ΑΓΚΥΡΑ. -

Το ερώτημα που απασχολεί τους Δυτικούς πολιτικούς αναλυτές τον τελευταίο καιρό, όσον αφορά την Τουρκία, είναι αν η αντίθεση του στρατού στους κυβερνώντες ισλαμιστές θα παραμείνει "πόλεμος λέξεων", ή όχι. Οπως μεταδίδει ο ανταποκριτής του Ασοσιέιτεντ Πρες στην Κωνσταντινούπολη, την περασμένη βδομάδα οι αρχές ασφαλείας εξίσωσαν για πρώτη φορά την κουρδική αυτονομιστική απειλή με την απειλή του ισλαμικού φουνταμενταλισμού. Κι αν, πρόσθεσε ο ίδιος, ο στρατός - ο οποίος τα τελευταία 13 χρόνια μάχεται κατά των Κούρδων - στρέψει το μένος του εναντίον των ισλαμιστών, δε θα πρέπει να αποκλείεται ακόμη ένα, (το τέταρτο) πραξικόπημα μέσα σε πενήντα χρόνια.

Ο συγγραφέας Φαϊκ Μπουλούτ εξηγεί: "Τα τρία πρώτα πραξικοπήματα αφορούσαν αυτό που ο στρατός είδε ως "κομμουνιστική" ή "αριστερή" απειλή. Κυριαρχούσε ο ψυχρός πόλεμος. Η Δύση, και πάρα πολλοί Τούρκοι, υποστήριξαν το στρατό". Μόνο που, προσθέτει ο ίδιος, "αυτή τη φορά τα πράγματα δεν είναι άσπρο - μαύρο".

Μια προφανής στρατιωτική επέμβαση στα πολιτικά πράγματα της χώρας θα ματαίωνε οριστικώς την προσπάθεια ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ενωση, κι ίσως την έθετε εκτός ΝΑΤΟ. Ο υποναύαρχος ε. α. Ισίκ Μπιρέν εκτιμά ότι "θα διακύβευε πολλά ο στρατός αν επενέβαινε τώρα". Αλλά, προειδοποιεί, αν οι στρατηγοί αισθανθούν ότι απειλούνται από τον Ερμπακάν, θα επέμβουν ούτως ή άλλως. "Δεν αμφιβάλλω καθόλου γι' αυτό", καταλήγει.

Προ της "ισλαμικής απειλής", προσθέτει ο καθηγητής κοινωνιολογίας Σεντσέρ Αγιάτα, πολλοί από τον επιχειρηματικό κόσμο θα υποστήριζαν ένα πραξικόπημα."Αλλά υπάρχει ένα θέμα", λέει, "κι αυτό είναι ότι στην πραγματικότητα πολύ λίγα άλλαξε το Κόμμα Ευημερίας στις κοινωνικές δομές - μέχρι τώρα". Η Τουρκία δε διατρέχει τον κίνδυνο να γίνει Ιράν. Αρα, το μόνο που θα επεδείκνυε ο στρατός επεμβαίνοντας, θα ήταν ο φόβος, και ίσως η παράνοια".

Αυτό που επιδιώκει λοιπόν ο "τοποτηρητής του κεμαλικού κράτους" στρατός, είναι με τις προειδοποιήσεις του να αποτρέψει οποιαδήποτε σκέψη των ισλαμιστών για μετατροπή των κρατικών και κοινωνικών δομών...

Υπάρχουν και οι "κεμαλικότεροι των κεμαλικών" του στρατού πολιτικοί, ασφαλώς, οι οποίοι προσπαθούν να αποσοβήσουν την - υπαρκτή ή καλλιεργούμενη -"ισλαμική απειλή", με κάθε τρόπο - νομότυπο ή μη. Δε θα πρέπει να ξεχνά κανείς ότι η ίδια η εταίρος του Ερμπακάν στην κυβέρνηση, Τανσού Τσιλέρ, εξέταζε τρόπους να αναλάβει μια άλλη, "κοσμικότερη" κυβέρνηση, χωρίς εκλογές(οι οποίες πιθανότατα θα απέβαιναν υπέρ του Ρεφάχ).

Ούτως ή άλλως, η Τουρκία "δεν μπορεί να συνεχίσει να είναι ένα κράτος - μπανάνα", λέει ο αρθρογράφος της "Turkish Daily News", Ιλνούρ Τσεβίκ. "Πρέπει", υπονοεί, να υιοθετήσει η Τουρκία δημοκρατικές νόρμες, άλλες κρατικές δομές, να εξυγιάνει την πολιτική της σκηνή. "Οι μη έχοντες" (have - nots), καταλήγει, "αποτελούν την τεράστια πλειοψηφία. (... ) Δεν μπορούμε να πάμε στον 21ο αιώνα ως ημι - Δημοκρατία" (sic).

Οπως φαίνεται, η τουρκική πολιτική σκηνή "οφείλει" να έχει πολιτικούς (ή φορείς πολιτικού λόγου) απόλυτα ακραίους: "ισλαμιστές", "κρατιστές", "ευρωπαϊστές", και πάει λέγοντας. Δεν είναι ν' απορεί λοιπόν κανείς που οι όροι του πολιτικού γίγνεσθαι στη γείτονα, είναι σχεδόν πάντοτε "ζωής ή θανάτου"...

Μπ. Γ.