Πώς τίθεται το ζήτημα της σχεδόν βέβαιης επανόδου της ΝΔ στην εξουσία, της συνέχισης και εντονότερης εφαρμογής της νεοφιλελεύθερης πολιτικής, της εκ νέου συντριπτικής κατίσχυσης του αστικού δικομματισμού στην εκλογική αντιπαράθεση, από την πλευρά των αριστερών και λαϊκών κοινωνικών δυνάμεων; Γιατί, βέβαια, το κυρίαρχο απ' αυτή την άποψη ζήτημα, πέρα από τους οποιουσδήποτε αριστερούς πολιτικούς υποκειμενισμούς είναι η επιδίωξη εκλογικής ήττας του νεοφιλελεύθερου δικομματισμού (η ταπείνωση των εκλογικών επιδόσεων των δύο πόλων του αθροιστικά σε ποσοστά χαμηλότερα του 80% και προς το 75% του εκλογικού σώματος). Επίσης, η ταυτόχρονη ανάδειξη αριστερών κοινοβουλευτικών ενισχυμένων όρων και προϋποθέσεων για την ανάκαμψη του απενεργοποιημένου και αδρανοποιημένου κοινωνικού εργατικού κινήματος, με προφανή στόχευση την εξασθένιση της νομιμοποιητικής εκλογικής βάσης συνέχισης της πολιτικής του καπιταλιστικού εκσυγχρονισμού και διεθνοποίησης και τη στοιχειοθέτηση - εδραίωση όρων ενεργού και αποτελεσματικής αντιπολιτευτικής της αντιμετώπισης.

Η υπηρέτηση αυτών των αναγκαίων ζωτικών στόχων απαιτεί την ανάδειξη μιας ταξικής λαϊκής μετωπικής ενότητας του ενεργοποιημένου κόσμου της μισθωτής εργασίας, της κριτικής διανόησης, του νεολαιίστικου ριζοσπαστισμού, του κόσμου του αριστερού κινήματος, με κατευθύνσεις αποτελεσματικής κοινωνικής άμυνας, ριζοσπαστικού μεταρρυθμισμού και αντικαπιταλιστικής προοπτικής μέσα από την αναγκαία αλλαγή του κοινωνικού συσχετισμού των δυνάμεων. Η σχετική δυναμική που καταγράφηκε στην τελευταία επταετία, παρ' όλες τις ήττες που γνώρισε (μαζικές αγροτικές κινητοποιήσεις, επιμέρους κινητοποιήσεις εργαζομένων, μαθητικές καταλήψεις λυκείων, κίνημα απέναντι στη νεοφιλελεύθερη διεθνοποίηση, απεργίες για το ασφαλιστικό σύστημα, κίνημα απέναντι στην Ελληνική Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, κινητοποιήσεις για την αποτροπή της ιμπεριαλιστικής πολεμικής επέμβασης των ΗΠΑ στο Ιράκ και ευρύτερα στην αραβική Μέση Ανατολή κλπ.) καταμαρτυρεί τη δυνατότητα αυτής της πολύμορφης μαζικής ενωτικής λαϊκής δυναμικής. Ενα αναγκαίο έτσι Αριστερό Εργατικό Λαϊκό Μέτωπο με τις απαραίτητες διαστάσεις του (ταξικής εργατικής κίνησης, πολύμορφης ιδεολογικής κριτικής, ριζοσπαστικής νεολαιίστικης δράσης κλπ.), με πεδίο παρέμβασης τα ζωτικά εργατικά κοινωνικά ζητήματα στη σύγχρονη συγκυρία και αντιπολιτευτικό πολιτικό χαρακτήρα απέναντι στον αστικό νεοφιλελεύθερο δικομματισμό.

