Μοιραία αποδείχτηκε για ένα σμήνος από χήνες η προσωρινή στάση στη λίμνη Μπέρκλεϊ, στη Μοντάνα των ΗΠΑ, μια νύχτα καταιγίδας το Νοέμβρη του 1995. Η λίμνη, που σχηματίστηκε στον τεράστιο λάκκο ενός εγκαταλειμμένου ορυχείου, έχει επιφάνεια πάνω από 700 στρέμματα και περιέχει γύρω στα 30 δισεκατομμύρια γαλόνια νερού υψηλής οξύτητας, γεμάτου με διαλυμένα δηλητηριώδη μέταλλα. Οταν το σμήνος πέταξε μακριά το επόμενο πρωί, 350 πτώματα έμειναν στην επιφάνεια. Η βιοψία που έγινε έδειξε εκτεταμένα εγκαύματα στα εντόσθιά τους από την έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις χαλκού, καδμίου και αρσενικού.

Την ίδια χρονιά, ένας χημικός που εξέταζε τη χημική σύνθεση του νερού της λίμνης ανέσυρε απ' αυτή ένα σχοινί καλυμμένο με πράσινη γλίτσα. Ο βιολόγος Γκραντ Μίτμαν, του κοντινού ινστιτούτου μεταλλειολογίας της Μοντάνα, γρήγορα προσδιόρισε τους μικροοργανισμούς σαν άλγες γνωστές με το όνομα Euglena mutabilis. Η ζωή είχε πετύχει να εγκαταστήσει ένα προκεχωρημένο φυλάκιο στην υγρή έρημο του λάκκου του Μπέρκλεϊ. Η έρευνα που ακολούθησε οδήγησε στην ανακάλυψη 40 ακόμη μικροοργανισμών που είχαν καταφέρει να επιζήσουν μέσα στο δηλητηριώδες νερό.

Ισως ακόμα πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι μερικοί απ' αυτούς τους μικροοργανισμούς θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τον καθαρισμό της λίμνης από τις τοξικές ουσίες, άλλοι μειώνοντας την οξύτητα κι άλλοι απορροφώντας τα διαλυμένα μέταλλα. Πέρα απ' αυτό, η ανακάλυψη κάθε νέου ακραιόφιλου (οργανισμού προσαρμοσμένου σε ακραίες περιβαλλοντικές συνθήκες) βοηθάει να φωτιστούν θεμελιώδεις βιολογικές διαδικασίες, που ξεκινούν από τις διεργασίες του μεταβολισμού και φτάνουν ως τα μέσα και την πορεία της εξέλιξης, τόσο στη Γη, όσο και αλλού στο σύμπαν.

Ειδικά για τη λίμνη Μπέρκλεϊ η ανάγκη καθαρισμού της από τα τοξικά είναι αρκετά επείγουσα. Κάθε μήνα η στάθμη του νερού ανεβαίνει κατά 30 εκατοστά και σε 20 χρόνια θα φτάσει το ύψος του υδροφόρου ορίζοντα. Τότε το νερό της λίμνης θα αρχίσει να αναμειγνύεται με τα υπόγεια νερά κάνοντάς τα ακατάλληλα και επικίνδυνα σε μια περιοχή πολύ μεγάλης έκτασης.

Η λίμνη Μπέρκλεϊ είναι αποτέλεσμα της καπιταλιστικής αδιαφορίας για το περιβάλλον. Η πρώτη μεταλλευτική αξιοποίηση της περιοχής έγινε το 1880, με ορυχεία με στοές. Επί 50 χρόνια το ορυχείο αυτό παρείχε το ένα τρίτο του χαλκού που χρησιμοποιούνταν στις ΗΠΑ και το ένα έκτο που χρησιμοποιούνταν σε όλο τον κόσμο. Τα πλούσια αποθέματα καταναλώθηκαν και το 1955 η εκμετάλλευση πέρασε σε μορφή ανοιχτού ορυχείου που είναι πιο συμφέρουσα για την εκμετάλλευση φτωχών κοιτασμάτων. Το 1982 η εκμετάλλευση του ανοιχτού ορυχείου σταμάτησε και μαζί της και η άντληση των υδάτων, που από τότε ανεβαίνουν συνεχώς.

Αιτία γι' αυτή τη δηλητηριώδη «σούπα» που έχει δημιουργηθεί στη λίμνη Μπέρκλεϊ, είναι η ύπαρξη θείου στα πετρώματα (πυρίτη) που με την επίδραση του νερού, του αέρα και μερικών μικροοργανισμών μετατρέπεται εν μέρει σε θειικό οξύ. Αυτό με τη σειρά του κατατρώει και άλλα μέταλλα από τα βράχια κάνοντας ακόμα πιο τοξική την όξινη «σούπα» που δημιουργείται. Η οξύτητα της λίμνης είναι ανάλογη με αυτή του χυμού λεμονιού.

Μερικοί από τους μικροοργανισμούς που βρέθηκαν στη λίμνη Μπέρκλεϊ δεν επέζησαν απλώς, αλλά ευδοκίμησαν εκεί. Πρόκειται για κάποιους από τους μικροοργανισμούς που έφτασαν τυχαία (από τον άνεμο, από τα νερά της βροχής, από πουλιά κλπ). Αλλοι είναι μύκητες (με μέσο χρόνο πολλαπλασιασμού μία βδομάδα) και άλλοι βακτήρια (με μέσο χρόνο πολλαπλασιασμού μία ημέρα). Κάτω από την εξελικτική πίεση των συνθηκών του περιβάλλοντος οι οργανισμοί αυτοί εξελίσσονται γρήγορα, με αποτέλεσμα να ευδοκιμούν ακόμη περισσότερο οι πιο προσαρμοσμένες τυχαίες μεταλλάξεις τους.

Η νέα χημεία των μεταλλαγμένων μικροβίων σημαίνει νέες χημικές ενώσεις, και αυτές ίσως να οδηγήσουν σε κάποια ουσία χρήσιμη σαν φάρμακο (γι' αυτό παίρνονται συχνά δείγματα από το νερό της λίμνης και εξετάζονται). Οι ουσίες με πιθανή φαρμακευτική χρήση είναι οι λεγόμενοι δευτερεύοντες μεταβολίτες, που παράγονται από τους μικροοργανισμούς για την προστασία τους από άλλους μικροοργανισμούς ή για την επίθεση σ' αυτούς.

Η λίμνη Μπέρκλεϊ αποτελεί μια απόδειξη της ανθεκτικότητας της φύσης και της ζωής, αλλά και των άκρων που μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος στο κυνήγι του κέρδους. Οπως λέει η Αντρεα Στιρλ, μια από τους χημικούς που μελετούν τη λίμνη, η ζωή μπορεί να είναι παντού, αλλά δεν είναι εγγυημένη παντού.