«Η μεγάλη φτώχεια των κατοίκων της έσωσε τον παραδοσιακό οικισμό, την αναγεννησιακή πόλη του Ρεθύμνου. Μην έχοντας λεφτά για να γκρεμίσουν και να χτίσουν καινούρια σπίτια, οι Ρεθυμνιώτες διατήρησαν τα παλιά βενετσιάνικα σπίτια». Με αυτά τα λόγια, ο δημοτικός σύμβουλος, φανατικός λάτρης όλων των τεχνών και πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του «Αναγεννησιακού Φεστιβάλ Ρεθύμνου», Βαγγέλης Στεφανάκης, έλυσε, περιδιαβάζοντάς μας στα δρομάκια της πόλης, την απορία για το πώς- αντίθετα απ' ό,τι συνέβη σχεδόν σε όλη την Ελλάδα και στις άλλες πόλεις της Κρήτης με τους παραδοσιακούς οικισμούς- μπόρεσε και διασώθηκε από τη βαρβαρότητα του μπετόν και της άναρχης δόμησης αυτή τη «μικρή Βενετία» της Ελλάδας.

Φράση, που μας θύμισε την αρχαία σοφή ρήση «πενία τέχνας κατεργάζεται», χάρη στη διδαχή της οποίας διασώθηκαν ο πανέμορφος παραδοσιακός οικισμός και πλήθος άλλων αρχαίων, βυζαντινών, μεσαιωνικών, οθωμανικών μνημείων και νεότερων πολιτιστικών κειμηλίων, προσφέροντας μια εκπληκτική, μοναδική πανελληνίως, κτιριακή υποδομή για την «αναβίωση» της αναγεννησιακής Κρητικής δημιουργίας, αλλά και την προβολή του σύγχρονου πολιτισμού μας. Αρκεί να υπάρχει η πολιτική βούληση και συστηματική οικονομική στήριξης της πολιτείας. Η οποία δεν υπάρχει. Απόδειξη, μεταξύ άλλων, οι μακρόχρονα εκκρεμούσες αναστηλώσεις και αναπαλαιώσεις αναγεννησιακών κτιρίων που ανήκουν στο δημόσιο και η περικοπή τα τελευταία τέσσερα χρόνια της πενιχρής (4-5 εκ.) επιχορήγησης του (15χρονου φέτος) «Αναγεννησιακού Φεστιβάλ Ρεθύμνου». Ενός σημαντικότατου θεσμού του Δήμου Ρεθύμνου, θεσμού που φιλοδόξησε να «αναβιώσει» -παιδαγωγικά και καλλιτεχνικά- την πολιτιστική κληρονομιά της Κρητικής Αναγέννησης (θέατρο, ποίηση, μουσική, πλαστικές τέχνες), ο οποίος παρότι αβοήθητος από το ΥΠΠΟ και παρά τα λογής-λογής τοπικά «εμπόδια» αντέχει και συνεχίζεται, χάρη στο παιδαγωγικό και καλλιτεχνικό μεράκι του προέδρου και των μελών της οργανωτικής του επιτροπής (Μανώλης Αναγνωστάκης - δημοτικός σύμβουλος, Ζήνων Ζαννέτος - φιλόλογος-σκηνοθέτης, Στέλλα Καλογεράκη - αρχαιολόγος, Χαράλαμπος Πραματευτάκης - συνθέτης -μαέστρος).

Στη Φορτέτζα, το μαγευτικό βενετσιάνικο κάστρο του Ρεθύμνου, στα πλαίσια του φετινού «Αναγεννησιακού Φεστιβάλ», η Θεατρική Ομάδα Ρεθύμνου «Αναγέννηση», αποτόλμησε να παρουσιάσει για πρώτη, μάλιστα, φορά στα θεατρικά μας χρονικά, ολόκληρη την «Ελευθερωμένη Ιερουσαλήμ» του μεγάλου ποιητή της Κρητικής Αναγέννησης Γεωργίου Χορτάτση. Δηλαδή, όλα τα Ιντερμέδια στην «Ερωφίλη» του και εκείνο της Σωφρόνιας, τα οποία «ιστορούν» μια φανταστική απόπειρα των Χριστιανών να απελευθερώσουν την Ιερουσαλήμ από τους Τούρκους. Δημιουργός, ψυχή, σκηνοθέτης (σπούδασε στη Σχολή του «Θεάτρου Τέχνης»), δάσκαλος -με την κυριολεξία της λέξης- της θεατρικής ομάδας είναι ο Κύπριος φιλόλογος -λυκειάρχης Ρεθύμνου και συγγραφέας Ζήνων Ζαννέτος.

