Πρωί της περασμένης Τετάρτης στη μικρή πόλη Αταμπούα του Δυτικού (και υπό την κατοχή της Ινδονησίας) Τιμόρ. Εκατοντάδες νεαροί πλημμυρίζουν τους δρόμους της πόλης για να σχηματίσουν ένα μικρό ποτάμι έξω από το τοπικό γραφείο της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Οι περισσότεροι κρατούν στα χέρια τσεκούρια, μαχαίρια, λοστούς ή οτιδήποτε άλλο μπορεί να επιστρατευτεί ως αυτοσχέδιο όπλο. Στις τσέπες υπάρχουν μικρές μποτίλιες με βενζίνη. Στα μάτια καθρεφτίζεται μόνον το μίσος και η οργή. Στο μυαλό υπάρχει ζωντανή μία «σπίθα» που θα οδηγήσει σε λίγες ώρες σε βίαιες ταραχές, που θα κοστίσουν το θάνατο τριών υπαλλήλων του ΟΗΕ, θα στείλουν νέο πλήγμα στο - ήδη καταρρακωμένο - ηθικό του Προέδρου της Ινδονησίας, Αμπντουραχμάν Ουαχίντ, και θα αποδείξουν με τον πιο τραγικό τρόπο πως όχι μόνον το παρελθόν μα και το μέλλον του μικρού νησιού, που ακούει στο όνομα Τιμόρ και που βρίσκεται αρκετές ώρες πτήσης από την Αυστραλία, τις Φιλιππίνες ή την Παπούα-Γουινέα, θα γραφτεί με αίμα...

Το μίσος των νεαρών, όλοι τους μέλη παραστρατιωτικών οργανώσεων που στρατολογήθηκαν, εκπαιδεύτηκαν και εξοπλίστηκαν (τουλάχιστον μέχρι το πρόσφατο παρελθόν) από τους αξιωματικούς του ινδονησιακού στρατού με τη συνένοχη συναίνεση ΗΠΑ και Αυστραλίας, εκδηλώθηκε με μία γνώριμη, πλην ειδεχθή, έκρηξη βίας: Χιλιάδες εισέβαλαν στο γραφείο της Υπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες, ξυλοκόπησαν υπαλλήλους, τέσσερις εκ των οποίων μέχρι θανάτου. Εσυραν τα άψυχα κορμιά των θυμάτων τους στους δρόμους της πόλης, τα έλουσαν με βενζίνη και τα παρέδωσαν στην πυρά... Λίγες ώρες μετά, ο ΟΗΕ διατάσσει την εκκένωση όλων των αποστολών του Οργανισμού σε κάθε πόλη του Δυτικού Τιμόρ, ανακοινώνοντας πως αναμένει την «επόμενη κίνηση» από τον Πρόεδρο της Ινδονησίας...

Αφορμή για τα αιματηρά γεγονότα της περασμένης Τετάρτης στην πόλη Αταμπούα φαίνεται πως ήταν ο προ ημερών θάνατος του 19χρονου Μεντόσα Μόρουκ. Ενός ανθρώπου που παρά το νεαρόν της ηλικίας του διατέλεσε διοικητής παραστρατιωτικής οργάνωσης και φιγουράριζε στη λίστα, που εξέδωσε προ 15ημέρου ο γενικός εισαγγελέας της Τζακάρτας, ως ένας από τους 19 άνδρες που κατηγορούνται ως ηθικοί ή και φυσικοί αυτουργοί για τις σφαγές χιλιάδων Ανατολικοτιμορέζων και τις ανελέητες καταστροφές που διαδραματίστηκαν πέρσι τέτοιο διάστημα στο Ανατολικό Τιμόρ, ελάχιστα 24ωρα μετά το δημοψήφισμα της 30ής Αυγούστου '99 για την ανεξαρτησία.

