Μια νέα έκδοση της «Σύγχρονης Εποχής», που φωτίζει σημαντικές πλευρές της Ιστορίας του ΚΚΕ και της πορείας διαμόρφωσης της επαναστατικής του στρατηγικής, παρουσιάστηκε χτες. Πρόκειται για την έκδοση «Η 18η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (24 Ιούνη - 2 Ιούλη 1973)», που περιλαμβάνει τα Πρακτικά του κρίσιμου αυτού κομματικού Σώματος.

Την παρουσίαση έκανε στο κεντρικό βιβλιοπωλείο της «Σύγχρονης Εποχής» στην Αθήνα η Αλέκα Παπαρήγα, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ. Στην εκδήλωση παρευρέθηκε πολυμελής αντιπροσωπεία της ΚΕ και του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, καθώς και του ΚΣ της ΚΝΕ. Το βιβλιοπωλείο γέμισε ασφυκτικά, από την είσοδο μέχρι το πατάρι, όπου έγινε η παρουσίαση, μια συμμετοχή ενδεικτική του ενδιαφέροντος μελών και φίλων του Κόμματος για το περιεχόμενο της έκδοσης.

Βασικό θέμα της 18ης Ολομέλειας ήταν η συζήτηση για την έκθεση δράσης της ΚΕ από το 8ο Συνέδριο (1961), το σχέδιο του νέου Προγράμματος και του Καταστατικού του Κόμματος, ως εισηγητικών κειμένων στις εργασίες του 9ου προγραμματικού Συνεδρίου (4-10/12/1973). Η ημερήσια διάταξη συμπληρώθηκε ακόμα με ειδικό θέμα συζήτησης για την τρέχουσα πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα, για την εκτίμηση της πορείας του αντιδικτατορικού αγώνα, αλλά και για τον καθορισμό της στάσης του Κόμματος στο δημοψήφισμα που διοργάνωνε η χούντα. Στη συζήτηση του θέματος αυτού συμπεριελήφθη και η Διακήρυξη της ΚΕ (που δόθηκε στη δημοσιότητα πριν από την 18η Ολομέλεια), η οποία αναφερόταν στον, μετά τη χούντα, πολιτικό στόχο του Κόμματος, για τη «Νέα Δημοκρατία».

Η Αλέκα Παπαρήγα, αφού έδωσε το βασικό περίγραμμα των περιεχομένων της έκδοσης, αλλά και βασικών εξελίξεων της περιόδου, αναφέρθηκε στην αξία της έκδοσης, λέγοντας ότι «προσφέρει ένα μεγάλο πανόραμα στοιχείων που βοηθούν στην πιο αναλυτική τεκμηρίωση των συμπερασμάτων που κατέληξε το Κόμμα στα δύο Δοκίμια. Κυρίως προσφέρουν πολύτιμη ιστορική πείρα, που απαντά στο ερώτημα πώς είναι δυνατόν ένα ΚΚ που ποτέ δεν εγκατέλειψε την πίστη του στον μαρξισμό - λενινισμό, τον προλεταριακό διεθνισμό, την αναγκαιότητα πάλης για τον σοσιαλισμό, την υπεράσπιση της παγκόσμιας προσφοράς του στον 20ό αιώνα, την καταστατική κατοχύρωση των αρχών και κανόνων λειτουργίας του Κόμματος Νέου Τύπου, τελικά δεν απαλλάχθηκε από παρεκκλίσεις και οπορτουνιστική στρατηγική, έως και την 10ετή αυτοδιάλυσή του».

Σε άλλο σημείο επισήμανε ότι «τα Πρακτικά της 18ης Ολομέλειας όπως και τα Πρακτικά της 12ης Ολομέλειας (5-15 Φλεβάρη 1968), που έχουν ήδη κυκλοφορήσει, αποδεικνύουν ότι ο επαναστατικός χαρακτήρας του Κόμματος δεν προσδιορίζεται αποκλειστικά και μόνο από τις διακηρύξεις του. Υλοποιείται στην πράξη από την επεξεργασμένη επαναστατική στρατηγική του την εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό - κομμουνισμό, την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και την καπιταλιστική διεθνοποίηση. Υλοποιείται με την εργατική του σύνθεση και την οικοδόμηση σε παραγωγική, παραγωγικο-εδαφική βάση, με την απαρέγκλιτη τήρηση των αρχών και κανόνων λειτουργίας του. Υλοποιείται με την έμπρακτη ανάπτυξη της διαλεκτικής ενότητας θεωρίας και πράξης, με καθοριστικό ρόλο - στην ενότητα - της θεωρίας, της διαλεκτικής σχέσης οικονομίας και πολιτικής. Η ελλιπής θεωρητική γνώση ή μη μελέτη των εξελίξεων με βάση τις θεμελιακές θεωρητικές αρχές μπορούν να αποτελέσουν παράγοντα γέννησης παρεκκλίσεων, που οδηγούν σε οπορτουνιστική στρατηγική».

