Ο χρόνος που εκπνέει, κατά κοινή ομολογία, αποτελεί μία μελανή σελίδα στην ιστορία της Ελλάδας. Είναι «σημαδεμένος» από τη νύχτα της 26ης Σεπτέμβρη. Τη νύχτα που το 34χρονο επιβατικό - οχηματαγωγό πλοίο «ΕΞΠΡΕΣ ΣΑΜΙΝΑ» βούλιαξε 1,8 ναυτικά μίλια από το λιμάνι της Πάρου γεμίζοντας θάλασσα και ξέρες με πτώματα, ξεκληρίζοντας ολόκληρες οικογένειες, βυθίζοντας στο πένθος το πανελλήνιο. Από το τραγικό ναυάγιο μέχρι τώρα έχουν καταγραφεί 81 θύματα, όμως ακόμα κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα ότι η μακάβρια λίστα έχει κλείσει.

Το ιστορικό, πλέον, ναυάγιο του «ΕΞΠΡΕΣ ΣΑΜΙΝΑ» ήρθε να επιβεβαιώσει με τον πιο οδυνηρό τρόπο τις προειδοποιήσεις νησιωτών και ναυτεργατών, κυρίως στη διάρκεια του καλοκαιριού. Νησιώτες και ναυτεργάτες είχαν δει ότι τα όσα διαδραματίζονταν στο χώρο της ακτοπλοΐας - με το γιγαντισμό τριών ακτοπλοϊκών εταιριών (Μινωικές Γραμμές, Επιχειρήσεις Αττικής και ΑΝΕΚ)- απειλούσαν ευθέως την ασφάλεια της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα υποβαθμίζοντας ταυτόχρονα τις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες. Ο γιγαντισμός των εταιριών αυτών έχει αρχίσει με αργούς ρυθμούς ουσιαστικά από το 1998, κορυφώθηκε το 1999, ενώ το 2000 αποτέλεσε το έτος που οι κάτοικοι των νησιών, συνολικά το επιβατικό κοινό και τα πληρώματα των ακτοπλοϊκών πλοίων άρχισαν να «γεύονται» τους πικρούς καρπούς της ασύδοτης δράσης του εφοπλιστικού κεφαλαίου, που μπροστά στο κέρδος δεν υπολογίζει ζωές.

Το 1999 καταγράφτηκε ένας σκληρός αγώνας δρόμου μεταξύ των ακτοπλοϊκών εταιριών για το ποια θα επικρατήσει στις ελληνικές θάλασσες. Εταιρίες διαλύθηκαν, άλλες «φαγώθηκαν», με αποτέλεσμα στο «έμπα» του 2000 στην ακτοπλοΐα να έχουν επικρατήσει οι τρεις εταιρίες. Μάλιστα οι Μινωικές Γραμμές βρέθηκαν να κατέχουν το μεγαλύτερο κομμάτι στον «ακτοπλοϊκό χάρτη». Μέσω των δύο της θυγατρικών -ΜΙΝΟΑΝ ΦΛΑΪΝΓΚ ΝΤΟΛΦΙΝ (MFD) και Ελλάς Φέρις (HF) (η οποία για την ακρίβεια είναι θυγατρική της MFD)- απέκτησαν το 80% των ακτοπλοϊκών δρομολογίων, με στόλο συνολικά 85 πλοίων. Ακολουθούν οι Επιχειρήσεις Αττικής οι οποίες πάτησαν πόδι στο Αιγαίο μέσω της εξαγοράς του 49% των μετοχών της εταιρίας Γραμμές Στρίντζη και η εταιρία ΑΝΕΚ, η οποία μεγάλωσε «τρώγοντας» την πολύπαθη ΔΑΝΕ και μια σειρά μικρές κρητικές ακτοπλοϊκές εταιρίες, όπως η Λασιθιωτική. Ενδεικτικό είναι ότι οι Μινωικές Γραμμές ίδρυσαν την MFD με την απορρόφηση 20 ακτοπλοϊκών εταιριών, ανάμεσα στις οποίες είναι αυτές των Κώστα και Αντώνη Αγαπητού, του Λουκά Νομικού, του Γεράσιμου Αγούδημου και άλλες. Μπροστά σε αυτό το ανελέητο κυνηγητό, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ όχι μόνο αποτέλεσε απλό θεατή, αλλά, είναι χαρακτηριστικό ότι η ΔΑΝΕ σχεδόν «δωρίστηκε» το 1999 στην ΑΝΕΚ από τον τότε υπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας Στ. Σουμάκη.

