Μιλώντας για τον Δεκέμβρη του '44 στη κατάμεστη αίθουσα εκδηλώσεων της ΚΕ του ΚΚΕ στον Περισσό ο Δ. Αρβανιτάκης είπε:

«Ο Δεκέμβρης του '44 αποτελεί μια από τις μεγάλες ηρωικές στιγμές του λαϊκού κινήματος. Τιμάμε τους κομμουνιστές, τους μαχητές του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, που έδωσαν τη ζωή τους στις μάχες της Αθήνας - Πειραιά, και τους επιζώντες, που πολέμησαν με τα όπλα την αστική τάξη και τον εγγλέζικο ιμπεριαλισμό. Η μνήμη, η πείρα που αποκτάμε είναι μια υπόσχεση για τη νίκη και σήμερα. Το έγραψε και ο κομμουνιστής ποιητής Γιάννης Ρίτσος σε ένα ποίημά του:

"Θα την φτιάξουμε πάλι την Αθήνα μας, έλα λοιπόν μην κάνεις έτσι.

Θα την πάρουμε. Θα χτίσουμε τη σοσιαλιστική Αθήνα.

Σκούπισε τα μάτια σου και κείνα τα γράμματα θα τα γράψουμε.

Ναι τ' ορκιζόμαστε, μπάρμπα Στάθη

Κόκκινα, κατακόκκινα, ναι, στη βρυσούλα σου και σ' όλες τις μάντρες, σ' όλους τους τοίχους, σ' όλο τον ουρανό ΚΚΕ, ΚΚΕ.

Σκούπισε τα μάτια σου.

ΚΚΕ.

Τ' ορκιζόμαστε".

Ο λαός, το ΚΚΕ μετά το Δεκέμβρη δεν έσκυψε το κεφάλι. Εστησε ξανά ταμπούρι το '46 με το ΔΣΕ. Κανένας αγώνας δε χάνεται. Ολοι συμβάλλουν μέχρι σήμερα για τη νίκη.

Το Δεκέμβρη του '44, ο λαός της Αθήνας αντιμετώπισε σε άνισο αγώνα την ενωμένη δύναμη των εγγλέζικων στρατευμάτων και των ντόπιων στρατιωτικών και ένοπλων αστικών δυνάμεων, τάγματα ασφαλείας, ορεινή ταξιαρχία, χίτες, αστυνομία και άλλες ομάδες συνεργατών των Γερμανών που εξόπλισαν οι αστικές δυνάμεις και οι Εγγλέζοι. Και τότε ο λαός, ανάμεσα στις αλυσίδες και στα όπλα, διάλεξε τα όπλα. Γι' αυτό όσα και αν γραφτούν εναντίον του Δεκέμβρη, θα μείνει ζωντανό το πύρινο σύνθημα του πανό που κρατούν οι μαυροφορεμένες κοπέλες της ιστορικής φωτογραφίας: "Οταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας, διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα".

Μαζί με την ΚΝΕ, η Κομματική Οργάνωση Αθήνας, η οργάνωση που τότε έδωσε πάνω από 5.000 νεκρούς και τραυματίες, πρέπει να πρωτοστατήσει να μάθει η νέα βάρδια των επαναστατών το μεγαλείο του Δεκέμβρη. Ο Δεκέμβρης παραδειγματίζει, ατσαλώνει, δυναμώνει την αδιαλλαξία και σήμερα απέναντι στον αντίπαλο. Συμβάλλει να διαμορφώνεται μια αφοσιωμένη πρωτοπορία, πανέτοιμη στις συγκρούσεις με τα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό για τον Σοσιαλισμό. Δεν αφορά μόνο τους κομμουνιστές. Αφορά όλο το λαό, γιατί οι Βρετανοί ιμπεριαλιστές και η αστική τάξη ήθελαν να γονατίσουν ολόκληρο το λαό, να τον αναγκάσουν να απαρνηθεί αξίες, ιδανικά και οράματα.

Είμαστε περήφανοι για τον ηρωικό Δεκέμβρη του '44. Το γεγονός ότι τιμάμε και συζητάμε για τον ηρωικό Δεκέμβρη είναι πολύ σημαντικό.

Οχι μόνο γιατί οι εκδηλώσεις τιμής και μνήμης διαπαιδαγωγούν, απαντούν στα ψέματα, στη διαστρέβλωση της Ιστορίας, στον αντικομμουνισμό, αλλά και συμβάλλουν στον ιδεολογικό εξοπλισμό, στη μαχητικότητα για να διεξάγεται καλύτερα σήμερα η ταξική πάλη.

Εχουμε ένα και μοναδικό καθήκον: Να φέρουμε σε πέρας αυτό που ξεκίνησε με την ίδρυση, πριν 91 χρόνια, του ΚΚΕ. Να συμβάλουμε σταθερά και αταλάντευτα με πανστρατιά λαϊκής αντεπίθεσης, να κατακτήσει την εξουσία η εργατική τάξη, για το σοσιαλισμό.

