Τις αντιδράσεις τους για τις σχέσεις του ΚΚΣΕ με το ΚΚΕ οι οπορτουνιστές τις εξέφραζαν, όπως ειπώθηκε και προηγούμενα, μόνο στο βαθμό που διαφωνούσαν με τη γραμμή του ΚΚΣΕ. Οταν, όμως, οι θέσεις του ΚΚΣΕ τους «βόλευαν», τότε γίνονταν οι πιο φανατικοί υποστηρικτές τους και επικαλούνταν το ΚΚΣΕ ακατάπαυστα. Τότε, έπαυαν, ως διά μαγείας, να υπάρχουν οι ...εθνικές ιδιομορφίες. Τότε, οι συγκεκριμένες θέσεις αποκτούσαν παγκόσμια ισχύ! Ετσι έγινε με την «περεστρόικα». Πίσω από τις διατυπώσεις της γκορμπατσοφικής σκέψης, διανθισμένες με «περισσότερο σοσιαλισμό» και «διαφάνεια», είδαν το δικό τους εαυτό, ένιωσαν καλά τι ερχόταν. Αλλά και για το 20ό Συνέδριο πέταξαν τη σκούφια τους στον αέρα. Εγραψε χαρακτηριστικά ο Π. Δημητρίου: «Δυο αντιλήψεις συγκρούστηκαν (την περίοδο 1961 -1967). Η μια, στείρα και δογματική... Η άλλη επιδίωκε να ανταποκριθεί στην ανάγκη να εκφραστεί με συνέπεια και πληρότητα στη ζωή και τη δράση του Κόμματος το νέο πνεύμα του 20ού Συνεδρίου του ΚΚΣΕ. Να πραγματοποιηθεί στο Ελληνικό Κομμουνιστικό Κίνημα μια βαθιά και ολοκληρωμένη ανανέωση στο πνεύμα του δημιουργικού μαρξισμού - λενινισμού και του ουσιαστικού προλεταριακού διεθνισμού, σε αντιστοιχία με τις σύγχρονες συνθήκες».¹

Η επίκληση των σύγχρονων συνθηκών γινόταν διαρκώς, προκειμένου να δικαιολογηθούν τα πάντα. Ετσι, στο σχέδιο Προγράμματος του «ΚΚΕ εσωτερικού» διατυπωνόταν, ανάμεσα σε άλλα, η εξής αντίληψη για τον προλεταριακό διεθνισμό: «Το ΚΚΕ (εσωτερικού) τάσσεται αλληλέγγυο με τις προσπάθειες να εξασφαλιστεί η ενότητα, στη βάση του σεβασμού της αυτονομίας του κάθε κινήματος, της μη επέμβασης στα εσωτερικά του, της ιδιαιτερότητας του δικού του δρόμου και της συντροφικής διεθνιστικής αλληλεγγύης, βοήθειας και κριτικής».²

Τα λόγια και τα έργα τους αποδεικνύουν πως, όταν έκαναν λόγο για αυτονομία, την ήθελαν και την έβλεπαν στη βάση της οπορτουνιστικής ενότητας του διεθνούς κινήματος και όχι στη βάση της ενίσχυσης της στρατηγικής αυτοτέλειας του κάθε Κομμουνιστικού Κόμματος στο χώρο δράσης του.

Η ζωή βεβαίως και απέδειξε ότι το ζήτημα της ενιαίας δράσης του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος δεν είναι καθόλου απλό, πως στην προσπάθεια πραγματοποίησής της γίνονται (έγιναν) και σοβαρά λάθη. Το γεγονός, ωστόσο, ότι έχουν συσσωρευτεί και αρνητικές εμπειρίες, δεν αναιρεί στο ελάχιστο την ανάγκη της ενιαίας και συντονισμένης δράσης των ΚΚ όλων των χωρών ενάντια στο διεθνή ιμπεριαλισμό. Αυτή την ανάγκη την έχουν συνειδητοποιήσει (και σήμερα) εκατομμύρια απλοί άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο. Εκείνοι που δε θέλησαν να την αντιληφθούν, είναι οι αρνητές της επαναστατικής πάλης, που δε βλέπουν με καθόλου κακό μάτι τη διεθνή της σοσιαλδημοκρατίας, όπως επίσης βλέπουν με πολύ καλά συναισθήματα την Ευρωπαϊκή Ενωση και άλλους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς.