Το 2000 οι κάτοικοι των νησιών βρέθηκαν προ τετελεσμένων γεγονότων. Η κυριαρχία των τριών μεγαλοεταιριών, άρχισε να κάνει τη ζωή δύσκολη σε νησιώτες, συνολικά του επιβατικού κοινού και των ναυτεργατών, από το δεύτερο κιόλας μήνα του 2000. Για παράδειγμα, οι Κυκλάδες, που οι γραμμές τους εκτελούνταν από πλοία της MFD, το Μάη του 2000 εξυπηρετούνταν από 10 πλοία, ενώ το ίδιο διάστημα του 1999 από 17, τα οποία ανήκαν σε 4 διαφορετικές εταιρίες! Ακόμα, η σύνδεση Παροναξίας με την Ιο και τη Θήρα γινόταν με τουλάχιστον 3 πλοία λιγότερα. Ιδια ήταν η κατάσταση και με τα νησιά Σίκινο και Φολέγανδρο, καθώς βρέθηκαν να εξυπηρετούνται - αυτό ισχύει ακόμα και σήμερα - με ένα δρομολόγιο τη βδομάδα από τρία που ήταν πέρσι. Ακόμα, διακόπηκε η σύνδεση με Κρήτη, Θεσσαλονίκη, Δωδεκάνησα. Από τους πρώτους μήνες του 2000 άρχισε να καταγράφεται επίσης, εκτός από τη μείωση των δρομολογουμένων πλοίων και των εκτελούμενων δρομολογίων, αύξηση της διάρκειας των ταξιδιών λόγω εξοικονόμησης καυσίμων από τις εταιρίες, αλλαγή και συγχώνευση δρομολογίων για λόγους οικονομίας, μη εκτέλεση δρομολογίων αμέσως μετά την άρση απαγορευτικού, αύξηση κατά 20% του αριθμού που ορίζει το πρωτόκολλο μεταφοράς επιβατών!

Από το Μάη του 2000 οι νησιώτες άρχισαν να ξεσηκώνονται. Την αυλαία των κινητοποιήσεων ανοίγουν στις 9 αυτού του μήνα οι κάτοικοι της Σαντορίνης αποκλείοντας το λιμάνι Αθηνιό του νησιού, απαγορεύοντας την προσέγγιση στο πλοίο της γραμμής «ΑΠΟΛΛΩΝ ΕΞΠΡΕΣ» της MFD και σε «δελφίνια», ενώ ακολουθούν οι κάτοικοι νησιών του Αργοσαρωνικού και αποστέλλεται προς το υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας πλήθος διαμαρτυριών. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, για να «κλείσει τα στόματα», αποφασίζει, στη διάρκεια συνεδρίασης του Υπουργικού Συμβουλίου, 21 έκτακτα δρομολόγια, τα οποία ανακοινώνει στις 29 Μάη ο υπουργός Χρ. Παπουτσής. Η απόφαση αυτή όχι μόνο ήταν, ουσιαστικά, ομολογία ευθυνών από την πλευρά της κυβέρνησης για την κατάσταση στην ακτοπλοΐα, αλλά, αποτέλεσε έναν ακόμα κρίκο στην αλυσίδα των γεγονότων που οδήγησαν στο ναυάγιο του «ΣΑΜΙΝΑ». Για την εκτέλεση των 21 εκτάκτων δρομολογίων, τα οποία είχαν προγραμματιστεί μέχρι την 31η Οκτώβρη, επιβαρύνθηκαν με παραπάνω δρομολόγια τα ήδη καταπονημένα και γέρικα ακτοπλοϊκά πλοία. Για παράδειγμα, το 34χρονο «ΕΞΠΡΕΣ ΣΑΜΙΝΑ» μέχρι και τη νύχτα του ναυαγίου, εκτελούσε «ταξίδια εξπρές», δηλαδή χωρίς σταματημό! Είναι δε ενδεικτικό ότι τη μοιραία νύχτα απέπλευσε από το λιμάνι του Πειραιά με προορισμό 6 άλλα λιμάνια! Βέβαια, η «επιστράτευση» πλοίων που ήταν σαπάκια δεν επέλυσε και τα προβλήματα, καθώς τη σκυτάλη των κινητοποιήσεων πήραν στη διάρκεια του καλοκαιριού οι κάτοικοι των νησιών Χίου, Σύρου, Ιου, Πάρου, Ικαρίας και άλλων.