Γι' αυτό, όσο επιτρέπει μια ομιλία, ας επικεντρώσουμε σε ορισμένα βασικά γεγονότα και συμπεράσματα, αποτιμώντας μια από τις πιο σπουδαίες φάσεις ανάτασης του εργατικού και λαϊκού μας κινήματος. Σε ποιες συνθήκες έγινε ο αγώνας των 33 ημερών, πώς ξεκίνησε; Πώς τελείωσε; Ποια η συνέχεια και η επίδραση στο επαναστατικό κίνημα σήμερα;

Σήμερα που συζητάμε σε συνθήκες αντεπανάστασης και ανατροπής του σοσιαλισμού είναι απαραίτητο να δούμε τα πραγματικά γεγονότα. Στην παραχάραξη της Ιστορίας, στον αντικομμουνισμό, απαντάμε μαχητικά, γιατί δεν πρέπει να σκεπάσει την Ιστορία του επαναστατικού κινήματος, την προσφορά του σοσιαλισμού, η άγνοια και τα ψέματα των αστών και αντικομμουνιστών. Το ίδιο ισχύει και για το Δεκέμβρη. Είμαστε πεισμένοι, όσα και να κάνουν, δεν πρόκειται να κατορθώσουν να ξαναγράψουν την Ιστορία, με ψέματα και συκοφαντίες.

Στα τέλη του '44, ο φασισμός - ναζισμός ψυχορραγούσε. Το φασισμό τον νίκησαν ο σοσιαλισμός, τα κομμουνιστικά κόμματα, το ΚΚΣΕ, ο Κόκκινος Στρατός, μαζί με εκατομμύρια αντιφασίστες στην Ευρώπη, παγκόσμια. Το ελληνικό ΕΑΜικό κίνημα ήταν από τα πιο δυνατά αντιφασιστικά κινήματα στην Ευρώπη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Στην Ελλάδα, όταν τα στρατεύματα της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Βουλγαρίας την κατέκτησαν και οι Γερμανοί μπήκαν στην Αθήνα στις 27 Απρίλη 1941, οι κομμουνιστές που δραπέτευσαν από τους τόπους εξορίας όπου τους κρατούσε η δικτατορία του Μεταξά και άλλοι από την παρανομία ρίχτηκαν στον αγώνα για την ανασυγκρότηση του ΚΚΕ και την οργάνωση της αντίστασης κατά των κατακτητών.

Τον γραμματέα του ΚΚΕ Ν. Ζαχαριάδη τον παρέδωσε η δικτατορία Μεταξά στους κατακτητές και έμεινε έγκλειστος στο Νταχάου μέχρι το '45. Με πρωτοβουλία του παράνομου και διωκόμενου ΚΚΕ, στις 16 Αυγούστου ιδρύθηκε το εργατικό ΕΑΜ, αμέσως μετά το ΕΑΜ, ο ΕΛΑΣ η ΕΠΟΝ, η ΟΠΛΑ (οργάνωση για την προστασία του λαϊκού αγώνα). Το ΕΑΜ έσωσε το λαό από την πείνα. Δημιούργησε φύτρα εξουσίας στις απελευθερωμένες περιοχές - Αυτοδιοίκηση - Λαϊκή Δικαιοσύνη. Την ΠΕΕΑ, το κεντρικό όργανο διοίκησης των απελευθερωμένων περιοχών. Την άνοιξη του 1944, ο ΕΛΑΣ είχε υπό τον έλεγχό του τα 2/3 της χώρας και τη στιγμή της απελευθέρωσης πάνω από το 90% του εδάφους.

Τι έκαναν οι αστικές δυνάμεις; Ενα μέρος τους, οι γνωστοί δοσίλογοι, συνεργάστηκε με τους κατακτητές και σχημάτισαν τις κατοχικές κυβερνήσεις. Τσολάκογλου - Λογοθετόπουλος - Ράλλης. Δημιούργησαν τα τάγματα ασφαλείας το '43 για να πολεμούν το ΕΑΜ. Παράλληλα, δρούσε η οργάνωση "Χ" ενάντια στους αγωνιστές, καθώς και πολλές άλλες αστικές οργανώσεις.

Ενα άλλο τμήμα της αστικής τάξης, μαζί και ο Γλύξμπουργκ, το 'βαλαν στα πόδια, πήγαν στο εξωτερικό δίπλα στους Εγγλέζους, παίρνοντας μαζί τους τεράστιες ποσότητες κρατικών αποθεμάτων σε χρυσό. Επίσης ο Γ. Καφαντάρης των Προοδευτικών, ο Ι. Σοφιανόπουλος του Αγροτικού Κόμματος, ο Γ. Παπανδρέου του Δημοκρατικού Σοσιαλιστικού Κόμματος, ο Π. Κανελλόπουλος του Εθνικού Ενωτικού Κόμματος δεν συμμετείχαν στην αντίσταση του λαού. Πήγαν και αυτοί στην Αίγυπτο και το Λονδίνο και οργάνωναν ίντριγκες ενάντια στο ΕΑΜ μαζί με τους Εγγλέζους και για την ανάκτηση της εξουσίας μετά τον πόλεμο. Την υπονόμευση του ΕΑΜ διεκπεραίωνε και η εγγλέζικη αποστολή στα ελληνικά βουνά. Στήριζε τον ΕΔΕΣ που ηγετικά στελέχη του συνεργάζονταν και με τους Γερμανούς. Οι Αγγλοι αξιοποιούσαν και άλλες πολιτικές και στρατιωτικές δυνάμεις, όπως η ΕΚΚΑ. Η Μ. Βρετανία είχε διπλό στόχο, τον ανταγωνισμό με τη Γερμανία και με ταξικό μίσος το χτύπημα στο κομμουνιστικό, στο λαϊκό κίνημα.

