Παίρνοντας το λόγο, ο μουσικοσυνθέτης Θάνος Μικρούτσικος σημείωσε:

«Φίλες και φίλοι,

Σας ευχαριστώ για την παρουσία σας. Ευχαριστώ τον Δημήτρη γι' αυτά που είπε, για τον τρόπο του.

Για να κάνουμε μια αναδρομή...

Ξεκίνησα να κάνω μουσική πριν πάω στο Δημοτικό Σχολείο. Σιγά - σιγά, μέρα με τη μέρα, μήνα με το μήνα, χρόνο με το χρόνο, η μουσική έγινε η βασική διάσταση στη ζωή μου. Στην αρχή εγκαταστάθηκε εντός μου η κλασική μουσική, ο Μπαχ, ο Μπετόβεν, ο Μότσαρτ. Παίζοντάς τους στο πιάνο 10-12 χρονών, ταξίδευα στους δρόμους της πόλης μου, στην Πάτρα, στις στοές της, στα νεοκλασικά κτίριά της, αλλά έφευγα και πέραν αυτής. Σε πόλεις και εποχές παλιές που δεν ήξερα. Αυτοσχεδίαζα στο πιάνο με τις ώρες.

Λίγο πιο μετά, εκεί στο '60. Νέες αγάπες: Μάνος Χατζιδάκις, Μίκης Θεοδωράκης, το τραγούδι δηλαδή. Δεύτερο αγκωνάρι εντός μου. Χρωστάω και σε αυτούς ταξίδια, αλλά και πόνους αφόρητους. Ο αυστηρός δάσκαλος του Ωδείου εξασκείτο με τον χάρακα στα δάχτυλά μου, με δύναμη, για να πάψω να τους παίζω στο πιάνο. Δεν σταμάτησα να τους παίζω. Αλλαξα δάσκαλο.

Τέλος, στο Πανεπιστήμιο ανακάλυψα νέους μουσικούς κόσμους. Τη μεταπολεμική avant guarde μουσική, την πρωτοπορία της δεκαετίας του '60. Νέοι ήχοι, νέες θεωρίες, έγιναν καθημερινότητά μου. Καινούρια ταξίδια, νέα όνειρα, άγνωστοι τόποι.

Από την αρχή, όμως, που συνέβαιναν όλα αυτά, μπήκε στη ζωή μου και η ποίηση. Ηθικός αυτουργός ο πατέρας μου, που κρατώντας με στην αγκαλιά του, από τα 5 μου χρόνια, μου διάβαζε ποιήματα σχεδόν κάθε βράδυ. Από τότε θυμάμαι απ' έξω ολόκληρο τον Καρυωτάκη. Αλλά και Καβάφη και Ρίτσο και όλους σχεδόν τους ελάσσονες ποιητές, που δεν είναι όσο ελάσσονες τους είπαν.

Η ποίηση έγινε η δεύτερη διάσταση στην καθημερινότητά μου. Κάποιες φορές - θυμάμαι - έπιανα τον εαυτό μου να μιλάει με στίχους. Αλλά μην σας παρασύρω σε κάποια εξιδανίκευση του εαυτού μου. Φυσιολογικό παιδί ήμουνα. Με τα παιχνίδια μου μικρός, με τον αθλητισμό και τους έρωτές μου έφηβος, με τις διαδηλώσεις στις τελευταίες τάξεις του Γυμνασίου και στο Πανεπιστήμιο. Διάβαζα με πάθος Ιστορία και συναντήθηκα εγκαίρως με τη διαχρονική και οριστική αγάπη μου, τον Κάρολο Μαρξ.

Είχα αρχίσει να γράφω μουσική από το 1965 και σιγά - σιγά τα τραγούδια, αλλά και τα πρώτα σχεδιάσματα έργων άρχισαν από τότε να πληθαίνουν. Η μελοποίηση της ποίησης από τότε ήταν μονόδρομος για μένα. Αλλά ταυτοχρόνως βασανιστικές ερωτήσεις δεν έβρισκαν τις απαντήσεις τους. Ανατρέχοντας στα ημερολόγια, που κρατούσα από εκείνη την εποχή, διαβάζω και θυμάμαι ότι ένας εφιάλτης με κυνηγούσε καθημερινά. Ως γνήσιο τέκνο της πρωτοπορίας έπρεπε ο ήχος μου να είναι νέος, να μην θυμίζει τίποτα από το παρελθόν, συνεπώς δύσκολη, αν όχι αδύνατη η επικοινωνία με τον κόσμο. Σαν παιδί της αριστεράς ήθελα την επικοινωνία με τον κόσμο. Πώς θα μπορούσαν να συνδυαστούν αυτά τα δύο;

