Τι μπορούσε, λοιπόν, να περιμένει κανείς από την Ενωση Κέντρου και τον αρχηγό της; Κι ωστόσο, ορισμένοι περίμεναν πολλά. Ακόμα και να τραβήξουν μαζί προς το σοσιαλισμό! Είναι πρόσχημα όσα ισχυρίζονται για τη δημοκρατική βάση του «Κέντρου» και για κατώτερα στελέχη της. Με αυτή την πολιτική σκόρπιζαν αυταπάτες και στη λαϊκή βάση του «Κέντρου». Εσπρωχναν χιλιάδες εργαζόμενους στον εγκλωβισμό στην Ενωση Κέντρου (ΕΚ), αφού οι ίδιοι την εξωράιζαν, την παρουσίαζαν στα μάτια των λαϊκών μαζών διαφορετική απ' ό,τι ήταν. Ταυτόχρονα μια τέτοια τακτική διευκόλυνε και τον Γ. Παπανδρέου ν' «αρμέγει» την Αριστερά, προβάλλοντας το δίλημμα «εμείς ή η Δεξιά»;

Υπάρχει, ωστόσο, κάτι βαθύτερο: Η πολιτική «της ουράς» απέναντι στην ΕΚ είχε «τεκμηριωθεί» και θεωρητικά. Υπήρξαν διεθνούς επιπέδου αναλύσεις για το χαρακτήρα και το ρόλο της λεγόμενης «εθνικής αστικής τάξης», που υιοθετήθηκε από όλη την τότε ηγεσία του ΚΚΕ και της ΕΔΑ. Ο Μ. Παρτσαλίδης μάλιστα, προκειμένου να θεμελιώσει με πρόσθετα επιχειρήματα την παραπάνω αντίληψη, επικαλούνταν σχετική ομιλία του Ρουμιάντσεφ στο περιοδικό «Προβλήματα Ειρήνης και Σοσιαλισμού», λέγοντας στη 10η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (Δεκέμβρης 1966 - Γενάρης 1967): «Ο σ. Ρουμιάντσεφ έλεγε: Συνάμα, όπως δείχνει η πείρα, η εθνική αστική τάξη δεν είναι συνεπής, υπόκειται σε ταλαντεύσεις και κάτω από ορισμένες συνθήκες μπορεί να φτάσει ακόμα και στην προδοσία της επανάστασης σε συμμαχία με τον ιμπεριαλισμό!».¹

Ως εκεί μπορούσε, λοιπόν, να φτάσει η ΕΚ, κάτω από ορισμένες συνθήκες!

Στην έκθεση της Διοικούσας Επιτροπής της ΕΔΑ στο Β' Συνέδριο (1962) αναφέρεται για την «Εθνική Αστική Τάξη»: «Ορισμένες κατηγορίες από τα στρώματα εκείνα που γενικά τα ονομάζουμε "Εθνική Αστική Τάξη", τα τελευταία 3 χρόνια παρουσίασαν αντιδράσεις και κινητοποιήσεις, προασπίζοντας τα συμφέροντά τους, που θίγονται από την εισβολή του ξένου κεφαλαίου, τη δράση των ντόπιων μονοπωλίων και τη σύνδεση της χώρας με την ΚΕΑ (Κοινή Αγορά). Ετσι στο Πανελλαδικό Συνέδριο των Εμπορικών Επιμελητηρίων που συνήλθε στο Βόλο τον περασμένο Μάιο, και ορισμένες από τις εισηγήσεις και πολλές από τις ομιλίες των αγορητών, έθεσαν το θέμα της υπερασπίσεως των συμφερόντων των μελών τους από απόψεως φορολογικής κλπ., σε σχέση με τις ξένες επιχειρήσεις που εγκαθίστανται στη χώρα μας, με βάση τις συμφωνίες εγκαταστάσεως και τη συμφωνία συνδέσεως με την ΚΕΑ. Ακόμη μια σειρά άλλες διαμαρτυρίες δείχνουν πως και τα στρώματα αυτά άρχισαν όχι μόνο να συνειδητοποιούν τους κινδύνους από την ξενόδουλη πολιτική της ΕΡΕ, αλλά και να αντιλαμβάνονται την ανάγκη να κινηθούν για την αποτροπή αυτών των κινδύνων».²

Το γεγονός ότι τμήματα της αστικής τάξης αντιδρούσαν σε μια πολιτική που ευνοούσε τα ακόμα μεγαλύτερα κεφάλαια, ήταν αρκετό για να καταταγούν αυτά τα τμήματα στις κινητήριες δυνάμεις ακόμα και επαναστατικών, όπως τις χαρακτήριζαν, αλλαγών! Ενώ στην πραγματικότητα αυτές οι αντιδράσεις δεν εξέφραζαν τίποτα περισσότερο από έναν ενδοαστικό ανταγωνισμό και την επιδίωξη των παραπάνω τμημάτων να εξασφαλίσουν αυτά (και όχι τα άλλα), καλύτερους όρους εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης, προκειμένου να επιπλεύσουν στη διεθνή και εσωτερική αγορά και να αναρριχηθούν στις ακόμα υψηλότερες κορυφές της κεφαλαιοκρατικής κλίμακας.

Το ζήτημα είναι ότι η τέτοια πολιτική αντανακλούσε την έλλειψη στοιχειωδώς σωστής ανάλυσης της κοινωνικοταξικής διάρθρωσης της ελληνικής κοινωνίας, καθώς και των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων που υπήρχαν τότε. Και συνεχίστηκε αυτή η έλλειψη, όλα τα μετέπειτα χρόνια, από τους συνεχιστές των Παρτσαλίδη - Δρακόπουλου.

Οπως γράφει ο Τ. Μπενάς, προς επιβεβαίωση των προηγούμενων, «ήτανε μια σωστή πολιτική και αντανακλούσε τη θεμελιώδη "διαχωριστική γραμμή" μέσα στην ελληνική κοινωνία, ανάμεσα στις δυνάμεις της υποτέλειας και της αντιδημοκρατικής εκτροπής και στις δυνάμεις της Δημοκρατίας».³

Να γιατί ο πολιτικός και ιδεολογικός τους ορίζοντας δεν έβγαινε από το πλαίσιο της αστικής δημοκρατίας. Βρισκόταν παραπλήσια με τα «οράματα» του Α. Παπανδρέου. Δε θα «μετρήσει» άραγε αυτό, στο διάστημα που θ' ακολουθήσει, μετά τη δικτατορία ιδιαίτερα, όταν το ΠΑΣΟΚ θα εμφανιστεί στην πολιτική σκηνή με ριζοσπαστικά συνθήματα και προγραμματικές διακηρύξεις μεγαλύτερου βάθους (έστω και φραστικές), προκειμένου να εγκλωβίσει μαχητικές λαϊκές δυνάμεις που η ταξική θέση τους δε βρισκόταν στο ΠΑΣΟΚ;

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

Το άρθρο περιέχεται στη συλλογή κειμένων, που εκδόθηκε από τη «Σύγχρονη Εποχή» υπό τον τίτλο «Ο σύγχρονος δεξιός οπορτουνισμός» με την επιμέλεια της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. Π. Δημητρίου, ό.π., σελ. 455.

2. Το Β' Πανελλαδικό Συνέδριο της ΕΔΑ, σελ. 52, «Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις».

3. Τ. Μπενά, ό.π., σελ. 17.