Για τις συνέπειες από την ΟΝΕ στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια μίλησε η Μαρία Νεγρεπόντη - Δελιβάνη,καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και πρ. Πρύτανης. Συγκεκριμένα σημείωσε:

"Με τη σημερινή μου ομιλία θα ήθελα να διαλύσω μερικές εσφαλμένες απόψεις που έντονα καλλιεργούνται γύρω από την ΟΝΕ, να υπογραμμίσω ορισμένες κραυγαλέες αντιθέσεις που ενσωματώνονται στη λειτουργία της και να προχωρήσω στις αναμενόμενες επιπτώσεις που προβλέπεται να έχει η ένταξη σ' αυτήν της Ελλάδας και των Βαλκανίων. Ετσι στο Μέρος Ι θα ασχοληθώ με το ευρύτερο πλαίσιο της ΟΝΕ και τις μέχρι σήμερα, γνωστές σε όλους μας, επιπτώσεις της πορείας προς αυτήν, ενώ στο Μέρος ΙΙ θα απομονώσω τους ιδιαίτερους κινδύνους που θα αντιμετωπίσει η είσοδος σ' αυτήν οικονομιών με διαρθρωτικά προβλήματα και με μικρότερο επίπεδο ανάπτυξης του μέσου όρου των μελών της".

"Η ΟΝΕ, που λειτουργεί μέσα σε ό,τι αποκαλείται "παγκοσμιοποιημένη " οικονομία, αποτελεί μια περιφερειακή ομαδοποίηση των ευρωπαϊκών χωρών, που επιδιώκουν να εξασφαλίσουν πρόσθετα πλεονεκτήματα για τα μέλη τους, λειτουργώντας έτσι και ως "κλειστό κάστρο" στα πλαίσια του διεθνούς εμπορίου. Ωστόσο η μακροοικονομική πολιτική της ΕΕ και της ΟΝΕ συντάσσεται σε μεγάλο βαθμό με τις κατευθυντήριες γραμμές που άμεσα ή και έμμεσα σχεδιάζονται από τις ΗΠΑ. Ετσι, η ΕΕ εφαρμόζει μακροχρόνιες σταθεροποιητικές πολιτικές που καταλήγουν σε χαμηλή ανάπτυξη, απορυθμίζει με γοργούς ρυθμούς τις εργασιακές σχέσεις, κατεδαφίζει το κοινωνικό κράτος και λειτουργεί ως Λέσχη, στην οποία τα φτωχά μέλη της γίνονται ολοένα και φτωχότερα και τα πλούσια πλουσιότερα.

Θα πρέπει βέβαια να τονιστεί ότι οι ΗΠΑ εφαρμόζουν εντελώς διαφορετική μακροοικονομική πολιτική, της οποίας το μείγμα τούς εξασφαλίζει ταχύτερους ρυθμούς ανάπτυξης σε βάρος της ΕΕ. Το μυστικό της ταχύρυθμης αμερικανικής ανάπτυξης βρίσκεται στην υψηλή της κατανάλωση, που ήδη έχει καταστήσει αρνητική την αποταμίευσή της, καθώς και στο συνεχώς ανερχόμενο έλλειμμα του εξωτερικού της ισοζυγίου, που τελικά ισοσκελίζεται χάρη σε δανεισμό από τον υπόλοιπο κόσμο. Ωστόσο αυτό το σχήμα της αμερικανικής ευμάρειας μπορεί να διατηρηθεί μόνο αν το δολάριο εξακολουθήσει να παίζει το ρόλο του κατ' εξοχήν διεθνούς αποταμιευτικού νομίσματος. Γι' αυτό και είναι αφελές να πιστεύεται ότι οι ΗΠΑ θα επιτρέψουν εύκολα στο ΕΥΡΩ να υποκαταστήσει το δολάριο. Ηδη, η ευρωευφορία των πρώτων εβδομάδων, μετά τη γένεση του κοινού νομίσματος, έδωσε τη θέση της σε μια γενική αμηχανία της ευρωζώνης, καθώς το ΕΥΡΩ συνεχώς χάνει την αξία του έναντι του δολαρίου και εμφανίζεται ασταθές.

