Η θρηνωδία για τα ποσοστά αποτυχίας στις εξετάσεις των μαθητών Α και Β Λυκείου (1) μοιραία οδηγεί στο ερώτημα: Ποιος ή τι φταίει και σε ποιο βαθμό; Ας δούμε τις πιθανές απαντήσεις, που μπορούν να δοθούν από διάφορες πλευρές με διαφορετική συνειδητότητα ή συνείδηση (2):

- Η λεγόμενη εξωτερική εξέταση,με θέματα παρμένα από Κεντρική Τράπεζα Ερωτήσεων ή διατυπωμένα από Κεντρική Επιτροπή Εξετάσεων, δεν μπορεί να έχει κανένα από τα αγαθά γνωρίσματα που είδαμε παραπάνω, έχει πολλά μειονεκτήματα που τα ανέδειξε ιδιαίτερα η πολιτική ηγεσία φέτος με τους συνεργάτες της (και θα τα καταγράψουμε στην επόμενη παράγραφο).

- Ασχολήθηκε (ως προς το Λύκειο) κυριότατα με τις εξετάσεις (7), όχι με τη λειτουργία του σχολείου και την ποιότητα διδασκαλίας,που άμεσα επηρεάζουν τις επιδόσεις των παιδιών.

- Τρία χρόνια δε φρόντισε να καθιερώσει στις συνειδήσεις και να αξιοποιήσει στην εκπαίδευση το Σχολικό Σύμβουλο,που θα μπορούσε να αποβεί πολύτιμος συνεργάτης για τη βελτίωση του διδακτικού έργου κυρίως των νεότερων εκπαιδευτικών.

- Δε φαίνεται να έχει συνειδητοποιήσει ούτε σήμερα ότι η εκπαιδευτική διαδικασία είναι σειρά επιμέρους λειτουργιών (πρόγραμμα, βιβλίο, οργάνωση σχολείου, διδασκαλία, εξέταση - αξιολόγηση), που προσφέρουν παιδεία, πρώτα απ' όλα οργάνωση της σκέψης, μόνο αν έχουν εσωτερική συνοχή,η οποία είναι ιδιαίτερα αναγκαία όταν επιχειρείται κάποια μεταρρύθμιση. Μάρτυρες ασυνέχειας ή και ασυναρτησίας αποτελούν τα πολυάριθμα Φυλλάδια περί Αξιολόγησης,που φαίνεται να έχουν συνταχθεί από άτομα άμοιρα διδακτικού έργου σε αντίστοιχη αίθουσα (8) και όχι εύμοιρα σπουδής των σχολικών βιβλίων.

- Και δεν μπόρεσε ούτε πειστικές Οδηγίες να συντάξει ούτε σεμινάρια ενημερωτικά να οργανώσει έγκαιρα, ώστε οι διδάσκοντες να γνωρίζουν πού να κατευθύνουν τη διδασκαλία τους, πώς να προετοιμάζουν τα παιδιά για τις εξετάσεις τους.

- Ούτε θέλησε να στοχαστεί ότι σε επίπεδο σχολείου οι οποιεσδήποτε εξετάσεις - ως προς το περιεχόμενο και τον τρόπο διατύπωσής τους και διεύρυνσης των επιδόσεων των παιδιών - απορρέουν φυσιολογικά από το είδος διδασκαλίας που προηγήθηκε και τη διδαξιμότητα του βιβλίου που δόθηκε στα παιδιά. Τα συναφή ερωτήματα ανάγκη να είναι:

1. Διαπιστωτικά ότι αφομοιώθηκε η βασική γνώση.

2. Ενθαρρυντικά για τη διατύπωση γνώμης,κρίσης (λογικής, αξιολογικής) με την αναγκαία κατά περίπτωση συλλογιστική και τεκμηρίωση.

Αν αυτή η εσωτερική συνοχή βιβλίου - διδασκαλίας - ερωτήσεων δεν έχει συνειδητοποιηθεί σε επίπεδο επιτελών και δεν πραγματοποιηθεί στο επίπεδο της σχολικής αίθουσας, μοιραία παράγεται σύγχυση και ακρισία σε βάρος διδασκόντων και διδασκόμενων. Αυτό ακριβώς πέτυχε με πράξεις και παραλείψεις της η πολιτική ηγεσία, συνολική εκπαιδευτική - παιδαγωγική ασυναρτησία, με θύματα και αυτούς που προσπάθησαν να βοηθήσουν στην αίθουσα διδασκαλίας, πιο τραγικά όμως θύματα τα παιδιά.

