Η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση είναι δεδομένη, αλλά αν δε λυθεί το Κυπριακό μέχρι την 1η του Μάη του 2004 μπορεί να υπάρξουν περιπλοκές και η διευθέτηση του προβλήματος θα γίνει ακόμη δυσκολότερη, τόνισε ο ειδικός συντονιστής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για το θέμα της Κύπρου, Τόμας Γουέστον, μιλώντας χτες το πρωί σε συγκέντρωση ομογενών, στην Αστόρια. Ο Αμερικανός αξιωματούχος ανέφερε ότι με άλυτο το ζήτημα της Κύπρου και η Τουρκία θα έχει πρόβλημα στην ευρωπαϊκή της πορεία, ενώ τόνισε με έμφαση ότι ο Κύπριος Πρόεδρος, Τάσος Παπαδόπουλος, εξέφρασε τη θέλησή του για διαπραγματεύσεις με βάση το «σχέδιο Ανάν» οποιαδήποτε στιγμή και οπουδήποτε, λέγοντας ότι «τα επιχειρήματά του για τη λειτουργικότητα του κράτους είναι λογικά». Επίσης, απαντώντας σε ερώτηση για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, υπογράμμισε: «Χωρίς διευθέτηση δε θα είναι καθόλου καλές».

Ο Τ. Γουέστον ήταν επικριτικός για τον Ραούφ Ντενκτάς και επισήμανε ότι η τουρκική κυβέρνηση φαίνεται ότι επιθυμεί λύση του προβλήματος. Για το θέμα των εκλογών στα Κατεχόμενα άφησε να εννοηθεί ότι ευνοεί την αποστολή παρατηρητών, διευκρινίζοντας όμως ότι δεν υπάρχει αμφιβολία πως πρόκειται για παράνομες εκλογές. Μόνον η Τουρκία αναγνωρίζει το καθεστώς του Ντενκτάς, είπε, προσθέτοντας ότι κατανοεί τις ανησυχίες της κυπριακής κυβέρνησης. Εθεσε, όμως, το ερώτημα: Τι πρέπει να γίνει, αφού υπάρχει υποψία για πιθανότητα νοθείας, ενώ με την ελεύθερη έκφραση των Τουρκοκυπρίων μπορεί να αλλάξει η κατάσταση στο βόρειο τμήμα της Κύπρου και να δημιουργηθούν νέες θετικές εξελίξεις;

Ο Τ. Γουέστον επανέλαβε ότι το Κυπριακό συνεχίζει να αποτελεί θέμα προτεραιότητας της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και χαρακτήρισε το χρονικό διάστημα από τα μέσα του Δεκέμβρη μέχρι την 1η του Μάη του 2004 πολύ καθοριστικό, αφήνοντας έτσι να εννοηθεί, εμμέσως πλην σαφώς, ότι πριν τις εκλογές στα Κατεχόμενα δε θα ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις.

Αναφερόμενος στις προθέσεις του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών υπενθύμισε: «Παραμένει δεσμευμένος για την επανέναρξη της αποστολής των καλών του υπηρεσιών για την εξεύρεση λύσης, αν υπάρξει η αναγκαία πολιτική βούληση, όχι μόνον από τους ηγέτες των δύο κοινοτήτων, αλλά και από την Ελλάδα και την Τουρκία στο υψηλότατο πολιτικό επίπεδο».

Οσον αφορά στο περιεχόμενο του «σχεδίου Ανάν», ο Αμερικανός αξιωματούχος ανέφερε: «Δεν είναι τέλειο, είναι, όμως, προσεκτικά ισοζυγισμένο και έχει σχεδιαστεί για να αντιμετωπίσει καταστάσεις βασισμένες στην πλήρη διαίρεση του νησιού». Στη συνέχεια διερωτήθηκε: «Πώς μπορείς να προβείς σε αλλαγές στο σχέδιο χωρίς να ανατρέψεις την ισορροπία;». Και έδωσε ο ίδιος την απάντηση με το σκεπτικό του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ ότι «είναι δυνατόν να υπάρξουν αλλαγές, πρώτον, στις ημερομηνίες και, δεύτερον, στις πρόνοιες των μεταβατικών περιόδων, που σχεδιάστηκαν για διαφορετικές συνθήκες», υποστηρίζοντας έτσι πως δεν μπορούν να γίνουν αλλαγές που θα ανατρέπουν τη φιλοσοφία και το κύριο περιεχόμενο του σχεδίου. Βέβαια, παρατήρησε ότι οι αλλαγές που επιδιώκονται από την κυπριακή κυβέρνηση αφορούν σε θέματα που έχουν σχέση με τη λειτουργικότητα του κράτους μέσα στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Σε σημεία της εισήγησής του και σε απαντήσεις που έδωσε σε αρκετές ερωτήσεις ομογενών, ο Τ. Γουέστον ήταν ξεκάθαρος για το ποια πλευρά είναι αδιάλλακτη στο Κυπριακό, υπερτονίζοντας κυρίως την αρνητική στάση του Ντενκτάς και εμμέσως τη στήριξη που έχει από τους στρατιωτικούς κύκλους της Αγκυρας.