Η απελευθέρωση της Αθήνας και της Ελλάδας έγινε στις 12 Οκτώβρη του 1944. Στην Αθήνα με την απελευθέρωση, κυρίαρχος ήταν ο λαός, το ΕΑΜ, ο ΕΛΑΣ. Τα όργανα των κατοχικών χίτες, ταγματασφαλίτες είχαν στην κυριολεξία λουφάξει. Η αστική κυβέρνηση με τον Γ. Παπανδρέου που είχε δημιουργηθεί βρισκόταν στην Αίγυπτο. Οι Εγγλέζοι δεν είχαν καταφτάσει ακόμη στην Ελλάδα. Ο αστικός κρατικός μηχανισμός ήταν σμπαραλιασμένος. Εχει σε πολλές περιπτώσεις εκτιμηθεί ότι το κόμμα μας, το λαϊκό κίνημα έπρεπε να έχουν ετοιμάσει το λαό να πάρει τότε την εξουσία.

Για τα χρόνια της ΕΑΜικής Αντίστασης το Κόμμα μας έχει υπογραμμίσει ανάμεσα σε άλλα: Τις μέρες της απελευθέρωσης από τους Γερμανούς (12 Οκτώβρη 1944) στην Ελλάδα είχε δημιουργηθεί επαναστατική κατάσταση. Το κόμμα μας, παρά την τεράστια συνεισφορά του και τον πρωταγωνιστικό του ρόλο, δεν μπόρεσε να διαμορφώσει στρατηγική που θα οδηγούσε στην επαναστατική επίλυση του προβλήματος της πολιτικής εξουσίας τότε και ιδιαίτερα ξεκινώντας από το 1943 που οι συνθήκες επέβαλαν να θέσει το ζήτημα της επαναστατικής κατάκτησης της εξουσίας. Ετσι οδηγήθηκε στην υπαγωγή του ΕΛΑΣ στο εγγλέζικο στρατηγείο της Μ. Ανατολής και αργότερα στη Συμφωνία του Λιβάνου και στη συμμετοχή στην κυβέρνηση μαζί με αστικές δυνάμεις και πρωθυπουργό τον Γ. Παπανδρέου και τη Συμφωνία της Καζέρτας για να διατηρήσει και να διευρύνει την "εθνική ενότητα" και την ομαλή δημοκρατική εξέλιξη.

Πώς ξεκίνησε ο ένοπλος αγώνας ενάντια στους Αγγλους και την αστική τάξη το Δεκέμβρη.

Πολύ καιρό πριν την απελευθέρωση της Αθήνας στις 12 Οκτώβρη '44 από τότε που το ΕΑΜ μαζικοποιήθηκε και ο ΕΛΑΣ έγινε στρατός, τις αστικές δυνάμεις απασχολούσε το θέμα του ένοπλου λαού. Γνώριζαν ότι μόνο ο ένοπλος λαός μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την εξουσία τους, να μη γυρίσει πίσω στα αστικά πολιτικά κόμματα. Στόχος τους ήταν να αφοπλίσουν τον λαό. Αυτό προωθούσαν από το '43 έως το '44 με την υπαγωγή του ΕΛΑΣ στο στρατηγείο Μ. Ανατολής, το τσάκισμα του στρατιωτικού κινήματος στη Μ. Ανατολή, τη Συμφωνία του Λιβάνου και αργότερα τη Συμφωνία της Καζέρτας, με την οποία ο στρατηγός Σκόμπι οριζόταν διοικητής στην Ελλάδα όλων των στρατιωτικών δυνάμεων - και του ΕΛΑΣ.

Οι ηγεσίες του ΚΚΕ και του ΕΑΜ ζητούσαν να αποστρατευτούν όλα τα στρατιωτικά σώματα και στη θέση τους να μπει ένας Εθνικός Στρατός, με κανονική στρατολογία, ξεκαθαρισμένος από τους δοσίλογους στρατιωτικούς.

Ομως, οι Εγγλέζοι και η κυβέρνηση Παπανδρέου ζητούσαν να διαλυθούν ο ΕΛΑΣ και η Πολιτοφυλακή από την 1η Δεκέμβρη , όχι όμως η Ορεινή Ταξιαρχία και ο Ιερός Λόχος που ήταν ένοπλα τμήματα της αστικής τάξης. Το ΚΚΕ και το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ αρνήθηκαν τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ, δηλαδή του ένοπλου λαού.

