Καζάνι που βράζει είναι εδώ και πολύ καιρό η ιστορική, άλλοτε ευημερούσα γραφική κωμόπολη της Δυτικής Μακεδονίας, Σιάτιστα, αλλά και ολόκληρη η περιοχή Βοΐου και όλος ο Νομός Καστοριάς. Πρόκειται για τη γνωστή, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό, γουνοπαραγωγική περιοχή, που η τέχνη και το μεράκι των φημισμένων γουναράδων της την είχε καταστήσει ένα από τα σπουδαιότερα παραγωγικά και εμπορικά κέντρα των Βαλκανίων, αλλά και της Ευρώπης γενικότερα.

Δείγματα της άλλοτε προνομιακής θέσης της Σιάτιστας και της έντονης παρουσίας της στην πολιτιστική ζωή του τόπου και τους εθνικούς και κοινωνικούς αγώνες, συναντά και σήμερα ο επισκέπτης της ιστορικής πόλης των 16.000 κατοίκων παλιά, που σήμερα έχουν μειωθεί στις 7.000 περίπου. Το πέτρινο σχολαρχείο, που ήταν το πρώτο εκπαιδευτικό ίδρυμα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη Δυτική Μακεδονία, το μεγάλο σχολικό συγκρότημα (Γυμνάσιο, Λύκειο) Παπαγεωργίου, η πολύ όμορφη Μανούσεια Δημοτική Βιβλιοθήκη με τις χιλιάδες σπάνια βιβλία, τα επιβλητικά παλιά αρχοντικά της πόλης αποτελούν αδιάψευστα στοιχεία μιας θαυμαστής οικονομικής άνθησης και ενός πολιτιστικού επιπέδου από τα υψηλότερα στον ελλαδικό χώρο.

Η προσφορά των Σιατιστινών στους εθνικούς και κοινωνικούς αγώνες υπήρξε επίσης σημαντική. Αξίζει να αναφερθεί ότι ανάμεσα στους πρωτοπόρους εργάτες του εργατικού ξεσηκωμού του Σικάγου ήταν και μερικοί Σιατιστινοί γουνεργάτες. Ο εκδότης και διευθυντής της προεπαναστατικής ελληνικής εφημερίδας της Βιέννης, όπου ο Ρήγας Φεραίος τύπωσε το «Θούριο» και άλλα έργα του, ήταν Σιατιστινός. Ακόμα, Σιατιστινός ήταν ο άμεσος συνεργάτης και συναγωνιστής του Ρήγα Θεοχάρης Γ. Τουρούντζιας, που συνελήφθη μαζί με τον Ρήγα και δολοφονήθηκε μαζί του στο Βελιγράδι, το 1798.

Η εικόνα της απόγνωσης, της παρακμής είναι διάχυτη παντού σήμερα. Η ανεργία μαστίζει την περιοχή. Η παραγωγή της γούνας έχει βυθιστεί σε μόνιμη κρίση από το 1998 με τη μεγάλη υποτίμηση του ρουβλίου στη Ρωσία και την κατάρρευση της αγοράς της χώρας αυτής, που αποτελούσε τον κύριο εξαγωγικό προσανατολισμό της ελληνικής γούνας. Η κρίση αγκαλιάζει ολόκληρη την κοινωνία της περιοχής, γιατί η γούνα αποτελεί τη μοναδική παραγωγική δραστηριότητα.

Από τους 2.500 γουνεργάτες της περιοχής Βοΐου, μας λέει ο πρόεδρος του Σωματείου Γουνεργατών Ναούμ Τσιαούσης, μόνον οι 500 είναι ασφαλισμένοι και έχουν πλήρη απασχόληση. Οι υπόλοιποι είναι σε μόνιμη υποαπασχόληση και ανεργία και ανασφάλιστοι. Αρκετοί είναι αυτοί που δεν έχουν κάνει μεροκάματο τα τελευταία δύο χρόνια. Αλλά και οι «τυχεροί» που εργάζονται αμείβονται με μεροκάματα πείνας. Το συνηθισμένο μεροκάματο του γουνεργάτη είναι σήμερα 4.000 δρχ., τις περισσότερες φορές χωρίς ασφάλιση.

