«Αν νικήσει ο Μιλόσεβιτς η Γιουγκοσλαβία θα παραμείνει στο δρόμο της ανεξαρτησίας και της αντιιμπεριαλιστικής πάλης. Αν νικήσει ο Κοστούνιτσα στη Γιουγκοσλαβία θα επιχειρηθεί να οικοδομηθεί ένας δουλικού τύπου νεοαποικισμός». Ομως «θα είναι δύσκολο γι' αυτόν να υλοποιήσει αυτά που θέλει γιατί δεν ελέγχει τα κοινοβουλευτικά όργανα της χώρας, τα όργανα της σερβικής Δημοκρατίας, αλλά και την αστυνομία ή το στρατό. Πρακτικά η εξουσία του θα είναι αδύναμη». Τούτα τα λόγια ανήκουν στο ΓΓ του Νέου Κομμουνιστικού Κόμματος Γιουγκοσλαβίας, Μπράνκο Κιτάνοβιτς, ο οποίος, όπως και το κόμμα του άλλωστε, ασκεί οξύτατη κριτική στο κόμμα του προέδρου Μιλόσεβιτς, καθώς και στα υπόλοιπα κόμματα της Αριστεράς που συμμετέχουν στη γιουγκοσλαβική κυβέρνηση. Ο Μπράνκο - όπως θέλει να τον αποκαλούν όταν απευθύνονται σ' αυτόν - δε «μασάει τα λόγια» του όταν ασκεί κριτική κι όταν είναι να υπερασπιστεί τις αρχές στις οποίες αφιέρωσε τη ζωή του. Δεν ξεχνάει όμως και το πολιτικό καθήκον που επιβάλει η συγκυρία. Ο βρόμικος πόλεμος κατά της Γιουγκοσλαβίας από το ΝΑΤΟ, την ΕΕ και τους Αμερικανούς και φυσικά η στάση του Μιλόσεβιτς απέναντί τους οδήγησαν τους Γιουγκοσλάβους κομμουνιστές σε πολλές παραχωρήσεις απέναντι στους σοσιαλιστές, ακόμη και σε θυσίες. Τα λαϊκά συμφέροντα και η ανάγκη για αρραγές αντιιμπεριαλιστικό μέτωπο είναι το πρωτεύον μας λένε σε συζητήσεις που έχουμε μαζί τους.

Συναντήσαμε τον Μπράνκο Κιτάνοβιτς στα γραφεία του κόμματός του στο Βελιγράδι, το μεσημέρι της περασμένης Δευτέρας και συμφωνήσαμε να κάνουμε τη συνέντευξη που ακολουθεί, παρόλο που και κείνος κι εμείς το γνωρίζαμε πως ελάχιστα είχαμε να πούμε για το κορυφαίο γεγονός της επικαιρότητας, τις γιουγκοσλαβικές εκλογές, δεδομένου ότι δε γνωρίζαμε το αποτέλεσμα. Παρ' όλα αυτά είπαμε αρκετά που θα φανούν χρήσιμα στον αναγνώστη, ώστε να έχει μια πιο ψύχραιμη εκτίμηση, κυρίως της μετεκλογικής γιουγκοσλαβικής πραγματικότητας. Μιλήσαμε επίσης για τα καθημερινά λαϊκά προβλήματα στη γειτονική χώρα, τα οποία υπήρχαν, υπάρχουν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν, γιατί τα γεννάει η ίδια η κοινωνική πραγματικότητα. Ας παρακολουθήσουμε όμως τη συνέντευξη ως έχει...

