Κυριακή 5 Αυγούστου 2001
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 9
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ
Ορισμένες γενικές τάσεις στη λεγόμενη παγκοσμιοποίηση

Εχουμε ήδη αναφέρει ότι με τον όρο «παγκοσμιοποίηση», οι θιασώτες της επιδιώκουν να συγκαλύψουν την ουσία του ανώτατου σταδίου του καπιταλισμού, του ιμπεριαλισμού και τους παράγοντες που καθορίζουν τη δράση του κεφαλαίου σ' αυτό το στάδιο. Η αστική προπαγάνδα, για να τεκμηριώσει το περιεχόμενο του όρου ως μια αντικειμενική, ουδέτερη ταξικά διαδικασία, η οποία καθορίζει τις κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις, προβάλλει ως βασικό ζήτημα το γεγονός ότι οι καπιταλιστικές οικονομίες των κρατών έχουν ουσιαστικά ενοποιηθεί και ως αντικειμενική πλέον πραγματικότητα, αυτή, δεν μπορεί να αλλάξει. Οι άνθρωποι «μοιραία» είναι αναγκασμένοι να προσαρμοστούν σ' αυτή την πραγματικότητα, ως ούτε λίγο ούτε πολύ υποχρεωτική. Εστιάζουν δε αυτή την εξελισσόμενη πραγματικότητα σε ορισμένους συγκεκριμένους παράγοντες, όπως την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων ιδιαίτερα των νέων τεχνολογιών, και την τεράστια εφαρμογή τους, ως ένα αυτοτελές φαινόμενο το οποίο, αυτό καθορίζει τις οικονομικές και κατ' επέκταση τις κοινωνικές εξελίξεις. Βεβαίως, η ραγδαία ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών και η ραγδαία εφαρμογή τους είναι μια πραγματικότητα. Αλλωστε οι Μαρξ - Ενγκελς στο «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος» ακόμη έγραφαν ότι «ο καπιταλισμός είναι υποχρεωμένος να επαναστατικοποιεί αδιάκοπα τα μέσα παραγωγής». Μπορεί, βεβαίως, η επιστημονική έρευνα και η έρευνα για τις δυνατότητες εφαρμογής των αποτελεσμάτων της να εμφανίζονται με μια σχετική αυτοτέλεια από την παραγωγική διαδικασία, στα πλαίσια του καταμερισμού εργασίας. Αλλά το συγκεκριμένο φαινόμενο δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως προσπάθεια ικανοποίησης της ανθρώπινης δραστηριότητας να εξασφαλίζει ένα συνεχώς ανώτερο επίπεδο του πολιτισμού με την έννοια, βεβαίως, του συνόλου των κατακτήσεών του στην ιστορία της ύπαρξής του και στη σχέση του με τη φύση. Αλλωστε, αυτό που τον ξεχώρισε από υπόλοιπο «βασίλειο της φύσης», είναι η εργασία για ένα σκοπό. Ο οποίος καθορίζεται, βεβαίως, από τη συγκεκριμένη και ιστορικά διαμορφωμένη κοινωνική πραγματικότητα την οποία και υπηρετεί. Και από τότε που η ανθρώπινη κοινωνία περνά από τον πρωτόγονο αταξικό τρόπο παραγωγής στους ταξικούς τρόπους παραγωγής, η εργασία και τ' αποτελέσματά της, καθορίζονται από τον τρόπο απόσπασης της υπεραξίας που παράγεται και από την τάση για ολοένα και μεγαλύτερη απόσπασή της. Αυτός ο σκοπός του συγκεκριμένου κάθε φορά τρόπου παραγωγής ωθεί στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Και η κατάκτηση του συγκεκριμένου ιστορικά επιπέδου ανάπτυξής τους, γίνεται βάση για τη συνεχή ανάπτυξή τους σε ανώτερα επίπεδα.

Επομένως το φαινόμενο των νέων τεχνολογιών δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται έξω από τα πλαίσια του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και την τάση για απόσπαση μεγαλύτερης μάζας υπεραξίας από την εργατική δύναμη. Αρα υπάρχει οργανική σχέση της ανάπτυξής τους στο πεδίο της έρευνας και της εφαρμογής τους, που υπηρετούν τον απόλυτο νόμο του καπιταλισμού, το νόμο του κέρδους. Αυτή είναι η ουσία του φαινομένου. Ετσι όχι μόνο δεν πρέπει να εξετάζεται ως σύγχρονο φαινόμενο έξω από την καπιταλιστική χρήση τους, η οποία καθορίζει το γεγονός ότι ενθαρρύνεται και χρηματοδοτείται η κρατική και ιδιωτική έρευνα.

