Το πρώτο πράγμα που θα διαπιστώσει εκείνος που θα επισκεφτεί το βράχο του Χονγκ Κονγκ, το οποίο αποτελούσε μέχρι τον Ιούνη βρετανική αποικία, είναι ότι όχι μόνο δεν έχει επηρεαστεί από τον κινεζικό σοσιαλισμό, αλλά, αντίθετα, ότι ο καπιταλισμός είναι παντού παρών.

Με το σχόλιο αυτό φυσικά ειρωνευόμαστε εκείνους που, με αφορμή την ενσωμάτωση του Χονγκ Κονγκ στην Κίνα, έγραψαν πολλά και είπαν πολύ περισσότερα για την κακοτυχία που βρήκε το τελευταίο να προσαρτιστεί στην κομμουνιστική Κίνα.

Λίγες μέρες παραμονής εκεί ήταν αρκετές να διαπιστώσει κανείς ότι ο βασικός μοχλός κίνησης της κοινωνικής, πνευματικής και φυσικά της οικονομικής ζωής, σε μια κατά βάση πλήρως δυτικοποιημένη και απρόσωπη πόλη, είναι το δολάριο. Το Χονγκ Κονγκ έχει εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια σε διαμετακομιστικό κέντρο παροχής υπηρεσιών, κυρίως τραπεζικών και φυσικά φορολογικός παράδεισος για το ξένο κεφάλαιο. Στις συναλλαγές κυριαρχούν το δολάριο Χονγκ Κονγκ και φυσικά το αμερικανικό δολάριο, το οποίο, εκτός από τα ξενοδοχεία και τις τράπεζες, ανταλλάσσεται στα δεκάδες, ίσως και εκατοντάδες, ανταλλακτήρια συναλλάγματος που είναι διάσπαρτα στην πόλη.

Για να μην παρεξηγηθούμε βέβαια, οι νομισματικές σχέσεις παίζουν κυρίαρχο ρόλο σε όλες τις χώρες με εδραιωμένη εμπορευματική καπιταλιστική παραγωγή. Μόνο που στο Χονγκ Κονγκ, η αίσθηση της κυριαρχίας και παντοδυναμίας του δολαρίου στις προσωπικές και κοινωνικές σχέσεις ήταν πολύ πιο έντονη, απ' ό,τι στην επίσης καπιταλιστική Ελλάδα.

Και αυτό είναι σε ένα βαθμό φυσικό, μια και, όπως μας εξήγησε Ελληνίδα επιχειρηματίας που ζει εκεί, στο Χονγκ Κονγκ αναπτύχθηκε ο "καθαρόαιμος" καπιταλισμός, χωρίς κρατική παρέμβαση στην αναδιανομή του εισοδήματος και γι' αυτό βέβαια οι κοινωνικές και οικονομικές αντιθέσεις είναι και πολύ πιο οξυμένες.

Αυτό που ξαφνιάζει κάποιον που δε γνωρίζει τα μέτρα και τα σταθμά της κινεζικής πλέον και με ειδικό καθεστώς επαρχίας, είναι η πολύ μεγάλη ακρίβεια. Ακρίβεια η οποία ξεκινά πρώτα και κύρια από τη γη. Οπως μας ανέφερε ο εκεί Ελληνας πρόξενος, ένα τετραγωνικό μέτρο στην "καλή" περιοχή του Χονγκ Κονγκ στοιχίζει σήμερα 30 εκατ. δραχμές! Δηλαδή, ένα διαμέρισμα 100 τετραγωνικών πωλείται στην τιμή των 3 δισεκατομμυρίων δραχμών! Στην ίδια περιοχή το ενοίκιο ενός διαμερίσματος 80 τ.μ. είναι μεγαλύτερο από 1 εκατ. δραχμές, ενώ πανάκριβες - για τα ελληνικά δεδομένα - είναι οι τιμές των ξενοδοχείων, των εστιατορίων, των ηλεκτρονικών και ηλεκτρικών ειδών. Να σημειώσουμε εδώ ότι η γη ανήκε στην ιδιοκτησία της αγγλικής κυβέρνησης, η οποία κατά καιρούς πραγματοποιούσε δημοπρασίες, με κύριο χαρακτηριστικό τις τεράστιες ουρές των υποψήφιων αγοραστών. Οπως μας εξήγησαν, υπάρχουν Κινέζοι, κυρίως, αλλά και Γιαπωνέζοι επιχειρηματίες με μυθώδεις περιουσίες, οι οποίοι είναι και οι αγοραστές της πανάκριβης γης. Δεν πρέπει βέβαια να ξεχνάμε ότι η συσσώρευση κεφαλαίου, στη Νοτιοανατολικά Ασία, είναι πολύ πιο άγρια και βάρβαρη από αυτή που γνωρίζουμε στη Δύση.