Και η θέση, όμως, των γουνοποιών δεν είναι καλύτερη. Σύμφωνα με στοιχεία του Συνδέσμου Γουνοποιών, από τις 1.800 επιχειρήσεις που λειτουργούσαν στην περιοχή πριν τρία χρόνια, σήμερα στο Εμπορικό Επιμελητήριο Κοζάνης είναι γραμμένες 750 περίπου. Μέσα σε τρία χρόνια, τσακίστηκαν πάνω από χίλιες επιχειρήσεις, επισημαίνει ο πρόεδρος της Επιτροπής Αγώνα για την Εξυγίανση και Διάσωση του Κλάδου της Γούνας Μιχάλης Καραμπατζιάς.

Οι επιχειρήσεις που διασώθηκαν φυτοζωούν. Βιοτεχνίες που λειτουργούσαν με 20 εργαζόμενους, σήμερα απασχολούν δύο άτομα και τα μέλη της οικογένειας του παραγωγού. Ελάχιστες μόνο μεγάλες επιχειρήσεις, μετρημένες στα δάχτυλα, όπως «Παπαγεωργίου» στη Σιάτιστα και «Βλαχάκης» στην Καστοριά, διατηρούν τα επίπεδα παραγωγής και τα κέρδη τους. Οι υπόλοιπες συρρικνώνονται και άλλες βάζουν «λουκέτο».

Οι τράπεζες με τα ληστρικά τους επιτόκια και τις άλλες επιβαρύνσεις έχουν οδηγήσει τους μικρομεσαίους γουνοποιούς σε υπεχρέωση και αδιέξοδο. Παρά τα επανειλημμένα αιτήματα των παραγωγών για κυβερνητική παρέμβαση για ρύθμιση των χρεών και κατάργηση των πανωτοκίων, οι πάντες κωφεύουν, με αποτέλεσμα να έχουν ήδη αρχίσει από τις τράπεζες κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων και αρκετοί αντιμετωπίζουν και τον κίνδυνο φυλάκισης.

«Πάνω από 600 γουνοποιοί της Σιάτιστας κινδυνεύουν να πάνε φυλακή, λόγω μη καταβολής των εισφορών του ΤΕΒΕ», μας λέει ο Μιχάλης Καραμπατζιάς. Η αφόρητη αυτή κατάσταση, η απόγνωση και οργή των κατοίκων οδήγησε κάποιους δραστήριους γουνοποιούς και γουνεργάτες να προχωρήσουν πέρυσι στη σύσταση της Επιτροπής Αγώνα για την Εξυγίανση και Διάσωση του κλάδου της Γούνας.

Μέσα σε ένα χρόνο, η Επιτροπή αγκαλιάστηκε από ευρύτατα λαϊκά στρώματα. Συσπείρωσε όλους τους κατοίκους σε συγκεκριμένο αγώνα και κινητοποιήσεις για τη διάσωση του κλάδου και την έξοδο από την κρίση. Η δράση της υποστηρίζεται από τους Δήμους Σιάτιστας και Σισανίου, από φορείς και προσωπικότητες της περιοχής που ανήκουν σε διαφορετικούς πολιτικούς χώρους.

Απόδειξη της μεγάλης επιρροής και μαζικής στήριξης της Επιτροπής αποτελεί η δυναμική λαϊκή κινητοποίηση της περασμένης Παρασκευής, 22 Ιούνη, στην οποία συμμετείχε όλη η πόλη με γενική απεργία των επιχειρήσεων, καταστημάτων, δημόσιων υπηρεσιών, τραπεζών και, φυσικά, των γουνεργατών. Η δυναμική συγκέντρωση των κατοίκων απαίτησε άμεσα μέτρα για έξοδο από την κρίση και διαβεβαίωσε ότι αν δεν υπάρξει ανταπόκριση από την κυβέρνηση, θα ακολουθήσουν και άλλες, θα νεκρώσει η περιοχή.

Τα βασικά αιτήματα της Επιτροπής είναι: Επαναχρηματοδότηση των γουνοποιητικών επιχειρήσεων. Κίνητρα μέσω ειδικού αναπτυξιακού νόμου. Κανένας εργαζόμενος να μη δουλεύει ανασφάλιστος. Ανθρώπινα μεροκάματα και εφαρμογή των συλλογικών συμβάσεων εργασίας. Λύση στο πρόβλημα χρεών προς τις ΔΟΥ και τις Τράπεζες, που τα δημιούργησε το τραπεζικό σύστημα με τα τοκογλυφικά επιτόκια και η καθυστέρηση για πολλά χρόνια της εξυγίανσης του κλάδου.