Οι νέες τεχνολογίες, λοιπόν, φανερώνουν τη σοβαρή προσπάθεια που γίνεται για την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων στα πλαίσια του καπιταλισμού. Επομένως, και η χρήση τους, οι εφαρμογές τους δεν μπορούν να υπηρετούν τις ανάγκες της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων, αλλά το κέρδος όπως επίσης και τη χειραγώγηση τους. Σ' αυτό βεβαίως δεν ευθύνονται οι τεχνολογίες, αλλά η αντικοινωνική χρήση τους.

Η καπιταλιστική χρήση των νέων τεχνολογιών πολλαπλασιάζει την παραγωγικότητα, επιδρά στη με ραγδαίους ρυθμούς αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης, επιταχύνει τη συσσώρευση του κεφαλαίου, ενώ συμβάλλει και στη συντόμευση του χρόνου κυκλοφορίας των εμπορευμάτων. Δυναμώνει η τάση αύξησης της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου, (αλλαγή της σχέσης των μέσων παραγωγής με τη χρήση εργατικής δύναμης εις βάρος της δεύτερης), και η επίδραση της αύξησης οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου στην τάση της πτώσης του μέσου ποσοστού του καπιταλιστικού κέρδους. Αυτές οι τάσεις στην εξέλιξη του καπιταλισμού οξύνουν στο έπακρο τον ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό.

Ταυτόχρονα, η δράση του κεφαλαίου στα πλαίσια της διεθνούς αγοράς δυναμώνει τη διαπλοκή τμημάτων του από διαφορετικά κράτη. Παραμένει όμως ως κυρίαρχη η εθνική του βάση. Ετσι, μπορεί η συγκεντροποίησή του, (εξαγορές, συγχωνεύεις, άλλες συμφωνίες, ανάμεσα σε μονοπώλια διαφορετικών κρατών), να συντελείται και σε διεθνικό επίπεδο, αλλά η κυριαρχία τους προστατεύεται από συγκεκριμένο κράτος και έχουν εθνική αναφορά, παρά την πολυεθνική τους δράση. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τη δράση του νόμου της ανισόμετρης ανάπτυξης και τον αρνητικό συσχετικό που προέκυψε από τις ανατροπές των σοσιαλιστικών καθεστώτων οδηγεί σε όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κράτη, ακόμη και ανάμεσα σε εταίρους σε περιφερειακές ιμπεριαλιστικές ενώσεις, όπως πχ, ανάμεσα στη Βρετανία και τη Γερμανία, ή τη Γαλλία και τη Γερμανία, ή τη Γαλλία και τη Βρετανία, στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Αντικειμενικά, λοιπόν, το κεφάλαιο είναι υποχρεωμένο να προσαρμόζεται σ' αυτές τις τάσεις, να αντιμετωπίζει τις συνέπειες για το ίδιο, προκειμένου να αντεπεξέρχεται στις αναπόφευκτες δυσκολίες αναπαραγωγής του.

Η εμφάνιση δυσκολιών στην αναπαραγωγή του κοινωνικού κεφαλαίου, είναι ένα από τα φαινόμενα που χαρακτηρίζουν την εξέλιξη του καπιταλισμού σ' αυτές τις συνθήκες, σημαντική επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης του ΑΕΠ των ΗΠΑ, και όχι μόνο, ή η ύφεση στην Ιαπωνία, η κρίση στη ΝΑ Ασία, στη Ρωσία, στη Λατινική Αμερική κλπ. Οι μαζικές απολύσεις πχ από μονοπωλιακούς κολοσσούς, (πχ πρόσφατα η ΑΛΚΑΤΕΛ, απέλυσε 20.000 εργαζόμενους, ή η Lucent Technologies, στις αρχές του χρόνου απέλυσε 16.000), αυτό δείχνουν.