Συχνά, και για να δικαιολογηθούν τα δεινά που υπέστησαν οι λαοί της Ευρώπης, κατά την πορεία τους προς το πρωτόγνωρο αυτό πείραμα του κοινού νομίσματος ή και για τις 11 χώρες που έχουν, ήδη, ενταχθεί σ' αυτό, επιστρατεύονται εξηγήσεις, παντελώς αστήρικτες, προκειμένου να πείσουν για τη δήθεν ύπαρξη "μονόδρομου". Μια από τις εξηγήσεις αυτές, που έχει και γενικότερη εμβέλεια, υποστηρίζει πως ό,τι συμβαίνει είναι αναπότρεπτο, εξαιτίας της "παγκοσμιοποίησης", που δήθεν μας επιβάλλεται άνωθεν και δήθεν μας υποχρεώνει να ακολουθούμε τη συγκεκριμένη αυτή οικονομική πολιτική. Αλλά στην οικονομία και την κοινωνία είναι παράλογο να υποστηρίζεται η ύπαρξη μονόδρομων, μια και πάντοτε υπάρχουν άπειρες δυνατότητες επιλογών. Και, συνεπώς, τα όσα συμβαίνουν στην Ευρώπη, σε επίπεδο ανερχόμενης ανεργίας, αυξανόμενης εισοδηματικής ανισοκατανομής, κοινωνικών αποκλεισμών, κατάργησης των παραδοσιακών εργατικών σχέσεων και κατεδάφισης του κράτους πρόνοιας αποτελούν το προϊόν ψυχρών, και απόλυτα ενσυνείδητων, επιλογών.

Ενδεικτικά αναφέρω μερικές από τις επιλογές αυτές, όπως αυτές περίτρανα αποδεικνύονται μέσα από την οικονομική πολιτική που ακολουθείται στην ΕΕ και, βέβαια, σε ακόμη εντονότερο βαθμό, στην Ελλάδα και που οδήγησαν στο οξύμωρο σχήμα να πηγαίνουν καλά οι δείκτες, αλλά να δυστυχούν οι πολίτες:

α) Σφικτή αντιπληθωριστική πολιτική, που περιορίζει τους ρυθμούς ανάπτυξης, μειώνει τη διαπραγματευτική ικανότητα των εργαζομένων, ελαχιστοποιεί τους μισθούς, ως μερίδιο μέσα στο ΑΕΠ, και συσσωρεύει άνεργους, άστεγους και περιθωριοποιημένους. Δηλαδή, με άλλα λόγια, η επιλογή μεγαλύτερης σταθερότητας σε βάρος της ταχύτερης ανάπτυξης ευνοεί το κεφάλαιο και καταδικάζει την εργασία.

β) Υψηλή ανεργία, έτσι που να επιτευχθεί σχεδόν μηδενικός πληθωρισμός. Αυτή η επιλογή χρησιμοποιεί την ανερχόμενη ανεργία, πρώτον ως όχημα ευρείας αναδιανομής του εισοδήματος υπέρ του κεφαλαίου και σε βάρος της εργασίας και δεύτερον, σε συνδυασμό με τη μεγαλύτερη ευελιξία της εργασίας, την καθιέρωση της μερικής απασχόλησης, την "απασχολημότητα" και την κατάρρευση του κοινωνικού μισθού, ως μέσου περιορισμού της διαπραγματευτικής ικανότητας της εργασίας.

