Οπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, οι επιχειρήσεις του κλάδου του Τουρισμού γέμισαν κατά τους καλοκαιρινούς μήνες με νέους σπουδαστές των δημόσιων και ιδιωτικών ΙΕΚ του κλάδου, που εργάστηκαν με άθλιους όρους κάτω από το πρόσχημα της «πρακτικής άσκησης», με το κεφάλαιο να εξασφαλίζει πάμφθηνο εργατικό δυναμικό.

Καθώς το τέλος της τουριστικής σεζόν δίνει τη σκυτάλη στην έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς και οι σπουδαστές των ΙΕΚ επιστρέφουν στα θρανία, μια γεύση για τις απαράδεκτες συνθήκες δουλειάς που αντιμετωπίζουν οι «πρακτικάριοι» δίνουν στον «Ριζοσπάστη» σπουδαστές που έκαναν πρακτική άσκηση τους προηγούμενους μήνες στις κουζίνες μεγάλων ξενοδοχείων στη Χαλκιδική και στη Χερσόνησο Ηρακλείου Κρήτης, δύο περιοχές στις οποίες συγκεντρώνονται πολλές και μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες και εκατοντάδες «πρακτικάριοι» από όλη τη χώρα.

Η φοίτηση στα δημόσια και ιδιωτικά ΙΕΚ περιλαμβάνει εξάμηνη πρακτική άσκηση. Η πλειοψηφία των σπουδαστών «μοιράζει» το διάστημα της πρακτικής άσκησης στους καλοκαιρινούς μήνες δύο συνεχόμενων ετών. Αυτό, εξάλλου, εξυπηρετεί τις ανάγκες των επιχειρήσεων για αυξημένο αριθμό εργαζομένων κατά τη διάρκεια της σεζόν. Οπως μας εξηγούν οι σπουδαστές, η αναζήτηση θέσης για πρακτική άσκηση ξεκινά πριν ολοκληρωθούν τα μαθήματα της χρονιάς. Μάλιστα, στα ιδιωτικά ΙΕΚ η διαδικασία γίνεται μέσα από τις «μέρες καριέρας» που διοργανώνουν οι σχολές, όπου οι εκπρόσωποι των επιχειρήσεων μπορούν να επιλέξουν μέσα από συνεντεύξεις το προσωπικό τους.

Η μηνιαία αμοιβή των σπουδαστών μόλις που ξεπερνάει τα 300 ευρώ. Αρκετοί εργοδότες παρέχουν μια πρόσθετη αμοιβή δίπλα στα ψίχουλα του προβλεπόμενου μισθού, σε... αντάλλαγμα, όμως, καταστρατηγούν το 8ωρο και το 5ήμερο. «Λένε, για παράδειγμα, πως σε θέλουν στη δουλειά όλη τη βδομάδα και γι' αυτό δίνουν 400 ευρώ», εξηγούν οι σπουδαστές.

Οι «πρακτικάριοι» δουλεύουν σε συνθήκες εντατικοποίησης. Το προβλεπόμενο ωράριο εργασίας, που είναι 8ωρο και 5ήμερο, τηρείται σπάνια. Το ίδιο και η πρόβλεψη πως δεν μπορούν να εργάζονται σε βραδινές βάρδιες. Οπως για τους υπόλοιπους συναδέλφους τους, έτσι και γι' αυτούς υπάρχουν καθημερινές υπερωρίες. Στη Χαλκιδική, για παράδειγμα, περιγράφουν πως η καθημερινή βάρδια κυμαινόταν από 9 έως 12 ώρες, ενώ οι περισσότεροι δούλευαν και τις επτά μέρες της βδομάδας. Αντίστοιχα, στους «τυχερούς» κατατάσσει τον εαυτό του σπουδαστής που έκανε την πρακτική του στην Κρήτη, καθώς δούλευε 8ωρο για έξι μέρες τη βδομάδα. Βέβαια, και εκεί η εργοδοσία έδινε τη... δυνατότητα σε όποιον ήθελε να δουλέψει και την έβδομη μέρα της βδομάδας, προκειμένου να πάρει 19 ευρώ επιπλέον για κάθε ρεπό που θα δούλευε.