Στις 3 του Δεκέμβρη 1944, το ΕΑΜ πραγματοποίησε στην πλατεία Συντάγματος το απαγορευμένο από την κυβέρνηση συλλαλητήριο. Με αυτό τον τρόπο και με την κήρυξη γενικής απεργίας για τη Δευτέρα 4 Δεκέμβρη, απάντησε στο τελεσίγραφο του Εγγλέζου στρατηγού Σκόμπι να αρχίσει σε δέκα μέρες η αποστράτευση του ΕΛΑΣ. Δυο ημέρες πριν από το συλλαλητήριο, παραιτήθηκαν οι 5 υπουργοί και ο ένας υφυπουργός, οι οποίοι , μετά τη Συμφωνία του Λιβάνου, συμμετείχαν στην κυβέρνηση εκπροσωπώντας το ΚΚΕ, το ΕΑΜ και την Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ).

Οι χωροφύλακες του Εβερτ χτύπησαν το συλλαλητήριο. Οι πρώτοι 21 νεκροί και 140 τραυματίες του Δεκέμβρη ήταν γεγονός. Ομως, οι συγκεντρωμένοι πραγματοποίησαν το συλλαλητήριο, περνώντας ανάμεσα στα πυρά και στα εγγλέζικα τανκ, συντεταγμένοι και αγέρωχοι.

Στις 4 Δεκέμβρη, μόλις ο λαός κήδεψε τους νεκρούς του, ακολούθησε νέα σφαγή με 40 νεκρούς και 70 τραυματίες. Στις 5 Δεκέμβρη ήρθε ο επόμενος απολογισμός, με 30 νεκρούς ΕΑΜίτες και περισσότερους από 100 τραυματίες. Στο μεταξύ, είχε δοθεί διαταγή να δράσει ο ΕΛΑΣ. Ο νέος ένοπλος αγώνας είχε αρχίσει.

Φθάνοντας ο Δεκέμβρης, η αστική τάξη είχε εξασφαλίσει την παρουσία στην Ελλάδα του εγγλέζικου στρατού. Εχει ταυτόχρονα σημασία να τονιστεί ότι η αστική τάξη πάλευε ενιαία, για να στερεώσει την εξουσία της μετά την απελευθέρωση και για να φέρει στα μέτρα της το γενικό πολιτικό συσχετισμό δυνάμεων. Είχε ήδη υπερβεί τις εσωτερικές της αντιθέσεις της Κατοχής, παρότι ο Β` Παγκόσμιος Πόλεμος δεν είχε τελειώσει. Αυτό το γεγονός αποδεικνύει ότι το κύριο, το κοινό μέλημα τόσο ανάμεσα στο αγγλόφιλο όσο και στο γερμανόφιλο τμήμα της, ήταν η διαφύλαξη της εξουσίας της.

Εξάλλου, η κοινή στάση τους για τη διαφύλαξη της εξουσίας τους είχε εκφραστεί και στα χρόνια της κατοχής, όταν η κατοχική κυβέρνηση του Ιωάννη Ράλλη συγκροτούσε τα Τάγματα Ασφαλείας, με τη σύμφωνη γνώμη και υλική ενίσχυση των Γερμανών, με τη σύμφωνη γνώμη και των Εγγλέζων και των Βενιζελικών και άλλων αστικών πτερύγων, πολιτικών και στρατιωτικών. Η ίδια ενιαία στάση επιβεβαιώθηκε και μετά την Κατοχή, στην περιβόητη δίκη - παρωδία των δοσίλογων, κατά την οποία κατέθεσε υπέρ των κατοχικών κυβερνήσεων και ο αρχηγός των Φιλελευθέρων Θεμ. Σοφούλης.

Για να είναι ενιαία η στάση της αστικής τάξης, είχε επί της ουσίας παραμερισθεί και η ενδοαστική αντίθεση, ανάμεσα στους βασιλικούς και στους αντιβασιλικούς. Λόγοι τακτικής δεν επέτρεπαν εκείνες τις ώρες την επάνοδο του βασιλιά από το Λονδίνο. Οι Εγγλέζοι και οι Ελληνες αστοί πολιτικοί άφησαν να λύσει την εκκρεμότητα ο "κυρίαρχος", όπως υποκριτικά έλεγαν, λαός, όταν οι συνθήκες θα ήταν κατάλληλες. Για την ώρα, αρκέστηκαν στο ρόλο του "υπερπρωθυπουργού" αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού, που μετά την πάροδο ημερών διορίστηκε αντιβασιλιάς.

Τον ίδιο καιρό, τον Αύγουστο 1944, ο Τσόρτσιλ είχε έρθει σε συμφωνία με τον Χίτλερ. Η συμφωνία "ήταν να παραχωρήσουν οι Γερμανοί τη Θεσσαλονίκη στους Αγγλους αμαχητί και μ' αυτόν τον τρόπο η Ελλάδα να περιέλθει στο δυτικό στρατόπεδο. Και βέβαια ο Χίτλερ θα διατηρούσε ανέπαφες τις δικές του δυνάμεις που κατείχαν τον ελληνικό χώρο, καθώς θα αποχωρούσαν".

Επομένως, το κρίσιμο ζήτημα που έθετε η πολιτική πραγματικότητα, ήταν το θέμα της πολιτικής εξουσίας.

