Στις 15 Σεπτέμβρη 1968 συγκροτήθηκε το πρώτο καθοδηγητικό όργανο της Κομμουνιστικής Νεολαίας Ελλάδας και στις 22 Σεπτέμβρη εκδόθηκε το πρώτο παράνομο φύλλο της εφημερίδας της, του «Οδηγητή». Δόθηκε έτσι σάρκα και οστά σε μιαν ιστορική απόφαση που πήρε τον Αύγουστο του 1968, μέσα στο μαύρο τοπίο της αμερικανοκίνητης χούντας, το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ: Την ίδρυση της ΚΝΕ.

Η απόφαση δικαιώθηκε από τους πρώτους κιόλας μήνες ζωής της ΚΝΕ. Η δράση της μέσα στη νεολαία, με την ιδεολογική και πολιτική καθοδήγησή της από το ΚΚΕ, η αποφασιστικότητά της, η συμβολή της στην ανάπτυξη του αντιδικτατορικού αγώνα, η πρωτοπόρα δράση της σε διάστημα ήδη σαραντα ένα χρόνων, η αγωνιστική διαπαιδαγώγηση της νεολαίας στην οποία έχει καθοριστική συμβολή, αλλά και η προετοιμασία και διαπαιδαγώγηση χιλιάδων μελών και στελεχών της που πυκνώνουν στην πορεία τις γραμμές του ΚΚΕ, όλα αυτά αποτελούν παρακαταθήκη όχι μόνο για τους σημερινούς νέους κομμουνιστές, αλλά για όλη τη νεολαία.

Η ίδρυση της Οργάνωσης έγινε μέσα σε συνθήκες παρανομίας. Το ΚΚΕ είναι παράνομο, οι κομμουνιστές συλλαμβάνονται, βασανίζονται, κλείνονται στις φυλακές, εξορίζονται. Οι προοδευτικές ιδέες βρίσκονται υπό συνεχή διωγμό. Μέσα σε αυτές ακριβώς τις συνθήκες, οι νέοι κομμουνιστές ξεκινούν τις προσπάθειες για τη δημιουργία της Κομμουνιστικής Νεολαίας, της ηρωικής ΚΝΕ, αψηφώντας τις διώξεις, τη χούντα και τα όργανά της, οικοδομούν την ελπίδα, χτίζουν το αύριο.

Η αγωνιστική προοπτική, που χάραξε για τη νεολαία η ΚΝΕ, κάτω από την καθοδήγηση του ΚΚΕ, τής εξασφάλισε την απήχηση που είχε μέσα στη νέα γενιά. Συνδυάζοντας όλες τις μορφές δράσης, παλεύει από την αρχή, για να δημιουργηθεί ένα μαζικό κίνημα αντίστασης. Οι κατασταλτικοί μηχανισμοί της δικτατορίας στράφηκαν πρώτα απ' όλα ενάντια στο ΚΚΕ και την ΚΝΕ. Εκατοντάδες νεολαίοι στις φυλακές, στα στρατοδικεία, στην εξορία. Τα μέλη και τα στελέχη της ΚΝΕ κράτησαν ψηλά τη σημαία της πάλης και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Τίμησαν τον τίτλο του μέλους της ΚΝΕ.

Η ΚΝΕ ούτε στιγμή δε σταμάτησε τη δράση της. Η πολιτική και ιδεολογική της δράση, οι μορφές δουλειάς της δεν απέβλεπαν μόνο στην πάλη για την ανατροπή της δικτατορίας, αλλά και στην αγωνιστική διαπαιδαγώγηση της νεολαίας, στην απαίτηση για ριζικές αλλαγές στην ελληνική κοινωνία, σε αντιιμπεριαλιστική - αντιμονοπωλιακή κατεύθυνση. Γι' αυτό και συσπείρωσε τα πιο πρωτοπόρα στοιχεία της νεολαίας. Γι' αυτό και οι φυλακές, οι εξορίες, τα βασανιστήρια δεν μπόρεσαν να λυγίσουν την ΚΝΕ και πολύ περισσότερο βέβαια το ΚΚΕ.