«Η αντίληψη για το συγκεκριμένο δρόμο της Ελλάδας προς το σοσιαλισμό, καθώς και η αντίληψη για τον ίδιο το σοσιαλισμό και τις μεθόδους οικοδόμησής του, στις συνθήκες της χώρας μας, ήταν η βαθύτερη διάσταση, πηγή και αφετηρία των διαφωνιών που είχαν εκδηλωθεί στην πορεία της πάλης»³,γράφει ο Π. Δημητρίου, εντάσσοντας, και σωστά, σε αυτήν την πηγή - αφετηρία και το ζήτημα της στάσης της ΕΔΑ απέναντι στην Ενωση Κέντρου.

Το παραπάνω πρόβλημα ταλάνισε κυριολεκτικά την τότε Αριστερά και το ΚΚΕ. Ο Η. Ηλιου το χαρακτήριζε «σταυρικό» ζήτημα της Αριστεράς(!), που κατά την άποψή του σήμαινε: Αν μεν συντάσσεσαι υπέρ της συνεργασίας με την Ενωση Κέντρου, είσαι πολιτικός με ευρείς ορίζοντες. Αν όχι, τότε ακολουθείς τη σεχταριστική πολιτική της Ζαχαριαδικής απομόνωσης, του «τι Πλαστήρας, τι Παπάγος»... Δεν ξανοίγεσαι, δηλαδή, στην κοινωνία, με αποτέλεσμα να χάνεις τις μάζες, αφού δεν «πιάνεις το σφυγμό τους»! Σε εισήγησή του (10.2.1964) ο Η. Ηλιου υπογράμμιζε σε σχέση με τα αμέσως προηγούμενα: «Πρώτα - πρώτα οι φυλακές και εξορίες μας έχουν αφήσει βαριά κληρονομιά. Ορισμένοι διατηρούν και προβάλλουν με πάθος απόψεις αριστερίστικες, δογματικές, σεχταριστικές, ζαχαριαδικές, ομολογούμενα ή όχι, κινεζόφιλες κλπ.»⁴

Ετσι, επικρατώντας στην Αριστερά οι ...μη σεχταριστικές απόψεις, οδηγήθηκε, με απόφαση της ηγεσίας της σε ανοιχτή πριμοδότηση της Ενωσης Κέντρου στις βουλευτικές εκλογές του 1964: Δεν τοποθέτησε υποψήφιους βουλευτές σε 21 εκλογικές περιφέρειες της χώρας, οπότε οι κομμουνιστές και αριστεροί ψήφισαν τον Γ. Παπανδρέου!... Μάλιστα, άσκησαν και κριτική στο ΠΓ του ΚΚΕ, επειδή δεν υιοθέτησε την ίδια τακτική και για τις βουλευτικές εκλογές του 1963...

Το θέμα της στάσης απέναντι στην Ενωση Κέντρου αντιμετωπίστηκε ως στρατηγικό καθήκον. Η συνεργασία μαζί της θεωρήθηκε προϋπόθεση για την «αντιιμπεριαλιστική αλλαγή» στην Ελλάδα, ακόμα και για το σοσιαλισμό! Εγραψε ο Κ. Φιλίνης σε άρθρο του στο περιοδικό Ελληνική Αριστερά το 1966: «Απαραίτητος παράγοντας για την προώθηση της Εθνικής Δημοκρατικής Αλλαγής είναι η ανάγκη της πλατιάς συνεργασίας και ενότητας των δημοκρατικών δυνάμεων. Τόσο η διέξοδος από τη σημερινή κρίση όσο και η πραγματοποίηση της Εθνικής Δημοκρατικής Αλλαγής και των παραπέρα σοσιαλιστικών μετασχηματισμών, δεν μπορεί να είναι έργο ενός μόνον κόμματος, ούτε και του σημερινού μόνο χώρου της Αριστεράς. Είναι ταυτόχρονα και έργο πολιτικών δυνάμεων που βρίσκονται σήμερα στο χώρο του Κέντρου».⁵

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

Το άρθρο περιέχεται στη συλλογή κειμένων, που εκδόθηκε από τη «Σύγχρονη Εποχή» υπό τον τίτλο «Ο σύγχρονος δεξιός οπορτουνισμός» με την επιμέλεια της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. Π. Δημητρίου, ό.π., σελ. 147.

2. Αυγή, 9.11.1975

3. Π. Δημητρίου, ό.π., σελ. 144.

4. Π. Δημητρίου, ό.π., σελ. 174.

5. Τ. Μπενά, ό.π., σελ. 100.