Γι' αυτό το σκοπό ο Τσόρτσιλ απέσυρε στρατιωτικές δυνάμεις από το μέτωπο της Ιταλίας και τις έφερε στην Αθήνα. Γιατί η αστική τάξη δεν μπορούσε μόνη της να επιβληθεί. Ο ίδιος ομολογεί: "Τα αγγλικά στρατεύματα πραγματοποίησαν εισβολή στην Ελλάδα, η οποία δεν υπαγορευόταν από πολεμική αναγκαιότητα". Αποδείχτηκε ότι οι συμφωνίες μέχρι και την Καζέρτα και η λογική της "εθνικής ενότητας" και της "ομαλής δημοκρατικής εξέλιξης" δυσκόλεψαν τη λαϊκή πάλη και την προετοιμασία της μάχης της Αθήνας, ούτε απέτρεψαν την εσωτερική σύγκρουση. Στην ουσία ήταν καταστροφικές για το λαϊκό κίνημα. Η απελευθέρωση δεν άμβλυνε τις κοινωνικές αντιθέσεις. Αντίθετα, τις όξυνε. Υπήρχαν δυο αντιμαχόμενα στρατόπεδα. Το ΕΑΜ, ο ΕΛΑΣ, η εργατική τάξη, η αγροτιά, η φτωχολογιά της Ελλάδας και η αστική τάξη με πρωθυπουργό τον Γ. Παπανδρέου και οι Αγγλοι. Η ένοπλη σύγκρουση τον Δεκέμβρη ήταν αναπόφευκτη.

Στις 33 μέρες των μαχών της Αθήνας και του Πειραιά, το ΚΚΕ, το ΕΑΜ, ο ΕΛΑΣ έγραψαν λαμπρές σελίδες. Ο ηρωισμός, η αυτοθυσία έφτασαν στο επίπεδο που χαρακτηρίζει κάθε μαχόμενο λαϊκό κίνημα που έχει το δίκιο με το μέρος του. Δόθηκαν δεκάδες μάχες, αρκετές νικηφόρες. "Ολοι στις επάλξεις του αγώνα. Ολοι στα οδοφράγματα", ήταν το διάγγελμα της ΚΕ του ΕΛΑΣ.

Σε απόφαση του ΠΓ του ΚΚΕ γράφεται για τις μάχες στην περιοχή των προσφυγικών αλλά και άλλων σημείων: "Καταλήφθηκαν ολοκληρωτικά οι φυλακές Αβέρωφ και πιάστηκαν 120 δοσίλογοι. Στην οδό Πειραιώς οι Αγγλοι επειδή ο λαός αχρήστευσε με ορύγματα ένα τανκ, έβαλλαν από την Ακρόπολη με το πυροβολικό και κατερείπωσαν τα γύρω σπίτια. Επίσης έβαλαν φωτιά και έκαψαν τη Λαχαναγορά. Σε όλες τις συνοικίες του Πειραιά και της Κοκκινιάς έχουν οργανωθεί ομάδες θανάτου με το σύνθημα: "Λευτεριά ή θάνατος". Στις μάχες του Δεκέμβρη οι μαχητές του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ χρησιμοποίησαν μαζί με τον ένοπλο αγώνα και όλες τις μορφές πάλης, με διαδηλώσεις και συλλαλητήρια. Εστηναν οδοφράγματα, έκαναν σαμποτάζ. Ανοιγαν αντιαρματικές τάφρους, μετέφεραν τραυματίες και τρόφιμα. Συνολικά στις επιχειρήσεις του Δεκέμβρη πήραν μέρος 60.000 αγγλικού στρατού με 80 αεροπλάνα, 200 τανκ, πολλά πολυβόλα, ενώ μονάδες του αγγλικού στόλου κανονιοβολούσαν την πρωτεύουσα μαζί με 6.000 της ορεινής ταξιαρχίας, τις δυνάμεις της "Χ", του ιερού λόχου της χωροφυλακής, καθώς και 12.000 ταγματασφαλίτες που εξοπλίστηκαν από την κυβέρνηση Παπανδρέου, αφού τους φόρεσαν άλλα ρούχα αντί τα γνωστά που φορούσαν οι ταγματασφαλίτες.

Τις εχθρικές αυτές δυνάμεις τις αντιμετώπισαν τις πρώτες κρίσιμες μέρες το Α΄Σώμα Στρατού του ΕΛΑΣ με 6.500 άνδρες με ελαφρύ οπλισμό και 3.500 άνδρες της ΙΙ Μεραρχίας και ο λαός της Αθήνας και του Πειραιά που βρέθηκε επί ποδός πολέμου. Τους πολέμησε τετράγωνο το τετράγωνο, σπίτι το σπίτι. Κατά τα μέσα Δεκέμβρη, ο ΕΛΑΣ με ορμητικές επιθετικές ενέργειες περιόρισε τον αντίπαλο στο χώρο ανάμεσα στην Ομόνοια, στο Σύνταγμα και το Κολωνάκι, στη Σκομπία όπως την ονόμασε ο λαός. Δεν έγινε όμως δυνατόν να συγκεντρωθούν δυνάμεις του ΕΛΑΣ στο βασικό μέτωπο ενάντια στην κυβέρνηση, τα ένοπλα τμήματά της και τους Αγγλους στην Αθήνα και σε άλλες μεγάλες πόλεις σε όλη την Ελλάδα. Δεν υπήρχε τέτοιο σχέδιο και προετοιμασία με πανστρατιά.