Ωστόσο, οι αιτίες για το χειρότερο κρούσμα ταραχών που σημειώνονται εδώ και ένα χρόνο, λίγα χιλιόμετρα μακριά από τη «λεπτή κόκκινη γραμμή» που χωρίζει το έδαφος του Τιμόρ σε Ανατολικό (υπό τη διοίκηση του ΟΗΕ) και σε Δυτικό (υπό τη διοίκηση της Ινδονησίας), είναι πολύ περισσότερες. Και μοιάζουν με ένα εφιαλτικό σύμπλεγμα παραγόντων που ξεκινά από την προ 25 ετών στρατιωτική εισβολή της Τζακάρτας στο Α. Τιμόρ και εξελίσσεται με την πολύχρονη πρακτική της εφαρμογής μίας πολιτικής και στρατιωτικής καταπίεσης, μίας μελετημένης εκμετάλλευσης ή αποτροπής της - για ορισμένους... - εκμετάλλευσης του - θαλάσσιου και υπόγειου - ορυκτού πλούτου (πετρέλαιο και φυσικό αέριο) του νησιού. Την περασμένη Τετάρτη, τα γεγονότα δεν ήταν παρά λίγοι από τους εφιαλτικούς καρπούς μίας «κουλτούρας τρόμου» που έχει διάρκεια ζωής τουλάχιστον ένα τέταρτο του αιώνα! Οσο για το μέλλον; Μάλλον δε φαίνεται ευοίωνο καθώς η εδώ και ένα χρόνο παρουσία της στρατιωτικής δύναμης του ΟΗΕ και του προτεκτοράτου, που έχουν εγκαταστήσει τα Ηνωμένα Εθνη με «μεταβατικό διοικητή» τον (Βραζιλιάνο) Σέρζιο Βιέιρα ντε Μέγιο, ελάχιστα έχει βελτιώσει την κατάσταση στο αιματοβαμμένο νησί.

Ανοιχτές πληγές δώδεκα μήνες μετά...

Ενα χρόνο μετά το δημοψήφισμα ανεξαρτησίας και την επακόλουθη σφαγή περίπου 200.000 Ανατολικοτιμορέζων από τις παραστρατιωτικές οργανώσεις του νησιού και τις κατοχικές ινδονησιακές δυνάμεις ασφαλείας, το Ανατολικό Τιμόρ δίνει απεγνωσμένα το «παρών» σε μία καθημερινή περιπέτεια επιβίωσης.

Κάθε κάτοικος μικρής πόλης ή χωριού δίνει τη δική του μάχη απέναντι στην απόλυτη ένδεια, προσπαθώντας ταυτόχρονα εξίσου σκληρά να σβήσει έστω και μία από τις αμέτρητες εφιαλτικές μνήμες της 24χρονης ινδονησιακής κατοχής και των περσινών σφαγών. Ωστόσο, ελάχιστα είναι αυτά που εμπνέουν αισιοδοξία σ' αυτή τη μάχη της επιβίωσης. Εναν περίπου χρόνο από την εκεί εγκατάσταση μεταβατικής κυβέρνησης του ΟΗΕ στο Α. Τιμόρ με διοικητή τον Βραζιλιάνο Σέρζιο Βιέιρα ντε Μέγιο στις 25 του Οκτώβρη '99, την αποστολή 7.900 στρατιωτών μελών πολυεθνικής δύναμης των Ηνωμένων Εθνών υπό τις, σημερινές, διαταγές του Ταϊλανδού αντιστρατήγου Μπουνσράνγκ Νιουμπραντίτ η κατάσταση παραμένει και τεταμένη και αβέβαιη. Ισως, όχι άδικα...

Πρώτα απ' όλα γιατί η σχεδόν ολοσχερής καταστροφή που υπέστη το οικονομικά υπανάπτυκτο Α. Τιμόρ έχει εξαφανίσει κάθε στοιχείο αγροτικής, ή ακόμη και βιοτεχνικής παραγωγής. Στο Ανατολικό Τιμόρ του 2000, δεν κυριαρχούν παρά η υψηλή ανεργία, η φτώχεια και άλλες παρενέργειες των μετατραυματικών σοκ της 24χρονης ινδονησιακής κατοχής. Για παράδειγμα, οι δεκάδες χιλιάδες νέοι του νησιού, άνω των 16 χρόνων, σχηματίζουν, ως επί το πλείστον, ένα εν δυνάμει εργατικό δυναμικό με ελάχιστα εφόδια στην εκπαίδευση ή σε τεχνικές δεξιότητες. Παρά τη διαβόητη διάσκεψη δωρητών για την ανοικοδόμηση του Α. Τιμόρ, που έγινε τον περασμένο Δεκέμβρη στο Τόκιο, ελάχιστες έως ανύπαρκτες ήταν οι ξένες επενδύσεις στην περιοχή, ενώ απ' την άλλη τα ανεπαρκή κονδύλια λειτουργίας του «Μεταβατικού Σχήματος Διοίκησης» με επικεφαλής τον Σέρζιο Βιέιρα Ντε Μέγιο δεν μπόρεσαν να δημιουργήσουν τις βασικές προϋποθέσεις για τη βραχυπρόθεσμη δημιουργία θέσεων εργασίας.

