Κυριακή 13 Φλεβάρη 2000
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 6
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Για ποια δημοκρατία;

Για τον απλό προοδευτικό πολίτη, "δημοκρατία" σημαίνει εκείνο το σύστημα, στο οποίο οι πλατιές μάζες έχουν τη δυνατότητα ουσιαστικής συμμετοχής στη διαχείριση των πραγμάτων που αφορούν τη ζωή τους και στο οποίο τα μέσα πληροφόρησης είναι ανοιχτά και διαθέσιμα σε όλους. Με άλλα λόγια, ο συνειδητός πολίτης αντιλαμβάνεται την πραγματική δημοκρατία σαν μια δυναμική συμμετοχική διαδικασία, όπου η συνεισφορά του καθενός είναι δυνατή και επιβεβλημένη. Αντίθετα, για την άρχουσα τάξη, η έννοια της δημοκρατίας είναι σαφώς πιο περιορισμένη. Γι' αυτήν "δημοκρατία" σημαίνει ότι οι μάζες πρέπει να κρατηθούν μακριά από τη διαχείριση των πραγμάτων που τις αφορούν, καθώς και από κάθε σχετική πηγή πληροφόρησης, τα οποία αποτελούν αποκλειστικό προνόμιο μιας περιορισμένης ελίτ.

Το 1975, η άρχουσα τάξη των μητροπολιτικών κέντρων του καπιταλισμού θορυβημένη από την αφύπνιση των μαζών κατά τη δεκαετία 1960-'70 και από το πέρασμά τους από το παρασκήνιο στο προσκήνιο του ιστορικού γίγνεσθαι, προχώρησε σε μια εκτίμηση της διαμορφωθείσης κατάστασης και σε υποδείξεις προς τις πολιτικές αρχές για το πώς θα μπορούσε να ανατραπεί ο δυσμενής γι' αυτήν συσχετισμός. Το έργο αυτό το εκπόνησε η γνωστή, σκιώδης παγκόσμια υπερκυβέρνηση, η Τριμερής Επιτροπή (Trilateral Commission), στην οποία μετείχαν οι μεγαλύτεροι κεφαλαιοκράτες των ανεπτυγμένων βιομηχανικά κέντρων των ΗΠΑ, της Ευρώπης και της Ιαπωνίας, καθώς και οι κορυφαίοι ακαδημαϊκοί των χωρών αυτών, που λειτουργούν σαν απολογητές του συστήματος. Αποτέλεσμα των εργασιών αυτής της επιτροπής ήταν μια μελέτη με τον τίτλο "Κρίση της Δημοκρατίας" (Crisis of Democracy). Σύμφωνα με την επιτροπή, η κρίση της δημοκρατίας ήταν συνέπεια της ενεργότερης συμμετοχής των λαϊκών μαζών στα πολιτικά πράγματα, που ανέτρεπε τα πλαίσια που είχαν οριοθετηθεί στην πρώτη μεταπολεμική δεκαπενταετία. Η επιτροπή πρότεινε τη λήψη μέτρων για την ομαλοποίηση της κατάστασης, για τη χειραγώγηση των μαζών και για τον έλεγχο των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Στόχος ήταν η επιστροφή του αφυπνισμένου κόσμου σε μια κατάσταση παθητικότητας και απάθειας. Είναι χαρακτηριστικό της προαναφερθείσης μελέτης η χρήση του ευφημιστικού όρου "Μετριασμός της δημοκρατίας" "Moderation of Democracy).(*1)

Με το τέλος της δεκαετίας του '70, που σηματοδοτείται από την εμφάνιση στο πολιτικό προσκήνιο ακραίων αντιδραστικών δυνάμεων (Θάτσερ 1979, Ρήγκαν 1981), οι προτροπές - διαταγές της άρχουσας τάξης αρχίζουν να υλοποιούνται σε όλα τα επίπεδα, πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό. Είναι η επέλαση του νεοφιλελευθερισμού που διαρκεί σε όλη τη δεκαετία 1980-'90. Βασική συνιστώσα αυτής της επιχείρησης ήταν ο πλήρης έλεγχος και η ευθυγράμμιση των Μέσων Ενημέρωσης, με τις επιλογές της ελίτ (μια σχέση που είχε διαταραχτεί ως ένα βαθμό τη δεκαετία του '60). Στις ΗΠΑ έχουμε κάθετες ολοκληρώσεις των εταιριών που δραστηριοποιούνται στο χώρο της πληροφόρησης. Μέσα από τη διαδικασία των συγχωνεύσεων και των εξαγορών έχουμε τη δημιουργία γιγάντων, που ελέγχουν την αλυσίδα της ενημέρωσης και της ψυχαγωγίας (βλέπε Time-Warner που δημιουργείται τον Ιούλη 1989.(*2)