Η συγκέντρωση δυνάμεων θα συνέβαλε, και με δεδομένη τη δυσκολία να παρέμβουν και οι Αμερικάνοι, όπως έκαναν αργότερα την περίοδο του ΔΣΕ, το λαϊκό κίνημα σε συνάρτηση και με άλλες προϋποθέσεις, να κινηθεί σε νικηφόρα πορεία ή και να ανασυντάσσεται για νικηφόρα αντεπίθεση.

Στην ένοπλη πάλη είναι αναγκαία η μεγάλη υπεροχή με συγκέντρωση δυνάμεων στο αποφασιστικό σημείο, π.χ. Αθήνα, και σε μεγάλες πόλεις, και την κατάλληλη στιγμή και με πανστρατιά, όπως λέγεται. Ομως, το Δεκέμβρη βασικές δυνάμεις του ΕΛΑΣ βρέθηκαν μακριά από την Αθήνα σε δευτερεύουσα αποστολή, πολεμώντας τον ΕΔΕΣ στην Ηπειρο.

Η ένοπλη πάλη από τη στιγμή που αρχίζει πρέπει να τραβήξει αποφασιστικά έως το τέλος. Να εξασφαλίζεται αιφνιδιασμός του εχθρού τη στιγμή που τα στρατεύματά του είναι σκόρπια, να διατηρείται η ηθική υπεροχή και με συνεχείς μικρές νίκες. Χρειάζεται αποφασιστικότητα, πέρασμα στην επίθεση και όχι μόνο άμυνα.

Το Κόμμα το Δεκέμβρη και το λαϊκό κίνημα δεν εξασφάλισαν τέτοιες προϋποθέσεις και σχέδιο. Η ένοπλη σύγκρουση δεν πήρε δηλαδή χαρακτηριστικά πάλης για την εξουσία. Ακόμα και στη διάρκειά της παρέμενε η θέση για κυβέρνηση εθνικής ενότητας και ομαλή δημοκρατική εξέλιξη.

Στις 5 Γενάρη 1945 άρχισε η υποχώρηση του ΕΛΑΣ και χιλιάδων αγωνιστών. Ακολούθησε η απαράδεκτη συμφωνία της Βάρκιζας που αφοπλίστηκε ο λαός.

Το ΚΚΕ μελετά με υπερηφάνεια την Ιστορία και την προσφορά της 91χρονης διαδρομής του, εξάγει χρήσιμα διδάγματα από την εμπειρία του. Επιχειρεί να απαντήσει στο γιατί δεν μπόρεσε να λύσει σωστά το θέμα της εξουσίας.

Θεωρούμε ότι τα χρόνια 1940 - '45 έχουν ιδιαίτερη σημασία ως πηγή γνώσης και συμπερασμάτων όπως και η μελέτη των χρόνων '46 - '49, αν και οι συνθήκες ήταν διαφορετικές. Τελικά η δεκαετία 1940 - 1950 είναι μια δεκαετία οξύτατων ταξικών συγκρούσεων, πολύμορφων μορφών πάλης και ένοπλης πάλης, που εκ των πραγμάτων η νικηφόρα έκβασή της θα οδηγούσε στην εξουσία. Το Κόμμα μας τότε δεν κατόρθωσε να διαμορφώσει τις υποκειμενικές προϋποθέσεις μιας πορείας που μαζί με άλλους παράγοντες θα μπορούσε να οδηγήσει στη νίκη, στη λαϊκή εξουσία, στην επαναστατική κατάσταση που δημιουργήθηκε με την απελευθέρωση της Αθήνας.

Ενας παράγοντας που οδήγησε σε αυτό είναι ότι εκφράστηκε αδυναμία επεξεργασίας επαναστατικής στρατηγικής. Δεν μπόρεσε, δηλαδή, να διαμορφώσει στρατηγική μετατροπής του απελευθερωτικού αγώνα ενάντια στην ξένη κατοχή σε πάλη για την κατάκτηση της εξουσίας σε συνθήκες μεγάλης όξυνσης κοινωνικών, ταξικών αντιθέσεων.

Τελικά, το πρόγραμμα της επαναστατικής πρωτοπορίας, δηλαδή του Κόμματος, έπρεπε να στοχεύει το διώξιμο του κατακτητή να λυθεί προς τα εμπρός, με την εγκαθίδρυση της εργατικής εξουσίας, με ανατροπή δηλαδή του καπιταλισμού και οικοδόμηση της λαϊκής εξουσίας και οικονομίας. Με αυτή τη γραμμή έπρεπε να ετοιμάζεται το λαϊκό κίνημα και αυτό πρέπει να μείνει ως κύριο βασικό χρήσιμο συμπέρασμα.