Ωστόσο, σ' ορισμένες εκφάνσεις του ελληνικού αριστερού κινήματος επικρατούν κατευθύνσεις, που, ενώ διακηρύσσουν τη μετωπική ενότητα του λαϊκού κινήματος, εντούτοις της προσδίδουν τέτοια χαρακτηριστικά υποκειμενικού χαρακτήρα που την καθιστούν ανέφικτη. Κι αυτό γιατί εντυπώνουν στις ενωτικές τους απευθύνσεις χαρακτηριστικά που πηγάζουν από τον ιδεολογικό τους στρατηγικό υποκειμενισμό κι όχι από τις ίδιες τις ανάγκες του λαϊκού εργατικού κινήματος στη συγκεκριμένη συγκυρία της πάλης των τάξεων και του συσχετισμού των κοινωνικών δυνάμεων. Ετσι, ο ΣΥΝ, κάνοντας λόγο για την ενότητα της «ανανεωτικής, ριζοσπαστικής, οικολογικής» Αριστεράς και προωθώντας στην πολιτική πρακτική, την ενωτική σύμπραξη, με το θεσμικό εργοδοτικό συνδικαλισμό, μετατοπίζεται από το πεδίο της αναγκαίας αριστερής λαϊκής ενότητας στο επίπεδο ενός «προοδευτικού εκσυγχρονισμού» που εμπερικλείει την προοπτική της μετεκλογικής διαμόρφωσης της εκδοχής της ελληνικής κεντροαριστεράς. Κι από την άλλη πλευρά, ανάλογα, στο χώρο ορισμένων δυνάμεων της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, όπου στις μετωπικές ενωτικές απευθύνσεις προσδίδονται μείζονα χαρακτηριστικά στρατηγικής αντικαπιταλιστικής επαναστατικής φυσιογνωμίας (και μάλιστα μ' έναν τρόπο ιδεαλιστικής κοινωνικής απογείωσης) που συγχέουν τις ανάγκες υποκειμενικής τους συγκρότησης με τις ανάγκες αντικειμενικής μετωπικής συμπαράταξης των αριστερών λαϊκών δυνάμεων στη σύγχρονη συγκυρία της ταξικής πάλης. Κατά συνέπεια, οι ενωτικές μετωπικές απευθύνσεις που αναδεικνύονται σ' αυτά τα πλαίσια του σημερινού αριστερού και εργατικού κινήματος παραμένουν χωρίς αποδέκτες και αποτελεσματικότητα, δίχως να παράγουν κανένα γόνιμο αποτέλεσμα και επιτυχία, γιατί ακριβώς αναπαράγουν τον ιδιότυπο υποκειμενισμό που χαρακτηρίζει τις ηγεμονικές πολιτικές που επικρατούν στους χώρους αυτούς της ελληνικής αριστεράς και του εργατικού κινήματος.

Η αποτύπωση τέτοιου είδους υποκειμενικών στρατηγικών χαρακτηριστικών στις προτάσεις μετωπικής συμπαράταξης του ελληνικού αριστερού κινήματος βρίσκονται έτσι σε αναντιστοιχία με τις ανάγκες συγκρότησης ενός Αριστερού Εργατικού Λαϊκού Μετώπου στη σύγχρονη συγκυρία, με στόχευση την ήττα του νεοφιλελεύθερου δικομματισμού, τη διαμόρφωση πολιτικών όρων ανάκαμψης του καθυποταγμένου εργατικού ταξικού κινήματος, την απονομιμοποίηση της πολιτικής βάσης συνέχισης της νεοφιλελεύθερης διαχείρισης, της ανάδειξης προϋποθέσεων αποτελεσματικής της αντιμετώπισης.

Απεναντίας στο σημερινό ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα πολυσήμαντος αναδεικνύεται ο ρόλος του ΚΚΕ και μάλιστα στη σύγχρονη συγκυρία (όξυνση των ταξικών αντιθέσεων, προεκλογική κοινοβουλευτική αντιπαράθεση). Αυτό, εξαιτίας της λαϊκότητας και της εκπροσώπησης ταξικών εργατικών συμφερόντων όσο και νεολαιίστικων επιδιώξεων, καθώς και κοινωνικών συμφερόντων τμημάτων των μικροαστικών τάξεων (αγρότες, επαγγελματίες κλπ.) που έχουν πληγεί από τις νεοφιλελεύθερες αναδιαρθρώσεις (αν και κατά τρόπο διαφορετικό απ' ό,τι έχει πληγεί ο κόσμος της μισθωτής παραγωγικής εργασίας), με ηγεμονική σ' αυτά τα συμμαχικά λαϊκά πλαίσια, την εργατική ταξική κατεύθυνση. Κι εξίσου γιατί αντιπροσωπεύει την πολιτική και κοινωνική δύναμη που τροφοδοτεί διά μέσου του ΠΑΜΕ την ταξική συνδικαλιστική δράση, κατ' εξοχήν στην ιδιωτική καπιταλιστική παραγωγή. Επιπρόσθετα γιατί απευθύνει μια ενωτική ριζοσπαστική πολιτική πρόταση έναντι άλλων καταγραμμένων περιχαρακώσεων και εγκλωβισμών³. Τέλος, εξαιτίας κυρίως του γεγονότος ότι στην τρέχουσα περίοδο αναδεικνύει μια αντικαπιταλιστική κατεύθυνση παρέμβασης που θέτει στο επίκεντρό της την καπιταλιστική κερδοφορία σε αντιπαραβολή με τις κοινωνικές ζωτικές ανάγκες της εργατικής τάξης, την κοινωνικοποίηση των συγκεντρωμένων παραγωγικών μέσων και τον γενικευμένο εργατικό έλεγχο, προάγοντας μια οργανική σύνδεση της τακτικής δράσης στη συγκυρία με έναν στρατηγικό σοσιαλιστικό προσανατολισμό⁴. Κατευθύνσεις που αναδείχτηκαν στο ελληνικό ριζοσπαστικό κομμουνιστικό κίνημα κατά την προηγούμενη περίοδο και που η υλική τους προαγωγή στην πάλη των τάξεων έχει τη δυνατότητα να επενεργήσει γόνιμα στην προώθηση του αριστερού εργατικού κινήματος⁵.