Γι' αυτό και σήμερα, οι νέοι εξακολουθούν να είναι τα πρώτα και τα μεγαλύτερα θύματα της ανεργίας, που πλήττει έναν στους τέσσερις Ανατολικοτιμορέζους, αλλά και του αλκοολισμού και των ναρκωτικών. Σε μία γη που η ελπίδα για ένα ειρηνικό αύριο εξακολουθεί να προβάλλει αμυδρή, οι νέοι καλούνται να σηκώσουν το βάρος της ανοικοδόμησης ενός ρημαγμένου νησιού και της γένεσης μίας καινούριας χώρας από το 2001 και μετά... με ελάχιστα εφόδια και ακόμη πενιχρότερα αποθέματα αισιοδοξίας.

Μία ακόμη «πληγή» που παραμένει «ανοιχτή», ένα χρόνο μετά το δημοψήφισμα του περασμένου Αυγούστου, σχετίζεται με τις όχι σπάνιες παρεισφρήσεις μελών των δεκάδων παραστρατιωτικών ομάδων από το Δυτικό στο Ανατολικό Τιμόρ. Εως σήμερα, δεκάδες μέλη των ταγμάτων τρόμου, που δημιούργησαν στα χρόνια της κατοχής ο ινδονησιακός στρατός και εξόπλισαν οι ΗΠΑ, περνούν τα σχεδόν αφύλακτα σύνορα ανάμεσα στα δύο τμήματα του Τιμόρ είτε για να εκφοβίσουν ντόπιους κατοίκους και πρόσφυγες, είτε για να επιτεθούν σε μέλη οργανώσεων αρωγής, στρατιώτες της πολυεθνικής δύναμης του ΟΗΕ ή μέλη της αστυνομικής δύναμης του ΟΗΕ που απαρτίζουν λιγότερα από 1.270 άτομα... Τέτοιες «σποραδικές» επιθέσεις προκάλεσαν, πριν τρεις βδομάδες, το θάνατο δύο στρατιωτών της δύναμης του ΟΗΕ αυξάνοντας σήμερα σε έξι το συνολικό αριθμό στρατιωτών ή και στρατιωτικών παρατηρητών που έχασαν τη ζωή τους υπηρετώντας ως μέλη της ειρηνευτικής αποστολής των Ηνωμένων Εθνών από τον περασμένο Οκτώβρη.

Ενα ακόμη ανεπούλωτο τραύμα είναι η επί ένα χρόνο παραμονή περισσοτέρων των 130.000 Ανατολικοτιμορέζων προσφύγων στα άθλια στρατόπεδα του Δυτικού Τιμόρ, όπου οι επιδημίες, οι αρρώστιες και ο υποσιτισμός θερίζουν ζωές μέρα με τη μέρα, βδομάδα με τη βδομάδα... Η τύχη αυτών των χιλιάδων ανθρώπων που παραμένουν «εγκλωβισμένοι» στο Δυτικό (ινδονησιακό) Τιμόρ, παραμένει και θα παραμείνει για καιρό ένα ακόμη «θερμό» ζήτημα τριβής ανάμεσα στη μεταβατική διοίκηση του ΟΗΕ και την κυβέρνηση του Προέδρου της Ινδονησίας, Αμπντουραχμάν Ουαχίντ. Καθώς, αφ' ενός τα Ηνωμένα Εθνη δεν έχουν καμία δικαιοδοσία για οποιαδήποτε αποστολή και ενέργεια στο Δυτικό Τιμόρ δίχως την έγκριση της Τζακάρτας, η δε κυβέρνηση του Προέδρου Ουαχίντ φαίνεται να έχει χάσει οιοδήποτε έλεγχο σε μία χώρα που έχει εισέλθει για τα καλά στη δίνη της δράσης ενός αριθμού κινημάτων που δε μάχονται απλώς για αυτονομία αλλά για ανεξαρτησία ορισμένων - και συνήθως των πιο εύφορων... - περιοχών της Ινδονησίας. Μετά τις αιματηρές ταραχές της περασμένης Τετάρτης και την εκκένωση των αποστολών του ΟΗΕ στην περιοχή, η ήδη δυσχερής τύχη δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων αναμένεται να γίνει - εάν είναι αυτό δυνατόν - ακόμη πιο εφιαλτική...