- Ακόμη δε γνωρίζουμε το τελικό εκλογικό αποτέλεσμα για τη θέση του Προέδρου της Γιουγκοσλαβίας. Εντούτοις θα ήταν ενδιαφέρον να μας πείτε πώς εκτιμά τις τελευταίες εξελίξεις στη χώρα σας το Νέο Κομμουνιστικό Κόμμα της Γιουγκοσλαβίας;

- Επειδή δε γνωρίζουμε ακόμα το επίσημο αποτέλεσμα, θα αρκεστώ να σας πω κάποιες δικές μου προγνώσεις. Ενα πράγμα γνωρίζω: Οσον αφορά τον πρόεδρο της Δημοκρατίας περιμένω ή να κερδίσει ο Μιλόσεβιτς από τον πρώτο γύρο ή αν δεν κερδίσει, να πάμε σε δεύτερο γύρο. Σε ό,τι αφορά την Ανω Βουλή, τη Βουλή της Δημοκρατίας, το θέμα έχει ήδη ξεκαθαρίσει. Ο Συνασπισμός του Σοσιαλιστικού Κόμματος Σερβίας με το Σοσιαλιστικό Λαϊκό Κόμμα Μαυροβουνίου έχει ήδη πάρει στο Μαυροβούνιο 19 έδρες και χρειάζεται να πάρει δύο ακόμη έδρες από τη Σερβία για να μπορεί να ελέγχει τη Ανω Βουλή - που συνολικά έχει 40 έδρες. Σίγουρα ο Συνασπισμός αυτός θα πάρει πολύ παραπάνω από δύο έδρες στη Σερβία. Οσον αφορά την Κάτω Βουλή, τη Βουλή των Πολιτών, ο προαναφερόμενος Συνασπισμός κομμάτων έχει ήδη πάρει στο Μαυροβούνιο 28 με 29, από τις 30, έδρες και σε δύο περιοχές κοντά στο Κοσσυφοπέδιο που δίνουν 19 έδρες, παίρνει τουλάχιστον 17. Αυτό σημαίνει πως χωρίς προβλήματα ο εν λόγω Συνασπισμός έχει ήδη πάρει περίπου 50 έδρες στη Βουλή των πολιτών τη στιγμή που ο συνολικός αριθμός των εδρών σ' αυτή τη Βουλή είναι 138. Του χρειάζονται περίπου 20 έδρες για να αποκτήσει την πλειοψηφία. Πιστεύω ότι θα τις πάρει. Θα πάρει περισσότερες, όχι λιγότερες.

- Τι σημαίνει για τη Γιουγκοσλαβία μια νίκη του Μιλόσεβιτς και τι θα σήμαινε μια νίκη του Κοστούνιτσα;

- Αν νικήσει ο Μιλόσεβιτς, η Γιουγκοσλαβία θα παραμείνει στο δρόμο της ανεξαρτησίας και της αντιιμπεριαλιστικής πάλης. Αν νικήσει ο Κοστούνιτσα στη Γιουγκοσλαβία θα επιχειρηθεί να οικοδομηθεί ένας δουλικού τύπου νεοαποικισμός. Αλλά δε θα κερδίσει ο Κοστούνιτσα.

- Κι αν κερδίσει;

- Αν κερδίσει, θα είναι δύσκολο γι' αυτόν να υλοποιήσει αυτά που θέλει, γιατί δεν ελέγχει τα κοινοβουλευτικά όργανα της χώρας, τα όργανα της σερβικής Δημοκρατίας, αλλά και την αστυνομία ή το στρατό. Πρακτικά η εξουσία του θα είναι αδύναμη. Αλλά αν ήταν ισχυρή, τότε σίγουρα η Γιουγκοσλαβία θα κατέληγε να γίνει μια χώρα σαν τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία και άλλες για τις οποίες ξέρουμε ποια είναι η κατάστασή τους.

- Το κόμμα σας τι στάση κράτησε σ' αυτές τις εκλογές;