Αυτά επιβεβαιώνονται και μέσα από την πείρα. Είναι εμφανές ότι στη διάρκεια της κατοχής συνυπήρχε το κοινωνικό και ταξικό περιεχόμενο της λαϊκής πάλης με το εθνικοαπελευθερωτικό. Αυτό επιβεβαιώνεται από τις συγκρούσεις με τις δυνάμεις του δοσιλογισμού, αλλά και από τις ένοπλες συγκρούσεις του ΕΛΑΣ με τις αγγλόφιλες δυνάμεις του ΕΔΕΣ καθώς και τις συνεχείς επιθέσεις των αστικών κυβερνήσεων της Μ. Ανατολής κατά του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ καθώς και η αιματηρή καταστολή από τους Εγγλέζους και την ελληνική κυβέρνηση στο Κάιρο της ηρωικής Αντιφασιστικής Στρατιωτικής Οργάνωσης (ΑΣΟ) τον Απρίλη του 1944.

Οσο πλησίαζε η απελευθέρωση, όσο πλησίαζε το τέλος της κατοχής, οι συνθήκες άλλαζαν και έμπαινε στην ημερήσια διάταξη το ποιος - ποιον, δηλαδή το ζήτημα της εξουσίας. Ο πόλεμος διαμόρφωσε συνθήκες όξυνσης των κοινωνικών - ταξικών αντιθέσεων στο εσωτερικό κάθε καπιταλιστικής χώρας στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Η αντίθεση εργασίας - κεφαλαίου περιέχονταν και στην αντιφασιστική πάλη.

Το γεγονός επίσης ότι σε συνθήκες εποχής περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό η εργατική τάξη είναι η μόνη δύναμη που θα απελευθερώσει όλα τα καταπιεσμένα λαϊκά στρώματα με την εξουσία της, υπογραμμίζει αυτήν την αναγκαιότητα.

Οι δυνάμεις που συμμετείχαν στο ΕΑΜ εξέφραζαν διαφορετικά συμφέροντα. Εκτός από το ΚΚΕ, συμμετείχαν και δυνάμεις σοσιαλδημοκρατικές, φιλελεύθερες. Επρεπε να θεωρηθεί βέβαιο ότι δεν ήταν δυνατόν η εργατική τάξη να βαδίσει μαζί τους σε όλες τις φάσεις της πάλης. Οι συμμαχίες, αναπόσπαστο στοιχείο της στρατηγικής μας, δεν πρέπει να θίγουν την προώθηση της στρατηγικής του Κομμουνιστικού Κόμματος για την εξουσία, το σοσιαλισμό. Ηταν επίσης αναγκαίο να μελετηθεί η ταχτική του αντιπάλου, των Εγγλέζων και των αστικών δυνάμεων. Εφόσον, δηλαδή, ο ταξικός αντίπαλος προετοιμαζόταν για την επόμενη μέρα μετά την κατοχή, με στόχο τη διατήρηση της εξουσίας του κεφαλαίου, έπρεπε το ίδιο να κάνει και ο λαϊκός παράγοντας.

Σήμερα είμαστε πιο ώριμοι και προετοιμασμένοι ως Κόμμα να πολεμήσουμε μέχρι τη νίκη. Τα διδάγματα 65 σχεδόν χρόνια μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου έχουν μεγάλη σημασία. Συναντιόνται με τη θεωρητική τεκμηρίωση ότι ο σοσιαλισμός - κομμουνισμός αποτελεί τη μόνη εναλλακτική λύση. Ανάμεσα στον καπιταλισμό και το σοσιαλισμό δε μεσολαβεί κάποιο ενδιάμεσο κοινωνικό σύστημα και ενδιάμεση εξουσία μεταξύ της αστικής και επαναστατικής εξουσίας της εργατικής τάξης.

Η ιστορική εξέλιξη έχει αποδείξει επίσης πως αν ο αστικός κρατικός μηχανισμός δεν τσακιστεί από τις επαναστατικές δυνάμεις, η δυνατότητα οικοδόμησης της επαναστατικής εξουσίας τίθεται υπό αίρεση. Η ιστορική πείρα και οι αποφάσεις των Συνεδρίων του Κόμματός μας και του 18ου για το Σοσιαλισμό δίνουν δυναμική για τη λαϊκή αντεπίθεση απέναντι στην πλουτοκρατία, την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ.

Οι εργαζόμενοι, η νεολαία σήμερα πρέπει να απαλλαγούν από αυταπάτες, να γυρίσουν την πλάτη στα κόμματα της αστικής τάξης, ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, και να παλέψουν να χάσει την εξουσία, για να έχει νίκες. Αυτοί που γονατίζουν μπροστά στην αστική τάξη, όπως ο ΣΥΝ / ΣΥΡΙΖΑ δίνουν ανάσα ζωής στο καπιταλιστικό σύστημα.

