Για να μη γίνουν τα πανεπιστήμια μαγαζιά διαδήλωναν οι φοιτητές στην Ελλάδα

Η πολιτική υποχρηματοδότησης της Παιδείας οδήγησε πολλά πανεπιστήμια στα όρια της χρεοκοπίας. Λύση - «ανάσα» για τα ιδρύματα αποτελεί η αύξηση των διδάκτρων που φτάνουν τα 950 ευρώ το χρόνο για το μπάτσελορ. Σήμερα, τα δίδακτρα αποτελούν ζωτικές πηγές για τους προϋπολογισμούς των ιδρυμάτων. Ο δεύτερος κύκλος, το μάστερ, κοστίζει από 3.000 ευρώ ενώ σε κάποια ιδρύματα μπορεί να φτάσει τα 15.000 ευρώ.

Την ίδια στιγμή, τομείς λειτουργίας των πανεπιστημίων δίνονται σε ιδιώτες. Για παράδειγμα, στο Πανεπιστήμιο της Λισαβόνας όλα τα κυλικεία τα λειτουργούν ιδιώτες, ενώ πριν ανήκαν στο πανεπιστήμιο.

Με βάση νέο νόμο για τα πανεπιστήμια, που ψηφίστηκε πέρσι, η συμμετοχή των φοιτητών στα όργανα των ιδρυμάτων μειώνεται. Τη στιγμή που οι φοιτητές συμμετέχουν στα όργανα διοίκησης του πανεπιστημίου σε ποσοστό μικρότερο από 20%, οι επιχειρήσεις συμμετέχουν στα ίδια όργανα με ποσοστό μεγαλύτερο του 30%! Τα δημόσια πανεπιστήμια έχουν το «ελεύθερο» να μετασχηματιστούν σε ιδρύματα ιδιωτικού δικαίου. Η ρύθμιση αυτή δεν έχει περπατήσει ακόμα καθώς βρίσκει αντιστάσεις από την πανεπιστημιακή κοινότητα.

Τις υποτροφίες και την όποια λογική φοιτητικής μέριμνας και κοινωνικής υποστήριξης αντικαθιστά ένα σύστημα δανειοδότησης. Οι φοιτητές λαμβάνουν δάνειο το οποίο πρέπει να αποπληρωθεί κατά τον πρώτο χρόνο της αποφοίτησής τους. Την ίδια στιγμή, στην Πορτογαλία υπάρχουν περισσότεροι από 50.000 νέοι πτυχιούχοι άνεργοι, κάθε χρόνο γίνεται δυσκολότερη η εύρεση πρώτης εργασίας, η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις είναι άσχετη με το αντικείμενο των σπουδών. Επιπλέον, οι επαγγελματικοί σύλλογοι «φιλτράρουν» τους πτυχιούχους βάζοντας όρους για την εγγραφή των αποφοίτων, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις για την άσκηση του επαγγέλματος είναι απαραίτητο το μάστερ.

Στα όργανα διοίκησης των πανεπιστημίων συμμετέχουν κατά το ένα τρίτο φοιτητές - καθηγητές και επιχειρήσεις.

Οι φοιτητές πρέπει να συλλέξουν πιστωτικές μονάδες για να πάρουν το πτυχίο τους. Ωστόσο, είναι συχνό το φαινόμενο της υπερπληθώρας φοιτητών σε κάποια μαθήματα με αποτέλεσμα οι φοιτητές να μην παρακολουθούν μεν, να καταβάλλουν δε τα 500 ευρώ που είναι κατά μέσο όρο τα δίδακτρα κάθε εξάμηνο στα δημόσια πανεπιστήμια. Αν κάποιος φοιτητής ξεπεράσει τα τρία χρόνια φοίτησης τότε τα δίδακτρα που καταβάλλει τριπλασιάζονται και φτάνουν τα 1.500 ευρώ το εξάμηνο. Στα ιδιωτικά πανεπιστήμια τα δίδακτρα μπορεί να φτάσουν και τις 10.000 ευρώ το εξάμηνο.

Δεν υπάρχει τίποτα που να παρέχεται δωρεάν: Ούτε σίτιση (το φαγητό στα εστιατόρια των πανεπιστημίων κοστίζει περίπου 5 ευρώ), ούτε συγγράμματα (κοστίζουν περίπου 300 ευρώ το εξάμηνο). Μόνο η πρόσβαση στη βιβλιοθήκη είναι δωρεάν.

Οπως λέει χαρακτηριστικά η Αννα Κόρντι, υπεύθυνη για την Παιδεία της Σοσιαλιστικής Ενωσης Δημοκρατικής Νεολαίας Γερμανίας και φοιτήτρια η ίδια, «κάθε εξάμηνο πληρώνω στο πανεπιστήμιο 860 ευρώ για δίδακτρα, για κάρτα για τα μέσα μαζικής μεταφοράς, 80 ευρώ για έξοδα γραμματείας και 120 ευρώ για "φοιτητική μέριμνα"».