Και ακριβώς τότε μπαίνει στη ζωή μου ο Γιάννης Ρίτσος. Είχα αρχίσει να δουλεύω πάνω σε ποιήματά του, κυρίως, με τον τρόπο της Νέας μουσικής. Αρχισα να τον επισκέπτομαι σπίτι του, όταν είχε επιστρέψει από την τελευταία του εξορία. Του έδειχνα τις παρτιτούρες μου, του εξηγούσα τον τρόπο γραφής και αυτός, αισθανόμουνα ότι πολύ το ευχαριστιόταν, γιατί αν και θεωρούσε πολύ σημαντική τη δουλειά του Μίκη πάνω στα ποιήματά του, σας διαβεβαιώνω ότι ήθελε κατά βάθος και μία άλλη αντιμετώπιση της πολυδιάστατης ποίησής του. Θυμάμαι ένα απόγευμα ότι μου είχε δείξει με θαυμασμό μία μεγάλη σελίδα μουσικής που του είχε στείλει ο Γιάννης Χρήστου, σχεδίασμα σ' ένα ποίημά του. Ο Γ. Χρήστου είναι μακράν ο μεγαλύτερος συνθέτης της Σύγχρονης Ελληνικής Μουσικής, που "έφυγε" δυστυχώς πρόωρα, στα 44 χρόνια του.

Οι συναντήσεις μας πύκνωναν, έγιναν σχεδόν καθημερινές. Και οι συμβουλές του αμέτρητες στον νέο συνθέτη:

"Γράφε για ό,τι σε καίει. Σε καίει ο έρωτας; Γράφε. Η μοναξιά σου; Γράφε. Ο αγώνας ενάντια στη βία του φασισμού; Γράφε. Αλλά, ΠΡΟΣΕΧΕ. Το θέμα δεν ορίζει την αξία του έργου. Αυτό που έχει σημασία είναι το αδιάσπαστο περιεχόμενου και φόρμας. Γιατί κάθε νέο περιεχόμενο απαιτεί μια νέα φόρμα, γιατί η φόρμα είναι κοινωνική εμπειρία αποκρυσταλλωμένη. Θα σέβεσαι το παρελθόν, θα το περιέχεις, θα το αφομοιώνεις, αλλά δεν ΘΑ ΤΟ ΜΙΜΗΘΕΙΣ".

Οι συμβουλές του να μην ψάχνω για το φαίνεσθαι, αλλά για το είναι, με οδήγησαν στις κατοπινές μελοποιήσεις, να προσπαθώ να ανακαλύψω τις κρυμμένες πλευρές που κάθε μεγάλο ποίημα διαθέτει.

Μου πέφτει το κείμενό του, ο "Πέτρινος Χρόνος", τα "Μακρονησιώτικα", όπως τα έλεγαν παλιότερα, γροθιά στο στομάχι. Αρχίζω να το μελοποιώ το καλοκαίρι του 1975. Ημουνα τότε 28 χρονών και το στοίχημα, το είπε και ο Δημήτρης, ήταν να βρω τον μουσικό τρόπο, για να εκφράσω τον τρόμο του στρατοπέδου, τις άγριες νύχτες, τους σκοτωμένους, τη δίψα 12 ωρών από πέτρα και ήλιο, τη συντροφικότητα των φυλακισμένων, τη μοναξιά την αποτυπωμένη "στα ηλεκτρικά φώτα του Λαυρίου", τις άγριες φωνές των φρουρών.

Ενωσα δύο μουσικούς κόσμους. Είχαν βέβαια προηγηθεί τρία έργα με τέτοια πρόθεση. Οι "Ορνιθες" του Χατζιδάκι, το "Αξιον Εστί" του Θεοδωράκη και ο "Μπολιβάρ" του Μαμαγκάκη. Εμένα, όμως, ο ένας μουσικός κόσμος επέλεξα να είναι αυτός της σύγχρονης μουσικής, πράγμα που γινόταν για πρώτη φορά και σε τέτοια ηλικία. Τον αποτύπωσα με έγχορδα, δύο πιάνα και παρτιτούρα εκφερόμενη από ηθοποιούς. Ολοι τους νέοι τότε, φοιτητές δραματικών σχολών - πολλοί απ' αυτούς σήμερα είναι σπουδαίοι - που καθοδηγήθηκαν εξαιρετικά από τον σκηνοθέτη Γ. Μιχαηλίδη και την χορογράφο Σοφία Σπυράτου, που δούλεψαν δημιουργικά πάνω στις παρτιτούρες μου. Ενας εξ αυτών είναι και εδώ. Ο Γιώργος Κιμούλης, δύο - τρεις μήνες πρόβες καθημερινές; Ηταν φοιτητής τότε ο Γιώργος, δευτεροετής, αν θυμάμαι καλά, στο Λαϊκό Πειραματικό Θέατρο, με καθηγήτρια την Μάγια Λυμπεροπούλου, αν θυμάμαι καλά.