Σε όλες τις κινητοποιήσεις οι νησιώτες, παράλληλα με αίτημα της απρόσκοπτης συγκοινωνιακής σύνθεσης των νησιών με την ηπειρωτική Ελλάδα, συνολικά την τήρηση του θεσμικού πλαισίου της ακτοπλοΐας, που είχαν μετατρέψει σε κουρέλι οι τρεις επικυρίαρχοι, πρόβαλαν και την προστασία της ασφάλειας της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα. Είχε γίνει πλέον αντιληπτό ότι τα πλοία δεν άντεχαν. Αυτό μαρτυρούσαν οι απανωτές βλάβες τους που άρχισαν από το καλοκαίρι και συνεχίζονται ακόμα και τώρα. Από τον Ιούνη μέχρι και σήμερα δεν υπάρχει μέρα που να μη καταγραφεί βλάβη σε ακτοπλοϊκό πλοίο. Για παράδειγμα από τις 24 Ιούνη μέχρι τις 27, πέντε ακτοπλοϊκά πλοία βγήκαν «εκτός» από βλάβες. Μόνο το «ΜΥΡΤΙΔΙΩΤΙΣΣΑ» έμεινε περίπου 4 φορές! Επιπλέον, αποτελεί κοινό μυστικό ότι τα ακτοπλοϊκά πλοία δεν είναι μόνο γέρικα, αλλά, κακοσυντηρημένα, με φθαρμένες λαμαρίνες και προβληματικά μηχανοστάσια, καθώς οι πλοιοκτήτες κυνηγώντας το υπερκέρδος περιορίζουν τις δαπάνες για τη συντήρησή τους. Η MFD, όπως προκύπτει από τα στοιχεία που η ίδια έχει δώσει στη δημοσιότητα, στην επισκευή του πλοίου της «ΕΞΠΡΕΣ ΣΑΜΙΝΑ» δαπάνησε ελάχιστα για να καταστεί αυτό ασφαλές, ενώ έδωσε περίπου 1 δισ. δραχμές για την επέκταση των χώρων υποδοχής επιβατών! Και είναι κυριολεκτικά φρικιαστικό ότι το «ΣΑΜΙΝΑ», που τώρα βρίσκεται στο βυθό της Πάρου, αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα της συντριπτικής πλειοψηφίας των ακτοπλοϊκών πλοίων, που ακόμα και τώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές βρίσκονται εν πλω μεταφέροντας χιλιάδες ανθρώπινες ζωές. Για να γίνει η εικόνα πιο ανάγλυφη αξίζει να αναφερθούν τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας σύμφωνα με τα οποία από τα 551 επιβατηγά πλοία τα 167, δηλαδή το 30,3%, είναι άνω των 30 ετών! Μέχρι 29 ετών είναι 83 πλοία, ενώ μέχρι 4 ετών είναι 84!

Οι εξελίξεις που διαδραματίζονται σήμερα στο χώρο της ακτοπλοΐας και ήδη στοίχισαν τη ζωή 81 ανθρώπων, ήταν αναμενόμενες από το 1992, οπότε η κυβέρνηση της ΝΔ με την επικρότηση του ΠΑΣΟΚ υπέγραφε τον Κανονισμό 3577/92 της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ο Κανονισμός προβλέπει το «σπάσιμο» του αποκλειστικού δικαιώματος της Ελλάδας να δρομολογεί πλοία στα εσωτερικά της ύδατα με ελληνικά πληρώματα και ελληνική σημαία, να παρεμβαίνει για την απρόσκοπτη συγκοινωνιακή σύνδεση των νησιών με την ηπειρωτική χώρα, προστατεύοντας ταυτόχρονα την εδαφική της συνοχή, τα κυριαρχικά της δικαιώματα και την εθνική της άμυνα. Προβλέπει τη μετατροπή, δηλαδή, των εσωτερικών θαλασσών σε πεδίο ανεξέλεγκτης δράσης του πολυεθνικού - εφοπλιστικού κεφαλαίου. Στο όνομα αυτού του Κανονισμού, για να αντεπεξέλθουν δηλαδή στον ανταγωνισμό με τις ξένες εταιρίες που θα εισβάλουν στις ελληνικές θάλασσες, θέριεψαν οι τρεις ακτοπλοϊκές εταιρίες, σκορπίζοντας ταυτόχρονα το θάνατο.