Πολλά και διάφορα «πανηγυρικά» γράφτηκαν τις προηγούμενες μέρες για την «ιστορική συμφωνία» που ανακοίνωσαν την περασμένη Τρίτη το Ισραήλ και ο Λίβανος, με «διαμεσολάβηση» των ΗΠΑ, για τη «διευθέτηση» διαφιλονικούμενων θαλάσσιων περιοχών με κοιτάσματα υδρογονανθράκων.

Διάφορα αστικά επιτελεία μάλιστα και στη χώρα μας έσπευσαν να χαιρετίσουν την «πρωτότυπη σκέψη» της συμφωνίας και να κάνουν λόγο για «μαθήματα» που μπορούν να βρουν εφαρμογή και στην περιοχή μας, καλλιεργώντας έτσι το έδαφος για επικίνδυνες διευθετήσεις «συνεκμετάλλευσης» για λογαριασμό των μονοπωλίων που βρίσκονται ήδη στα σκαριά, στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.

Πίσω από τις εν λόγω παρεμβάσεις, βέβαια, κρύβεται το πραγματικό περιεχόμενο της επίμαχης συμφωνίας.

Σε συνθήκες νέας μεγάλης όξυνσης των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών για την Ενέργεια, η συμφωνία βάζει και «με τη βούλα» τις ΗΠΑ σε ρόλο «μόνιμου» διαιτητή και «μεσολαβητή» για τους υδρογονάνθρακες στην Ανατολική Μεσόγειο, γεγονός βέβαια που με τη σειρά του οξύνει τους ανταγωνισμούς με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα.

Παράλληλα, με τρόπο ακόμα πιο απροκάλυπτο, καθιστά τα ενεργειακά μονοπώλια, εν προκειμένω τη γαλλική «Total Energies», «κράτος εν κράτει» στην εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων της περιοχής, αναθέτοντάς τους ακόμα και τη «μοιρασιά» ποσοστών από τα προβλεπόμενα κέρδη στα εμπλεκόμενα κράτη.

Η γεωπολιτική συγκυρία και η προσμονή σημαντικών κερδών έστησαν από το 2020 ένα τραπέζι «ρεαλιστικής» διαπραγμάτευσης μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου - δύο χώρες που τυπικά βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση - με τις ΗΠΑ να παίζουν ρόλο μεσολαβητή, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των παζαριών έλαβε χώρα στα γραφεία του Ειδικού Συντονιστή του ΟΗΕ για τον Λίβανο (UNSCOL) στη λιβανέζικη μεθοριακή πόλη Νακούρα.

Η συμφωνία που καταλήχθηκε θα τεθεί σε ισχύ όταν υπογραφεί επίσημα τις επόμενες μέρες (πιθανώς γύρω στις 20 Οκτώβρη στη Νακούρα), ενώ λανσάρεται ήδη από την κυβέρνηση Μπάιντεν αλλά και πολιτικούς και ΜΜΕ στην Ελλάδα σαν «πρότυπο» συμφωνιών γενικότερα στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου. Το επιχείρημα είναι πως αφού «τα βρήκαν» δύο εμπόλεμες χώρες, γιατί να μην τα βρουν Ελλάδα και Τουρκία ώστε να «επωφεληθούν» από την εκμετάλλευση κοιτασμάτων στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου.

Η πραγματικότητα βέβαια είναι τελείως διαφορετική:

Πρόκειται για δύο αλληλοσυμπληρούμενες συμφωνίες μεταξύ Λιβάνου - ΗΠΑ και ΗΠΑ - Ισραήλ, με τις ΗΠΑ να κατοχυρώνουν έτσι ρόλο μόνιμου «εγγυητή», διαιτητή και επόπτη της εφαρμογής τους.

Οι συμφωνίες οριοθετούν θαλάσσιες συνοριακές περιοχές (ενδεχομένως και ένα τμήμα της ΑΟΖ των δύο πλευρών), όχι για να βάλουν τις βάσεις μίας μελλοντικής ειρηνευτικής συμφωνίας μεταξύ των εμπόλεμων χωρών, αλλά για να λύσουν τα χέρια των εταιρειών Ενέργειας που θα αναλάβουν τις έρευνες, τις γεωτρήσεις και την εκμετάλλευση των υποθαλάσσιων κοιτασμάτων Καρίς (στη μεριά του Ισραήλ) και Κανά (στη μεριά του Λιβάνου). Το κοίτασμα Καρίς αναλαμβάνει η ελληνικών συμφερόντων με έδρα το Λονδίνο «Energean» και το κοίτασμα Κανά η γαλλική «Total Energies», με το βλέμμα στις «διψασμένες» για Ενέργεια αγορές της ΕΕ.

Στις διατάξεις της συμφωνίας αναφέρεται σαφώς πως τις έρευνες και την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων στο λιβανέζικο οικόπεδο 9 δεν θα τις αναλάβει εταιρεία Ισραήλ ή Λιβάνου αλλά μία «διεθνής εταιρεία που δεν υπόκειται σε διεθνείς κυρώσεις», ώστε να μην εμποδιστεί μελλοντικά η «συνέχιση της διευκόλυνσης, μεσολάβησης των ΗΠΑ»...