Στο ξενοδοχείο που διέμενε η αντιπροσωπεία των Ελλήνων δημοσιογράφων, μία βραδιά τιμολογούνταν προς 500 δολάρια Αμερικής (140.000 δραχμές!). Και να σκεφτεί κανείς ότι επρόκειτο για μεσαίας κλάσης ξενοδοχείο. Η παραγγελία ενός "τοστ" στο ξενοδοχείο αυτό, μαζί με την επιβάρυνση εξυπηρέτησης και τον κυβερνητικό φόρο, στοίχιζε 155 δολάρια Χονγκ Κονγκ, ή κάτι περισσότερο από 6.000 ελληνικές δραχμές, ενώ μια απλή μακαρονάδα έφτανε τις 5.000 δραχμές. Απ' ό,τι καταλαβαίνει κανείς, η ακρίβεια τσακίζει κόκαλα, αλλά, για να έχουμε περίπου ένα μέτρο σύγκρισης, να σημειωθεί ότι ο μισθός μιας πρωτοδιοριζόμενης δασκάλας είναι περίπου 1 εκατ. δραχμές. Γενικά, όπως μας πληροφόρησαν, οι μισθοί εκεί είναι 4 - 5 φορές υψηλότεροι από τους αντίστοιχους ελληνικούς, αλλά η αγοραστική τους δύναμη είναι, τελικά, σίγουρα χαμηλότερη.

Πρέπει πάντως να σημειώσουμε ότι στα μικρά μαγαζιά το παζάρι με τις τιμές δίνει και παίρνει. Μετά από λίγα λεπτά "διαπραγματεύσεων" η τιμή ενός εμπορεύματος, π.χ., 1.000 δολαρίων μπορεί να μειωθεί στα 300 ή και 250 δολάρια. Στα μεγάλα πολυκαταστήματα πάντως, που υπάρχουν στους τεράστιους ουρανοξύστες, "παζάρι δε σηκώνει" και οι τιμές είναι αδιαπραγμάτευτες.

Ο τύπος οικοδομής που κυριαρχεί είναι ο ουρανοξύστης ή, στην καλύτερη περίπτωση, πολυκατοικίες 12 - 14 ορόφων. Η κυριαρχία του ουρανοξύστη, ίσως, να δικαιολογείται από την ανάγκη αντιμετώπισης του οικιστικού προβλήματος σε μία έκταση αρκετά μικρή, στην οποία όμως έχουν στοιβαχτεί 6 εκατομμύρια άνθρωποι. Παντού βλέπει κανείς τεράστιους τσιμεντένιους όγκους να υψώνονται κατά μήκος στενών σχετικά δρόμων, ενώ τα βράδια οι φωτισμένοι ουρανοξύστες με τις φίρμες των γνωστότερων πολυεθνικών εταιριών του κόσμου - οι οποίες είναι παρούσες στο Χονγκ Κονγκ - δημιουργούν το γνωστό από ταινίες φαντασμαγορικό θέαμα.

Στη διαδρομή πάντως από το αεροδρόμιο μέχρι το ξενοδοχείο, συναντήσαμε συγκροτήματα κυριολεκτικά άθλιων πολυκατοικιών, οι οποίες έμοιαζαν εγκαταλειμμένες και μόνο τα απλωμένα ρούχα στα μπαλκόνια πρόδιδαν ότι κατοικούνται. Οταν αναφέρθηκε το θέμα αυτό σε αρμόδιους, οι τελευταίοι απάντησαν ότι στα πλαίσια του προγράμματος οικοδόμησης νέων κατοικιών προβλέπεται η μετεγκατάσταση των ενοίκων των πολυκατοικιών αυτών τα επόμενα χρόνια... Μόνο που δε μας εξήγησαν, με τέτοια φοβερή ακρίβεια στις τιμές των ακινήτων, πώς είναι δυνατό εργαζόμενοι να αγοράσουν τα νέα διαμερίσματα. Εντονη επίσης είναι η έλλειψη πράσινου, το οποίο διακρίνεται μόνο σε ορισμένους απομακρυσμένους από την πόλη λόφους.