Ο Ζήνων Ζαννέτος, εγκατεστημένος από το 1976 στην Κρήτη, έχει προσφέρει πολλά στα θεατρικά πράγματα του νησιού και στο «Αναγεννησιακό Φεστιβάλ Ρεθύμνου», σαν μέλος της οργανωτικής επιτροπής και εισηγητής των θεατρικών του εκδηλώσεων. Εχει σκηνοθετήσει δέκα παραστάσεις, από τις οποίες οι πέντε με έργα του Κρητικού Θεάτρου, στα πλαίσια του «Αναγεννησιακού Φεστιβάλ Ρεθύμνου»: «Φορτουνάτος» του Αντώνιου Φόσκολου (1997) και «Η θυσία του Αβραάμ» (του Βιτζέντζου Κορνάρου (1998) με το Δημοτικό Θέατρο Ρεθύμνου. Με την «Αναγέννηση» ανέβασε: το ποιμενικό ειδύλλιο αγνώστου ποιητή (γραμμένο περίπου το 1600) «Η βοσκοπούλα η εύμορφη», φιλολογικά συμπληρωμένο από τον ίδιο (1999), τον «Στάθη» του Χορτάτση (2000) και φέτος την «Ελευθερωμένη Ιερουσαλήμ». Να σημειωθεί ότι η παράσταση θα παρουσιαστεί σε χωριά του Ρεθύμνου, στο Ηράκλειο, στην Κύπρο, τη Σκιάθο, τα Κύθηρα, στους Θεατρικούς Αγώνες Ζακύνθου και στον Αγιο Νικόλαο Κρήτης, στα πλαίσια του Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου.

Το σημείωμα αυτό δεν αποσκοπεί στην κριτική αποτίμηση της ενδιαφέρουσας, ευφρόσυνης σκηνοθετικά παράστασης λαϊκού θεάτρου που έστησε ο Ζ. Ζαννέτος με τα «Ιντερμέδια». Γιατί, εκείνο που «μετρά» περισσότερο δεν είναι μια- ούτως ή άλλως- εφήμερη παράσταση, όσο καλή και αν είναι, αλλά η «παρακαταθήκη» που αφήνει στο αύριο. Και η ενασχόληση του Ζ. Ζαννέτου με το Κρητικό Θέατρο, ο τρόπος που μυεί στον πολιτισμό της Κρητικής Αναγέννησης και στον ποιητικό λόγο του Κρητικού Θεάτρου, είναι μια αληθινή «παρακαταθήκη» ιστορικών και φιλολογικών γνώσεων, μια μακροπρόθεσμη προσφορά παιδαγωγίας, ψυχ-αγωγίας και ατομικής και συλλογικής δημιουργίας,(υποκριτικής, μουσικής, σκηνογραφικής, ενδυματολογικής, χορογραφικής) προς τους εκάστοτε ερασιτέχνες (στην πλειοψηφία τους), αλλά και επαγγελματίες καλλιτέχνες που συμμετέχουν στις παραστάσεις του. Και μόνο τα επιστημονικά κείμενα, τα ιστορικά και πολιτιστικά χρονολόγια της βενετοκρατούμενης Κρήτης, τη σύντομη βιοεργογραφία και την παράθεση του έργου κάθε ποιητή που περιλαμβάνουν τα προγράμματα των παραστάσεών του «μαρτυρούν» το -βαθύτερο του θεατρικού- μορφωτικό και παιδαγωγικό κίνητρο της θεατρικής προσφοράς στη δεύτερη «πατρίδα» του, το Ρέθυμνο.

Αξιοι αναφοράς, όμως, είναι και οι συντελεστές της παράστασης των Ιντερμεδίων: Ο συνθέτης Γιώργος Τσαγκάρης, που ευεργέτησε κυριολεκτικά την παράσταση με την εύφορη μουσική του, μουσική που συνδυάζει στοιχεία της αναγεννησιακής μουσικής, της κρητικής μουσικής παράδοσης και της λυρικού είδους. Η Φανή Κοκορέλια (χορογραφία), που αναζήτησε τα μισοσβησμένα ίχνη αναγεννησιακών χορών, στηριζόμενη στην κρητική χορευτική παράδοση. Η Μαρία Κουτσουράκη (σκηνικά) που με ζωγραφικά ριντό απεικόνισε τη μεσαιωνική Ιερουσαλήμ και τα παραμυθικά στοιχεία του έργου (δράκοντες και δαίμονες). Η Πόπη Τσιμπισκάκη που σχεδίασε τα αρμόζοντα κοστούμια και ο Γιώργος Καλογεράκης τις μάσκες και τα όπλα. Και βέβαια οι διαφόρων ηλικιών και επαγγελμάτων, ακόμα και μαθητές λυκείου ερασιτέχνες (οι περισσότεροι) και νέοι ηθοποιοί (αλφαβητικά): Αλεξανδρινός Νίκος, Αυγερινού Ιωάννα, Βασιλάκης Νίκος, Καλογεράκης Γιώργος, Κλινής Παναγιώτης, Λεωνιδάκη Ελευθερία, Μαμαλάκης Κώστας, Σερλή Φωτεινή, Σπηλιανάκη Κρυσταλία, Τσίναρη Σοφία, Τσιμπισκάκη Πόπη.