Ο άλλος κόσμος ήταν φυσικά το τραγούδι, με την μοναδική ως ιέρεια αρχαίας τραγωδίας Μαρία Δημητριάδη. Ο Δ. Κουτσούμπας πριν από λίγους μήνες την αποκάλεσε λέαινα του πολιτικού τραγουδιού. Εγώ θα πω κάτι διαφορετικό ή κάτι παραπάνω ή κάτι άλλο: Την μεγαλύτερη δραματική τραγουδίστρια που έβγαλε ποτέ αυτός ο τόπος. Και το εξηγώ. Δραματικός τραγουδιστής είναι εκείνος που κάνει κάθε νότα του, είναι ταυτοχρόνως και επική και λυρική, και της Μαρίας ήταν φυσιολογικό αυτό. Και μόνο έτσι μπορείς να εκφράσεις τη δραματική συγκυρία καθ' ολοκληρία. Αν μάλιστα κάποιοι διαθέτετε εκείνη την ηχογράφηση, προκαλώ να ακούσετε ένα της τραγούδι και θα νομίζετε ότι το ηχογράφησε χτες το απόγευμα. Οταν έχουν περάσει από την ηχογράφηση 42 χρόνια και η τεχνολογία έχει φτάσει στα ύψη...

Την ίδια περίοδο συνθέτω την "Σπουδή σε ποιήματα του Βλ. Μαγιακόβσκη" - σε μετάφραση Ρίτσου - του ποιητή που εξέφρασε με τη μεγάλη Τέχνη του την πιο δημιουργική και απελευθερωτική δεκαετία που γνώρισε ποτέ ο κόσμος, στα περίπου 6.000 χρόνια ταξικών κοινωνιών. Τη δεκαετία του 1920 στη Σοβιετική Ενωση.

Η έκδοση του δίσκου έγινε στις αρχές του 1976. Ακολούθησαν δύο ολοκληρωμένες παραστάσεις στο "Σπόρτιγκ", το Νοέμβρη του ίδιου έτους. Και άλλες τρεις παραστάσεις στο εξωτερικό: Το 1981 στη Λαϊκή Οπερα του Βερολίνου, το 1982 στο Concerthaus της Βιέννης, στη διάρκεια των Ημερών Παγκόσμιας Μουσικής, και το 1983 στην Οπερα της Γλασκώβης. Κι εκεί θα σας πω ότι - ενώ δεν υπήρχαν υπέρτιτλοι - υπήρχε ένα δωδεκάλεπτο χειροκρότημα από τους Αγγλους, το οποίο μας είχε εκπλήξει θετικά. Γιατί, ακριβώς, ούτε το θέμα γνωρίζανε, ούτε μπορούσαν να καταλάβουν το κείμενο...

Πέρασαν χρόνια, πολλά χρόνια. Το έργο, σαν να είχε κάνει το καθήκον του, κοιμόταν ήσυχο. Και εφέτος το ΚΚΕ, στο πλαίσιο του εορτασμού των 100 χρόνων από την ίδρυσή του, με κάλεσε να δώσω τρεις μεγάλες συναυλίες με αυτά τα έργα, πράγμα που αποτελούσε εξαιρετική τιμή για μένα. Το λέω αυτό και για έναν επιπρόσθετο λόγο. Η "Καντάτα για τη Μακρόνησο" είναι ένα έργο που δεν ανήκει μόνο στους δημιουργούς του. Ανήκει σε όσους αγωνίστηκαν και πάλεψαν μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ, αλλά και δίπλα στο Κόμμα, σε χρόνους ζοφερούς. Σε όσους εκτελέστηκαν, βασανίστηκαν, φυλακίστηκαν και αντιστάθηκαν. Σε όσους πάλεψαν για μια δίκαιη κοινωνία.

