Λίγα μέτρα από την Ομόνοια, στην καρδιά της πρωτεύουσας, ο τρίτος κόσμος ζει και βασιλεύει. Στο Μεταξουργείο, η μέση ηλικία που οι γυναίκες αποκτούν το πρώτο τους παιδί είναι τα 16 χρόνια, παντρεύονται στην εφηβεία και πολύ συχνά υποφέρουν από κατάθλιψη. Περιδιαβάζοντας τους δρόμους της περιοχής νιώθεις μελαγχολία από την εγκατάλειψη, την υποβαθμισμένη ζωή, τη φτώχεια που είναι ολοφάνερη... Τι κάνει το κράτος γι' αυτά τα παιδιά που μεγαλώνουν χωρίς να πηγαίνουν σχολείο τα περισσότερα, γι' αυτές τις νεαρές γυναίκες που δεν προλαβαίνουν να ζήσουν, να μάθουν γράμματα, να σηκώσουν κεφάλι, που κοιμούνται συχνά κατάχαμα μαζί με τα παιδιά τους, χωρίς κανείς να νοιάζεται για τις τρώγλες που τις στεγάζουν;

Μια πρόσφατη έρευνα έρχεται να αποκαλύψει τις οδυνηρές συνθήκες ζωής των γυναικών και των παιδιών, αλλά και γενικότερα των οικογενειών που έχουν έρθει εδώ από τη Θράκη. Ελληνες υπήκοοι, μουσουλμάνοι - τσιγγανόφωνοι και τουρκόφωνοι, έφτασαν στην Αθήνα σαν εσωτερικοί οικονομικοί μετανάστες και πολύ συχνά ολόκληρες οικογένειες εξαρτώνται από την εργασία των παιδιών τους που δεν τελειώνουν το σχολείο - αν κάποτε το άρχισαν - και εκτίθενται στους κινδύνους της νύχτας.

Η έρευνα έγινε ανάμεσα σε παιδιά και γυναίκες 16-55 χρόνων και συνεργάστηκαν για την ολοκλήρωσή της το Κέντρο Ερευνών για θέματα Ισότητας, το Κέντρο Καλλιτεχνικής και Παιδαγωγικής Επιμόρφωση «ΣΧΕΔΙΑ» και η κοινωνική και εκπαιδευτική δράση, εταιρία μη κερδοσκοπική, με χρόνια εμπειρίας στην περιοχή και επικοινωνίας με τις γυναίκες που ζουν εκεί.

Σε σχέση με τη γυναίκα, οι ερωτήσεις αφορούσαν θέματα γυναικολογικά, ψυχικής υγείας και άλλα προβλήματα υγείας, καθώς και τον τρόπο αντιμετώπισής τους.

• Οι γυναίκες εδώ αποκτούν το πρώτο τους παιδί σε μικρή κατά κανόνα ηλικία, όταν οι ίδιες δεν έχουν ολοκληρώσει ακόμη την ανάπτυξή τους, επιβαρύνοντας έτσι τις συνθήκες εγκυμοσύνης. Μια μητέρα απέκτησε το πρώτο της παιδί στα έντεκά της χρόνια (!) ενώ οι περισσότερες το απέκτησαν μεταξύ 14 και 17 χρόνων.
• Δεν έχουν πάει στο γιατρό για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, εκτός από πολύ σοβαρές περιπτώσεις.
• Στην ερώτηση αν έχουν κάνει εκτρώσεις, 68,75% από τις τσιγγανόφωνες και 77,78% από τις τουρκόφωνες απάντησαν θετικά. Ο αριθμός των εκτρώσεων ποικίλλει από μια έκτρωση μέχρι τον απαράδεκτα υψηλό αριθμό των 25 και 27 (!!) σύμφωνα με δυο τουρκόφωνες, ενώ δυο άλλες γυναίκες αναφέρουν από είκοσι εκτρώσεις η κάθε μία. Οι περισσότερες αναφέρουν από μία έως τέσσερις εκτρώσεις. Κι όμως οι πιο πολλές εκδήλωσαν ενδιαφέρον να μάθουν περισσότερα για την αντισύλληψη. Προτιμούν να ενημερωθούν από γιατρό γυναικολόγο, ή νοσοκόμα, ενώ αρκετές αναφέρουν ότι προτιμούν μια γυναίκα να τους κάνει την ενημέρωση...
• Αναφορικά με θέματα ψυχικής υγείας μόνο μια γυναίκα είπε ότι... δεν αντιμετωπίζει προβλήματα. Ολες οι υπόλοιπες μιλούν για άγχος, στενοχώρια, κατάθλιψη. Τα προβλήματα που τις απασχολούν στρέφονται συνήθως γύρω από την οικογένεια και τις δύσκολες συνθήκες της ζωής τους. Αρκετές καταφεύγουν σε ηρεμιστικά.
• Γύρω στο ένα τρίτο των τσιγγανόφωνων και ένα έκτο των τουρκόφωνων γυναικών δηλώνει ότι δεν ξέρουν πού πρέπει να πάνε για να κάνουν εμβόλια στα παιδιά τους. Ο αναλφαβητισμός, που είναι σχεδόν καθολικός ανάμεσα στις τσιγγανόφωνες, τις εμποδίζει να παρακολουθούν στο βιβλιάριο υγείας του παιδιού τα εμβόλια που πρέπει να γίνουν.
• Ολες οι γυναίκες προτιμούν να αποτείνονται στα νοσοκομεία, όταν παρουσιάζεται κάποιο πρόβλημα υγείας.