Και πώς αντιμετωπίζει αυτές τις συνέπειες; Με την εγκατάλειψη της πολιτικής διαχείρισης του καπιταλισμού με τη μορφή εκτεταμένης κρατικής ιδιοκτησίας στη βιομηχανία, στις μεταφορές, στις τηλεπικοινωνίες, στο χρηματοπιστωτικό τομέα, στον τουρισμό, σε συνδυασμό με την εγκατάλειψη της πολιτικής των γενικευμένων κοινωνικών παροχών. Αλλάζει, δηλαδή, η πολιτική διαχείρισης του συστήματος, τόσο από τα κόμματα του νεοφιλελευθερισμού, όσο και από τη σοσιαλδημοκρατία, που μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, κυρίως, είχε ταυτιστεί με τη μεγέθυνση της οικονομικής δραστηριότητας του κράτους και των γενικευμένων κοινωνικών παροχών. Στόχος η ένταση της εκμετάλλευσης μέσω της μείωσης της τιμής της εργατικής δύναμης. Γι' αυτό το σκοπό εφαρμόζεται η νεοφιλελεύθερη πολιτική των αναδιαρθρώσεων, της ιδιωτικοποίησης στρατηγικών κλάδων της οικονομίας και όχι μόνο, άλλων τομέων του δημοσίου που αφορούν παροχές κοινωνικού χαρακτήρα, της ισοπέδωσης εργατικών δικαιωμάτων, κατάργηση του σταθερού ημερήσιου εργάσιμου χρόνου, αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις στο σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης, κατάργηση στην πράξη των συλλογικών συμβάσεων κλπ., εμπορευματοποίηση της Παιδείας, της Υγείας, της Πρόνοιας, μαζί βεβαίως με τη συρρίκνωση των μισθών και του μεροκάματου.

Αλλά δεν μένουν μόνο σ' αυτά. Οι ίδιες οι εξελίξεις φανερώνουν τη βαρβαρότητα του συστήματος με πρωτόγνωρο τρόπο για τους λαούς. Μαζί με την άγρια επίθεση σε λαϊκά δικαιώματα, έχουμε την αμφισβήτηση συνόρων, επεμβάσεις πολιτικοστρατιωτικές στο εσωτερικό χωρών, (π.χ. διαμελισμός, της πρώην Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας, πόλεμος σε βοσνία, Κοσσυφοπέδιο), που αποκαλύπτουν την κατάργησή του με δική του ευθύνη και επιλογή. Αλλο παράδειγμα είναι η πολύμορφη επέμβαση για σχηματισμό φιλοϊμπεριαλιστικών κυβερνήσεων σε διάφορα κράτη, (το πιο πρόσφατο είναι οι εκλογές στη Γιουγκοσλαβία και το χρήμα που δαπανήθηκε για την ανατροπή του Μιλόσεβιτς). Η υποδαύλιση εθνικιστικών και θρησκευτικών αντιπαραθέσεων, η λεγόμενη πάταξη της «τρομοκρατίας», αλλά και τα «ανθρώπινα δικαιώματα» ως πρόσχημα, γίνονται αφορμές για στρατιωτικές επεμβάσεις και πολέμους από τα ιμπεριαλιστικά κράτη.

Η αντικατάσταση του Διεθνούς Δικαίου που διαμορφώθηκε στον 20ό αιώνα, κάτω από διαφορετικό διεθνή συσχετισμό, (ύπαρξη και δράση του σοσιαλιστικού στρατοπέδου), με την ιμπεριαλιστική «νέα» τάξη πραγμάτων είναι επίσης ένα από τα φαινόμενα της σύγχρονης εποχής του ιμπεριαλισμού και του χρηματιστικού κεφαλαίου, την οποία αποκαλούν οι θιασώτες του συστήματος «παγκοσμιοποίηση».

Αντικειμενικά, λοιπόν, αυτές οι εξελίξεις φέρνουν την εργατική τάξη, τους λαούς σε αντίθεση με τον καπιταλισμό στο ιμπεριαλιστικό του στάδιο, που διεθνοποιεί ολοένα και πιο πολύ τη δράση του. Ετσι και η πάλη του κινήματος σε εθνικό επίπεδο, δένεται ολοένα και πιο πολύ με την πάλη σε διεθνικό, ενώ το ένα επίπεδο ενισχύει το άλλο. Αυτός είναι ο δρόμος της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, η πάλη για την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Πάλη που κατευθύνεται στην ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου σε κάθε χώρα, και που χρειάζεται τη διεθνιστική πάλη κατά του ιμπεριαλισμού.


Σ.Λ.


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