Από τις πρώτες παραγράφους της συμφωνίας διευκρινίζεται πως πρόκειται για «οριοθέτηση θαλάσσιων συνόρων» (Maritime Border Line, MBL) που διόλου δεν προδικάζει το στάτους των χερσαίων συνόρων μεταξύ των δύο (από τεχνικής άποψης εμπόλεμων) χωρών. Η συμφωνία εμποδίζει επίσης τις δύο χώρες να βάλουν τρικλοποδιά στις κινήσεις εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων, επισημαίνοντας πως «καμία πλευρά δεν θα υποβάλει μελλοντικούς χάρτες ή συντεταγμένες στον ΟΗΕ» που είναι ασύμβατες με την παρούσα συμφωνία, εκτός και εάν το συμφωνήσουν προηγουμένως μεταξύ τους...

Οι συντεταγμένες που αναφέρονται στη συμφωνία καθορίζουν τα θαλάσσια σύνορα ανατολικά της Θαλάσσιας Συνοριακής Γραμμής. Το θαλάσσιο σύνορο που ακολουθεί τη χερσαία περιοχή (η θαλάσσια περιοχή κοντά στις ακτές) αναμένεται να καθοριστεί αφού γίνει η οριοθέτηση των χερσαίων συνόρων των πλευρών. Μέχρι τότε οι πλευρές συμφωνούν ότι το καθεστώς κοντά στην ακτή παραμένει ακαθόριστο.

Τέτοια θολά σημεία «λύνουν τα χέρια» των ενεργειακών μονοπωλίων, αλλά εγκυμονούν μελλοντικούς κινδύνους «ανάφλεξης» αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων.

Ο Λιβανέζος Πρόεδρος Μισέλ Αούν υποστήριξε ότι ο Λίβανος «μπόρεσε να ανακτήσει μία περιοχή 860 τ.χλμ.», δίχως να παραχωρήσει «ούτε ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο στο Ισραήλ», έχοντας «πλήρη έλεγχο στο κοίτασμα Κανά». Τα πράγματα όμως δεν είναι ακριβώς έτσι.

Ενα μικρό μέρος του κοιτάσματος Κανά εμπίπτει στα ισραηλινά ύδατα, γι' αυτό και το Ισραήλ θα πάρει κάποιου είδους αποζημίωση. Ομως, δεν θα είναι ο Λίβανος που θα έχει λόγο στη διαμόρφωση αυτού του ποσού αλλά... το γαλλικό μονοπώλιο «Total», το οποίο στη συνέχεια θα κάνει ξεχωριστή συμφωνία με το Ισραήλ ώστε να διευθετήσουν το ποσό της αποζημίωσης, αφού προηγηθούν έρευνες και ξεκινήσει παραγωγή ώστε να ξέρουν για τι ακριβώς πράγμα θα μιλάνε...

Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, όπως και σε όλες τις χώρες με τεράστιο ενεργειακό πλούτο, οι λαοί και των δύο πλευρών δεν πρόκειται να καρπωθούν ουσιαστικά τίποτα από την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων.

Μαζί με τα «θολά» σημεία της συμφωνίας, καταγράφεται και η ενδοαστική αντιπαράθεση στο Ισραήλ, που επίσης αφήνει ερωτήματα για τη μελλοντική εφαρμογή της συμφωνίας.

Η απερχόμενη πολυκομματική κυβέρνηση του Ισραηλινού πρωθυπουργού Γ. Λαπίντ πήρε το «πράσινο φως» από το Ανώτατο Δικαστήριο, που της αναγνώρισε ότι έχει το δικαίωμα να υπογράφει τέτοιες συμφωνίες ακόμη και λίγες βδομάδες πριν τις πρόωρες βουλευτικές εκλογές της 1ης Νοέμβρη. Αντιμετωπίζει ωστόσο «απειλές» από την υπουργό Εσωτερικών, Αγιελέτ Σακέντ, που απείχε από την έγκριση της συμφωνίας στο τελευταίο υπουργικό συμβούλιο, καθώς προσβλέπει σε μετεκλογική συνεργασία με το κόμμα Λικούντ του πρώην πρωθυπουργού Μπ. Νετανιάχου. Ο ίδιος ο Νετανιάχου έχει δηλώσει πως σκοπεύει «να αναθεωρήσει» τη συμφωνία με τον Λίβανο εάν σχηματίσει κυβέρνηση.

Στον δε Λίβανο, η ισχυρή σιιτική οργάνωση «Χεζμπολάχ» (φιλικά προσκείμενη στο Ιράν), που το προηγούμενο διάστημα απειλούσε πως θα χτυπήσει υποδομές Ενέργειας του Ισραήλ στο κοίτασμα Καρίς, σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί διμερής συμφωνία για τις διαφιλονικούμενες θαλάσσιες περιοχές, εντέλει υποδέχθηκε τη συμφωνία «με χαρά και χειροκροτήματα», όπως είπε ο ηγέτης της, Χ. Νασράλα. Η στάση αυτή καταγράφεται ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη συνολικότερα παζάρια στην περιοχή, όπως οι έμμεσες διαπραγματεύσεις ΗΠΑ - Ιράν για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, ενώ είναι σαφές ότι ανάλογα με την πορεία αυτών των ιμπεριαλιστικών παζαριών είναι πιθανή η ύπαρξη μεταστροφών και στο θέμα της επίμαχης συμφωνίας.

Χαρακτηριστική είναι εξάλλου και η αναφορά του Χ. Νασράλα στο ίδιο διάγγελμα μετά τη συμφωνία, ότι «για εμάς η θάλασσά μας εκτείνεται μέχρι τη Γάζα και όταν η Παλαιστίνη απελευθερωθεί, δεν θα έχουμε διαφωνίες με τους Παλαιστίνιους αδελφούς μας για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων»....