Σε παρατηρήσεις ομογενών ότι η οποιαδήποτε λύση πρέπει να είναι δημοκρατική, να διασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα για όλους τους κατοίκους (και των Κερυνειωτών), ισχυρίστηκε ότι μόνο με την πραγματοποίηση ελεύθερων δημοψηφισμάτων θα διαπιστωθεί αν οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι λένε «ναι» ή «όχι» στο σχέδιο λύσης του Κυπριακού.

Ο πρώην ειδικός αντιπρόσωπος της Βρετανίας για το Κυπριακό, λόρδος Ντέιβιντ Χάνεϊ, επέρριψε το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για τη μη λύση του Κυπριακού στον Τουρκοκύπριο ηγέτη, Ραούφ Ντενκτάς, τονίζοντας ότι όσο υπάρχει αυτή η ηγεσία στα Κατεχόμενα δε θα υπάρξει λύση.

Μιλώντας προχτές βράδυ, στο πλαίσιο διάλεξής του για το Κυπριακό, ο λόρδος Χάνεϊ επέρριψε ευθύνες και στην τουρκική κυβέρνηση, αν και, όπως είπε, η Αγκυρα υιοθέτησε πιο θετικές θέσεις έναντι της προηγούμενης κυβέρνησης. Σημείωσε, όμως, ότι υπήρχε μεγάλο χάσμα μεταξύ λόγων και υλοποίησής τους και ότι το κατεστημένο και οι στρατιωτικοί στην Τουρκία δε βοήθησαν ώστε αυτό να γεφυρωθεί.

Ο λόρδος Χάνεϊ δήλωσε, εξάλλου, ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά δεν έφερε ευθύνη για την αποτυχία των τελευταίων συνομιλιών.

Είμαι βέβαιος, είπε, όσο μπορεί να είναι κάποιος βέβαιος για κάτι που πρέπει να είναι υποθετικό, πως αν ο Ραούφ Ντενκτάς και η Τουρκία ήταν έτοιμοι για μια συμφωνία, είτε στην Κοπεγχάγη, είτε στη Χάγη, ο Πρόεδρος Κληρίδης, κάπως πιο πρόθυμα απ' ό,τι ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος, θα ένιωθαν την ανάγκη και θα προχωρούσαν.

Ο λόρδος Χάνεϊ υποστήριξε επίσης ότι στο παρελθόν η στάση της ελληνοκυπριακής πλευράς λίγο διέφερε από εκείνη του Ραούφ Ντενκτάς και έκανε αναφορά στην ατέρμονη, όπως τη χαρακτήρισε, κωλυσιεργία της Προεδρίας Κυπριανού και στην απόρριψη από τον τέως Πρόεδρο Κληρίδη των ιδεών Γκάλι και των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης του 1994.

Ο λόρδος Χάνεϊ δήλωσε επίσης ότι βοηθητικές προς τη λύση του Κυπριακού εξελίξεις θα είναι η αλλαγή στην κατεχόμενη Κύπρο, η κατανόηση εκ μέρους της Τουρκίας ότι η λύση θα είναι προς το συμφέρον της, η περαιτέρω βελτίωση των σχέσεων Ελλάδας-Τουρκίας και η μεταχείριση της υποψηφιότητας της Τουρκίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση, όπως ακριβώς της υποψηφιότητας οποιασδήποτε άλλης χώρας.