Οι Αμερικάνοι πριν καν θάψουν τους νεκρούς τους ξεκίνησαν τις μεθοδεύσεις και τις διαδικασίες, προκειμένου να ρυμουλκήσουν τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ σε ένα χωρίς προηγούμενο κυνήγι κατά των εχθρών της Δύσης. Τα χιλιάδες θύματα και το σοκ της παγκόσμιας κοινής γνώμης χρησιμοποιήθηκαν άμεσα από την αμερικανική διπλωματία προκειμένου να περιγραφούν και ίσως να κατασκευαστούν εχθροί προς τους οποίους η ΝΑΤΟική συμμαχία, μετά την απόφαση για ενεργοποίηση του άρθρου 5 περί στρατιωτικής συνδρομής, θα βαδίσει ομόφωνη και συντεταγμένα κάτω από την αμερικανική ηγεσία.

Κανείς από τους μόνιμους αντιπροσώπους δεν τόλμησε να αρνηθεί την ικανοποίηση του αμερικανικού αιτήματος για τη συνδρομή. Μάλιστα η ελληνική κυβέρνηση έσπευσε να χαιρετίσει τις εξελίξεις. «Θεωρούμε, δήλωσε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών, έστω και κάτω απ' αυτές τις τραγικές συνθήκες, πολύ σημαντική την ενεργοποίηση του μηχανισμού και των διαδικασιών του άρθρου 5 της Συνθήκης του Βορειοατλαντικού Συμφώνου. Η ενεργοποίηση αυτή αποτελεί έμπρακτη απόδειξη του πνεύματος αλληλεγγύης και συνεργασίας μεταξύ συμμάχων και εταίρων στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ».

Η ενέργεια αυτή, όπως την αξιολόγησε ο ίδιος ο ΓΓ της συμμαχίας σημαίνει ότι το ΝΑΤΟ αντιμετωπίζει τις επιθέσεις αυτές ως απευθείας επιθέσεις κατά του συνόλου της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Ωστόσο, όπως πρόσθεσε ο λόρδος Ρόμπερτσον, μέχρι στιγμής δεν αποφασίστηκε η ανάληψη στρατιωτικής δράσης. Σημειώνεται όμως ότι δεν είναι ξεκάθαρο τι σημαίνει η ενεργοποίηση, καθώς έγκειται πρώτα στο τι θα ζητήσουν οι ΗΠΑ από τους συμμάχους τους, αλλά και το τι θα αποφασίσει η κάθε χώρα ξεχωριστά.

Η συμμαχία συζήτησε το αίτημα της Αμερικής για την ενεργοποίηση του άρθρου 5 του Καταστατικού Χάρτη του ΝΑΤΟ σε επίπεδο μονίμων αντιπροσώπων. Το αίτημα ικανοποιήθηκε, υπό την αίρεση, όπως αναφέρουν οι Μόνιμοι Αντιπρόσωποι στο κείμενο που υιοθέτησαν, ότι θα αποδειχθεί πως οι ΗΠΑ δέχτηκαν επίθεση από εξωτερικό εχθρό.

Συνοπτικά, το άρθρο 5 της συμμαχίας αναφέρει ότι: τα συμβαλλόμενα μέρη συμφωνούν ότι ένοπλη επίθεση σ' ένα από αυτά θα θεωρηθεί ως επίθεση εναντίον όλων και συνεπώς συμφωνούν ότι σε περίπτωση τέτοιας επίθεσης, κάθε ένα από τα κράτη θα συνδράμει το μέλος που δέχεται την επίθεση, με όλα τα απαραίτητα μέσα, συμπεριλαμβανομένης και της χρήσης βίας.

Στην Αθήνα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Δημήτρης Ρέππας, δήλωσε ότι «η κίνηση ήταν ένα μήνυμα με ισχυρό πολιτικό συμβολισμό και ναι μεν η απόφαση θέτει ένα πλαίσιο, αλλά η πρακτική εφαρμογή της θα γίνει μετά από διαβουλεύσεις στη στρατιωτική επιτροπή του ΝΑΤΟ».

Ο εκπρόσωπος Τύπου του υπουργείου Εξωτερικών, Π. Μπεγλίτης, προφανώς ενθυμούμενος ότι οι σύμμαχοι έχουν επανειλημμένα αρνηθεί να αποδεχτούν την ισχύ του άρθρου 5 σε ό,τι αφορά στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, είπε «ότι θεωρούμε θετική την ενεργοποίηση του άρθρου, έστω και κάτω από αυτές τις συνθήκες, καθώς αποτελεί την έμπρακτη απόδειξη έκφρασης της αλληλεγγύης». Ο κ. Μπεγλίτης δήλωσε, επίσης, ότι μέχρι στιγμής δεν έχει ζητηθεί από τις ΗΠΑ η ανάληψη συγκεκριμένης δράσης, αλλά τόνισε ότι η απόφαση αυτή έχει καταρχήν συμβολικό χαρακτήρα και έχει ως στόχο να επαναβεβαιώσει τη στάση αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών - μελών του ΝΑΤΟ.

Πάντως, πρέπει να σημειωθούν απόψεις Ελλήνων διπλωματών, οι οποίοι υπογραμμίζουν ότι η ενεργοποίηση του άρθρου 5, στην ουσία σημαίνει πως το ΝΑΤΟ και οι χώρες - μέλη του βρίσκονται σε κατάσταση πολέμου, μια που από τα πλέον επίσημα αμερικανικά χείλη έχει γίνει λόγος για πολεμική επίθεση που δέχτηκαν οι ΗΠΑ. Αυτό στην πράξη σημαίνει, υπογραμμίζουν οι ίδιες διπλωματικές πηγές, ότι το όποιο κόστος της απάντησης που θα δώσουν οι ΗΠΑ θα επιμεριστεί μεταξύ των συμμάχων.