«Βαρέθηκα ν' ακούω πόσο χρονών είμαι...» «Πρέπει να τους αρέσεις οπτικά...». Αυτά καταγράφει η εμπειρία γυναικών που, ψάχνοντας για δουλιά, ανακαλύπτουν πως, επειδή έχουν ξεπεράσει πλέον τις πρώτες τρεις δεκαετίες της ζωής τους, οι εργοδότες τις απορρίπτουν... Εργοδότες που αναζητούν όχι μια ευσυνείδητη εργαζόμενη, αλλά μια «γλάστρα» να «μοστράρει» ό,τι πουλάνε.

Από την άλλη μεριά, όπως επισημαίνεται και στο σημερινό τρίτο - και τελευταίο - μέρος του αφιερώματος του «Ρ», ο συνδυασμός της εργασίας με την οικογένεια είναι συχνά αδύνατος για τις γυναίκες των λαϊκών στρωμάτων. Η Υγεία, η Πρόνοια, η Παιδεία ιδιωτικοποιούνται με αλματώδεις ρυθμούς, η φροντίδα της οικογένειας και οι ανάγκες της μετατρέπονται ολοένα και περισσότερο σε «ατομική υπόθεση». Ετσι, όταν εκείνη πρέπει να μεγαλώνει παιδιά, να φροντίζει άλλα μέλη της οικογένειας, να είναι υπεύθυνη για την πλειοψηφία των υποχρεώσεων ενός νοικοκυριού, τα περιθώρια να βρει ή και να ψάξει για μια δουλιά, στενεύουν ή ακόμα και εξαφανίζονται...

«Για να βρω έναν παιδικό σταθμό έπρεπε να δίνω περισσότερα από όσα έπαιρνα... Το να πας το παιδί στον παιδικό σταθμό ήταν προνόμιο...». Η Κίτη Παντελιά, μητέρα ενός 16χρονου αγοριού σήμερα, τονίζει στο «Ρ» ότι τα πρώτα χρόνια μετά τη γέννηση του παιδιού της, είχε αναγκαστεί να σταματήσει τη δουλιά.

Επειτα ήταν κι όλες οι ευθύνες, με τις οποίες επιβαρύνεται μια γυναίκα. «Να διαβάσω το παιδί, να το πάω αγγλικά...».

«Υπήρχαν φορές που δούλευα υπερωρίες και έπρεπε να βρω τον καθένα, μια γειτόνισσα για να πάει να το πάρει από το σχολείο...», εξηγεί η άνεργη γυναίκα για το διάστημα πριν αποφασίσει να διακόψει τη δουλιά. Τονίζει πως μητρότητα σημαίνει «οικονομικό ζόρι» για μια οικογένεια. Οχι μόνο επειδή αυξάνονται τα έξοδα, αλλά και επειδή η φροντίδα του παιδιού συνήθως δεν επιτρέπει στη γυναίκα να δουλέψει. Μειώνονται, λοιπόν, και τα έσοδα. «Ενας βασικός λόγος που δεν έκανα άλλο παιδί ήταν και αυτός», επισημαίνει. «Αναγκάζεσαι και δε δουλεύεις, κι ας είναι μεγαλύτερες οι ανάγκες...».

Το επίδομα ανεργίας των 300 ευρώ που παίρνει σήμερα από τον ΟΑΕΔ, συνυπολογίζοντας μάλιστα την ύπαρξη ενός παιδιού, δεν αρκεί ούτε κατά διάνοια για να καλύψει μαζί με τον μισθό του άντρα της τα έξοδα της οικογένειας. «400 ευρώ είναι μόνο το νοίκι. Κι έπειτα, άλλα τριακόσια το φροντιστήριο του γιου μου. Μόνο για ένα μήνα αγγλικών, ζητάνε 80 ευρώ». Οσο για την υγεία: «Σε κρατικό νοσοκομείο; Κι εκεί πρέπει να πληρώσεις. Για ιδιωτικό δεν το συζητάω. Μια επίσκεψη στο γιατρό κοστίζει 50 ευρώ...».

«Είναι πολύ βασικό να θέλεις να προσφέρεις πράγματα στο παιδί σου και να μην μπορείς. Του προσφέρεις ό,τι έχεις, όχι ό,τι πρέπει...».

«Εχω φάει τα πόδια μου για να βρω δουλιά, έχω συμπληρώσει ένα σωρό αιτήσεις...». Τώρα που ο γιος της είναι πλέον 16 χρόνων, θα περίμενε κανείς να είναι ευκολότερο να βρει δουλιά. Κι όμως...

«Ζητάς δουλιά σε ένα κατάστημα και σε ρωτάνε:

- Πόσο χρονών είσαι;... Λυπούμαστε, ζητάμε κάποια μέχρι 22, 23 ετών.

Ρωτάνε έχεις παιδιά, έχεις οικογένεια; Παίρνουν εργαζόμενες όχι έμπειρες. Αλλιώς θα φερθεί συνδικαλιστικά μια κοπελίτσα 22 χρονών, κι αλλιώς μια γυναίκα 35 που έχει διεκδικήσει κάποια πράγματα, που ξέρει τι δικαιούται. Επειτα, θέλουν να μην υπάρχει προϋπηρεσία, γιατί έτσι ανεβαίνει το μεροκάματο...».

Μέχρι πριν 2,5 χρόνια η Κίτη δούλευε σε βιομηχανία παπουτσιών. Εως τη μέρα που της είπαν να περάσει από το λογιστήριο. Εκεί της ανακοίνωσαν ότι ήταν μια από τις ...πέντε απαραίτητες «μειώσεις προσωπικού» που έπρεπε να γίνουν. Λίγους μήνες νωρίτερα οι συγκεκριμένοι πέντε εργαζόμενοι είχαν πρωτοστατήσει σε κινητοποιήσεις για το Ασφαλιστικό.

Στον κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας δεν υπάρχουν δουλιές. Η περίπτωση της «Σίσσερ Πάλκο» δεν ήταν η μοναδική. Οι επιχειρήσεις κλείνουν και μεταφέρονται σε χώρες όπου η μεγαλύτερη εξαθλίωση κάνει τα εργατικά χέρια εξευτελιστικά φτηνά. «Οι περισσότεροι τώρα δίνουν δουλιά σε φασόν. Τους συμφέρει καλύτερα, δε δίνουν ένσημα». Ο εργαζόμενος πρέπει να αυτασφαλίζεται, με τα - το πολύ - 3 ευρώ την ώρα που πληρώνεται.

Η ανησυχία δεν αφορά μόνο το παρόν. Ανεργία σημαίνει και αβέβαιο μέλλον. «Εγώ δηλαδή δεν περιμένω να βγω σε σύνταξη...», λέει η Κίτη.