Τα έργα λοιπόν αυτά παίζονταν, πλέον, στον φυσικό τους χώρο και τα παρακολούθησαν 22 χιλιάδες θεατές. Κάποιοι από εσάς ήσασταν εκεί και είστε μάρτυρες για αυτά που θα πω. Συνέβησαν πρωτόγνωρα πράγματα σ' αυτές τις τρεις παραστάσεις. Σε χώρους αθλητικούς, μεγάλους, ψηλοτάβανους, άβολους για μουσική, η απόλυτη σιωπή, η απόλυτη συγκίνηση. Στη σταδιοδρομία μου ως συνθέτης δεν το έχω συναντήσει ποτέ, αλλά ούτε το έχω παρακολουθήσει και ως θεατής. Και μην βιαστείτε να πείτε ότι "εντάξει, το θέμα γι' αυτούς ήταν οικείο και συγκινούσε". Είπαμε. Το θέμα δεν κάνει το έργο τέχνης. Και ναι μεν, το θέμα ήταν οικείο, θα μπορούσα να πω ότι η φόρμα ήταν ανοίκεια για το κοινό. Κι όμως, η απόλυτη σιωπή και στο τέλος το ξέσπασμα και η αποθέωση.

Το δηλώνω και τώρα. Η πιο ευτυχισμένη στιγμή στη μακρά πορεία της Μουσικής μου. Αλλά είχε προηγηθεί κι άλλο σοκ, το οποίο εν μέρει πραγματοποιήθηκε και σήμερα. Η ομιλία του Κουτσούμπα για το έργο μου συνολικά, αλλά και για την "Καντάτα" ειδικότερα. Ενα απίστευτο κείμενο αισθητικής, που εκφερόμενο από τα χείλη του Γενικού Γραμματέα, αποκτά τεράστια σημασία και με γεμίζει ελπίδες. Βεβαίως, το κείμενο αυτό δεν έπεσε ως κεραυνός εν αιθρία, για όσους δεν το ξέρουν. Είχαν προηγηθεί τα τελευταία χρόνια 4 Συνέδρια που έκανε το ΚΚΕ, για τον Ρίτσο, τον Βάρναλη, τον Χικμέτ και τον Μπρεχτ, πολύ υψηλών προδιαγραφών. Και επομένως, υπάρχει αυτή η φυσιολογική εξέλιξη, που εξηγεί σε μεγάλο βαθμό και τη διαπαιδαγώγηση του συγκεκριμένου κοινού.

Το ΚΚΕ με τη "Σύγχρονη Εποχή" ανέλαβε την έκδοση της νέας ηχογράφησης σε ένα εξαιρετικό βιβλίο - CD, που είναι σπάνιο ακόμα και για την καλή εποχή, πριν από την κατάρρευση της δισκογραφικής βιομηχανίας.

Είπε ο Δημήτρης, δεν θέλω να επαναλάβω, τι περιέχει μέσα. Είναι ένα πλήρες βιβλίο. Και ευχαριστώ και το Κόμμα, γιατί πολύ μεγάλο φωτογραφικό υλικό είναι από το Αρχείο του. Και εδώ να ευχαριστήσω ιδιαίτερα την Μαρίζα Κιτάνη και τον Γιάννη Κλεφτογιάννη, που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην έκδοση.

Και βεβαίως η ηχογράφηση. Και παλιά και νέα στοιχεία και καινούρια ηχογράφηση και καινούρια ενορχήστρωση. Παλιά και νέα στοιχεία που προστέθηκαν. Αψογο παίξιμο των μουσικών, εξαιρετική ηχογράφηση στο στούντιο "ΣΤΕΝΤΩΡ" από τον Σωτήρη Παπαδόπουλο. Και μια πλήρης εργασία που έκανε ο Θύμιος Παπαδόπουλος από την αρχή μέχρι το τέλος.

Και βέβαια οι δύο ερμηνευτές. Ο Κώστας Θωμαΐδης, που έχει το βάρος όλο στον Μαγιακόφσκι και μια συμμετοχή στην "Καντάτα". Το έχω ξαναπεί, θα το πω και σήμερα. Ο Κώστας είναι ο καλύτερος Ελληνας τραγουδιστής, μακράν, σε αυτό που εγώ ορίζω ως χώρο ενδιάμεσο, ανάμεσα στο έντεχνο νεοελληνικό τραγούδι και την κλασική μουσική. Κομμάτια που τον προσδιορίζουν, πέρα από τα δικά μου - Καβάφης, "Σονάτα του Σεληνόφωτος", "Κύκλος του CNS" του Μάνου Χατζιδάκι, η "Κατάσταση Πολιορκίας" του Μίκη. Σε αυτά είναι μακράν ο ένας. Και έχει κάνει μια εξαιρετική ερμηνεία στον Μαγιακόφσκι.

