Την περασμένη Δευτέρα ο Συνασπισμός παρουσίασε μια «συνταγή» για την «ελεύθερη πρόσβαση στα πανεπιστήμια», η «γλυκιά γεύση» της οποίας εξαντλείται στον τίτλο της, καθώς επί της ουσίας απέχει πολύ από το δικαίωμα της εργατικής λαϊκής οικογένειας και των παιδιών της στη δημόσια, δωρεάν, ενιαία Παιδεία, προσδοκία την οποία εκμεταλλεύεται η συγκεκριμένη πρόταση παρότι δε θα μπορούσε να την ικανοποιήσει ακόμα κι αν εφαρμοζόταν.

Πριν μπούμε στην ουσία της πρότασης του Συνασπισμού, έχει αξία μια επισήμανση: Ο ΣΥΝ κάνει λόγο για ταξικότητα της εκπαίδευσης, που όμως δεν αντιμετωπίζεται με την προώθηση της «συνολικής εναλλακτικής πολιτικής», που προτείνει αφού δεν κάνει λόγο για την εξουσία που θα την εφαρμόσει, πολύ περισσότερο δεν κάνει λόγο για κατάργηση της δράσης των επιχειρηματιών.

Στο πλαίσιο αυτής της ταξικής κοινωνίας, η πρόταση του ΣΥΝ για «άνοιγμα του σχολείου στην τοπική κοινωνία», αντικειμενικά θα επιτρέψει στο κεφάλαιο να έχει λόγο και ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία, ως αναπόσπαστο κομμάτι της τοπικής κοινωνίας και μάλιστα μέσω της Αυτοδιοίκησης η οποία ως μηχανισμός του κράτους έχει γίνει το καλύτερο εργαλείο εξυπηρέτησης των «τοπικών μεγαλοεπιχειρηματιών». Κι αυτή η επικίνδυνη προοπτική καθόλου δεν αίρεται από τη διευκρινιστική επισήμανση που ακολουθεί την παραπάνω προτροπή «ως επιμορφωτικού και πολιτιστικού κέντρου της γειτονιάς».

Ας δούμε όμως ορισμένα από τα σημαντικότερα στοιχεία που συγκροτούν την πρόταση του ΣΥΝ:

α) «Οι εξετάσεις είναι μηχανισμός επιλογής και αποκλεισμού. (...) Οι εξετάσεις προοπτικά πρέπει να αντικατασταθούν με συνυπολογισμό όλης της μαθησιακής πορείας (...). Η επιλογή σχολής δε θα είναι αποτέλεσμα μιας στιγμιαίας επίδοσης, στις τρεις βδομάδες των πανελλαδικών, αλλά θα αποτελεί μια διαδικασία που θα διαχέεται σε όλα τα έτη του λυκείου και τα πρώτα του Πανεπιστημίου. (...). Στην επιλογή πανεπιστημιακής σχολής σημαντικό, όχι όμως αποκλειστικό, ρόλο παίζει και το απολυτήριο του λυκείου».

Πού ακριβώς, σύμφωνα με τα παραπάνω, εντοπίζεται η κατάργηση των εξετάσεων ως «μηχανισμού επιλογής και αποκλεισμού»; Το λύκειο, όπως γίνεται σαφές, δεν αποδεσμεύεται από τον βραχνά των εξετάσεων ούτε αποσυνδέεται από την τριτοβάθμια εκπαίδευση, απλά η εξεταστική οδύσσεια θα διαχυθεί σε όλη του τη διάρκεια ενώ το απολυτήριό του θα εξακολουθεί να παίζει σημαντικό ρόλο για την ένταξη στο πανεπιστήμιο, συνεπώς οι μαθητές θα εξακολουθούν να επιδίδονται στο αγχωτικό και καθηλωτικό κυνήγι της καλύτερης δυνατής επίδοσης.

Παρεμπιπτόντως, η πρόταση για το «Ενιαίο Λύκειο Θεωρίας και Πράξης», διατηρεί τον διαχωρισμό Γυμνασίου - Λυκείου, απομεινάρι της εποχής που το λύκειο απευθυνόταν σε λίγους, συγκριτικά με το δημοτικό - γυμνάσιο.

β) «Η είσοδος στο Πανεπιστήμιο δικαίωμα για όλους. Καταργείται ο περιορισμός του αριθμού εισακτέων στο Πανεπιστήμιο. Καταργείται το σημερινό σύστημα πανελλαδικών εξετάσεων. Καθιερώνεται η ελεύθερη πρόσβαση στο Πανεπιστήμιο για όλους ανεξαιρέτως τους απόφοιτους του ελληνικού λυκείου».