Στην πόλη ισχύει το αγγλοσαξονικό σύστημα κυκλοφορίας, με το τιμόνι στη δεξιά πλευρά του αυτοκινήτου, κάτι αρκετά επικίνδυνο για κάποιον, που αντιμετωπίζοντας το θέαμα αυτό για πρώτη φορά, του δίνεται η αίσθηση ότι τα αυτοκίνητα κινούνται σε αντίθετη κατεύθυνση από την κανονική τους πορεία.

Οσο για τα φαγητά, όποιος είναι συνηθισμένος στην ευρωπαϊκή κουζίνα και στην κατανάλωση ψωμιού, σίγουρα θα υποφέρει από την κινεζική κουζίνα με τα περίεργα για εμάς φαγητά με τις πολύ βαριές σάλτσες. Με αφορμή αυτό να σημειώσουμε ότι τα φαγητά που προσφέρουν κινεζικά εστιατόρια τα οποία έχουν ξεφυτρώσει σαν μανιτάρια στη χώρα μας, δεν έχουν και πολύ μεγάλη σχέση με τα καθεαυτό κινεζικά, μια και τα φαγητά που προσφέρουν στην Ελλάδα τα έχουν προσαρμόσει στις δικές μας γαστρονομικές συνήθειες.

Το μέλλον του Χονγκ Κονγκ φρόντισε να το ξεκαθαρίσει ο ίδιος ο πρωθυπουργός της Κίνας, Λι Πεγκ, το τιμώμενο ασφαλώς πρόσωπο στη Σύνοδο του ΔΝΤ. Στην ομιλία του ανέφερε ότι δεν υπάρχει θέμα οποιασδήποτε παρέμβασης της Κίνας στην οικονομική και κοινωνική δομή της πρώην βρετανικής αποικίας, μία σχέση την οποία συμπύκνωσε στη φράση "μια χώρα - δύο συστήματα". Αν πιστέψουμε πάντως στέλεχος της ελληνικής αντιπροσωπείας, το πανίσχυρο τραπεζικό κεφάλαιο συνεχίζει να διοικεί ουσιαστικά το Χονγκ Κονγκ. Σε συνάντηση που είχε το στέλεχος αυτό με τον πρόεδρο της "Χονγκ Κονγκ Σαγκάη Μπανκ", ο τελευταίος του εκμυστηρεύτηκε ότι ο σημερινός διοικητής του Χονγκ Κονγκ τοποθετήθηκε στη θέση αυτή, μετά από δική του υπόδειξη. Αυτό βέβαια μπορούμε να το αποδώσουμε στην έπαρση και την αλαζονεία που διακρίνει το κορυφαίο στέλεχος μίας από τις μεγαλύτερες και ισχυρότερες τράπεζες του κόσμου. Το σίγουρο πάντως είναι ότι η κυβέρνηση της Κίνας, όπως η ίδια έχει διακηρύξει, στο Χονγκ Κονγκ θα συνεχίσει την πολιτική των "ανοιχτών θυρών" απέναντι στο ξένο κεφάλαιο. Οι Κινέζοι ηγέτες επιδιώκουν προφανώς να χρησιμοποιήσουν τη νέα επαρχία σαν πύλη εισόδου των ξένων επενδύσεων στην αχανή και αναδυόμενη αγορά τους. Το θέμα, βέβαια, όπως εξηγούν οι ίδιοι, είναι με τι όρους επιδιώκει κανείς τη συνεργασία με το ξένο κεφάλαιο και τι παραχωρήσεις είναι διατεθειμένος να κάνει προκειμένου να προσελκύσει επενδύσεις και να αποκτήσει νέα τεχνολογία. Το πρόβλημα αυτό δεν είναι καινούριο, καθώς στον 20ό αιώνα υπάρχει μεγάλη - θετική και αρνητική - σχετική πείρα, ενώ και η ίδια η Κίνα με τις κυβερνητικές αποφάσεις των τελευταίων χρόνων δείχνει πως έχει συγκεκριμένη στρατηγική για την αξιοποίηση των οικονομικών σχέσεων με τις χώρες του καπιταλισμού.