Στα 41 χρόνια που πέρασαν από τότε, η Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας βρίσκεται στην πρωτοπορία της νεολαιίστικης δράσης, είναι ο νους και η ψυχή των αγώνων για το δίκιο των παιδιών των καταπιεσμένων, στο πλευρό του εργατικού κινήματος, του ΚΚΕ, για το άνοιγμα του δρόμου προς στο μέλλον, για το πέρασμα «από το βασίλειο της αναγκαιότητας στο βασίλειο της ελευθερίας». Τα καλύτερα παιδιά της εργατικής τάξης και του λαού μας δίνουν μάχες περνώντας μέσα από φωτιά και σίδερο, για να ωριμάζουν στις γραμμές της, με την αμέριστη καθοδηγητική διαπαιδαγωγητική δράση του κόμματος της εργατικής τάξης, στρατιές πρωτοπόρων επαναστατών, άξιων να σηκώσουν στις πλάτες τους, μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ, την ιστορία και την πορεία της ταξικής πάλης στην Ελλάδα. Το Κόμμα μας φροντίζει για τη συνέχεια του επαναστατικού κινήματος, με την ξεχωριστή δουλειά στη νεολαία και την αμέριστη ιδεολογικοπολιτική καθοδήγηση της ΚΝΕ.

Ηδη, με απόφαση του 17ου Συνεδρίου του, έγινε τον Οκτώβρη του 2005 «Πανελλαδική Συνδιάσκεψη με θέμα τη δράση του Κόμματος για τα προβλήματα της νεολαίας και τη στήριξη της ΚΝΕ». Στις Θέσεις της ΚΕ για τη Συνδιάσκεψη αναφέρονταν τα εξής:

«Το ΚΚΕ κατανοεί τις ιστορικές ευθύνες του απέναντι στα προβλήματα και στο κίνημα της νεολαίας, στις οικογένειές τους. Το μέλλον της νεολαίας δεν μπορεί να αφεθεί στα χέρια των εκμεταλλευτών της εργατικής και λαϊκής οικογένειας, στις δυνάμεις του κεφαλαίου, στις δυνάμεις της σήψης, του αυταρχισμού και της καταστολής, του πολέμου. Οσο οι δυνάμεις αυτές θα κυριαρχούν στην οικονομική και πολιτική ζωή του τόπου, η μεγάλη πλειοψηφία της νεολαίας δεν μπορεί να βρει λύση στα προβλήματά της. Να ονειρευτεί τη ζωή που θέλει και, προπαντός, δικαιούται. Ο δρόμος για θετικές αλλαγές στη ζωή της νεολαίας, για συνολική ποιοτική αλλαγή, γίνεται ορατός στο βαθμό που η νεολαία από την ίδια της την πείρα θα θέσει ως στόχο να καταργήσει τα δεσμά της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης...

Η νεολαία, έχοντας την αίσθηση του καινούριου, έλκεται από κάθε τι που περικλείει δυναμισμό. Εχει εκρηκτική ενεργητικότητα, στοιχείο της οποίας είναι σήμερα η θετική στάση της απέναντι στις νέες τεχνολογίες. Με ευκολία αποδέχεται τις αλλαγές, έλκεται από το ρίσκο. Εχει την τάση να αναζητεί ιδεώδη και ιδανικά.

Οι νεολαιίστικες ιδιότητες δεν μπορεί να αναπτυχθούν από μόνες τους, να γεννήσουν θετικά αποτελέσματα για την ίδια τη νεολαία και την κοινωνία, αν δε συνδεθούν με τον αγώνα κατά των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων, κατά της ιμπεριαλιστικής στρατηγικής. Με την πάλη για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Το πραγματικά καινοτόμο και ανατρεπτικό υπάρχει, δυναμώνει εκεί που αναπτύσσεται η ταξική πάλη, εκεί που αρχίζει η συνειδητή δράση για την αλλαγή στο επίπεδο της εξουσίας.