Στην πλειονότητά τους ιδίως οι τσιγγανόφωνες, θα ήθελαν να αλλάξουν εμφάνιση, κυρίως στον τρόπο που ντύνονται, ώστε να μην ξεχωρίζουν, ιδιαίτερα αν αναζητούν δουλιά. Η εύκολη διάκριση μέσω της ενδυμασίας τις κάνει στόχο για διαφορετική μεταχείριση..

Στην καθημερινή ζωή: Τι τις νευριάζει και πώς αντιδρούν; Τα παιδιά που κάνουν φασαρία και δεν ακούν είναι κάτι που θυμώνει όλες τις γυναίκες. Αρκετές έχουν παράπονα για τους άντρες και τα πεθερικά τους, τα οποία είναι «πανταχού παρόντα». Τα κουτσομπολιά του περίγυρου είναι το πιο ισχυρό όπλο που διαθέτει η μικροκοινωνία τους, για να ελέγχει τα μέλη της και οι γυναίκες φαίνεται ότι ασφυκτιούν μέσα σ' αυτό τον κλοιό του αυστηρού ελέγχου. Οι συνθήκες διαβίωσης αναφέρονται πολύ συχνά από τις τσιγγανόφωνες σαν αιτία θυμού («το γεγονός ότι δεν έχω λεφτά» το ότι «δεν μπορώ να αγοράσω ένα ωραίο ρούχο», «δεν έχω χρήματα ούτε για τσιγάρα»).

Οι περισσότερες από τις τσιγγανόφωνες που μίλησαν στην έρευνα (70,97%) ασχολούνται με την πώληση λουλουδιών είτε στα φανάρια, είτε συχνότερα τις βραδινές ώρες (20.00 - 3.00) σε διάφορα εστιατόρια και ταβέρνες. Παράλληλα, ορισμένες συμπληρώνουν τα έσοδά τους με επαιτεία «Δέκα χρόνια λέει μια 20χρονη ξέρεις τι έχω περάσει να πουλάω λουλούδια, κούραση! Από μικρό παιδί άγχος σου λέω, άγχος!». Από τις τουρκόφωνες πολλές είναι άνεργες ή δεν έχουν εργαστεί και ασχολούνται με τα οικιακά. Οι περισσότερες γυναίκες δηλώνουν ότι μπορούν να μάθουν οποιαδήποτε δουλιά, αρκεί να τους δείξει κάποιος, επειδή μαθαίνουν εύκολα και το μυαλό τους «κόβει».

Τόσο οι τσιγγανόφωνες όσο και οι τουρκόφωνες ενδιαφέρονται να βρουν δουλιά. Ομως αυτό που τις δυσκολεύει πολύ είναι ότι δεν έχουν πού ν' αφήσουν τα παιδιά τους (όλες θα ήθελαν να δημιουργηθεί ένα κέντρο εξωσχολικής απασχόλησης). Διαφαίνεται ακόμα καθαρά η συνειδητοποίηση ότι οι περιορισμένες γραμματικές τους γνώσεις αποτελούν εμπόδιο για να βρουν δουλιά... Από τα παιδιά τους, τα μισά περίπου δεν πήγαν ποτέ σχολείο - αλλά και από όσα πήγαν, άλλα σταμάτησαν και άλλα έχουν μεγάλες δυσκολίες: ένα ουσιαστικό εμπόδιο είναι πως όταν πάνε σχολείο για πρώτη φορά, τοποθετούνται σε τάξη ανάλογα με την ηλικία τους και όχι σύμφωνα με τις γνώσεις τους. Ετσι, δεν μπορούν να παρακολουθήσουν τα άλλα παιδιά. Ενας άλλος σημαντικός λόγος είναι ότι πολλά παιδιά εργάζονται το βράδυ, πουλώντας λουλούδια, κοιμούνται πολύ αργά και το πρωί δεν μπορούν να ξυπνήσουν. Τα τσιγγανόφωνα κορίτσια είναι η ομάδα παιδιών που στο μεγαλύτερο ποσοστό δουλεύει, ενώ τα τουρκόφωνα αγόρια είναι αυτά με το υψηλότερο ποσοστό φοίτησης στο σχολείο.

Ο Μεσαίωνας στην καρδιά της Αθήνας...

Η περιοχή του Μεταξουργείου όπου ζουν οι γυναίκες με τις οικογένειές τους έχει πολλές υποβαθμισμένες ή εγκαταλειμμένες κατοικίες όπου καταφεύγουν εξωτερικοί και εσωτερικοί μετανάστες. Μια περιοχή όπου κυριαρχεί η ανεργία και είναι ευδιάκριτη η φτώχεια των ανθρώπων και η έλλειψη πράσινου. Τα σπίτια βρίσκονται σε πολύ κακή κατάσταση συντήρησης και λείπουν στοιχειώδεις ανέσεις. Οπως διαπιστώνει η έρευνα, οι περισσότερες οικογένειες μένουν σε δωμάτια που έχουν κοινή αυλή και χώρους υγιεινής μαζί με άλλες οικογένειες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ιδιαίτερα όταν οι οικογένειες ζουν σε πολυκατοικίες, η τουαλέτα είναι, μέσα, αλλά μερικές φορές είναι και πάλι κοινή γιατί περισσότερες από μία οικογένειες στεγάζονται στο διαμέρισμα.