Για πολλές άλλες ατέλειες και παραλείψεις δεν μπορούμε να κάνουμε λόγο εδώ (9). Τώρα πώς θα μεθοδευτεί ανώδυνα η διαφυγή από τα συσσωρευμένα δεινά (10); Νομίζω ότι υπάρχει τρόπος απεμπλοκής. Δε νομίζω ότι απουσιάζει η τόλμη. Οφείλουμε όμως συντονισμένη ενημέρωση προς όλους.

Με αισιοδοξία,

Φ. Κ. ΒΩΡΟΣ

Ph. D., Επίτιμος σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Σημειώσεις:

1. Μέσα από κλίμα αντιδικίας περί των ποσοστών προκύπτει, πάντως, ότι ήταν υψηλά, παρά την οδηγία που δόθηκε στους βαθμολογητές για επιείκεια σε τούτη τη φάση.

2. Χρησιμοποιώ τον όρο με το νόημα ότι η συνείδηση είναι το κέντρο που δέχεται ειδήσεις, τις επεξεργάζεται και - με κριτήρια υποκειμενικά διαμορφωμένα - αξιολογεί, εκτιμά, καταστά και οδηγεί σε αποφάσεις και πράξεις αντίστοιχες, ως προς την υποκειμενικότητα.

3. Χρονικά κάλυψαν περίοδο από 2 έως 3 μέρες, για συμβολική συμμετοχή, ως 35 - 37 εργάσιμες μέρες (το 1/3 του διδακτικού έτους).

4. Τον όρο "φιλική" χρησιμοποίησε η πολιτική ηγεσία, για να αμβλύνει τις εντυπώσεις, νομίζω.

5. Αυτή την εντύπωση αποκόμισα από τηλεοπτική αντιδικία του υφυπουργού Παιδείας με τον αντιπρόεδρο της ΟΛΜΕ (29.7.99 στον SKAI), με συντονιστή που δεν κατάφερνε καλά στη διανομή του χρόνου. (Και: "Ελευθεροτυπία", 31.7.99).

6. Αυτή η παράγραφος αφιερώνεται στον υπουργό Παιδείας και τον υφυπουργό του, γιατί:

- Ο πρώτος από το βήμα της Βουλής - κατά την τελευταιολογία του στη γνωστή τριήμερη συζήτηση περί τα μέσα του Γενάρη - μίλησε για συναλλαγή στη βαθμολογία των μαθητών της Β Λυκείου τον καιρό που η βαθμολογία αυτή δεν "έπαιζε" κανένα ρόλο στην πορεία προς ΑΕΙ, άρα δεν υπήρχε τότε αντικείμενο συναλλαγής: Αστοχος χαρακτηρισμός ή σκόπιμος; Δέχομαι την πιο επιεική εκδοχή.

- Ο δεύτερος σε τηλεοπτική συζήτηση (7 Ιούλη στον "Alter 5") ανέλυσε με ένα "σύμβουλό" του παιδαγωγό πόσο δύσκολη είναι η πορεία μαθητών με "μαθησιακά κενά" όταν προάγονται στην επόμενη τάξη (πολύ σωστά), αλλά λησμόνησε ότι η ευεργετική ρήτρα, που ο ίδιος προώθησε για προαγωγή με μέσο όρο δέκα, βασίζεται σε μαθησιακά κενά.Δηλαδή "προάγονται" για να σκοντάψουν και να αποσυρθούν; Ολα αυτά υποδηλώνουν ασυνέπεια λόγων - έργων; ασυνέχεια σκέψης; άλλη ιδιότητα;

7. Αλλες πτυχές - π.χ. προγράμματα - βιβλία - δε χωρούν σε τούτη την ανάλυση, έχουν θιγεί σε άλλο άρθρο: "Σιωπή των Προβάτων, θυσία των Αμνών, τραγωδία για όλη την Κοινωνία" ("Καθημερινή", 10.7.99).

8. Παραδείγματα σε άρθρα ποικίλα και τούτο: "Πρωινός Καφές στα Λύκεια με Μαθήτριες - Μαθητές" ("Ελευθεροτυπία", 5.12.98).

9. Το ζήτημα αναλύουμε αλλού ("Νέα Παιδεία", τεύχος 89, "Εκπαιδευτικά", τεύχος 49 - 50), "Καθημερινή" (10.11.98) κ.ά.).

10. Ελπίζω ότι κάποια στιγμή θα επιζητήσει τέτοιο διάλογο για την ουσία και την πορεία με σύνεση η πολιτική ηγεσία.