Το ΚΚΕ, από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής του και σε όλη την πορεία του, αναδείκνυε το καθήκον της δράσης του στη νεολαία, παράλληλα με την πρωτοβουλία του να διαμορφωθεί αυτοτελής οργανωτικά κομμουνιστική νεολαία, που δρα κάτω από την ιδεολογική και πολιτική ευθύνη του Κόμματος. Η ΟΚΝΕ, η ΚΝΕ, αλλά και οι πολιτικές οργανώσεις όπου συμμετείχαν ενεργά κομμουνιστές και αριστεροί νεολαίοι, όπως η ΕΠΟΝ, η Νεολαία της ΕΔΑ, η Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη, επιβεβαιώνουν τον αναντικατάστατο ρόλο του Κόμματος στον ευρύτερο αγώνα της νεολαίας. Μέσα από τις γραμμές των Οργανώσεων αυτών, αναπτύχθηκαν πρωτοβουλίες, έγιναν αγώνες, καταγράφηκαν κατακτήσεις και ηρωικές σελίδες. Καταβλήθηκαν αιματηρές θυσίες, που αποτελούν κορυφαίες σελίδες όχι μόνο του νεολαιίστικου, αλλά και του γενικότερου λαϊκού κινήματος.

Η ίδρυση της ΚΝΕ, το 1968, δικαίωσε την απόφαση του ΚΚΕ με την επαναλειτουργία του στην Ελλάδα, σε συνθήκες παρανομίας, ύστερα από τη διάλυση των ΚΟ, το 1958. Η ύπαρξη επαναστατικής οργάνωσης νεολαίας, υπό την καθοδήγηση του ΚΚΕ, είναι απολύτως αναγκαία. Καμία άλλη νεολαιίστικη οργάνωση, όσο μαζική και ριζοσπαστική και να είναι, δεν μπορεί να την αντικαταστήσει, να την υποκαταστήσει.

Τα τελευταία 15 χρόνια, που σημαδεύτηκαν και σημαδεύονται ακόμα από τις συνέπειες της αντεπανάστασης και της προσωρινής υποχώρησης του εργατικού κινήματος, το ΚΚΕ πήρε πρωτοβουλίες και άνοιξε ζητήματα που αφορούσαν τα καίρια συμφέροντα και τα δικαιώματα της νεολαίας, αλλά και τον ίδιο τον προσανατολισμό της στις περίπλοκες νέες συνθήκες.

Αποδείχτηκε ο σύγχρονος φάρος προβολής και διάδοσης των ηρωικών παραδόσεων του λαού. Αταλάντευτος υπερασπιστής του σοσιαλισμού, της κομμουνιστικής προοπτικής, αδιάλλακτος αντίπαλος του ιμπεριαλισμού, όταν όλοι, όχι μόνο τα παραδοσιακά στηρίγματά του, αλλά και οι νέοι σύμμαχοί του, έσπευδαν να διαδώσουν στη νεολαία, με πρόσχημα τα λάθη που έγιναν στο σοσιαλισμό στην πρώτη και πρωτόγνωρη απόπειρα για την οικοδόμησή του, ότι το μέλλον της είναι ο καπιταλισμός.

Το ΚΚΕ, παρά τις δυσκολίες που είχε όλα αυτά τα χρόνια, έκανε προσπάθειες, ώστε να φθάσει στη νεολαία η αλήθεια για το βρώμικο πόλεμο στα Βαλκάνια και στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ. Αναμετρήθηκε με τον εθνικισμό και το σοβινισμό, όταν όλες οι άλλες πολιτικές δυνάμεις του τόπου καλούσαν τη νεολαία να γεμίσει τις πλατείες με άλλοθι την ονομασία της ΠΓΔΜ.

Ανέλαβε πρωτοβουλίες ενημέρωσης, αλλά και αγώνα, για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων της νεολαίας στη μόρφωση και στην εργασία. Τολμηρά και πειστικά έθεσε το ζήτημα του ενιαίου υποχρεωτικού δωδεκάχρονου σχολείου, της πάλης ενάντια στην ιδιωτικοποίηση της Παιδείας με όλες τις μορφές που αυτή έχει πάρει, ανοιχτή και συγκαλυμμένη.