Είναι ακριβώς όπως το λέει: Η είσοδος, δικαίωμα για όλους γιατί ως προς την έξοδο, αλλάζουν τα πράγματα. Η πρόταση του ΣΥΝ ουσιαστικά μεταφέρει τους ταξικούς φραγμούς ένα χρόνο μετά. Ας δούμε πώς:

γ) «Το πρώτο πανεπιστημιακό έτος δεν είναι πια οριοθετημένο σε ΑΤΕΙ ή Πανεπιστήμια, σε μια σχολή ή ένα τμήμα. Διακρίνεται για το ευρύ γνωστικό του περιεχόμενο (σ.σ. όχι επιστημονικό!). Διαμορφώνεται με βάση συγκεκριμένες κατευθύνσεις που καλύπτουν βασικές εγκύκλιες μαθήσεις που υποστηρίζουν τις επιμέρους επιστήμες, και περιλαμβάνει ένα ευρύτερο αριθμό σχολών ή τμημάτων ενός ιδρύματος ή και όλο το ίδρυμα και επιτρέπουν στον φοιτητή με εμπειρία στο δεύτερο έτος να επιλέξει σχολή ή τμήμα. (...). Στο τέλος του πρώτου έτους θα γίνεται η κατάταξη του φοιτητή στη συγκεκριμένη σχολή ή τμήμα με βάση την επιλογή του, και την απόδοσή του στα μαθήματα του πρώτου έτους. Με βάση τα κριτήρια αυτά θα είναι δυνατή υπό όρους και η οριζόντια μετακίνηση» και «η αναμόρφωση του πρώτου έτους δε θα επηρεάσει ούτε στο ελάχιστο προσθετικά τη διάρκεια για την απόκτηση πτυχίου».

Η μεγάλη «σφαγή» συνεπώς μετατίθεται στο πρώτο πανεπιστημιακό έτος αφού η κατάταξή του θα γίνεται με βάση την απόδοσή του στα μαθήματα. Ετσι είτε θα σταματά η πορεία προς τη σχολή επιλογής τους είτε οι δυνάμει φοιτητές θα αναγκάζονται να επιλέγουν άλλη σχολή απ' αυτή της προτίμησής τους αν η απόδοσή τους στα μαθήματα του πρώτου έτους, η οποία θα προσμετράται, δεν είναι η αναμενόμενη. Κάτι συγγενές με το παλιό σύστημα των δεσμών. Αλλωστε υπάρχει το κακό προηγούμενο άλλων ευρωπαϊκών χωρών π.χ. Ιταλία, που τοποθέτησαν τα ταξικά φίλτρα διαλογής πιο ψηλά, με συνέπεια - εκτός των άλλων - τα φροντιστήρια να κάνουν τη θριαμβευτική τους είσοδο στα Πανεπιστήμια, στον πρώτο κύκλο σπουδών.

Υπάρχει όμως σ' αυτό το σημείο ένα ακόμα στοιχείο άξιο σχολιασμού. Λένε πως η καθιέρωση του Α΄ Πανεπιστημιακού Ετους δε θα επηρεάσει στο ελάχιστο προσθετικά τη διάρκεια των σπουδών. Μα, έτσι οδηγούμαστε στην υποβάθμισή τους. Η πρόταση αυτή παραπέμπει σε 3ετούς φοίτησης σχολές για τις σημερινές 4ετούς φοίτησης, ανοίγοντας το δρόμο για την ισοτιμία τους με τα διάφορα «μπάτσελορ».