Και η Ρίτα Αντωνοπούλου. Είχε ένα μεγάλο βάρος. Της έκανα αρκετό "μασάζ" για να ξεπεράσει την ιδέα ότι θα μετρηθεί με την Μαρία Δημητριάδη. Αλλωστε, υπήρχε προϊστορία. Την Μαρία από το 2006, 2007 και 2008 την είχε μελετήσει σε βάθος. Δεν την εμιμείτο. Την περιείχε. Την είχε αφομοιώσει, όπως και άλλες Ελληνίδες και ξένες τραγουδίστριες. Και έκανε ένα συγκλονιστικό πράγμα. Να έχει κάνει μια απίστευτη εκτέλεση σε όλα τα τραγούδια. Οι "Γερόντοι" της, για όσους το ακούσουν, χτυπάει κόκκινο. Και το "Χρέος". Τις ακούμπησε πλέον αυτές τις μεγάλες τραγουδίστριες. Και είναι ανεπιφύλακτα η πιο σπουδαία, η πιο σημαντική τραγουδίστρια της γενιάς της. Η τραγουδίστρια που μπορεί σήμερα να τραγουδήσει μεγάλα τραγούδια, μεγάλων συνθετών. Εχει αυτόν τον προνομιακό χώρο. Την ευχαριστώ θερμά και αυτή.

Για όλα αυτά που σας είπα, είναι αυτονόητη η ευγνωμοσύνη μου στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος.

Η ψυχική ανάταση, που τόσο χρειαζόμουν αυτήν την περίοδο, μου έδωσε τεράστια δύναμη για τη συνέχεια. Αλλά δεν είναι μόνο αυτός ο λόγος.

Το ΚΚΕ είναι το πιο ιστορικό Κόμμα στη χώρα μας. 100 χρόνια παλεύει για τα συμφέροντα των πολλών. Και αυτό το αναγνωρίζουν κατά βάθος, ακόμα και όσοι δεν συμφωνούν μαζί του. Είχα κι εγώ κάποιες φορές τις επιφυλάξεις μου, όχι για τη στρατηγική του, κυρίως γι' αυτήν την περίφημη ιστορία, το κυνήγι του εφικτού.

Οποιος όμως διαβάζει με πάθος Ιστορία, θα παρακολουθήσει τα τελευταία τουλάχιστον 40 χρόνια ότι ακόμα και αρχικά ριζοσπαστικές αριστερές δυνάμεις σε ολόκληρη την Ευρώπη, κυνηγώντας το εφικτό, είτε ενσωματώθηκαν απολύτως στο σύστημα, είτε περιθωριοποιήθηκαν.

Το αποτέλεσμα ποιο ήταν; Μαύρισαν κι άλλο το όνειρο, που είχε ήδη μαυρίσει, κι έτσι έστρεψαν τον μέσο πολίτη, που έχει στον καπιταλισμό μειωμένη πολιτική συνείδηση, λόγω του καθημερινού βομβαρδισμού που υφίσταται, στην ακροδεξιά, με αποτέλεσμα στις μέρες μας να βλέπουμε τον εφιάλτη να επιστρέφει.

Το ΚΚΕ είναι το μόνο Κόμμα - το λέω ανεπιφύλακτα - που δεν δημιουργεί ψευδαισθήσεις ότι στον βάρβαρο καπιταλισμό, ειδικά σήμερα, μπορούν τα πράγματα να γίνουν καλύτερα. Εγώ, Δημήτρη μου, είμαι οριστικά μαζί με το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας. Και έχω ένα καθήκον. Οπως το 'χεις κι εσύ Γιώργο κι εσύ Μάρω κι όλοι σας.

Να προσπαθήσουμε με τα γραπτά μας, με τις δημόσιες παρεμβάσεις μας, με την Τέχνη μας να ξανακάνουμε γοητευτική την εικόνα του κόσμου που θέλουμε τελικά να πάμε. Γιατί είμαι σίγουρος, για όλους εσάς, ότι θέλουμε να πάμε σε μια κοινωνία που ο άνθρωπος θα αυτοπραγματωθεί.

Το οφείλουμε στα νέα παιδιά, στις επόμενες γενιές που έρχονται. Δεν θέλουμε έναν Πλανήτη βάρβαρο. Δεν θέλουμε έναν Πλανήτη έρημο. Θέλουμε μια κοινωνία που ο ψαράς θα γράφει ποιήματα και ο Ποιητής θα ψαρεύει.

Σας ευχαριστώ από καρδιάς».