- Το Νέο Κομμουνιστικό Κόμμα Γιουγκοσλαβίας συμμετέχει και στις τέσσερις εκλογικές περιφέρειες του Βελιγραδίου με 19 υποψηφίους, που είναι ο μεγαλύτερος δυνατός αριθμός υποψηφίων, και συνολικά συμμετέχει στις 13 από τις 26 εκλογικές περιφέρειες της χώρας. Είμαστε σε κάποια μορφή συνεργασίας με το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Δεχτήκαμε αίτημα αυτού του κόμματος να μην κατεβάσουμε δικό μας υποψήφιο πρόεδρο, να ψηφιστεί ευθύς εξαρχής ο Μιλόσεβιτς και να μη διασπαστούν οι αριστεροί ψήφοι. Δεχτήκαμε επίσης αίτημα των σοσιαλιστών να μη βάλουμε υποψήφιο στην Ανω Βουλή, για να μην αδυνατίσουμε το αριστερό μέτωπο. Δυστυχώς στο δεύτερο αυτό θέμα μας ξεγέλασαν. Συγκεκριμένα, μετά και από αυτή τη συμφωνία μας, πάρθηκε απόφαση η οποία έλεγε ότι όσα κόμματα δεν έχουν υποψήφιους για τη Ανω Βουλή χάνουν το 98-99% του τηλεοπτικού και ραδιοφωνικού χρόνου, που θα δικαιούνταν αν είχαν τέτοιους υποψήφιους, στην κρατική ραδιοτηλεόραση. Ζητήσαμε από το Σοσιαλιστικό Κόμμα να διορθωθεί αυτή η αδικία σε βάρος μας. Μας υποσχέθηκαν ότι θα παίρναμε τουλάχιστον 4 ώρες στην κρατική ραδιοτηλεόραση και χώρο σε εφημερίδες. Δεν πήραμε τίποτα. Μου πρότειναν μόνο -λίγες μέρες πριν τις εκλογές- να μιλήσω στη Σουμπότιτσα, όπου το Νέο Κομμουνιστικό Κόμμα δεν έχει κανέναν υποψήφιο. Φυσικά δεν ήταν δυνατό να δεχτώ.

- Δε θα αργήσουμε βέβαια να μάθουμε το νικητή των εκλογών. Εντούτοις Ο γιουγκοσλαβικός λαός θα συνεχίσει και μετεκλογικά να έχει τα ίδια προβλήματα που είχε και πριν τις εκλογές. Ισως αποκτήσει και περισσότερα, αλλά ας μείνουμε στα σημερινά του προβλήματα. Ποια είναι η κατάσταση του λαού της χώρας σας;

- Η παλινόρθωση του καπιταλισμού στη Γιουγκοσλαβία οδηγεί σε άσχημη κατάσταση το εργατικό κίνημα. Δυστυχώς σε μεγάλο μέρος εργαζόμενων ανθρώπων έχει περάσει η καπιταλιστική προπαγάνδα, η οποία προβάλλεται από την τηλεόραση και τα άλλα μέσα επικοινωνίας, με αποτέλεσμα αυτοί να ενεργούν ενάντια στα συμφέροντά τους. Η ιδεολογία του Σοσιαλιστικού κόμματος και του κόμματος Γιουγκοσλαβική Αριστερά, που βρίσκονται στην κυβέρνηση, έχει κατεύθυνση προς τον καπιταλισμό, άσχετα από το ότι είναι πατριώτες και αντιιμπεριαλιστές στην εξωτερική τους πολιτική. Περνάει κι εδώ με διάφορες μορφές η αντικομμουνιστική υστερία που καλλιεργείται στη Δύση. Πρέπει να γνωρίζετε ότι η κυβέρνηση της χώρας μου μπορεί να πολεμάει την πολιτική του καπιταλισμού προς τα έξω, αλλά στην εσωτερική της πολιτική έχει αποδεχτεί τον καπιταλισμό. Εμείς επισημαίνουμε αυτή την αντίφαση.

- Αυτό που περιγράφετε είναι το πολιτικοϊδεολογικό πλαίσιο. Με τα καθημερινά προβλήματα τι γίνεται; Τι μισθό παίρνουν οι εργαζόμενοι; Πόση, για παράδειγμα, ανεργία υπάρχει;

