«Καρφί στο μάτι» του κυρίαρχου καπιταλιστικού καθεστώτος της Ρωσίας αποδεικνύεται κάθε προσπάθεια μαρξιστών επιστημόνων να αναλύσουν τις σύγχρονες εξελίξεις. Αυτό φάνηκε για άλλη μια φορά, όταν οι ακαδημαϊκές αρχές της χώρας προσπάθησαν να απαγορεύσουν (!) τη διεξαγωγή της τριήμερης Συνδιάσκεψης, που οργάνωσε η Οργανωτική Επιτροπή μαρξιστών επιστημόνων από την πρώην ΕΣΣΔ, στη Φιλοσοφική Σχολή της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών. Τελικά αυτές οι προσπάθειες δεν εμπόδισαν τη διεξαγωγή της Συνδιάσκεψης, αλλά περιόρισαν τις μέρες διεξαγωγής της από τρεις σε δύο (8 και 9 Νοέμβρη). Στη συγκεκριμένη εκδήλωση, που έγινε με αφορμή τα 90 χρόνια της Οχτωβριανής Επανάστασης και με θέμα: «Η επανένωση των αδελφών, ισότιμων μετα-σοβιετικών δημοκρατιών, ως κατηγορηματική προτεραιότητα της σύγχρονης εποχής», συμμετείχαν εκτός από μαρξιστές επιστήμονες και εκπρόσωποι ορισμένων Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων. Συγκεκριμένα, εκτός του ΚΚΕ (που εκπροσώπησε ο Ελισαίος Βαγενάς, μέλος της ΚΕ) συμμετείχαν: Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα Ρωσίας (ΚΕΚΡ-ΚΚΡ), Ενωση Κομμουνιστών Ουκρανίας, Σοσιαλιστικό Κόμμα Λετονίας, Σοσιαλιστικό Κόμμα Λιθουανίας, Νέο ΚΚ Γιουγκοσλαβίας, Κόμμα Εργασίας Βελγίου, ΚΚ των Λαών της Ισπανίας.

Στο επίκεντρο της εκδήλωσης αυτής βρέθηκαν οι διαδικασίες καπιταλιστικών ενοποιήσεων, που γίνονται τα τελευταία χρόνια στο έδαφος της ΕΣΣΔ, η αναπόφευκτη σύγκρισή τους με τη Σοβιετική Ενωση, όπως κι η στάση του κομμουνιστικού και αντιιμπεριαλιστικού κινήματος, απέναντι σε αυτές τις ενώσεις.

Αξίζει να σημειωθεί πως κατά τη διάρκεια της επιστημονικής αυτής συνάντησης ακούστηκαν διαφορετικές προσεγγίσεις. Εκδηλώθηκε η αντιπαράθεση ανάμεσα σε όσους στηρίζονταν στην ανάλυση των εξελίξεων στο μαρξισμό-λενινισμό, κι όσους χρησιμοποιούσαν σαν βασικό «εργαλείο» ανάλυσης άλλου είδους θέσεις, στηριζόμενοι στις πολιτισμικές και στενές γεωπολιτικές προσεγγίσεις, απορρίπτοντας ανοιχτά ή εμμέσως την ταξική προσέγγιση.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η τοποθέτηση του Β. Σεβελιούχα, ακαδημαϊκού, πρώην βουλευτή του ΚΚ Ρωσικής Ομοσπονδίας κι εκπροσώπου της «Ενωσης Ρώσων επιστημόνων σοσιαλιστικού προσανατολισμού» (ΡΟΥΣΟ), που υποστήριξε πως το κομμουνιστικό κίνημα πρέπει να στηρίξει τις όποιες προσπάθειες ενοποίησης των χωρών στα πλαίσια της πρώην ΕΣΣΔ (π.χ. της Ρωσίας με τη Λευκορωσία), άσχετα από τις κοινωνικο-πολιτικές εξελίξεις στις χώρες αυτές, με βασικό επιχείρημα την «κοινότητα» των πολιτιστικών αξιών και την «αντικειμενική τάση της παγκοσμιοποίησης».

Σε αντίθετη κατεύθυνση κινήθηκαν αρκετοί άλλοι ομιλητές, όπως και οι εκπρόσωποι των Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων, που συμμετείχαν στη Συνδιάσκεψη. Χαρακτηριστικά ο Αλφρεντ Ρούμπιξ, Πρόεδρος του ΣΚ Λετονίας, στην τοποθέτησή του σύγκρινε τις κατακτήσεις που είχε η σοσιαλιστική Λετονία επί ΕΣΣΔ, με τις αρνητικές συνέπειες που έχει για τη χώρα του η ένταξη στην ΕΕ. Η Πρόεδρος της Ενωσης Κομμουνιστών Ουκρανίας, Τ. Γιαμπρόβα, σημείωσε πως η εμπειρία των μπολσεβίκων δείχνει τη σωστή διαλεκτική αλληλουχία αντιμετώπισης του ζητήματος, αφού το πρωταρχικό ζήτημα το 1917 ήταν αυτό της κατάκτησης της εξουσίας από την εργατική τάξη και τους συμμάχους της, ενώ στη συνέχεια μπήκαν για επίλυση ζητήματα οικονομικής ανάπτυξης και διεθνικών σχέσεων, που βρήκαν τη λύση τους με την ίδρυση της ΕΣΣΔ το 1922. Ο εκπρόσωπος του Κόμματος Εργασίας Βελγίου, Ζ. Μποσσόιτ, σημείωσε πως «η ΕΕ είναι ένα κακέκτυπο των ΗΠΑ και δεν εύχομαι να δημιουργηθούν κι άλλα τέτοια κακέκτυπα στον κόσμο», ενώ οι εκπρόσωποι του Νέου Κομμουνιστικού Κόμματος Γιουγκοσλαβίας και του Κομμουνιστικού Κόμματος Λαών Ισπανίας, εξέφρασαν, μεταξύ άλλων, τη συμφωνία τους με το ΚΚΕ στο ζήτημα της αντιμετώπισης των ιμπεριαλιστικών ενώσεων.

Η Συνδιάσκεψη των μαρξιστών επιστημόνων στη Μόσχα για άλλη μια φορά έφερε στην επιφάνεια τόσο τη σύγχρονη ιδεολογικο-πολιτική διαπάλη που γίνεται στις γραμμές του κομμουνιστικού κινήματος, όσο και την ανάγκη της ανταλλαγής εμπειριών κι απόψεων για κομβικά ζητήματα της πάλης για το σοσιαλισμό, όπως είναι αυτό της στάσης απέναντι στις ιμπεριαλιστικές ενώσεις.