Κοντολογίς, ένα χρόνο μετά τον τερματισμό της ινδονησιακής κατοχής στο Α. Τιμόρ, η λεγόμενη «διεθνής κοινότητα» προσπάθησε να αποενοχοποιήσει την υποκρισία αλλά και την ενοχή δυόμισι δεκαετιών, μετατρέποντας το ένα δεύτερο του νησιού σε ένα ακόμη διεθνές προτεκτοράτο. Σαν και αυτό, τηρουμένων των αναλογιών, που εγκαταστάθηκε από τον περσινό Ιούνη στο Κοσσυφοπέδιο υπό την εποπτεία του ΟΗΕ.

Παρά τις τεράστιες αποστάσεις που χωρίζουν το Κοσσυφοπέδιο από το Ανατολικό Τιμόρ, η τακτική των «μεγάλων δυνάμεων» ήταν και στις δύο περιπτώσεις η ίδια: Η έμμεση και άμεση πρόκληση μίας άνευ προηγουμένου αιματοχυσίας, η σπορά διχόνοιας μεταξύ των ντόπιων πληθυσμών με απώτερο στόχο την εξυπηρέτηση των... «εθνικών συμφερόντων» υπερδυνάμεων διεθνούς εμβέλειας (ΗΠΑ) ή «περιφερειακής» εμβέλειας (Αυστραλία). Τέτοιες ιμπεριαλιστικές πολιτικές δεν μπορεί παρά να προκαλέσουν μεσοπρόθεσμα πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές «θύελλες».

Στο Κοσσυφοπέδιο, η - αναλόγως των «συμφερόντων» - μεροληπτική και διχαστική πολιτική του «κυβερνήτη» Μπερνάρ Κουσνέρ «βγάζει μάτι», ενώ και στο Α. Τιμόρ, η «μετριοπαθής» διακυβέρνηση του Σέρζιο Βιέιρα ντε Μέγιο παρατείνει την ένταση και υπονομεύει το μέλλον.

Κανείς, λοιπόν, δε θα πρέπει να απορεί για τον άδειο «κορβανά» των ταμείων είτε του Κουσνέρ, είτε του ντε Μέγιο, ούτε θα πρέπει να προκαλεί έκπληξη η κατά καιρούς «γκρίνια» αυτών των δύο «μεταβατικών κυβερνητών» για την έλλειψη πόρων και την αδυναμία άσκησης οιασδήποτε πολιτικής. Δυστυχώς ή ευτυχώς, η ιστορία έχει δείξει πως οι «μεγάλες δυνάμεις» είναι γενναιόδωρες μόνον όσον αφορά στην πρόκληση πολέμων και άλλων καταστροφών. Οταν πρόκειται για «ανοικοδόμηση», απλώς «σφυρίζουν αδιάφορα» μέχρις ότου το Α ή Β «διεθνές προτεκτοράτο» ξεπεράσει κάθε όριο εξαθλίωσης. Μετά, θα αναλάβουν να μετατρέψουν την ανά χώρα κόλαση, σε «παράδεισο» ασύδοτης δράσης του μεγάλου κεφαλαίου... ώσπου οι λαοί καταφέρουν να ορθοποδήσουν και να διεκδικήσουν τα αυτονόητα.