Ακόμα και τα ψίχουλα των μισθών καταβάλλονται πολλές φορές με καθυστέρηση. Μόλις την περασμένη Δευτέρα καταβλήθηκε η αμοιβή των σπουδαστών που δούλεψαν σε ξενοδοχείο της Χαλκιδικής, για το μήνα Σεπτέμβρη. Οπως οι ίδιοι αναφέρουν, υπάρχουν περιπτώσεις συμμαθητών τους που ακόμα περιμένουν να πληρωθούν για την πρακτική τους.

Πέρα από τους χαμηλούς μισθούς και τα εξαντλητικά ωράρια, πρόβλημα αποτελούν και οι συνθήκες διαμονής, καθώς αυτές δεν εξασφαλίζουν στους σπουδαστές ούτε καν τη δυνατότητα για στοιχειώδη ανάπαυση ανάμεσα στις καθημερινές βάρδιες. Οπως περιγράφουν, σε πολλές περιπτώσεις τα καταλύματα που τους παρέχονται μοιάζουν με κοτέτσια. Μεταλλικές σκεπές που μετατρέπουν τα δωμάτια σε φούρνους, υπόγεια που λειτουργούσαν ως αποθήκες, παλιά και ασυντήρητα κτίσματα αξιοποιούνται για να «φιλοξενήσουν» 3 - 4 σπουδαστές μαζί σε λίγα τετραγωνικά μέτρα. Είναι ενδεικτικό το παράδειγμα από το Ηράκλειο, όπου μόνο μετά από αλλεπάλληλες διαμαρτυρίες των σπουδαστών έγινε η απαραίτητη απεντόμωση στα δωμάτια που διέμεναν.

Με βάση την πάμφθηνη εργασία που προσφέρουν, δεν είναι παράδοξο το γεγονός ότι σε μια σειρά από πόστα και ειδικότητες οι «πρακτικάριοι» αποτελούν την πλειοψηφία των εργαζομένων. «Από τους 20 μάγειρες, οι 16 ήμασταν πρακτικάριοι», τονίζει σπουδαστής, περιγράφοντας τη λειτουργία της κουζίνας σε μεγάλο ξενοδοχείο της Χαλκιδικής.

Στο έδαφος αυτό, η πρακτική άσκηση πολύ συχνά μετατρέπεται σε... χαμαλίκι και οι σπουδαστές σε «παιδιά για όλες τις δουλειές». Δεν λείπουν οι περιπτώσεις σπουδαστών που αναρωτιούνται πόσες... πατάτες καθάρισαν ή πόσα λαχανικά ψιλόκοψαν μέσα στους τρεις μήνες, όπου υποτίθεται ότι θα έκαναν πρακτική άσκηση πάνω σε όσα μαθαίνουν στις σχολές τους. Αλλοι πέρασαν τη σεζόν πάνω από το τηγάνι και τη φριτέζα, στη λάντζα, στο κουβάλημα ή την καθαριότητα...

«Σε βάζουν να κάνεις ένα - δύο πράγματα όλη μέρα», σχολιάζουν οι σπουδαστές. Προσθέτουν πως παράλληλα έτσι καλλιεργούν την προσδοκία πως αν κάνουν «πιο γρήγορα και πιο πολλά» θα τους αναθέσουν κάποια διαφορετική ευθύνη, θα τους μεταφέρουν και σε κάποιο άλλο πόστο, ώστε να καταφέρουν να αποκτήσουν μια πιο συνολική εικόνα για τη λειτουργία της κουζίνας, γι' αυτά πάνω στα οποία υποτίθεται ότι πρέπει να εφαρμόσουν τις γνώσεις τους. Δίπλα στα παραπάνω, η πρακτική άσκηση συνοδεύεται από... συμβουλές να «μη μιλάνε όταν δεν πρέπει», δηλαδή όταν δουλεύουν απλήρωτοι και χωρίς δικαιώματα.

