Σάββατο 7 Ιούλη 2018 - Κυριακή 8 Ιούλη 2018
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 10
ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑ ΠΟΥ ΜΥΡΙΖΟΥΝ ΜΠΑΡΟΥΤΙ
ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗ ΣΥΝΟΔΟ ΚΟΡΥΦΗΣ ΤΟΥ ΝΑΤΟ
Στην επιφάνεια σημαντικές αντιθέσεις μεταξύ συμμάχων

Η πορεία του ΝΑΤΟ θα εξαρτηθεί και από την ανάδυση αντιθέσεων στο εσωτερικό του (φωτ. εκδήλωση στο περιθώριο της περσινής Συνόδου Κορυφής)
Η πορεία του ΝΑΤΟ θα εξαρτηθεί και από την ανάδυση αντιθέσεων στο εσωτερικό του (φωτ. εκδήλωση στο περιθώριο της περσινής Συνόδου Κορυφής)
Καθώς πλησιάζει η έναρξη της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, που θα γίνει 10 - 11 Ιούλη στις Βρυξέλλες, «φουντώνει» η συζήτηση για την πορεία της λυκοσυμμαχίας, φέρνοντας στην επιφάνεια σημαντικές αντιθέσεις που εδώ και χρόνια «σιγοβράζουν» και ενισχύονται από το σύνολο των εξελίξεων, τα προβλήματα της καπιταλιστικής οικονομίας, την παρέμβαση της Ρωσίας και της Κίνας σε διεθνές επίπεδο.

Τη βδομάδα που πέρασε, μεγάλα αστικά ΜΜΕ ασχολήθηκαν πολύ με τις επιστολές που έστειλε ο Αμερικανός Πρόεδρος σε ισχυρά μέλη του ΝΑΤΟ, διαμαρτυρόμενος για τη μη «συμμόρφωσή» τους στην αύξηση των στρατιωτικών δαπανών, μιλώντας για κατάσταση που «δεν είναι πια βιώσιμη για μας» και τονίζοντας ότι η Ουάσιγκτον ετοιμάζει «απαντήσεις», απειλώντας ακόμα και να επαναξιολογήσει τη στρατιωτική της παρουσία στην Ευρώπη.

Αν και πολλοί έσπευσαν ξανά να εστιάσουν στην «εκκεντρικότητα» του Αμερικανού ηγέτη, που απειλεί να «τινάξει στον αέρα» και τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ, όπως έγινε και με την τελευταία Σύνοδο του «G7», οι ενστάσεις της αμερικανικής πλουτοκρατίας για τους σημερινούς όρους λειτουργίας της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας αντανακλούν την ισχυρή διαπάλη στο εσωτερικό των ίδιων των ΗΠΑ με αντικείμενο το πώς η πρώτη ιμπεριαλιστική δύναμη στον κόσμο θα διατηρήσει την πρωτοκαθεδρία της. Οι «τριβές» που διατηρούνται (αν δεν μεγαλώνουν...) μεταξύ ΗΠΑ - Γερμανίας, ή και μεταξύ ΗΠΑ - Τουρκίας, είναι πολύ χαρακτηριστικές για ένα είδος «αναστάτωσης» στο ΝΑΤΟ, μέρος μιας συνολικότερης αναδιάταξης και επαναξιολόγησης συμμαχιών, διμερών αλλά και πολυμερών.

«Νέοι διακανονισμοί» που εξετάζονται

Πριν από μερικές μέρες, η αμερικανική «Ουάσιγκτον Ποστ» εξηγούσε καθαρά ότι το ΝΑΤΟ (ως ιμπεριαλιστική στρατιωτικοπολιτική συμμαχία) διέρχεται μια «τεκτονική αλλαγή». Η εφημερίδα έλεγε ότι αποτελεί ερώτημα αν οι «απειλές» Τραμπ, για απομάκρυνση στρατευμάτων από την Ευρώπη, αποτελούν «απλώς διαπραγματευτική τακτική» και σημείωνε: «Κάτω από τις δηλώσεις για την ενότητα και τη σημασία του ΝΑΤΟ - και τον συναγερμό για τον Τραμπ - η συμμαχία υφίσταται αναμφισβήτητα μια τεκτονική αλλαγή και ο Τραμπ ίσως είναι περισσότερο η έκφρασή της παρά η αιτία της. Εχοντας απολέσει τον αρχικό λόγο ύπαρξής της με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, βρήκε νέες αιτίες για να υπάρχει στη διάρκεια των βαλκανικών πολέμων της δεκαετίας του 1990, κάτι που συνοδεύτηκε από το επίκεντρο στο Αφγανιστάν και την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας. Η πρόσφατη ανάδυση της Ρωσίας ως μιας απειλητικής δύναμης στην Ευρώπη προίκισε τη συμμαχία με έναν ανανεωμένο στόχο.