Στους φοιτητές δίνονται υποτροφίες - δάνεια ανάλογα με το οικογενειακό εισόδημα. Οσοι ολοκληρώσουν τις σπουδές τους στα 4 χρόνια επιστρέφουν το 50% της υποτροφίας. Αν καθυστερήσουν είναι υποχρεωμένοι να καταβάλουν το 100% της υποτροφίας.

Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, παρότι λειτουργούν ως επιχειρήσεις, δηλώνουν ότι είναι «μη κερδοσκοπικά» για να δικαιούνται κρατική χρηματοδότηση...

Οι δύο κύκλοι σπουδών, το σύστημα μπάτσελορ και μάστερ, θεσμοθετήθηκαν το 2002. Το 2006 η κυβέρνηση ψήφισε ένα νόμο για την απελευθέρωση της ανώτατης εκπαίδευσης.

Τα πανεπιστήμια μέχρι τώρα χρηματοδοτούνταν από το κράτος με βάση τον αριθμό των πτυχιούχων. Η κυβέρνηση προωθεί ρύθμιση ώστε να χρηματοδοτούνται με βάση τον αριθμό των φοιτητών που εγγράφονται, κάτι που θα οδηγήσει τα ιδρύματα στην οργάνωση ...καλύτερων διαφημιστικών εκστρατειών για να προσελκύσουν περισσότερους φοιτητές.

Δίδακτρα υπάρχουν και στα δημόσια πανεπιστήμια. Οι υποτροφίες που παίρνουν οι φοιτητές από το κράτος διαφοροποιούνται ανάλογα με το αν μένουν με την οικογένειά τους ή μόνοι τους. Στην πρώτη περίπτωση το βοήθημα είναι 89,24 ευρώ και στη δεύτερη 248,48 ευρώ. Σε περιπτώσεις που το οικογενειακό εισόδημα είναι ιδιαίτερα χαμηλό οι φοιτητές μπορούν να λάβουν επιπλέον υποτροφία. Το ανώτερο ποσό που μπορεί να λάβει φοιτητής από υποτροφίες συνολικά είναι 474 ευρώ. Καθώς αυτό το ποσό δεν επαρκεί, μεγάλη μερίδα φοιτητών αναγκάζεται να δουλέψει για να τα πληρώσει όλα, καθώς ούτε στην Ολλανδία υπάρχουν δωρεάν παροχές. Εχει ήδη προταθεί η κατάργηση του συστήματος των υποτροφιών και η αντικατάστασή του από ένα σύστημα φοιτητικών δανείων, η εφαρμογή όμως αναβάλλεται προς το παρόν εξαιτίας των αντιδράσεων των φοιτητών.

Η πρόφαση για την αύξηση των διδάκτρων ήταν ότι δεν επαρκεί η κρατική χρηματοδότηση. Κάθε τομέας λειτουργίας της ανώτατης εκπαίδευσης είναι ιδιωτικοποιημένος: Εκπαίδευση, έρευνα, διοίκηση καθώς και συναφείς υπηρεσίες. Τα πανεπιστήμια συνάπτουν συμφωνίες και πληρώνονται για πιστοποιητικά προγραμμάτων, για ενοικίαση των καντινών και των εστιατορίων, καθώς εισπράττουν και ενοίκια που πληρώνουν εταιρείες για δραστηριότητες που διοργανώνουν στις πανεπιστημιουπόλεις. Οι εμπορικές εισπράξεις των πανεπιστημίων αυξήθηκαν από 30% σε 70%. Επίσης, αυξήθηκαν και τα ιδιωτικά πανεπιστήμια: Το 1992 υπήρχαν μόνο 2 ιδιωτικά πανεπιστήμια ενώ το 2006 έφτασαν τα 25.

Στα κρατικά πανεπιστήμια οι βοηθοί ερευνητές και βοηθοί καθηγητές δεν έχουν μόνιμη και σταθερή σχέση εργασίας. Στα ιδιωτικά πανεπιστήμια δεν υπήρχαν ποτέ σταθερές σχέσεις εργασίας...

Τα πανεπιστήμια χρηματοδοτούνται βάσει του αριθμού των αποφοίτων τους, όχι του αριθμού των φοιτητών που σπουδάζουν.

Υπάρχει ένα σύστημα φοιτητικής ενίσχυσης, το οποίο μπορεί να είναι μέχρι 120 ευρώ το μήνα με τόκο 9,5% με αποτέλεσμα οι απόφοιτοι να πρέπει να πληρώσουν περίπου 8.000 ευρώ.