- Είναι πολύ δύσκολο να καθορίσεις με ακρίβεια ποιος είναι ο μέσος εργατικός μισθός στη Γιουγκοσλαβία. Αλλά και αν αυτή τη στιγμή είχα ένα τέτοιο νούμερο και σας το έλεγα, θα έπρεπε να σας επισημάνω πως είναι λάθος να γίνει οποιαδήποτε σύγκριση με το μέσο εργατικό μισθό άλλων χωρών. Αλλο το βιοτικό επίπεδο εδώ κι άλλο στις άλλες χώρες. Στη χώρα μου υπάρχουν πολλά βασικά, για τη διαβίωση του ανθρώπου, αγαθά που παραμένουν σε πολύ χαμηλές τιμές. Αν ένας εργάτης εδώ κερδίζει για παράδειγμα μισθό αξίας 100-150 μάρκων, κερδίζει άλλα τόσα λόγω των χαμηλών τιμών στα βασικά ήδη ανάγκης. Σε σχέση τώρα με την ανεργία είναι πολύ μεγάλη. Πάρα πολλοί άνεργοι έχουν φύγει στο εξωτερικό. Ομως εμείς υπολογίζουμε την ανεργία γύρω στο 25%.

- Τα εργατικά συνδικάτα τι κάνουν γι' αυτά τα προβλήματα;

- Υπάρχουν δύο κεντρικές συνδικαλιστικές οργανώσεις. Η μία λέγεται «Ανεξάρτητα Συνδικάτα» και ελέγχεται από την αντιπολίτευση. Η άλλη είναι η κρατική συνδικαλιστική οργάνωση. Η συνδικαλιστική οργάνωση της αντιπολίτευσης είναι ένα καθαρά πολιτικό συνδικάτο που το χρησιμοποιούν για να έρχονται σε αντιπαράθεση με το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Αλλά και η κρατική συνδικαλιστική οργάνωση είναι καπιταλιστική οργάνωση. Πατριωτική, αλλά υπέρ του καπιταλισμού. Η οργάνωση αυτή συναινεί στο ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας και στις ιδιωτικοποιήσεις.

- Οι κομμουνιστές τι κάνουν; Σε ποια συνδικάτα συμμετέχουν και τι πολιτική έχουν μέσα σ' αυτά;

- Οι κομμουνιστές προσπαθούν να συγκροτήσουν τα δικά τους κόκκινα, ταξικά, εργατικά συνδικάτα αλλά εδώ κι έξι μήνες αντιμετωπίζουμε πολλές γραφειοκρατικές δυσκολίες από το κράτος.

- Μέχρι να δημιουργήσετε τα δικά σας συνδικάτα δεν μπορείτε να δουλέψετε σ' αυτά που υπάρχουν;

- Δεν μπορούμε, γιατί η μία συνδικαλιστική οργάνωση είναι καθαρά πολιτική οργάνωση της αντιπολίτευσης και η άλλη - αν και συγκεντρώνει τους περισσότερους εργάτες λόγω του ότι τα περισσότερα εργοστάσια είναι κρατικά - ελέγχεται από το κράτος. Στα κρατικά συνδικάτα έχουμε μέλη μας, αλλά δεν υπάρχει δυνατότητα πάλης. Αυτά είναι υπέρ της καπιταλιστικής παλινόρθωσης.

- Υστερα απ' όσα μας είπατε δεν μπορώ να μη σας ρωτήσω: Είστε αισιόδοξος για την πορεία του κομμουνιστικού κινήματος στη Γιουγκοσλαβία;

- Το κομμουνιστικό κίνημα στη Γιουγκοσλαβία «πνίγεται» από δύο καταστάσεις. Από την αντικομμουνιστική υστερία που επικρατεί κι από αυτούς που εμφανίζονται με αριστερό προσωπείο και λένε ότι σε λίγο καιρό δε θα υπάρχει κομμουνιστικό κίνημα. Το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα δεν είναι ακόμα τόσο ισχυρό, ώστε να δώσει ηθική ή άλλη βοήθεια στο κομμουνιστικό κίνημα της Γιουγκοσλαβίας και της Ανατολικής Ευρώπης. Ομως τα προβλήματα αυτά μπορεί να καθυστερούν την ανάπτυξη του κινήματός μας, αλλά δεν είναι σε θέση να την εμποδίσουν και να τη σταματήσουν. Πάντα θα υπάρχει ένα αληθινό κομμουνιστικό κόμμα που θα παλεύει και ενάντια στα καθημερινά προβλήματα και ενάντια στην μπουρζουαζία.