Αλλά το ερώτημα για το αμυντικό σύμφωνο της Δύσης ταιριάζει σε έναν 21ο αιώνα στον οποίο οι Ευρωπαίοι διαφωνούν (ακόμα και) μεταξύ τους, όπως και με τις ΗΠΑ, σε θέματα που αφορούν την οικονομία, το εμπόριο, τη μετανάστευση και στον οποίο ο κόσμος υπόκειται σε μία βασική επανευθυγράμμιση με την άνοδο της Ασίας, έχει οδηγήσει κάποιους να αναλογίζονται έναν νέο διακανονισμό».

Είναι πολύ παρακινδυνευμένο να καταλήξει κανείς στο συμπέρασμα ότι το θέμα είναι - τουλάχιστον προς το παρόν - αν το ΝΑΤΟ θα διατηρηθεί ή όχι και μάλιστα με πρωτοβουλία των ΗΠΑ. Ωστόσο, γίνεται φανερό ότι η ολόπλευρη όξυνση των ανταγωνισμών ανοίγει επιτακτικά (από τη μεριά υπεράσπισης μονοπωλιακών συμφερόντων) τη συζήτηση για την προσαρμογή του ΝΑΤΟ στις σημερινές συνθήκες. Ενώ, βεβαίως, στο εσωτερικό μιας σειράς κρατών - μελών διατυπώνονται αντιθέσεις ιδιαίτερα στη σχέση τους με ανερχόμενες δυνάμεις όπως η Ρωσία ή η Κίνα. Ομως δεν είναι μόνο αυτό. Ανοίγεται η συζήτηση για μια «μεγαλύτερη ευθύνη» των κρατών - μελών της ΕΕ στη συγκρότηση «δυτικών» στρατιωτικοπολιτικών μηχανισμών σε εταιρική σχέση με το ΝΑΤΟ και με σαφή προσανατολισμό την αντιμετώπιση της Ρωσίας. Ταυτόχρονα, βλέπουμε να προχωρά εντατικά η επέκταση του ΝΑΤΟ σε περιοχές στρατηγικής σημασίας για τα αμερικανικά συμφέροντα στην κόντρα με αντιπάλους τους (π.χ. Βαλκάνια, Λ. Αμερική).

Τα δεδομένα που αλλάζουν

Ενδεικτική ήταν ανάλυση που φιλοξένησε και ο βρετανικός «Γκάρντιαν» στα τέλη του Ιούνη, με τίτλο «Ο Τραμπ έχει βαλθεί να καταστρέψει τη ΝΑΤΟική Συμμαχία». Σε αυτήν αναφερόταν: «Για πάνω από 70 χρόνια, η Ευρώπη είχε ένα σχέδιο. Ηταν να μείνει ενωμένη ενάντια στη Ρωσία και να βασιστεί στη συμμαχία με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τώρα η Ευρώπη έχει φάει γροθιά από τον Ντόναλντ Τραμπ. Οι Ευρωπαίοι πρέπει λοιπόν να αναρωτηθούν: Οι ΗΠΑ του Τραμπ έχουν μετατραπεί σε εχθρική δύναμη; Αν η απάντηση είναι "ναι", οι συνέπειες για την Ευρώπη - και τη Βρετανία - θα είναι τεράστιες. Για αυτό και τόσο πολλοί αναλυτές προτιμούν να μη θέτουν καν το ερώτημα».

Η «διάσταση απόψεων» ακόμα και μεταξύ πολύχρονων συμμάχων, όπως είναι οι ΗΠΑ και η Βρετανία, είναι επίσης χαρακτηριστική της ρευστότητας.