Κατά συνέπεια, η αναγκαία διαμόρφωση των όρων συγκρότησης ενός σύγχρονου Αριστερού Εργατικού Λαϊκού Μετώπου στην τρέχουσα συγκυρία, στη βάση των άμεσων ζωτικών αναγκαιοτήτων των λαϊκών δυνάμεων, με χαρακτηριστικά κοινωνικής άμυνας, μεσοπρόθεσμου ριζοσπαστικού μεταρρυθμισμού και αντικαπιταλιστικής στρατηγικής προοπτικής, περνάει μέσα από την ενωτική ταξική δράση (εργατική, νεολαιίστικη, διανοούμενη, αγροτική κλπ.) του λαϊκού εργατικού κόσμου σε αντιπαράθεση με τις διαχωριστικές -διασπαστικές κατευθύνσεις της μικροαστικής ηγεμονίας στο αριστερό πολιτικό σύμπαν και σε σύγκλιση με την ενωτική ταξική αντικαπιταλιστική πολιτική. Στοχεύσεις όπως η ριζική αποκατάσταση της απαξίωσης της αμοιβής της μισθωτής εργασίας, η αποτροπή του κύματος των «αξιολογήσεων» και της ιδιωτικής φροντιστηριακής Παιδείας σ' όλα τα επίπεδα των εκπαιδευτικών μηχανισμών, η δραστική προάσπιση του κοινωνικού δημόσιου χαρακτήρα του ασφαλιστικού και νοσηλευτικού συστήματος και των κοινωφελών επιχειρήσεων, η επαναθεμελίωση του ιστορικού 8ώρου (έναντι των 10ωρων και 12ωρων και έναντι της μερικής ελαστικής απασχόλησης) και η παραπέρα μείωση του χρόνου εργασίας, η επανακατάκτηση των συλλογικών εργατικών ελευθεριών στις σημερινές καπιταλιστικές επιχειρήσεις, η εναντίωση στο αντιλαϊκό περιεχόμενο των θεσμικών ρυθμίσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η αντιπαράθεση στην έκρηξη των σύγχρονων ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών που προσλαμβάνουν τη μορφή των ανοιχτών και απροσχημάτιστων πολεμικών επεμβάσεων, η προαγωγή μορφών γενικευμένου κοινωνικού λαϊκού ελέγχου (στους κρατικούς μηχανισμούς, στα δημόσια έργα, στα ΜΜΕ, στους κοινωφελείς οργανισμούς) κλπ. αντιπροσωπεύουν την επαρκή και αναγκαία υλική βάση της μετωπικής ενότητας του κόσμου του αριστερού και εργατικού κινήματος (στην προώθηση της οποίας ο ρόλος των ριζοσπαστικών κομμουνιστικών αριστερών δυνάμεων, μπορεί και χρειάζεται να είναι καταλυτικός και γενεσιουργός μιας εν δυνάμει ευρείας λαϊκής τους ηγεμονίας)6.