«Δεν μπορεί σε έναν κλάδο που προβάλλεται ως "πρότυπο για την ανάπτυξη" να δουλεύουμε 12 ώρες τη μέρα, 7 μέρες τη βδομάδα, να μην υπάρχουν ρεπό και άδειες, να βγάζουμε δουλειά 12ωρου στο 8ωρο, να παίρνουμε χαμηλούς μισθούς», τονίζουν οι σπουδαστές.

Υπογραμμίζουν την ανάγκη κάθε νέος από την πρώτη μέρα στην πρακτική και στη δουλειά να έρχεται σε επαφή με τα ταξικά σωματεία. Να δυναμώσει η πάλη για να καταργηθούν οι ελαστικές μορφές απασχόλησης και ο υποκατώτατος μισθός. Να διεκδικήσουν η πρακτική άσκηση να γίνεται με ευθύνη του κράτους, να αμείβεται με 751 ευρώ, σε αντιστοιχία με τη διεκδίκηση του εργατικού κινήματος για τον κατώτατο μισθό, με πλήρη ασφαλιστικά δικαιώματα και μέτρα προστασίας της υγείας και της ασφάλειας των «πρακτικάριων».

Στο μεταξύ, μια σειρά από ερωτήματα για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες δουλεύουν οι σπουδαστές έφερε στο προσκήνιο το πρόσφατο εργατικό δυστύχημα που κόστισε τη ζωή σε μια σπουδάστρια που έκανε την πρακτική της σε ξενοδοχείο των Χανίων.

Με αφορμή το τραγικό περιστατικό η Οργάνωση Περιοχής Κρήτης της ΚΝΕ σε ανακοίνωσή της σημείωνε τα εξής: «Το τραγικό αυτό περιστατικό "φωνάζει" για τις άθλιες συνθήκες ζωής και δουλειάς χιλιάδων νέων. Τα ερωτήματα που έρχονται στο προσκήνιο δυστυχώς δεν αφορούν μόνο την 22χρονη, αλλά χιλιάδες νέους που κάνουν την πρακτική τους δουλεύοντας κυριολεκτικά σαν σκλάβοι στα ξενοδοχεία και όχι μόνο:

Ποιος είναι αυτός που έχει την ευθύνη ουσιαστικής εποπτείας μέσα στο χώρο δουλειάς για μια σπουδάστρια του ΔΙΕΚ Πάτρας στα Χανιά;

Ποιος μπορεί να επιβεβαιώσει πόσες ώρες τη μέρα και πόσες μέρες τη βδομάδα δούλευε πραγματικά η κοπέλα;

Ποιος εξασφαλίζει ότι στο χώρο δουλειάς αντιμετωπιζόταν ως μαθητευόμενη και στο αντικείμενο του επαγγέλματός της και όχι ως κανονική εργαζόμενη ή σε άσχετο αντικείμενο με την ειδικότητά της;

Τα εργατικά ατυχήματα στο νησί δεν είναι κεραυνός εν αιθρία, όμως το εργατικό δυστύχημα της συναδέλφισσας ξεχειλίζει το ποτήρι! Το έγκλημα της εντατικοποίησης της εργασίας, της ανυπαρξίας των ωραρίων, του ρεπό και της άδειας, στο όνομα να βγει η δουλειά για τους ξενοδόχους με λιγότερα χέρια και άρα με μικρότερο κόστος, δεν μπορεί και δεν πρέπει να κρυφτεί, με την αποφασιστική στάση των εργαζομένων, την οργάνωσή μας τώρα στο σωματείο μας!».