Στις μέρες μας συζητιέται, και πέρυσι πολλά γράφτηκαν, και με τη δολοφονία του μαθητή. Τότε συνέβη ένα φούντωμα της λαϊκής δράσης και δυσαρέσκειας που πήρε τη μορφή και μαζικών νεανικών κινητοποιήσεων. Το Κόμμα μπήκε μπροστά στις κινητοποιήσεις. Δεν ήταν όμως εξέγερση. Στις λαϊκές εξεγέρσεις υπάρχουν ορισμένα χαρακτηριστικά, όπως οργάνωση, πολιτικοί στόχοι, ηρωισμός, μαζικότητα, αφοβία μπροστά στη βία και αυτοθυσία. Οι λεγόμενοι αντιεξουσιαστές και οι κουκουλοφόροι δυσφημούν και προβοκάρουν το λαϊκό κίνημα. Σήμερα, η μαζική, οργανωμένη λαϊκή αντεπίθεση πρέπει να είναι η απάντησή μας στον πόλεμο που έχει κηρύξει η πλουτοκρατία, η κυβέρνηση, η ΕΕ σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων.

Το ΚΚΕ έδωσε στον αγώνα χιλιάδες από τα καλύτερα παιδιά του. Δημιούργησε πρότυπα στάσης ζωής μαζικό ηρωισμό. Μετά την υποχώρηση τον Δεκέμβρη και την Βάρκιζα βρόντηξε ξανά το αντάρτικο ντουφέκι με τον ΔΣΕ.

Είμαστε αισιόδοξοι. Γιατί ποτέ δεν ηττήθηκε ιδεολογικά και ηθικά το ΚΚΕ, το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ, ο Δεκέμβρης και αργότερα ο ΔΣΕ. Αντίθετα, η ένοπλη πάλη τη δεκαετία '40 - '50 ανήκει στην "αλυσίδα" των γεγονότων που προετοιμάζουν την επερχόμενη νικηφόρα επανάσταση. Την επανάσταση που θα 'ναι σοσιαλιστική όπως καθορίζει το Πρόγραμμά μας.

Αυτός ήταν ο Δεκέμβρης.

Η εποποιία ενός λαού που τέσσερα χρόνια πάλεψε ενάντια στα σκοτάδια της χιτλερικής κατοχής και όταν ξημέρωνε η αυγή η αστική τάξη και οι Αγγλοι ματοκύλισαν την Αθήνα.

Ηταν η πρώτη σύγκρουση με τον εγγλέζικο ιμπεριαλισμό παγκόσμια μετά το '40. Μέχρι πτωματολογία οργάνωσαν οι Αγγλοι ξεθάβοντας νεκρούς, τους παραμορφώνανε εμφανίζοντάς τους ως αποτέλεσμα κακουργημάτων του ΚΚΕ. Κατά τους αστούς ο Δεκέμβρης ήταν μια "κομμουνιστική στάση" και επιλογή "εθνικού διχασμού".

Κατά τους οπορτουνιστές ήταν λάθος η ένοπλη αντίσταση το Δεκέμβρη και τυχοδιωκτισμός του ΚΚΕ.

Αρκετοί λένε ότι φταίνε και οι δύο πλευρές. Βγάζουν λάδι έτσι την αστική τάξη και τους Αγγλους. Καλλιεργούν την ηττοπάθεια, την υποταγή και σήμερα. Ο Γ. Παπανδρέου από τον Ιούλη του '44 ξεκαθάριζε στον υπαρχηγό του ΕΔΕΣ: "Τον ΕΛΑΣ θα τον διαλύσω με τους Αγγλους μετά την απελευθέρωση".

Καλά έκανε και αντιστάθηκε το ΚΚΕ και ο λαός με τα όπλα τον Δεκέμβρη. Θα ήταν καλύτερα τα πράγματα αν κατορθώναμε να πετάξουμε στη θάλασσα τους Αγγλους και η αστική τάξη να χάσει την εξουσία.

Και σήμερα οι αστικές δυνάμεις λένε ότι το ΚΚΕ είναι στο όριο της αστικής νομιμότητας, γιατί στο Πρόγραμμά του έχει το σοσιαλισμό την κατάργηση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, τη δικτατορία του προλεταριάτου. Οσα και να λένε αυτά θα γίνουν. Το ΚΚΕ δήλωση μετάνοιας στην αστική τάξη ούτε έκανε, ούτε πρόκειται να κάνει.

Οσα και να κάνουν η Ιστορία δε γυρίζει πίσω.

Καμία επανάσταση και αλλαγή των κοινωνικών καθεστώτων ακόμη και η ανατροπή της φεουδαρχίας από την αστική τάξη δεν καθορίστηκε από τους νόμους των φεουδαρχών.

Το σύνθημα που φωνάζουν χιλιάδες εργάτες, όχι μόνο κομμουνιστές, "Νόμος είναι το δίκιο του εργάτη" θα γίνει πράξη.

Το σάπιο καπιταλιστικό σύστημα, η δικτατορία του κεφαλαίου θα ανατραπεί, θα αντικατασταθεί από το σοσιαλισμό και η εργατική τάξη θα νικήσει ετοιμασμένη για όλες τις μορφές πάλης και χωρίς να μοιράζεται την εξουσία της.

ΝΑΙ είναι αθάνατο το σύνθημα:

"Οταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στο κίνδυνο της τυραννίας διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα".

Ζήτω ο ηρωικός Δεκέμβρης

Ζήτω το Κόμμα μας το ΚΚΕ».