Η ελεύθερη πρόσβαση, έτσι όπως την παρουσιάζουν, μπορεί να «χαϊδεύει» αυτιά, αλλά δημιουργεί πλήθος ερωτημάτων όπως: Πώς θα λειτουργήσουν σχολές, όταν τη μια χρονιά μπορεί να εισάγονται σ' αυτές 1.000 φοιτητές και την αμέσως επόμενη 3.000; Πώς θα λυθεί σε μια τέτοια περίπτωση το ζήτημα των υποδομών, πολύ περισσότερο σε σχολές με εργαστήρια; Ούτε καν η πρόταση για αυξημένη χρηματοδότηση δεν μπορεί να απαντήσει ικανοποιητικά σε μια κατάσταση η οποία θα χαρακτηρίζεται από πλήρη ανατροπή των δεδομένων κάθε χρόνο για κάθε σχολή. Ακόμα, το «πυροτέχνημα» της οριζόντιας μετακίνησης που δε συνοδεύεται από καμία διευκρίνιση, δημιουργεί κι αυτό ερωτήματα. Τι ακριβώς θα αποτυπώνει, σε τι θα ανταποκρίνεται, το πτυχίο ενός φοιτητή οριζοντίως... μετακινούμενου; Μήπως έτσι ανοίγει ο δρόμος στην πολυδιάσπαση, στον κατακερματισμό των σπουδών; Μήπως οδηγούν την κατάσταση στα πολλαπλά αντικείμενα γνώσης, σύστημα παρόμοιο με τις πιστωτικές μονάδες για τους καταρτίσιμους, απασχολήσιμους κλπ.;

Τελευταίο, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, σε ό,τι αφορά στην ελεύθερη πρόσβαση, έτσι όπως περιγράφεται: Προφανώς οι εμπνευστές της πρότασης ελάχιστα έως καθόλου έλαβαν υπόψη τις ανάγκες της οικονομίας και της κοινωνίας. Του αντικειμενικού πλαισίου δηλαδή εντός του οποίου θέλουν αυτή η πρόταση να λειτουργήσει. Πόσοι π.χ. γιατροί ή δάσκαλοι χρειάζονται; Το ερώτημα μένει αναπάντητο προφανώς γιατί και οι ίδιοι γνωρίζουν ότι - σύμφωνα με την πρότασή τους - μετά το πρώτο πανεπιστημιακό έτος πολλοί θα αποχαιρετούν οριστικά την τριτοβάθμια εκπαίδευση, πυκνώνοντας τις γραμμές των εργαζομένων ή των ανέργων.

Κάποιες επιπλέον επισημάνσεις - ερωτήματα σε σημεία σκόπιμα ασαφή και συγκεχυμένα:

Η «απελευθέρωση της διδασκαλίας» στο Λύκειο, κατά την άποψή τους, περνάει μέσα από τη «διεπιστημονικότητα» που «ετοιμάζει τον μαθητή να ανταπεξέλθει στη σημερινή τεχνολογικά πολύπλοκη, πολυδιάστατη και ρευστή πραγματικότητα». Τα επιστημονικά πεδία ωστόσο δεν προσφέρονται για «τσαλαβουτήματα», και η εν λόγω πρότασή τους - πόσο μάλλον που οι ίδιοι τη θέλουν να υπηρετεί τη «σημερινή πραγματικότητα» - δεν απέχει πολύ από τη διαβόητη διαθεματικότητα και τον στόχο που αυτή θέλει να υπηρετήσει.

Προαπαιτεί ακόμα «διαφοροποιημένη μάθηση για όλα τα παιδιά με επισήμανση της αφετηρίας, των ιδιαιτεροτήτων, της πολιτιστικής καταγωγής»! Δηλαδή, διάσπαση του ενιαίου χαρακτήρα της Παιδείας, μαθήματα αλά καρτ που προεξοφλούν την αποτυχία του στόχου που υποτίθεται ότι θέλει να υπηρετήσει η πρόταση αυτή, τις ίσες δυνατότητες για πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση. Εξατομικευμένο πρόγραμμα διδασκαλίας, αντί για ενιαίο πρόγραμμα, με ενίσχυση της βοήθειας στους μαθητές που τη χρειάζονται π.χ. εκμάθηση γλώσσας κλπ.

Θέλει «αναζήτηση νοήματος στην παιδεία από τον ίδιο τον μαθητή». Σκιαγράφεται εδώ ένα παιδοκεντρικό σύστημα, όπου ο μαθητής θα πορεύεται στο «άγνωστο», με «βάρκα την ελπίδα» πως ίσως καταλήξει στο σωστό συμπέρασμα.

Οι του ΣΥΝ κλείνουν την πρότασή τους επικαλούμενοι τον Μαρξ: «Φτάνουν στις φωτεινές κορυφές της επιστήμης όσοι δε φοβούνται να κουραστούν σκαρφαλώνοντας στα απόκρημνα μονοπάτια της». Ετσι είναι. Μόνο που η πρότασή τους έχει τόσα απόκρημνα μονοπάτια που μεγαλώνει τον κίνδυνο του γκρεμοτσακίσματος για τα παιδιά του λαού.