Παρουσιάζοντας την έκδοση, η Αλέκα Παπαρήγα αναφέρθηκε αναλυτικά σε όλα τα κρίσιμα κομματικά Σώματα που προηγήθηκαν της 18ης Ολομέλειας, που περιλάμβαναν, εκτός από Ολομέλειες της ΚΕ, το 8ο Συνέδριο του Κόμματος, αναδεικνύοντας τις λαθεμένες πλευρές που επιβίωναν στη στρατηγική του Κόμματος, με κεντρική αυτή της «σταδιοποίησης» της επαναστατικής διαδικασίας, δηλαδή του στόχου ενδιάμεσης εξουσίας ανάμεσα στην καπιταλιστική και την εργατική - σοσιαλιστική εξουσία. Οπως επισήμανε, και στην 18η Ολομέλεια δεν αναιρούνταν αυτά τα στοιχεία, κατά συνέπεια «δεν προσδιορίζονταν με αντικειμενικά ταξικά κριτήρια οι αστικές πολιτικές δυνάμεις και η στάση του ΚΚΕ απέναντί τους, κυριαρχούσε η λογική των μεταρρυθμίσεων, απουσίαζε ο ρόλος της επαναστατικής κατάστασης». Αναδεικνύοντας τα θετικά της 18ης Ολομέλειας, η Αλέκα Παπαρήγα αναφέρθηκε στην αναγνώριση παραβιάσεων κατά την προετοιμασία και οργάνωση του 8ου Συνεδρίου και στην κατάργηση της προηγούμενης θέσης για ύπαρξη στην Ελλάδα «μη μονοπωλιακής αστικής τάξης».

Αφού εξήγησε το περιεχόμενο της εισήγησης του ΠΓ στην Ολομέλεια και της συζήτησης που ακολούθησε, σημείωσε ότι «τελικά προσδιορίστηκε ότι η "Νέα Δημοκρατία" αποτελούσε μια αρχική φάση στο αντιιμπεριαλιστικό δημοκρατικό επαναστατικό στάδιο, που ουσιαστικά οδηγούσε στον μεγαλύτερο κατακερματισμό της επαναστατικής διαδικασίας». Και εξήγησε ότι «η λογική της ταύτισης της πολιτικής συμμαχιών του Κόμματος με διαμόρφωση πολιτικών μετώπων από τα πάνω, είτε στο όνομα της πάλης κατά της δικτατορίας, είτε για άλλα οξυμένα προβλήματα, ταλαιπώρησε το Κόμμα για πολλά χρόνια, έως την αλλαγή του Προγράμματός του στο 15ο και πιο ολοκληρωμένα στο 19ο Συνέδριο, καθώς ήταν ακόμα ισχυρές οι επιβιώσεις της προηγούμενης στρατηγικής. Τέτοιες επιβιώσεις στη σκέψη παραμένουν ακόμα ισχυρές σε δυνάμεις που βρίσκονται ή προσέρχονται κοντά στο ΚΚΕ, και σήμερα, όπως έδειξε η περίοδος 2012-2015 πιο ανάγλυφα, όταν τέθηκε το ζήτημα της άρνησης του ΚΚΕ να στηρίξει τον ΣΥΡΙΖΑ και η θέση του για μη συμμετοχή σε κυβέρνηση διαχείρισης στο πλαίσιο του καπιταλισμού».

«Η 18η Ολομέλεια δεν μπόρεσε να αποτελέσει έναν σημαντικό ιστορικό σταθμό. Παρά ορισμένες θετικές βελτιώσεις που επέφερε, τελικά δεν έγινε το μόνο αναγκαίο, αντικειμενικά απαιτητό βήμα προς το 9ο Συνέδριο», τόνισε η Αλέκα Παπαρήγα, εξηγώντας ότι αυτό θα ήταν «η αλλαγή της στρατηγικής του Κόμματος που απαιτούνταν και εξαρτιόταν από τη με τόλμη κρίση της στρατηγικής στην κρίσιμη δεκαετία '40 - '50. Δεν πρέπει, επίσης, να αγνοηθεί το βάρος των επιδράσεων από τη διεθνή στρατηγική του Κομμουνιστικού Κινήματος, από τη στρατηγική ιδιαίτερα στις διεθνείς σχέσεις των σοσιαλιστικών κρατών.

Ομως αυτό που έχει σημασία να βγει ως δίδαγμα διαχρονικής σημασίας σχετίζεται με το λαθεμένο θεωρητικό και μεθοδολογικό υπόβαθρο του ΚΚΕ, που στη ρίζα του είχε την απόσπαση της οικονομίας από την πολιτική. Από εκεί προέκυπτε η συμφωνία του ΚΚΕ με την ύπαρξη ενδιάμεσης εξουσίας ανάμεσα στον καπιταλισμό και τον σοσιαλισμό, η μη αντικειμενική (άρα λαθεμένη) εκτίμηση για το επίπεδο ανάπτυξης των σχέσεων παραγωγής στην Ελλάδα, τη θέση της στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, τον χαρακτήρα και τους νόμους της καπιταλιστικής διεθνοποίησης, την ανισομετρία, τους ανταγωνισμούς και την αναρχία που γενικά χαρακτηρίζει τον καπιταλισμό. Πάνω στο λαθεμένο θεωρητικά υπόβαθρο αναπτύχθηκε η θέση ότι η αστική τάξη της Ελλάδας ήταν εθελόδουλη και υποτακτική, με αποτέλεσμα την υποταγή στην ΕΟΚ και το ΝΑΤΟ, στις ΗΠΑ, στο ξένο κεφάλαιο, επιλογές που ήταν και είναι απολύτως συμβατές με τα ταξικά της συμφέροντα, που είναι, επίσης, κοινά με τα πιο γενικά συμφέροντα των αστικών τάξεων των πιο ισχυρών καπιταλιστικών κρατών, παρά τις ανισότιμες μεταξύ τους σχέσεις, ανάλογα με τη θέση τους στην ιεραρχία της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας».

• Εκτενή αποσπάσματα από την ομιλία της Αλέκας Παπαρήγα θα δημοσιευθούν στον «Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου» που θα κυκλοφορήσει στις 18-19 Γενάρη.