Βέβαια, οι κεντρικού χαρακτήρα αυτές παρεμβάσεις στα ζωτικά ζητήματα της συγκυρίας από την πλευρά των λαϊκών εργατικών συμφερόντων προσλαμβάνουν από μόνες τους βαθιά αντικαπιταλιστικό περιεχόμενο και στοχεύουν στη ριζική αλλαγή του συσχετισμού των ταξικών και πολιτικών δυνάμεων. Ωστόσο, τοποθετούνται ταυτόχρονα στο μόνο γόνιμο πεδίο στρατηγικού προσανατολισμού, σ' εκείνο του σοσιαλιστικού κοινωνικού και οικονομικού μετασχηματισμού (κοινωνικοποίηση των παραγωγικών μέσων, δημοκρατική εργατική διαχείριση, οριζόντιος καταμερισμός της εργασίας, γενικευμένη μορφωτική χειραφέτηση των εργαζομένων και της νεολαίας, συνολική λαϊκή προγραμματική δημοκρατική ρύθμιση της οικονομίας, άμεσος έλεγχος των κρατικών μηχανισμών από λαϊκές αντιπροσωπείες κλπ.). Μ' αυτή την έννοια τόσο οι ζωτικές τακτικές παρεμβάσεις όσο και οι στρατηγικές τους απολήξεις έρχονται σε αντιπαράθεση με πολιτικές που καταγράφονται σήμερα στο αριστερό κίνημα για τον «προοδευτικό (κεντροαριστερό) εκσυγχρονισμό», όπως και με την πολιτική της μετατροπής της στρατηγικής σε τακτική και τη συνακόλουθη απουσία της οποιασδήποτε κοινωνικής λαϊκής γείωσης.

Ενωτική λαϊκή αριστερή συμπαράταξη με ταυτόχρονη αντιπαράθεση προς τις διαχωριστικές κατευθύνσεις της μικροαστικής ηγεμονίας είναι προϋποθέσεις για τη σημερινή εφικτή (εξαιτίας του πολύμορφου πολιτικού και κοινωνικού κενού εκπροσώπησης των συμφερόντων του κυριαρχούμενου λαϊκού συνασπισμού) πολιτική ήττα του νεοφιλελεύθερου δικομματισμού (ταπείνωση των εκλογικών του ποσοστών προς το 80% με 75%), τη ριζική εξασθένιση της νομιμοποιητικής του εκλογικής βάσης, την πρόκληση κρίσης στους κεντρικούς πολιτικούς συσχετισμούς (σχηματισμός κυβέρνησης με ποσοστά ανεπαρκούς πλειοψηφίας ή ώθηση σε κεντροδεξιές συμμαχίες), τη διαμόρφωση όρων πολιτικής αριστερής στήριξης της ανάκαμψης του ταξικού κοινωνικού κινήματος, τη δημιουργία προϋποθέσεων για την αποτελεσματική αντιπολιτευτική αντιμετώπιση της συνέχισης της νεοφιλελεύθερης διαχείρισης, το άνοιγμα στρατηγικών δρόμων γενικευμένης εργατικής χειραφέτησης.

Σημειώσεις - Παραπομπές

1. Γ. Μαύρης «Η απόλυτη κυριαρχία του δικομματισμού» και «Ο πιο ισχυρός δικομματισμός στην Ευρώπη», ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 8 και 15 Δεκέμβρη 2002.

2. Α. Ταρπάγκος «Στις κοινωνικές και πολιτικές αφετηρίες του σύγχρονου κοινοβουλευτικού δικομματισμού», ΑΝΤΙΤΕΤΡΑΔΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ, τεύχος 65.

3. Αλ. Παπαρήγα «Εισήγηση στην εκδήλωση της ΚΕ του ΚΚΕ για τις εκλογές και τη συσπείρωση των ριζοσπαστικών δυνάμεων», ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 7 Οκτώβρη 2003.

4. Δ. Γόντικας «Εισήγηση στην εκδήλωση - Συζήτηση της ΚΕ του ΚΚΕ: Οι θέσεις και οι προτάσεις των κομμουνιστών για την οικονομία», ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 21 Οκτώβρη 2003.

5. Α. Ταρπάγκος: «Η εργατική τάξη και η καπιταλιστική ανάπτυξη», ΠΡΙΝ 11 Σεπτέμβρη 1994 και «Εργατικές ανάγκες και καπιταλιστική ανάπτυξη», ΠΡΙΝ 3 Δεκέμβρη 1995.

6. Editorial μαρξιστικού θεωρητικού περιοδικού ΘΕΣΕΙΣ: «Συνεχόμενοι πνιγμοί: Οι αρετές της λιτότητας και το φάντασμα του αποπληθωρισμού», ΘΕΣΕΙΣ τεύχος Ιούλη - Σεπτέμβρη 2003.