Οταν όλες οι άλλες πολιτικές δυνάμεις, στο όνομα του εκσυγχρονισμού και του εφικτού, νομιμοποιούσαν τις ελαστικές μορφές απασχόλησης και τα τοπικά σύμφωνα απασχόλησης, όταν τους έλεγαν ότι πρέπει να αλλάξει το ασφαλιστικό σύστημα στο όνομα τού να μη σηκώσει η νεολαία τα βάρη των προηγούμενων γενεών, το ΚΚΕ όχι μόνο δε δίστασε, αλλά, με αποφασιστικότητα, πήγε κόντρα στο ρεύμα. Αποκάλυψε τα ψέματα, την υποκρισία τόσο των ελληνικών κυβερνήσεων, όσο και της ΕΕ. Πάνω απ' όλα έδειχνε σταθερά, με αποδείξεις, τον ταξικό χαρακτήρα των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων, το πιο μεγάλο θύμα των οποίων είναι οι νέοι και οι γυναίκες που ανήκουν στην εργατική τάξη και τα άλλα λαϊκά στρώματα. Με τα συνθήματα της απειθαρχίας και ανυπακοής, άνοιξε το μεγάλο θέμα της πάλης για ριζικές αλλαγές. Αποτελεί, επίσης, προσφορά στη νεολαία η πλατιά ενημέρωση και δράση κατά της ΕΕ, η διαπάλη του Κόμματος με τα ιδεολογήματα του μονόδρομου, με τις επικίνδυνες απόψεις που ταυτίζουν την ενότητα των λαών της Ευρώπης με την ΕΕ.

Το ΚΚΕ αναδεικνύει τον ιδιαίτερο ρόλο που μπορεί να παίξει η νεολαία και το κίνημά της στην οικοδόμηση του Αντιιμπεριαλιστικού Αντιμονοπωλιακού Δημοκρατικού Μετώπου (ΑΑΔΜ), στον αγώνα για τη Λαϊκή Εξουσία και Οικονομία. Το νεολαιίστικο κίνημα αποτελεί ιδιαίτερη συνιστώσα του Μετώπου, άρα και της εξουσίας που θα προκύψει από την επιτυχημένη έκβαση του αντιιμπεριαλιστικού αντιμονοπωλιακού αγώνα.

Το ΚΚΕ και θέλει και μπορεί να συμβάλει στον προσανατολισμό της νεολαίας στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα, στην ανάπτυξη της αυτενέργειας και πρωτοβουλίας της, γιατί διαθέτει επιστημονικά τεκμηριωμένη θεωρία και μεθοδολογία προσανατολισμού. Γιατί απαντά στο ζήτημα της σχέσης του νέου με την ανάπτυξη όλης της κοινωνίας.

Το ΚΚΕ έχει, ταυτόχρονα, συναίσθηση ότι η δράση του πρέπει να γίνει πιο ριζοσπαστική, ανατρεπτική και καινοτόμα, όσον αφορά τα προβλήματα, την οργάνωση και την πολιτικοποίηση της νεολαίας. Είναι περήφανο για ό,τι έκανε έως σήμερα. Ομως, κατανοεί βαθιά και ότι πρέπει να αποκτήσει μεγαλύτερη ποιότητα η δράση του για τα προβλήματα της νεολαίας, να ξεπεράσει αδυναμίες και ελλείψεις που παραμένουν. Νιώθει σήμερα περισσότερο έτοιμο και έμπειρο από πριν.

Πρώτη και βασική προϋπόθεση είναι να ξεπεράσει τις αδυναμίες και ελλείψεις, που εντόπισε το 17ο Συνέδριο, και τις οποίες συνόψισε σε προβλήματα βαθιάς αφομοίωσης της στρατηγικής του, στην ικανότητα εξειδίκευσης και προσαρμογής, στην ενιαία αντίληψη για το πώς αυτή προωθείται στις σημερινές συνθήκες. Αν το κομματικό δυναμικό, ξεκινώντας από την ΚΕ, αναμετρηθεί με επιτυχία με τα προβλήματα που εντόπισε το συνέδριο, θα έχει ήδη κάνει ένα σοβαρό βήμα και στη δράση του για τα προβλήματα της νεολαίας.

Μια δεύτερη βασική προϋπόθεση είναι να εξειδικεύσει με μεγαλύτερη επάρκεια τη γενική στρατηγική του στο χώρο της νεολαίας και των νέων ηλικιών γενικότερα. Να αναπτύξει περισσότερες πρωτοβουλίες και να επεξεργαστεί σύγχρονες θέσεις για προβλήματα που αφορούν τη νεολαία. Ιδιαίτερα για προβλήματα που συνδέονται με τον ελεύθερο χρόνο ως μέτωπο της ταξικής και νεολαιίστικης πάλης.

