη έχουν καταργήσει στη συνείδησή τους την ιδεολογική βάση της αστικής νομιμότητας, την αντίληψη δηλ. ότι αυτοί, οι αστοί, ξέρουν, γι' αυτό και διευθύνουν -κι όχι μόνο σε επίπεδο επιχείρησης. Οσο καταχτιέται και γενικεύεται αυτή η ποιότητα δράσης στους εργασιακούς και τους άλλους χώρους κοινωνικής δράσης, τόσο και ταχύτερα θα είναι τα βήματα προς το σοσιαλισμό.

6. Αξίζει μιας παρατήρησης η συστηματική παραβίαση από τους αστούς του καταστατικού χάρτη της κυριαρχίας τους, δηλ. του Συντάγματος, σαν στοιχείου της αντιδραστικοποίησης του νομικοπολιτικού εποικοδομήματος αλλά και για παραπέρα προβληματισμό. Το κουρέλιασμα του Σ. από την κυβέρνηση Σημίτη στην περίπτωση των ΝΑΤΟικών στρατευμάτων την άνοιξη του '99, υπογράμμισε ότι για την ίδια την α.τ. δεν υπάρχουν όρια νομιμότητας, δείχνοντας ότι «η ερμηνεία των συνταγματικών διατάξεων, που μπορεί να φτάσει μέχρι την παραβίαση του γράμματος του Συντάγματος, γίνεται έτσι κι αλλιώς από το τμήμα εκείνο του κρατικού μηχανισμού, που έχει την πραγματική εξουσία να παίρνει κάθε φορά αποφάσεις» (1). Αντίστοιχα η υπεράσπισή του από τους κομμουνιστές και άλλους δημοκράτες θεωρήθηκε παράνομη εκτός των άλλων και αντιμετωπίστηκε με επιθέσεις από τους κατασταλτικούς μηχανισμούς. Οι αστοί δε σεβάστηκαν το Σύνταγμά τους, γιατί στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν κάλυπτε τα συμφέροντά τους για συμμετοχή στη λεηλασία των Βαλκανικών λαών, ενώ οι εργαζόμενοι, η νεολαία κι ο λαός υπερασπίστηκαν το Σύνταγμα που τους δένει χειροπόδαρα, γιατί πάλι στην προκειμένη περίπτωση εξέφραζε τα συμφέροντά τους για ειρηνική συνύπαρξη με τους γειτονικούς λαούς και διεθνιστική αντιιμπεριαλιστική αλληλεγγύη ενάντια στο στρατό των καπιταλιστών. Προφανώς για να μην εμφανίζονται τέτοιες αντιφάσεις χρειάζεται οι εργαζόμενοι κι όλος ο λαός να φτιάξουν τον καταστατικό χάρτη της δικής τους κυριαρχίας, το δικό τους λαϊκό σύνταγμα. Για να μπουν δηλαδή τα πράγματα στη θέση τους.

(1) Δημ. Καλτσώνη, «Το Σύνταγμα στη λενινιστική σκέψη»

Μέλος του Γραφείου Πόλης Θεσσαλονίκης της ΚΝΕ