γ) Συμπίεση, ολοένα μεγαλύτερη, της αμοιβής της εργασίας, όχι μόνο με τη βοήθεια της ανοχής της ανερχόμενης ανεργίας, αλλά ακόμη και μέσω ενός φορολογικού συστήματος που προβλέπει σημαντικές αλλαγές για τις επιχειρήσεις με ανάλογη υπερεπιβάρυνση των μισθωτών, με την εισαγωγή μεγαλύτερης ευελιξίας στην αγορά εργασίας, που καθιστά τους εργαζόμενους εντελώς απροστάτευτους απέναντι στην εργοδοσία, με την προϊούσα διάλυση του κράτους πρόνοιας, με την εξασφάλιση του δικαιώματος ομαδικών απολύσεων και, ακόμη, με την πτώση των επιτοκίων που αποστερεί από τους μικροαποταμιευτές ένα επιπλέον εισόδημα, προκειμένου να ενισχυθούν ακόμη περισσότερο, όχι βέβαια οι παραγωγικές επενδύσεις, αλλά το καζίνο των χρηματιστηρίων. Η εργασία, λοιπόν, στα πλαίσια της ΟΝΕ καλείται να λειτουργήσει με νόμους της ζούγκλας, όπου ο ισχυρότερος επικρατεί και εξοντώνει τους ασθενέστερους. Αλλά και, ταυτόχρονα, μέσα στην ΟΝΕ έχει καταργηθεί κάθε έννοια οικονομικής δημοκρατίας, σε ό,τι αφορά τις σχέσεις των δύο βασικών συντελεστών παραγωγής, δηλαδή του κεφαλαίου και της εργασίας.

Οι παραπάνω επιλογές και οι συνέπειές τους, εξάλλου, επενδύονται με διάφορα θεωρητικά σχήματα που, δήθεν, ακολουθούνται προκειμένου να εξασφαλιστεί κάποια σοβαροφάνεια. Ετσι, έχει ευρέως επικρατήσει η άποψη ότι ακολουθείται η κλασική νεοφιλελεύθερη θεώρηση και ότι έχει επιτευχθεί το χρόνιο όραμα της "παγκοσμιοποίησης" των οικονομιών. Ωστόσο, η επίκληση και των δύο αυτών θεωρητικών σχημάτων είναι παραπειστική, γιατί δεν έχει καμία επαφή με την πραγματικότητα.

Θα πρέπει να γίνει συνειδητό πως το ισχύον διεθνές σύστημα δεν υποστηρίζεται από την κλασική - νεοκλασική θεωρία, αλλά ούτε έχει την οποιαδήποτε συνάφεια με τη φιλοσοφία της παγκοσμιοποίησης. Πρόκειται για την προώθηση ενός χαώδους, καθαρά κερδοσκοπικού, κοινωνικά ανάλγητου και ληστρικού διεθνούς νομισματικού συστήματος, του οποίου η εφαρμογή καταργεί το σύνολο των βασικών αρχών, όπως αυτές διατυπώνονται από όλες τις γνωστές οικονομικές θεωρίες. Με ψευδεπίγραφες αναφορές σε δήθεν μονόδρομους και με την κατά περίπτωση επιλεκτική χρησιμοποίηση θεωρητικών εννοιών, που όμως είναι άσχετες με την εφαρμογή τους, επιχειρείται (και μέχρι στιγμής επιτυγχάνεται) μια πρωτοφανής προλεταριοποίηση και σχετική εξαθλίωση των, περισσότερο από τα 2/3, κατοίκων του πλανήτη μας".

"Ειδικότερα για την περίπτωση της Ελλάδας, θα ήθελα να τονίσω ότι η πορεία προς την ΟΝΕ υπήρξε πολύ πιο επώδυνη από όσο για το μέσο όρο των "11", αλλά και για κάθε ένα από τα μέλη της, για τους ακόλουθους ειδικότερους λόγους:

1) Γιατί υπέστη, αλλά και εξακολουθεί να υφίσταται την υπερτιμημένη δραχμή που εκφράζει μια από τις πολυάριθμες και επαχθείς θυσίες της προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας στα σταθερά νομισματικά κριτήρια του Μάαστριχτ. Υπερτιμημένη εξωτερική αξία του εθνικού νομίσματος, και μάλιστα για τόσο μακρύ χρονικό διάστημα, είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να συμβεί σε μια αναπτυσσόμενη, όπως είναι η ελληνική, οικονομία.