Ο πρώην Βρετανός πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ μιλώντας πριν από κάποιες μέρες σε εκδήλωση της δεξαμενής σκέψης «Chatham House» τόνιζε: «Πρέπει να μας δείξει η σημερινή αμερικανική κυβέρνηση και ο Πρόεδρός της ότι η συμμαχία μας (σ.σ. το ΝΑΤΟ) έχει σημασία, ότι αντιμετωπίζεται, ιστορικά αλλά και στις σημερινές συνθήκες, ως κάτι που αφορά στα ζωτικά στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ».

Πάντως, για να αντιληφθεί κανείς το εύρος των συγκρουόμενων συμφερόντων που βαραίνουν και για το μέλλον του ΝΑΤΟ, αρκεί να καταγράψει τα δεδομένα σε διάφορα κρίσιμα μέτωπα.

Τέτοια είναι η κριτική που άσκησαν μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις στις ΗΠΑ για την αποχώρησή τους από τη Διεθνή Συμφωνία του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Γερμανία, Γαλλία, Βρετανία αναζητούν τρόπους διατήρησης της Συμφωνίας, σε συνεργασία μάλιστα με Ρωσία, Κίνα.

Εξίσου ενδεικτικές είναι και οι χαραμάδες που αντίπαλοι των ΗΠΑ εντοπίζουν, για την αύξηση πιέσεων εναντίον τους. Δεν είναι καθόλου τυχαία τα περιθώρια που εντόπισε η Κίνα ότι της «ανοίγονται», ώστε να προτείνει - σύμφωνα με το «Ρόιτερς» - στην ΕΕ μια συμμαχία κατά της εμπορικής πολιτικής των ΗΠΑ, με αντάλλαγμα μεγαλύτερο άνοιγμα της κινεζικής αγοράς σε ευρωπαϊκές επενδύσεις.

Τέλος, το δικό τους βάρος έχουν και «επαναξιολογήσεις» που φαίνεται να προχωρούν στο εσωτερικό της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.

Πριν από λίγες βδομάδες, ο υπουργός Αμυνας των ΗΠΑ, Τζέιμς Μάτις, έστειλε επιστολή στον Βρετανό ομόλογό του, Γκάβιν Ουίλιαμσον, μεταφέροντας την ανησυχία της Ουάσιγκτον ότι η στρατιωτική δύναμη του Ηνωμένου Βασιλείου είναι αντιμέτωπη με «κίνδυνο διάβρωσης», αν το Λονδίνο δεν αυξήσει τις στρατιωτικές δαπάνες. Εφιστώντας την προσοχή του Λονδίνου σε συνεργασίες που η Ουάσιγκτον ξεχωρίζει (;), ο Μάτις επέλεγε να υπογραμμίσει ότι «ως διεθνείς παίκτες, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Γαλλία κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τώρα είναι ο καιρός να αυξήσουμε σημαντικά τις επενδύσεις μας στην άμυνα... Αλλοι σύμμαχοι (μας) ακολουθούν σε αυτό...», αλλά και να συμπληρώσει απευθυνόμενος στο Λονδίνο: «Αποτελεί την πιο συμφέρουσα επιλογή και για τους δυο μας το Ηνωμένο Βασίλειο να παραμείνει ο (στενότερος) εταίρος που έχουν επιλέξει οι ΗΠΑ ("the US partner of choice")».

Τα υπονοούμενα Μάτις θύμισαν αρθρογραφία που - μετά την πανηγυρική υποδοχή του Μακρόν στην Ουάσιγκτον τον Απρίλη - υποστήριζε ότι, ειδικά μετά το Brexit, η Ουάσιγκτον αναζητά νέους φίλους για να «παρακολουθεί πιο στενά τι γίνεται μέσα στην ΕΕ». Ανεξάρτητα από την πορεία των αμερικανο-βρετανικών ή των αμερικανο-γαλλικών σχέσεων, αυτό που έχει σημασία είναι ότι και οι αλλαγές στην εσωτερική «ισορροπία δυνάμεων» του ΝΑΤΟ ασκούν τη δική τους επιρροή στη διαμάχη για τους όρους λειτουργίας του.


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