Με το ξεκίνημα του 1990, μόλις 23 εταιρίες έλεγχαν την τεράστια αγορά της ενημέρωσης και ψυχαγωγίας, μια διαδικασία συγκέντρωσης που συνεχίστηκε με αμείωτους ρυθμούς τα επόμενα χρόνια. Στη δεκαετία, που μόλις πριν λίγο αποχαιρετήσαμε, οι διαδικασίες αυτές συνεχίστηκαν κάτω από την κάλυψη της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας (διάβαζε του κεφαλαίου). Η διαφορά είναι ότι ο πολιτικός φορέας, που κατηύθυνε αυτή τη συνέχιση της καταλήστευσης των μαζών και την υπερσυσσώρευση κεφαλαίων σε λίγα χέρια, είναι σοσιαλδημοκρατία ή η "Νέα Αριστερά". Η άρχουσα τάξη έκρινε ότι "σοσιαλιστικοί" πολιτικοί σχηματισμοί μπορούν πιο εύκολα να χειραγωγήσουν το λαϊκό κίνημα και να περάσουν τις εξοντωτικές για τον μέσο πολίτη επιλογές τους.

Στην Ελλάδα όλα αυτά τα φαινόμενα στην οικονομική βάση και στο πολιτικό εποικοδόμημα, εμφανίστηκαν με μικρή χρονική υστέρηση, αλλά διέγραψαν την ίδια τροχιά. Σήμερα βλέπουμε τεράστια (για τα δεδομένα της χώρας μας) συγκροτήματα να ελέγχουν την αγορά και να έχουν δραστηριότητες που διαχέονται σε πολλούς διαφορετικούς τομείς. Ενας μεγαλοβιομήχανος που "σέβεται" τον εαυτόν του και διεκδικεί ένα όχι ευκαταφρόνητο κομμάτι του κοινωνικού πλούτου, οφείλει να έχει μια ή περισσότερες εφημερίδες, έναν ή περισσότερους ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς, μία ή περισσότερες ομάδες ποδοσφαίρου ή μπάσκετ. Είναι τα περίφημα "διαπλεκόμενα", που τα δυο "μεγάλα" κόμματα κατά καιρούς υποκριτικά καταγγέλλουν, ενώ ταυτόχρονα πλειοδοτούν σε προσφορές προς αυτά, προκειμένου να έχουν την εύνοιά τους. Για τα μεγάλα διευθυντικά στελέχη τέτοιων επιχειρήσεων στα Μέσα Ενημέρωσης, η δουλιά τους λειτουργεί σαν περιστρεφόμενη πόρτα που την κατάλληλη στιγμή τούς περνάει από το χώρο της δημοσιογραφίας, στα κέντρα της πολιτικής εξουσίας, όπου θα μπορούσε να πει κανείς ότι λειτουργούν σαν τοποτηρητές. Ετσι βλέπουμε μεγαλοδημοσιογράφο που μέχρι πριν λίγο απαιτούσε να δεχτούμε σαν αντικειμενική την πληροφόρηση και ανάλυση που παρουσίαζε, ξαφνικά να βρίσκεται στο κλειστό κύκλο συμβούλων του πρωθυπουργού. Μεγαλοεπιχειρηματίες, ανάλογα με το αν ευνοήθηκαν ή όχι από την κυβέρνηση στο μοίρασμα της πίτας, τη στηρίζουν ή την αντιπολιτεύονται με τις εφημερίδες και τους σταθμούς. Κι αυτό το ονομάζουμε ενημέρωση και δημοκρατία, και οφείλουμε να είμαστε υπερήφανοι για ό,τι έχουμε.

Ταυτόχρονα, με πρόσχημα τη σύγχρονη "Μεγάλη Ιδέα" της ΟΝΕ συνεχίζεται με εντεινόμενους ρυθμούς η μεταφορά πλούτου από τις πλατιές μάζες στα χέρια (ή μάλλον τσέπες) λίγων. Προφανώς κάτι τέτοιο, όπως είναι εύκολα κατανοητό, απαιτεί μειωμένη λαϊκή αντίσταση και περιθωριοποιημένο λαϊκό κίνημα. Αυτό επιχειρείται να επιτευχθεί είτε έμμεσα με τα Μέσα Ενημέρωσης, που προπαγανδίζουν τον "ενεργό πολίτη του καναπέ" και φιμώνουν τα "μικρά" κόμματα που τολμούν ακόμα να αρθρώνουν ένα φιλολαϊκό λόγο, είτε άμεσα με τη λήψη πρόσθετων διοικητικών μέτρων αυταρχικού χαρακτήρα.(*3)

Μέσα σ' αυτό το γενικότερο πλαίσιο ολομέτωπης επίθεσης (σε εθνικό και διεθνές επίπεδο) του μεγάλου κεφαλαίου κατά της εργασίας, πρέπει κανείς να δει και την πρόσφατη δίωξη του "Ριζοσπάστη".