2) Γιατί η πτώση του πληθωρισμού, επιτεύχθηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου χάρη στην πολύ δραστική συρρίκνωση των πραγματικών μισθών των εργαζομένων. H συρρίκνωση αυτή, που ήδη απεικονίζεται με την απώλεια πολλών ποσοστιαίων μονάδων της εργασίας στο εθνικό εισόδημα, σταδιακά μετά το 1973, και που είναι κατά πολύ ανώτερη της αντίστοιχης στις λοιπές ευρωπαϊκές οικονομίες, απειλεί με την εμφάνιση σφοδρών κρίσεων υπερπαραγωγής.

Ασχολήθηκα περισσότερο με τις συνέπειες της πορείας προς την ΟΝΕ και όχι ακόμη με αυτές μετά την υλοποίησή της. Δεν πρόκειται, ωστόσο, για παράλειψή μου, μια και η Συνθήκη του Αμστερνταμ, που συζητιέται τώρα στην Ελληνική Βουλή, εξασφαλίζει στο διηνεκές αυτές τις συνέπειες, κάτω από την επιγραφή της συνθήκης σταθερότητας. Δηλαδή, η λιτότητα, η ανεργία, οι κοινωνικοί αποκλεισμοί, οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης, η συρρίκνωση των μισθών, το καθεστώς εύνοιας του κεφαλαίου σε βάρος της εργασίας θα συνεχιστούν μέσα στην ΟΝΕ, χωρίς να υπάρχει ημερομηνία λήξης τους.

Ας δούμε για ποιους λόγους η ΟΝΕ είναι υπέρ της διεύρυνσης, επιβάλλοντας την αυστηρή εφαρμογή σταθεροποιητικών προγραμμάτων στις λιγότερο αναπτυγμένες οικονομίες, όπως η Ελλάδα και στις βαλκανικές χώρες, που προετοιμάζονται να ενταχθούν, και γιατί είναι πολύ πιθανό ότι το σύστημα θα λειτουργήσει σε βάρος αυτών των τελευταίων. Πρόκειται, τηρουμένων των αναλογιών, για μια μορφή αποικιοκρατικών καταστάσεων του παρελθόντος, παράλληλης με το σύστημα που γενικά επικρατεί στους όρους παροχής βοήθειας ή και δανείων στις υποανάπτυκτες χώρες. Πίσω από αυτά κρύβεται μόνιμα η ανάγκη των ώριμων καπιταλιστικών οικονομιών για την επέκτασή τους σε νεοανοιγόμενες αγορές. Ειδικά στην περίπτωση της ΕΕ αυτή έχει συνεχώς αυξανόμενο πλεόνασμα στο εμπορικό της ισοζύγιο, το 70% του εμπορίου της είναι ενδοκοινοτικό και οι εταίροι που κυρίως ευνοούνται είναι οι ανεπτυγμένες χώρες του Βορρά με κυριότερο εκπρόσωπο τη Γερμανία, της οποίας οι εξαγωγές αντιπροσωπεύουν το 40% του ΑΕΠ της. Ωστόσο, το συνολικό πλεονασματικό εξωτερικό ισοζύγιο της ΕΕ δεν εμποδίζει την Ελλάδα να αυξάνει διαχρονικά το έλλειμμά της στις δοσοληψίες της με την ΕΕ και να επιδεινώνει συνεχώς τους όρους του εμπορίου της...

Ως γενικό συμπέρασμα μπορεί να προωθηθεί η πεποίθηση πως οι ευρωπαϊκοί λαοί δε θα αφήσουν ένα μεσαιωνικής έμπνευσης σχήμα, όπως είναι η λειτουργία της ΟΝΕ, που περιθωριοποιεί και εξαθλιώνει ένα ολοένα ανερχόμενο τμήμα του πληθυσμού τους, να τους οδηγήσει στον 21ο αιώνα. Το σχήμα αυτό ή θα το μεταβάλλουν ριζικά ή θα το εξαφανίσουν".