Να διαδώσει πλατιά στη νεολαία το Πρόγραμμα και την ιδεολογία του, την πολιτική του πρόταση για το ΑΑΔΜ και το ρόλο της νεολαίας σ' αυτό. Να κατανοήσει η νεολαία την ανάγκη κοινής δράσης και συμμαχίας με την εργατική τάξη και τα άλλα λαϊκά στρώματα.

Στις σημερινές συνθήκες, η πρωτοποριακή δράση του Κόμματος στη νεολαία και η καθοδηγητική βοήθεια στην ΚΝΕ αποκτά επείγοντα και επιτακτικό χαρακτήρα, καθίσταται, δηλαδή, πιο σημαντικό πρόβλημα από κάθε άλλη φορά. Η ανάγκη να δυναμώσει ποσοτικά και ποιοτικά το Κόμμα, να εξασφαλιστεί στο αμέσως επόμενο διάστημα η ανανέωση των γραμμών του με νέο αίμα, ιδιαίτερα από την εργατική τάξη και τις νέες ηλικίες, είναι σήμερα κάτι παραπάνω από ζωτική...

Ιδιαίτερος στόχος της Συνδιάσκεψης είναι να κατανοηθεί από όλα τα καθοδηγητικά όργανα, ξεκινώντας από την ΚΕ έως την ΚΟΒ, ότι τα σύγχρονα προβλήματα της νεολαίας και του κινήματός της είναι ευθύνη πριν απ' όλα του Κόμματος. Αυτό δε συνεπάγεται τον παραμερισμό της ευθύνης του Κεντρικού Συμβουλίου της ΚΝΕ, των καθοδηγητικών της οργάνων. Αντίθετα. Οσο πιο υπεύθυνο γίνεται το ΚΚΕ απέναντι στη νεολαία και τα προβλήματά της, τόσο πιο ικανό και αποτελεσματικό θα γίνεται στην ιδεολογικοπολιτική καθοδήγηση της ΚΝΕ, στη δημιουργία προϋποθέσεων να παίξει αυτή το δικό της υπεύθυνο πρωτοπόρο ρόλο».

Στο 18ο Συνέδριό του το ΚΚΕ εκτίμησε για την ΚΝΕ: «Η ΚΝΕ είναι σήμερα εξοπλισμένη με τις αποφάσεις του 9ου Συνεδρίου της, οι οποίες ανταποκρίνονται θετικά και με ευστοχία στην επεξεργασία της στρατηγικής του Κόμματος στο χώρο της νεολαίας. Η πορεία της είναι συνολικά θετική. Εμφανίζει μεγαλύτερη ικανότητα και ωριμότητα στην ανάπτυξη της δράσης της για τα οξυμένα προβλήματα της εργαζόμενης, μαθητικής και σπουδαστικής νεολαίας. Βελτίωσε σημαντικά τον προσανατολισμό δράσης της στους χώρους εργασίας της νεολαίας, στη νεολαία που βιώνει τα προβλήματα της εργασιακής περιπλάνησης και των ελαστικών εργασιακών σχέσεων, τα προβλήματα των νέων ζευγαριών.

Το σχετικά καινούριο θετικό στοιχείο είναι ότι διεύρυνε το περιεχόμενο δράσης στη νεολαία με το σύνολο των σύγχρονων αναγκών. Επεξεργάστηκε καλύτερα τα ζητήματα της δράσης της στο μαθητικό και φοιτητικό - σπουδαστικό κίνημα, κατέκτησε καλύτερο προσανατολισμό στο αντίστοιχο μαζικό κίνημα, στις κινητοποιήσεις. Επεξεργάζεται την τακτική της στα ΑΕΙ και ΤΕΙ, σε ένα σύνθετο και δύσκολο χώρο, όπου πέρα από τις Οργανώσεις των Νεολαιών των άλλων πολιτικών κομμάτων δρουν αναρχοαυτόνομες αντικομμουνιστικές ομάδες, οι οποίες, σε συνεργασία με τις δυνάμεις του ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ, δρουν διαλυτικά και αποπροσανατολιστικά στο κίνημα. Η ΚΝΕ βελτίωσε το ιδεολογικό της μέτωπο απέναντι στα αστικά, μικροαστικά ρεύματα στο χώρο της νεολαίας, προβάλλει πιο συγκροτημένα την πολιτική πρόταση του Κόμματος, με επεξεργασμένες θέσεις για τα ιδιαίτερα προβλήματα της νεολαίας».