Το ΚΚΕ και η εφημερίδα του είναι μία από τις συνεπέστερες δυνάμεις στήριξης των λαϊκών αγώνων και είναι επόμενο να βρίσκεται στο στόχαστρο των δυνάμεων εκείνων που επιθυμούν τη φίμωση κάθε ανεξάρτητης δημοκρατικής φωνής. Πιστεύω ότι η δίωξη του "Ριζοσπάστη" είναι ο προάγγελος μιας αυταρχικής στροφής στην πολιτική ζωή της χώρας μας, προκειμένου να καμφθούν όλες εκείνες οι δυνάμεις, που συνεχίζουν να προβάλλουν αντίσταση στις λαϊκές πολιτικές του μεγάλου κεφαλαίου. Είναι τουλάχιστον παράδοξο ότι διώκεται η εφημερίδα ενός ιστορικού κόμματος, που ήταν ο βασικός πρωταγωνιστής του μεγαλειώδους έπους της Εθνικής Αντίστασης, από έναν υπουργό, που κατά τα άλλα υπερηφανεύεται για τη συμμετοχή του σ' αυτή.

Η δίωξη αυτή του "Ριζοσπάστη" πρέπει να λειτουργήσει σαν προειδοποίηση σ' όλους τους συνειδητούς δημοκρατικούς πολίτες, ανεξαρτήτως κομματικής τοποθέτησης, αλλά και για τους ανένταχτους (όπως ο υπογράφων), γιατί αποτελεί τον προπομπό άλλων, ακόμα πιο αυταρχικών μέτρων που θα απειλήσουν βασικές δημοκρατικές κατακτήσεις του λαϊκού κινήματος. Γι' αυτό και πρέπει χωρίς δισταγμό και απερίφραστα να καταδικαστεί.

(*1). Μεταφρασμένο σε απλή γλώσσα, αυτό σήμαινε την κατάργηση όλων εκείνων των κεκτημένων που η άρχουσα τάξη, κάτω από την πίεση του λαϊκού κινήματος και της δυσμενούς γι' αυτή διεθνούς συγκυρίας είχε αναγκαστεί να παραχωρήσει τις προηγούμενες δεκαετίες.

(*2). Αλλά και άλλες εταιρίες που η δράση τους εστιάζεται σε διαφορετικούς τομείς της οικονομίας, διεισδύουν στο χώρο της ενημέρωσης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η εταιρία GE (GENERAL ELEKTRIK), που είναι και η ιδιοκτήτρια του NBC ενός από τα τρία μεγαλύτερα τηλεοπτικά δίκτυα των ΗΠΑ. Η GE γνωστή "αμαρτωλή" Πολυεθνική Εταιρεία, που είχε καταδικαστεί κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου για συνεργασία με τη γερμανική εταιρία KRUPP, είναι από τους βασικούς σχεδιαστές, κατασκευαστές και συντηρητές σχεδόν κάθε μεγάλου οπλικού συστήματος του στρατού των ΗΠΑ. Εύκολα, λοιπόν, αντιλαμβάνεται κάποιος το είδος της "αντικειμενικής" ενημέρωσης που προσφέρει στην αμερικανική κοινή γνώμη. Επιπλέον δε (κι αυτό είναι χαρακτηριστικό της παντοδυναμίας των μονοπωλίων στις ΗΠΑ) όταν το 1961 η GE καταδικάστηκε για σωρεία εμπορικών παρανομιών, ο δικηγόρος της CLARK CLIFFORD (μετέπειτα υπουργός Αμυνας παρακαλώ), κατόρθωσε να πείσει την αμερικάνικη εφορία (το γνωστό IRS) ότι η GE μπορεί να εκπέσει από τα εισοδήματα της τις αποζημιώσεις που έπρεπε να πληρώσει για τις παράνομες δραστηριότητες! (Να μια καλή ιδέα για τους εγχώριους μεγαλοεπιχειρηματίες).

(*3). Τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου έχουν αναγορευτεί σε "εθνικά συμφέροντα", ενώ, αντίθετα, οι διεκδικήσεις των εργαζομένων, βαφτίζονται "συντεχνιακά συμφέροντα" και απορρίπτονται συνοπτικά από τους διαμορφωτές της κοινής γνώμης, λίγο πολύ ως "αντεθνικές" πράξεις.


Του
Νικόλαου Σ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ
Ο Ν. Παπαγεωργίου είναι καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